Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 września 2021 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Protokolant : sekr. sąd. Justyna Szubring

po rozpoznaniu w dniu 27 sierpnia 2021 r. w Olsztynie

na rozprawie sprawy z powództwa M. K.

przeciwko D. K. i K. K.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego D. K. na rzecz małoletniej powódki M. K. kwotę 528.637,- zł (pięćset dwadzieścia osiem tysięcy sześćset trzydzieści siedem złotych ) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od kwoty 340.000,- zł od dnia 15 lipca 2019 r. oraz od kwoty 188 637,- zł od dnia 16 marca 2020 r - do dnia 23 września 2021 oraz dalszymi odsetkami płatnymi od dat wymagalności wskazanych poniżej w pkt III rat,

II.  zasądza od pozwanego K. K. na rzecz małoletniej powódki M. K. kwotę 528.637,- zł (pięćset dwadzieścia osiem tysięcy sześćset trzydzieści siedem złotych ) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od kwoty 340.000,- zł od dnia 15 lipca 2019 r. oraz od kwoty 188 637,- zł od dnia 16 marca 2020 r - do dnia 23 września 2021 oraz dalszymi odsetkami płatnymi od dat wymagalności wskazanych poniżej w pkt III rat;

III.  zasądzone wobec obu pozwanych kwoty rozkłada na 3 raty:

– pierwsza w kwocie 128 637,- zł płatna do 31 grudnia 2021 r.

- druga w kwocie 250 000,-zł płatna do dnia 31 czerwca 2022 r.;

- trzecia w kwocie 250 000,-zł płatna do dnia 31 grudnia 2022 r.:

IV.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

V.  zasądza od pozwanych na rzecz powódki kwotę 10 023,- zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

VI.  nakazuje ściągnąć od powódki na rzecz Skarbu Państwa z zasądzonego roszczenia kwotę 531,95- zł, nadto od pozwanych kwoty 3.348,50 zł tytułem poniesionych przez Skarb Państwa wydatków.

Sygn. akt: I C 275/19

UZASADNIENIE

Małoletnia powódka M. K. reprezentowana przez przedstawicielkę ustawową – matkę K. P. wniosła o zasądzenie na jej rzecz od pozwanych D. K. i K. K. kwot po 340.000,- zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w zapłacie liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty tytułem zachowku po zmarłym P. K.. Ponadto, domagała się zasądzenia od pozwanych kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych.

W uzasadnieniu małoletnia powódka wskazała, że w dniu 11 lutego 2016 r. zmarł jej ojciec P. K.. Na mocy postanowienia Sądu Rejonowego w. P. z dnia 30 stycznia 2018 r. powódka nabyła na podstawie zapisu windykacyjnego prawo własności nieruchomości położonej w obrębie K., gmina P., stanowiącej niezabudowaną działkę gruntu oznaczoną nr geodezyjnym (...), dla której Sąd Rejonowy w. P. prowadzi księgę wieczystą nr KW (...), pozwani zaś nabyli w udziałach wynoszących po ½ części prawo własności gospodarstwa rolnego położonego w obrębie K. i T., stanowiącego działki gruntu oznaczone numerami geodezyjnymi: (...), dla którego Sąd rejonowy w. P. prowadzi księgę wieczystą nr KW (...).

W chwili śmierci spadkodawcy, powódka była jedyną spadkobierczynią.

Na dzień wniesienia pozwu, małoletnia powódka określiła wartość masy spadkowej na kwotę 1.080.000,- zł, z czego powódce przypada kwota zachowku odpowiadająca 2/3 masy spadkowej w wysokości 720.000,- zł. Biorąc po uwagę wartość odziedziczonej przez powódkę działki nr (...) wynoszącej 40.000,- zł, pozwani winni zapłacić jej kwoty po 340.000,- zł, przy czym, tak określona kwota masy spadkowej dotyczy wyłącznie wartości gospodarstwa rolnego jako nieruchomości.

Pismem z dnia 11 lutego 2020 r. (data wpływu do Sądu: 13 lutego 2020 r.) małoletnia powódka rozszerzyła powództwo w ten sposób, że wniosła o zasądzenie od każdego z pozwanych kwot po 570.500,- zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w płatności liczonymi od kwoty 340.000,- zł od dnia wniesienia pierwotnego powództwa do dnia zapłaty oraz od kwoty 230.500,- zł od dnia rozszerzenia powództwa do dnia zapłaty. (k. 225-226)

W odpowiedzi na pozew, pozwani D. K. i K. K. uznali co do zasady roszczenie o zasądzenie kwoty pieniężnej tytułem uzupełnienia należnego powódce zachowku po zmarłym P. K., jednocześnie kwestionując wartość masy spadkowej i tym samym wysokość żądania. Ponadto, wnieśli o zasądzenie solidarnie od powódki na ich rzecz kosztów procesu wraz z kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Uzasadniając w tej mierze swe stanowisko, pozwani podnieśli, iż w ich ocenie określona w pozwie wartość masy spadkowej, na podstawie której obliczony został należny powódce zachowek, jak i wartość poszczególnych składników majątkowych podlegających doliczeniu do spadku nie odpowiadają rzeczywistej ich wartości. Jednocześnie, określili wartość otrzymanego gospodarstwa rolnego na kwotę 200.000,- zł, zaś wartość nieruchomości stanowiącej niezabudowaną działkę gruntu oznaczoną numerem geodezyjnym (...), którą w drodze zapisu windykacyjnego nabyła małoletnia powódka – na kwotę 170.000,- zł.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

- Spadkodawca, a ojciec powódki P. K. zmarł w dniu 11 lutego 2016 r. w K., gdzie ostatnio stale przed śmiercią zamieszkiwał.

Postanowieniem Sądu Rejonowego w. P. z dnia 30 stycznia 2018 r. małoletnia powódka, na podstawie zapisu windykacyjnego dokonanego przez spadkodawcę P. K. w testamencie notarialnym z dnia 14 lipca 2014 r. Repertorium (...), nabyła prawo własności nieruchomości położonej w obrębie K., gmina P., stanowiącej niezabudowaną działkę gruntu oznaczoną numerem geodezyjnym (...), dla której Sąd Rejonowy w. P. IV Wydział Ksiąg Wieczystych, prowadzi księgę wieczystą nr KW (...). Na podstawie tego samego testamentu, pozwani D. K. i K. K., bratankowie spadkodawcy, nabyli udziały wynoszące po ½ części prawa własności gospodarstwa rolnego położonego w obrębie K. i T., gmina P., stanowiącego działki gruntu oznaczone numerami geodezyjnymi: (...) wraz z zabudowaniami, dla którego Sąd Rejonowy w. P. IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr KW (...).

W chwili swojej śmierci spadkodawca był kawalerem i posiadał jedną córkę - powódkę.

W skład spadku po zmarłym P. K. wchodzi gospodarstwo rolne składające się z działek gruntu o nr geodezyjnych: (...), (...), (...) w obrębie miejscowości K. oraz z działek nr (...) w obrębie miejscowości T., gmina O., dla której Sąd Rejonowy w. P. IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr KW (...).

W skład siedliska rolniczego wchodzą: budynek mieszkalny o numerze ewidencyjnym (...);1 oraz budynki gospodarcze o numerze ewidencyjnym (...) (...) oraz dwie szopy drewniane nietrwale związane z gruntem, drewniany domek letniskowy o powierzchni 14,23 m ² oraz silos paszowy o powierzchni 75,06m ².

Nieruchomość obciążona jest ograniczonym prawem rzeczowym w postaci dożywotniej służebności osobistej polegającej na prawie nieodpłatnego korzystania z jednego pokoju od strony wschodniej domu mieszkalnego, wspólnych kuchni, łazienki, strychu, piwnicy, ½ części obory, 12 części stodoły na rzecz F. K. i I. K..

Biegły sądowy z zakresu (...) określił wartość rynkową nieruchomości gruntowej zabudowanej, objętej księgą wieczystą nr KW (...) według stanu na dzień 11 lutego 2016 r. w oparciu o wizję terenową na poziomie cen rynkowych na dzień oszacowania tj. 20 stycznia 2020 r. bez uwzględnienia służebności osobistej na kwotę 1.794.200,- zł. Wartość rynkowa nieruchomości z uwzględnieniem służebności osobistej wynosiła 1.740.060,- zł. Jednocześnie wartość działki przyznanej zapisem powódce wyliczył na kwotę 188 060,-zł.

W drugiej opinii stanowiącej aktualizację pierwszej, biegły wyliczył odpowiednio wartości nieruchomości na kwoty: wartość rynkowa nieruchomości bez uwzględnienia służebności osobistej na kwotę 1.982 100- zł, z uwzględnieniem służebności osobistej na 1.924 280,- zł. Jednocześnie wartość działki przyznanej zapisem powódce wyliczył na kwotę 225 580,-zł.

Przydatność rolnicza szacowanej nieruchomości w postaci gospodarstwa jest w stanie średnim.

Na dzień śmierci tj. 11 lutego 2016 r. spadkodawca P. K. posiadał zarejestrowany motocykl marki Y. (...) o nr rej. (...) oraz stado krów liczące 6 zwierząt.

(pismo Starostwa Powiatowego w P. k. 69, inwentaryzacja gospodarstwa – informacja o stanie stada k. 77, opinia o wartości nieruchomości w formie operatu szacunkowego k. 124-207, odpowiedź na zarzuty skierowane do opinii k. 249-262, aktualizacja opinii k. 353 -406, treść księgi wieczystej KW (...))

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w przeważającej jego części.

W pierwszej przy tym kolejności i dla uporządkowania dalszych w sprawie rozważań wskazać należy, iż strony nie kwestionują tego, iż powódka jest jedyną spadkobierczynią ustawową w tym znaczeniu, że należy do kręgu osób wskazanych do dziedziczenia z ustawy w pierwszej kolejności w myśl art. 931 § 1 k.c. bowiem jest jedyną córką spadkodawcy, który w chwili śmierci był kawalerem.

Jako taka też spadkobrałaby w razie dziedziczenia ustawowego, skoro spadkodawca nie był żonaty i nie posiadał żadnych zstępnych dziedziczących z mocy ustawy w pierwszej kolejności poza powódką – małoletnią M. K., a małoletnia nie została ani uznana za niegodną dziedziczenia ani nie została wydziedziczona. Ostatecznie zresztą pozwani uznali powództwo uprawnionej do zachowku.

Spornym natomiast w sprawie pozostała w istocie wartość masy spadkowej na dzień otwarcia spadku, która to miałaby stanowić podstawę obliczenia kwoty przypadającej spadkobiercy ustawowemu tytułem zachowku.

Uprawniona do zachowku powódka domagając się kwoty przypadającej jej z tego tytułu, wskazywała ostatecznie i konsekwentnie na jeden istotny składnik majątku spadkowego, który to miałby stanowić podstawę do wyliczenia roszczenia, mianowicie nieruchomość składającą się na gospodarstwo rolne wraz z zabudowaniami, inwentarzem i wyposażeniem będącą za życia własnością spadkodawcy.

Powódka określiła przy tym początkowo wartość gospodarstwa rolnego na kwotę 1.080.000,- zł, przy czym formułując podstawę faktyczną żądania w tym zakresie, uwzględniała wartość nieruchomości otrzymanej na podstawie zapisu windykacyjnego wynoszącą 40.000,- zł, zaliczając tę kwotę na poczet należnego jej zachowku, którego to zabiegu (zasady i sposobu jego zastosowania) strona pozwana również nie zakwestionowała.

Pozwani D. K. i K. K. uznając zasadność żądania co do zasady, podnieśli jednak, iż tak określona wartość masy spadkowej, na podstawie której to powódka obliczyła należny jej zachowek, w szczególności wartość poszczególnych składników majątkowych podlegających doliczeniu do spadku, w rzeczywistości nie odpowiadają ich postulowanej pozwem wartości.

Zgodnie z art. 991 § 1 k.c. zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału (zachowek).

Prawo spadkowe przewiduje szczególne uregulowania dotyczące spadkobrania gospodarstw rolnych, zaś treść art. 1082 k.c. wskazuje, iż w przypadku spadku, w którego skład wchodzi gospodarstwo rolne, zachowek należy ustalać przy uwzględnieniu przepisów ogólnych o zachowku, oraz przepisów tytułu X księgi czwartej, a także przy odpowiednim zastosowaniu art. 216 k.c.

Z uwagi na czas otwarcia spadku, nie ulega wątpliwości, iż powódka dziedziczyłaby spadkowe gospodarstwo z wszelkim tego konsekwencjami dotyczącymi prawa do zachowku. Skoro też powódka w chwili otwarcia spadku była osobą małoletnia, zgodnie z treścią art. 991 przypadałby jej ułamek 2/3 wartości spadku (udziału), który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym.

Punktem wyjścia zatem do obliczenia zachowku jest prawidłowe ustalenie jego substratu, tj. określenie wartości spadku z pewnymi korektami, które wynikają wprost z przepisów o zachowkach.

Ustawodawca przewidział także podstawę do zmniejszenia kwoty należnego zachowku na podstawie art. 216 k.c., który przewiduje obniżenie wysokości spłat czy też obniżenie dopłat, w przypadku, gdy spłata pełnej wartości udziału zagraża prawidłowemu prowadzeniu gospodarstwa rolnego. Taki stan rzeczy będzie miał miejsce wówczas, gdy gospodarstwo rolne, które ma przynajmniej potencjalną możliwość służenia produkcji rolnej oraz z którego dochodów właściciel, któremu zostało ono przyznane na własność, będzie dokonywał dopłat lub spłat na rzecz jego byłych współwłaścicieli – na tle sprawy niniejszej odpowiednio pozwanych (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 stycznia 2013 r., IV CSK 677/12).

Regulacja zawężająca krąg osób uprawnionych do spadkobrania gospodarstwa rolnego (art. 1059 k.c.) była przedmiotem rozstrzygnięcia Trybunału Konstytucyjnego w wyroku z dnia 31 stycznia 2001 r., sygn. akt: P 4/99. Trybunał Konstytucyjny wówczas nie zakwestionował zgodności z Konstytucją wymienionego przepisu bowiem norma sama w sobie nie narusza norm konstytucyjnych dlatego, że samo założenie, iż uprawnionym do zachowku być tylko osoba, która byłaby powołana do dziedziczenia, stanowi rezultat przyjętego modelu regulacji spraw majątkowych po śmierci osoby, której dane prawa przysługują. Oznacza to, że przepis art. 1082 kc znajduje zastosowanie również do dziedziczenia spadków otwartych po 14 lutego 2001 r.

Przechodząc dalej szczegółowo do ustalenia wysokości należnego powódce zachowku, w pierwszej kolejności należało ustalić zatem wartość spadku tj. czystą wartość spadku, którą stanowi różnica pomiędzy wartością wszystkich praw należących do spadku, według ich stanu z chwili otwarcia spadku (śmierci spadkodawcy) i cen z chwili orzekania o zachowku, a stanem biernym spadku, czyli sumą długów spadkowych, z pominięciem jednak długów wynikających z zapisów i poleceń.

Przy ustalaniu w tej mierze substratu zachowku, do czystej wartości spadku należy doliczyć wartość darowizn dokonanych przez spadkodawcę, bez względu na to, czy były one uczynione na rzecz spadkobierców, uprawnionych do zachowku czy też innych osób, za wyjątkiem drobnych darowizn, zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych i dokonanych przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku, darowizn na rzecz osób niebędących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 13 lutego 2014 r., sygn. akt: I ACa 302/13). Przy obliczaniu zachowku nadto uwzględnia się zapisy windykacyjne dokonane przez spadkodawcę.

Jeżeli zaś nieruchomość będąca przedmiotem darowizny została obciążona ograniczonymi prawami rzeczowymi, taki jej stan powinien być podstawą ustalenia wartości według chwili ustalania zachowku (tak: wyrok SN z 13 czerwca 2013 r. V CSK 385/12 – niepubl.). Obciążenie nieruchomości służebnością osobistą bowiem wpływa na obniżenie wartości tej nieruchomości, gdyż ogranicza w mniejszym lub większym zakresie właściciela nieruchomości obciążonej w korzystaniu ze swojego prawa.

W stanie faktycznym niniejszej sprawy bezspornym jest, iż nieruchomość spadkowa obciążona była prawem dożywocia.

W skład spadku po zmarłym ojcu powódki wchodziło gospodarstwo rolne, które to pozwani nabyli w udziałach wynoszących po ½ części prawa własności w nim. W celu ustalenia też wartości nieruchomości, odziedziczonej przez pozwanych, dopuszczono dowód z opinii biegłego.

Opinia ta, w ocenie Sądu, nie została w toku niniejszego postępowania jakkolwiek skutecznie podważona, bowiem do sformułowanych przez stronę pozwaną zarzutów, biegły rzeczowo ustosunkował się w pisemnej odpowiedzi, konsekwentnie podtrzymując swoje wnioski, zarazem przedstawiając ich logiczne i przekonywające uzasadnienie.

Sąd podzielił wnioski końcowe tejże opinii, albowiem jako kompletna, wyczerpująca i zupełna, stanowi ona w pełni miarodajne źródło wiedzy o wartości spornej nieruchomości.

Podkreślić należy, iż biegły, jeśli chodzi o samą metodologię a w szczególności wybór bazy transakcyjnej, dobór poszczególnych jej elementów, ocenę elementów korygujących, czy wreszcie kwestię odrzucenia pewnych skrajnych elementów bazę porównawczą konstruujących, stanowisko swe uzasadnił tak jak i odniósł się do zarzutów w opinii uzupełniającej (k. 249).

Dla potrzeb wyceny przedmiotowej nieruchomości wobec zróżnicowania działek pod względem cech oraz położenia, biegły słusznie zastosował podział funkcjonalny nieruchomości wyodrębniając grunty zabudowane, grunty niezabudowane przeznaczone pod zabudowę, grunty niezabudowane bez miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w bezpośrednim sąsiedztwie zabudowy oraz grunty rolne niezabudowane. Części te bowiem , co wymaga zaznaczenia, wobec sposobu wykorzystywania posiadają odmienne cechy rynkowe. Ostateczną zaś, wartość nieruchomości biegły określił zsumowując wartość poszczególnie wydzielonych części funkcjonalnych.

Przy obliczaniu wartości nieruchomości uwzględniono służebność osobistą dotyczącą części zabudowanej działki nr (...), położonej w obrębie miejscowości K.. Wartość prawa służebności osobistej określono przy zastosowaniu podejścia dochodowego, metody inwestycyjnej, wyznaczając stopę kapitalizacji w oparciu o analizę sytuacji ekonomiczniej i rynkowej regionu oraz danych rynku kapitałowego. Biegły wyliczając wartość, przyjął okres 16 lat na który nabywca nieruchomości będzie pozbawiony czynszu z wynajmu pokoju przy dochodzie rocznym netto w kwocie 6.000 zł.

Łączna zatem wartość spadku przy braku długów spadkowych oraz z uwzględnieniem służebności osobistej, stanowiąca podstawę do wyliczenia zachowku to kwota 1.924 280,- zł. (opinia druga k. 354)

Oczywiście kwota stanowiąca cały zachowek przysługujący powódce należna jest od wszystkich spadkobierców, zaś ich odpowiedzialność z tego tytułu jawi się wprost solidarną, co wynika z uregulowania zawartego w art. 1034 § 2 k.c. (od chwili działu spadku spadkobiercy ponoszą odpowiedzialność za długi spadkowe w stosunku do wielkości udziałów). Obowiązek uregulowania wierzytelności z tytułu zachowku stanowi dług spadkowy.

Jednakże w razie braku doliczalnych do spadku darowizn odpowiedzialność spadkobiercy z tytułu zachowku nie powinna przekraczać wartości efektywnie uzyskanego spadku (czystej wartości spadku) w wyniku dziedziczenia testamentowego, co wynika ze szczególnego uregulowania zawartego w art. 999 k.c. w stosunku do art. 1034 k.c. (por. zachowek w polskim prawie spadkowym – P. Księżak Lewis Nexis W-wa 2010 str. 371).

Żadna ze stron postępowania nie wywodziła by powódka otrzymała od spadkodawcy jakąkolwiek darowiznę podlegającą zaliczeniu na należy jej zachowek, za wyjątkiem nabytego zapisem windykacyjnym prawa własności nieruchomości położonej w obrębie K., stanowiącej niezabudowaną działkę gruntu oznaczoną numerem geodezyjnym (...) o ostatecznie ustalonej wartości 225 580 zł. (opinia powtórna k. 395)

Sąd zatem uznał, iż powódka nie otrzymała dotąd należnego jej zachowku w wysokości odpowiadającej przypadającemu udziałowi tj. 2/3 wartości udziału spadkowego.

Punktem wyjścia do obliczenia zachowku należnego małoletniej powódce jest ostatecznie ustalona wartość masy spadkowej w wysokości 1.924.060,- zł, a także udział w dziedziczeniu ustawowym wynoszącym 2/3 części, co daje kwotę zachowku 1.282 853,- zł. Od tak wyliczonej kwoty należało też zgodnie z tym co zostało powiedziane odjąć wartość nieruchomości, którą małoletnia powódka otrzymała na podstawie zapisu windykacyjnego, a mianowicie 225 580 zł, co daje wynik 1.057 273,- zł.

W myśl art. 1034 k.c. wyliczoną kwotę zachowku należało podzielić w stosunku do wielkości udziałów pozwanych tj. wyliczyć ułamek ½, co daje finalnie kwotę 528 637,- zł obciążającą każdego z pozwanych.

Jednocześnie Sąd uznał, iż w sprawie zaistniały okoliczności przemawiające z rozłożeniem należności „zachowkowych” wobec obu pozwanych na raty.

W ocenie Sądu w całokształcie sytuacji (niezaprzeczonej przez powódkę), w której są obecnie pozwani, można doszukać się uzasadnionego wypadku, o którym mowa w art. 320 k.p.c., a na podstawie którego to możliwe jest rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty albo wyznaczenia odpowiedniego terminu do spełnienia świadczenia. Uznać bowiem należy, że jednorazowa i natychmiastowa spłata należności powódki ze względu na sytuację życiową i stan majątkowy obu pozwanych byłaby dla nich niewspółmiernie dużym obciążeniem i jednocześnie, zważywszy na ujawnione w toku przesłuchania pozwanych okoliczności, narażałaby ich na określone niewykluczone, że niepowetowane szkody.

Jak wynika bowiem ze z wzmiankowanych zeznań obaj pozwani prowadzą samodzielnie spadkowe gospodarstwo, nie dysponując licznym i specjalistycznym sprzętem, starają się inwestować lub remontować posiadaną substancję budowlaną, nie osiągają też znacznych dochodów lub dochody umiarkowane.

Nie jest też kwestionowanym, iż w tej sytuacji jedynym sposobem na realizację spłaty jest sprzedaż części gospodarstwa, co w sytuacji choćby ograniczenia obrotu ziemią rolną, może napotykać jeśli nie przeszkody, to określone trudności i ograniczenia, wpływające choćby na możliwość sprawnego pozyskania nabywcy i efektywnego zbycia gruntu.

Na powyższe nakłada się niewątpliwie element normatywny z art. 216 kc w zw. z art. 1082 kc i art. 212 kc, niewątpliwie w realiach sprawy wzmacniający argumentację przemawiającą za stosownymi ratami.

Istnieje bowiem wysokie, jeśli nie graniczące z pewnością prawdopodobieństwo, iż konieczność obciążenia pozwanych całą zasądzona wprost przez Sąd kwotą w sposób nader dolegliwy skutkowałaby utratą ich płynności finansowej, a w konsekwencji wszczęciem postępowania egzekucyjnego, którego można w ocenie Sądu uniknąć, bez uszczerbku dla interesu powódki. Jak bowiem wynika z zeznań jej przedstawiciela ustawowego jej sytuacja (jak również sytuacja tegoż przedstawiciela) jest stabilna.

Dlatego należało dojść do przekonania, że istnieje uzasadniona okolicznościami sprawy procesowa możliwość udzielenia pozwanym przez Sąd swoistej ulgi, czy też odciążenia w natychmiastowej realizacji orzeczenia, bacząc by ewentualna spłata miała wymiar realny, efektywny i umożliwiający wywiązanie się z zasądzonej należności.

Dlatego, Sąd uznał, że istnieją podstawy do rozłożenia zasądzonej kwoty na raty, jak w pkt III wyroku.

Rozłożenie na raty miało też wpływ na rozstrzygnięcie o należnych powódce odsetkach. Jeśli bowiem chodzi o wstrzymanie biegu odsetek od kwoty rozłożonego na raty świadczenia, tu Sąd miał na uwadze treść uchwały Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 2006r. wydanej sprawie III CZP 126/06 (publ. OSNC 2007/10/147), gdzie ponownie dano wyraz poglądowi, iż rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty na podstawie art. 320 k.p.c. ma ten skutek - wskazany w uchwale składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 22 września 1970 r., III PZP 11/70 (publ. OSNCP 1971, nr 4, poz. 61) - że wierzycielowi nie przysługują odsetki od ratalnych świadczeń za okres od daty wyroku do daty płatności poszczególnych rat.

O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481 k.c. w zw. z art. 455 k.c. zasądzając odsetki ustawowe za opóźnione liczone od kwoty 340.000 zł od dnia upływu 14 dni od doręczenia pozwu pozwanym tj. od dnia 15 lipca 2019 r. do dnia zapłaty.

Co do reszty zaś, odsetki należało zasądzić od dnia 16 marca 2020 r., a mianowicie od upływu 14 dni od doręczenia pisma rozszerzającego powództwo. (k.236)

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. Niniejszy proces małoletnia powódka wygrała w 92,66 %, zaś pozwani odpowiednio w 7,34 %.

Małoletnia powódka poniosła następujące koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony: 10.800,- zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika oraz opłata od pełnomocnictwa 17 zł.

Pozwani zatem winni zwrócić powódce proporcjonalnie do wygranej kwotę 10 023,- zł tytułem zwrotu kosztów procesu, o czym orzeczono jak w pkt V.

O wyłożonej kwocie na wynagrodzenie biegłego, Sąd orzekł na podstawie art. 113 ust. 1 Ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

W związku z tym, że ze środków Skarbu Państwa pokryta została kwota 3.882,35 zł (5.882,35 zł – 2.000 zł) strony postępowania winny partycypować w pokryciu tej kwoty w wysokości, w jakiej przegrały proces. Dlatego Sąd nakazał ściągnąć stron na rzecz Skarbu Państwa kwoty stosownie do wyniku procesu jak w pkt VI.