Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 614/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

3

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 8 czerwca 2021 roku w sprawie II K 338/20

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☒ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

karalność oskarżonego

karta karna

404-404v

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

404-404v

karta karna

- obiektywny wiarygodny dokument stwierdzający fakt karalności oskarżonego,

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

- wynikający z apelacji wniesionych przez obrońcę oraz oskarżonego:

1.zarzut błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia przez nieprawidłowe przyjęcie, że oskarżony dopuścił się zarzucanych mu przestępstw pomimo braku wystarczających dowodów winy;

2.zarzut obrazy przepisów postępowania, a mianowicie: art. 4 kpk, art.5 kpk i art.7 kpk, poprzez oparcie rozstrzygnięcia na dowolnej, a nie swobodnej ocenie dowodów, interpretację nie dających się usunąć wątpliwości na niekorzyść oskarżonego, nieobiektywną wybiórczą ocenę zeznań świadków - skutkujące niewyjaśnieniem istotnych dla sprawy okoliczności dotyczących nieprawidłowości w zakresie rozpoznania osoby oskarżonego z udziałem pokrzywdzonych i małoletnich świadków, co miało wpływ na treść orzeczenia i doprowadziło do wydania niesprawiedliwego orzeczenia,

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadne (1,2)

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Sąd okręgowy nie podzielił żadnego z argumentów przytoczonych przez obrońcę oskarżonego oraz samego oskarżonego w uzasadnieniu zarzutów podnoszonych w ich apelacjach. Zasadność ocen i wniosków wyprowadzonych przez sąd I instancji z okoliczności ujawnionych w toku postępowania, wbrew twierdzeniom skarżących, odpowiada zasadom logicznego rozumowania i została dokonana z uwzględnieniem zasady swobodnej oceny dowodów.

Należy stwierdzić, iż w ocenie sądu II instancji, sąd rejonowy, rozpoznając sprawę w sposób prawidłowy i wyczerpujący rozważył wszelkie okoliczności i dowody ujawnione w toku rozprawy głównej, przemawiające zarówno na korzyść, jak na niekorzyść oskarżonego (art. 4 kpk), dokonując następnie na ich podstawie prawidłowych ustaleń faktycznych (co do faktu sprawstwa oskarżonego w zakresie wszystkich trzech zarzucanych mu czynów). Ocena materiału dowodowego dokonana przez sąd I instancji nie wykazuje tu błędów natury logicznej, nie była stronnicza, jak również nie wykracza poza ramy swobodnej oceny dowodów, chronionej przepisem art. 7 kpk.

Na stwierdzenie powyższych okoliczności pozwala uważna lektura uzasadnienia zaskarżonego wyroku. W pisemnych motywach wyroku sąd I instancji wskazał bowiem dowody, które obdarzył przymiotem wiarygodności oraz wyjaśnił, którym dowodom i z jakich powodów dał im wiarę. Wskazał także dowody, którym waloru wiarygodności odmówił i precyzyjnie oraz przekonywująco wyjaśnił, z jakich przyczyn na wiarę nie zasługują. Ustalenia poczynione przez sąd rejonowy w oparciu o tak dokonaną ocenę dowodów są zatem prawidłowe, co w ocenie sądu odwoławczego prowadzi do przekonania, iż zarzuty apelacyjne podnoszone przez obrońcę oskarżonego w tym zakresie są chybione. Wątpliwości sądu okręgowego nie budzi również uzasadnienie zaskarżonego wyroku, które zostało sporządzone oszczędnie, ale tez dostatecznie z zachowaniem wymogów art. 424 kpk i na tyle szczegółowo, że pozwala na kontrolę odwoławczą prawidłowości skarżonego rozstrzygnięcia.

Apelujący bezskutecznie oczekują odmówienia waloru wiarygodności zeznaniom pokrzywdzonych J. W. i E. W. oraz świadków K. W. i W. N. (1), które wzajemnie się uzupełniają i znajdują potwierdzenie w obiektywnym materiale dowodowym w szczególności w postaci nagrania z kamery monitoringu, opinii biegłego chirurga, protokołu sekcji zwłok, dokumentacji medycznej i oględzin miejsca zdarzenia. Owo oczekiwanie apelantów jest ogólnikowe i pozbawione istotnych argumentów, w szczególności nie odnieśli się apelujący do konkretnych zeznań, przy ocenie których sąd orzekający miałby dopuścić się podnoszonych uchybień. Wszak wyniki oceny dowodów obciążających zostały przedstawione w pisemnych motywach wyroku, są pełne i logiczne. Skazanie oskarżonego nie wynika ze splotu niekorzystnych dla oskarżonego zdarzeń, czy bezpodstawnego pomówienia, ale jest skutkiem przestępnych jego działań dostatecznie udokumentowanych.

Depozycje składane przez pokrzywdzone J. W. oraz E. W. na każdym z etapów postępowania były spójne i konsekwentne. Pokrzywdzone szczegółowo opisały cały przebieg zajścia, a ich zeznania znalazły potwierdzenie w utrwalonym nagraniu z monitoringu, na którym uwidoczniony jest R. W. na terenie placu zabaw oraz w okolicach śmietnika, w obrębie którego ujawniono pobitego S. K. (1). Co prawda, nagranie nie zarejestrowało bezpośrednio zdarzenia pobicia czy wypowiadania gróźb, ale wskazuje na obecność sprawcy w rejonie przestępstw i w czasie ich popełnienia. Ponadto na nagraniu uwidoczniono moment, w którym R. W. ucieka po uderzeniu E. W. i rzuca w nią ułamaną gałęzią. Analiza treści nagrania nie pozostawia wątpliwości, że oskarżony jest wzburzony. Tak utrwalony wizerunek oskarżonego pozostaje w zgodzie z zeznaniami, jakie w tym zakresie złożyły pokrzywdzone – o wulgarności zachowania oskarżonego, jego agresji słownej oraz fizycznej przejawionej wobec E. W., artykułowaniu wobec pokrzywdzonych gróźb karalnych pozbawienia zdrowia i życia, które wzbudziły w pokrzywdzonych realną obawę spełnienia, co jest jak najbardziej uzasadnione - biorąc pod uwagę, że oskarżony dwukrotnie uderzył pięścią w twarz jedną z kobiet. O nieobliczalnym zachowaniu oskarżonego zeznawali również małoletni K. W. i W. N. (1).

Odnosząc się do ustaleń faktycznych dotyczących pobicia E. W. wypada podkreślić, iż oprócz konsekwentnych zeznań pokrzywdzonych kobiet, wspartych zeznaniami w/w małoletnich świadków oraz wspomnianego nagrania, w sprawie istotną pozostaje także opinia z zakresu medycyny, dotycząca etiologii i kwalifikacji medycznej doznanych przez E. W. obrażeń ciała, których to obiektywnych dowodów apelujący w żaden racjonalny sposób nie jest w stanie podważyć. Tym dowodom obciążającym – po szczegółowej ich analizie - słusznie dano wiarę i na nich oparto ustalenia faktyczne wyroku.

Nie ma racji skarżący obrońca kiedy podnosi, że na wiarygodność zeznań pokrzywdzonych J. W. oraz E. W. rzutuje to, iż w toku postępowania sądowego nie potrafiły odpowiedzieć na żadne z pytań obrony dotyczących szczegółów wyglądu oskarżonego w chwili zdarzenia.

Przede wszystkim pokrzywdzone szczegółowo opisały istotne dla identyfikacji oskarżonego elementy jego wyglądu i ubioru interweniującym Policjantom oraz rozpoznały oskarżonego podczas zatrzymania, które nastąpiło w bardzo bliskiej odległości czasowej od zdarzenia. Relacje ich w kwestii najbardziej charakterystycznych cech wyglądu i ubioru sprawcy (krótkie włosy, białe skarpetki, ciemna bluza z kapturem z białym napisem, dresowe spodnie) pokrywają się z protokołem oględzin oskarżonego. W depozycjach pochodzących z postępowania przygotowawczego równie szczegółowo relacjonowały przebieg zdarzenia i nie miały jakichkolwiek wątpliwości, że sprawcą inkryminowanego zdarzenia kierowania gróźb karalnych oraz pobicia pokrzywdzonych kobiet jest właśnie oskarżony. Na sali sądowej pokrzywdzone w jednoznaczny i nie budzący wątpliwości sposób rozpoznały osobę oskarżonego. Sam fakt, że pokrzywdzone nie pamiętały pewnych szczegółów ubioru oskarżonego czy też jego cech szczególnych, jak też nie potrafiły zacytować wszystkich słów, jakie wypowiadał oskarżony, nie wpływa na odmówienie wiarygodności depozycjom tych świadków. Świadkowie J. W. oraz E. W. potwierdziły odczytane im zeznania. Naturalnym jest, że upływ czasu w pamięci świadków spowodował zatarcie pewnych elementów dotyczących zdarzenia, w tym pewnych elementów ubioru, wyglądu oskarżonego, nie ma to jednak istotnego znaczenia dla finalnej oceny wiarygodności zeznań pokrzywdzonych, zwłaszcza biorąc pod uwagę, że same pokrzywdzone przyznały, że z uwagi na upływ czasu nie pamiętają pewnych („drobnych”) szczegółów zdarzenia, a towarzyszące silne emocje u świadków związane ze zdarzeniem oraz jego dynamika także przełożyły się na szczegółowość zapamiętania pewnych faktów.

Odnosząc się do zarzutów apelacji obrońcy, że także w zeznaniach małoletnich świadków pojawiają się rozbieżności, a które zeznania w ocenie skarżącego nie dają wystarczających podstaw do uznania oskarżonego winnym zarzuconego mu w pkt 3 aktu oskarżenia czynu - to apelant nie wskazał konkretnie, o jakie rozbieżności chodzi. Świadkowie K. W. i W. N. (2) byli naocznymi świadkami momentu zdarzenia, w którym oskarżony zaatakował pokrzywdzonego. Obserwowali zdarzenie z bliskiej odległości, bo zaledwie ok. 10-15 metrów przez cały okres jego trwania. Świadkowie ci spójnie zeznali, w jaki sposób i w którym miejscu doszło do zdarzenia i na czym polegało zachowanie oskarżonego. Mechanizm powstania urazów u pokrzywdzonego S. K. (1), jaki wynika z zeznań tych świadków, potwierdzony został treścią dokumentacji medycznej, opinią z sądowo- lekarskiej sekcji zwłok oraz opinią biegłego chirurga A. K., jak też oględzin miejsca zdarzenia, gdzie ujawniono potłuczoną butelkę po alkoholu. Świadkowie w krótkim odstępie czasu od w/w zdarzenia poinformowali J. W., a następnie interweniujących funkcjonariuszy Policji, że sprawcą tego konkretnego zdarzenia był właśnie oskarżony i nie mieli jakichkolwiek wątpliwości przy jego rozpoznaniu (wskazali go jako sprawcę i opisali jego wygląd oraz strój, co do charakterystycznych elementów w spójny sposób z protokołem oględzin osoby oskarżonego ). Prawdziwość wersji prezentowanej przez świadków K. W. i W. N. (2) została potwierdzona przez opinię biegłego psychologa badającego oboje dzieci.

Słusznie też jako niewiarygodną, bo odosobnioną od zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, sąd rejonowy uznał wersję oskarżonego, jakoby nie miał z kontaktu z pokrzywdzonymi w dniu zdarzenia oraz, że nie został w tym dniu zatrzymany przez funkcjonariuszy Policji. Na przyjęcie wersji oskarżonego jako nieudolnej próby uwolnienia się od odpowiedzialności słusznie sąd meriti wskazał dowody w postaci zeznań małoletnich świadków, nagrania z monitoringu, protokołu zatrzymania osoby, pisemnej informacji ze Szpitala w B., w którym wg wersji oskarżonego miał ów być hospitalizowany w dniu zdarzenia. Również jako nieudolną linię obrony uznać należy wersję przedstawianą przez oskarżonego we wniesionej apelacji, że doszło do swoistej zmowy tak mieszkańców blokowiska, sąsiadów, jak też uczestników przedmiotowego postepowania - celem bezpodstawnego dokuczenia R. W. i postawienia go w stan bezpodstawnego oskarżenia o czyny, jakie nie były jego udziałem. O fakcie zatrzymaniu oskarżonego w dniu zdarzenia świadczy także protokół sporządzony z tej czynności w sposób przewidziany prawem.

W związku z powyższym, sąd odwoławczy w całej rozciągłości podziela stanowisko sądu meriti w zakresie oceny przebiegu przedmiotowego zdarzenia, jak i metod ukierunkowanych na weryfikację jego przebiegu i skutków (jedyna odmienna ocena dotyczyła tego, czy zachowanie, o jakim mowa w pkt III aktu oskarżonego miało charakter „chuligański” – o czym mowa w dalszej części uzasadnienia). Zatem, słusznie ocenił sąd I instancji, że w realiach przedmiotowej sprawy na uznanie, iż oskarżony swoim zachowaniem wyczerpał znamiona zarzucanych mu czynów ( z art. 190 § 1 kk, art. 157§ 1 i 2 kk) pozwala zgromadzony materiał dowodowy. W tym miejscu podkreślić należy, iż w pisemnych motywach zaskarżonego wyroku sąd rejonowy w sposób logiczny, precyzyjny i szczegółowy uzasadnił swe stanowisko w zakresie oceny zebranych dowodów. Zdaniem sądu okręgowego, powyższe wnioski sądu rejonowego są wyważone i przekonujące. Przede wszystkim zaś umacniają sąd okręgowy w przekonaniu, że sąd rejonowy prawidłowo i zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów dokonał subsumpcji zebranego materiału dowodowego na potrzeby niniejszego postępowania.

Zważywszy na powyższe okoliczności sąd odwoławczy nie dopatrzył się w przedmiotowej sprawie błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku. Swobodna ocena dowodów nakazuje, aby sąd ocenił znaczenie, moc i wiarygodność materiału dowodowego w sprawie na podstawie wewnętrznego przekonania z uwzględnieniem wskazań wiedzy oraz doświadczenia życiowego, nie będąc przy tym związany żadnymi ustawowymi regułami dowodowymi (tak też SN w wyroku z 8.04.1997 r., IV KKN 58/97, Prokuratura i Prawo 1998/217). Wywody zaś zaprezentowane w uzasadnieniu skarżonego wyroku nie naruszają w żaden sposób przywołanej zasady swobodnej oceny dowodów, albowiem sąd I instancji miał na względzie wszystkie zebrane w sprawie dowody, które wnikliwie i starannie rozważył.

Na marginesie zauważyć należy, że dokonanie oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego w sposób odmienny od oczekiwań stron procesowych nie stanowi naruszenia przepisów art. 7 i 410 kpk (Postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Karna z dnia 12 lutego 2016 r. III KK 20/16).

Stan dowodów wyklucza zaistnienie w sprawie wątpliwości dowodowych, o jakich mowa w art. 5 § 2 kpk , które miałyby prowadzić do uniewinnienia od przypisanych czynów . Należy zwrócić uwagę, że nie dające się usunąć wątpliwości to nie istnienie w dowodach sprzecznych wersji zdarzenia, ale brak możliwości rozstrzygnięcia między nimi, przy użyciu zasad oceny dowodów. Dopiero gdy sprzeczności nie da się rozstrzygnąć, to jest wątpliwości usunąć, wtedy wątpliwości rozstrzyga się na korzyść oskarżonego (art. 5 § 2 k.p.k.). Tłumaczenie wątpliwości na korzyść oskarżonych nie oznacza powinności wybierania wersji korzystniejszej. Najpierw bowiem wybiera się wersję wynikającą z racjonalnej analizy dowodów, to jest tę, która wynika z decyzji o ich wiarygodności (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6.01.2004 r., V KK 60/03, OSPiP 2004/ 5/2; wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 15.01.2003 r., II AKa 360/02, KZS 2003/ 3/ 46; wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 7.12.2010 r. – II Aka 90/10 – POSAG 2011/1/100).

To apelanci (oskarżony, obrońca) usiłują podważyć prawidłowe ustalenia faktyczne sądu i doszukują się wątpliwości tam, gdzie ich nie ma. To natomiast, że skarżący nie zgadzają się z oceną dowodów zaprezentowaną w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, nie jest równoznaczne z występowaniem w sprawie nieusuniętych wątpliwości.

Wniosek

- o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego od zarzucanych mu czynów;

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

- kompleksowy i prawidłowo oceniony przez sąd metiti materiał dowodowy pozwalał na uznanie oskarżonego za winnego zarzuconych mu czynów - z modyfikacją opisu w zakresie czynu z punktu III aktu oskarżenia wynikającą z orzeczenia sądu II instancji;

3.2.

- wynikający z apelacji obrońcy

3. zarzut rażącej niewspółmierność kary i środków karnych, poprzez orzeczenie wobec oskarżonego zbyt surowej, bezwzględnej kary pozbawienia wolności;

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny (3)

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Stwierdzenie chuligańskiego charakteru występku zarzuconego oskarżonemu w pkt III aktu oskarzenia, nie jest w ocenie sądu odwoławczego tak oczywiste jak wykazuje to sąd meriti w uzasadnieniu wyroku. Zgodnie z art. 115 § 21 kk „występkiem o charakterze chuligańskim jest występek polegający na umyślnym zamachu na zdrowie, na wolność, na cześć lub nietykalność cielesną, na bezpieczeństwo powszechne, na działalność instytucji państwowych lub samorządu terytorialnego, na porządek publiczny, albo na umyślnym niszczeniu, uszkodzeniu lub czynieniu niezdatną do użytku cudzej rzeczy, jeżeli sprawca działa publicznie i bez powodu albo z oczywiście błahego powodu, okazując przez to rażące lekceważenie porządku prawnego". Przesłanki wymienione w tym przepisie tj. zaatakowanie jednego z wymienionych dóbr chronionych prawem, umyślność takiego zamachu, działanie publiczne, działanie bez powodu lub z oczywiście błahego powodu oraz rażące lekceważenie porządku prawnego muszą być spełnione kumulatywnie, aby występek można było uznać za chuligański. Nie sposób nie uznać w okolicznościach niniejszej sprawy, aby zachowanie oskarżonego wskazywało na rażące lekceważenie porządku prawnego i było podjęte bez powodu. Czyn oskarżonego był bowiem wymierzony w wartości takie jak zdrowie i życie ludzkie, a sam oskarżony bez powodu zaatakował pokrzywdzonego, prawdopodobnie, aby wyładować własne frustracje czy niezadowolenie, prawdopodobnie „motywowany” przy tym spożytym w dużych ilościach alkoholem.

Jednakże stosownie do treści art. 115 § 21 k.k., aby mówić o chuligańskim charakterze występku musi być spełniony poza „działaniem bez powodu lub z oczywiście błahego powodu, okazanie rażącego lekceważenia porządku prawnego” łącznie jeszcze element publicznego charakteru działania. Odwołując się do orzecznictwa Sądu Najwyższego należy wskazać, iż działanie „publicznie ” w rozumieniu art. 120 § 14 k.k. zachodzi wówczas, gdy bądź ze względu na miejsce działania, bądź ze względu na okoliczności i sposób działania sprawcy jego zachowanie się jest lub może być dostępne (dostrzegalne) dla nieokreślonej liczby osób, przy czym sprawca mając świadomość tej możliwości co najmniej się na to godzi oraz okoliczność, że określony czyn dokonany został w miejscu publicznym, nie stanowi wprawdzie sama przez się wystarczającej podstawy do ustalenia, iż sprawca działał publicznie , jednakże w wypadku dokonania umyślnego występku (stanowiącego zamach na dobra wskazane w art. 120 par. 14 k.k.) w miejscu ogólnie dostępnym, i to w takich warunkach, w których możliwość bezpośredniego dostrzeżenia przestępnego zachowania się sprawcy jest ze strony osób postronnych w pełni realna, przyjąć należy, że sprawca działał publicznie . Kwestię, czy owa możliwość była realna, należy oceniać i rozstrzygać na podstawie konkretnych faktów zaistniałych w określonej sytuacji (por. uchwała SN 7 sędziów z dnia 20 września 1973 roku, VI KZP 26/73, OSNKW 1973/11/132; wyrok SN z dnia 26 marca 1973 roku, Rw 279/73, Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Karna rok 1973, Nr 7-8, poz. 101). Także w doktrynie podkreśla się, że określenie „publicznie ” nie jest tożsame z pojęciem „w miejscu publicznym”. Ten drugi termin oznacza miejsce dostępne dla nieograniczonego kręgu podmiotów, chociażby w chwili zachowania sprawcy nikt poza nim samym tam się nie znajdował. W orzecznictwie i literaturze przyjmuje się, że nie jest zachowaniem publicznym np. przekazywanie określonych treści w trakcie prowadzonej szeptem rozmowy w kawiarni, wysłanie listu do osoby ściśle określonej (por. [w:] A. Zoll (red.), G. Bogdan, K. Buchała, Z. Ćwiąkalski, M. Dąbrowska-Kardas, P. Kardas, J. Majewski, M. Rodzynkiewicz, M. Szewczyk, W. Wróbel, Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz do art. 117-277. Tom II, Zakamycze, 1999).

W świetle licznych judykatów Sądu Najwyższego publiczność działania sprawcy występku chuligańskiego nie jest determinowana więc wyłącznie przez publiczny charakter miejsca jego czynu. Oznacza to, że możliwe są sytuacje niepublicznego działania w miejscu publicznym. Publiczność zachowania sprawcy polega bowiem na tym, że następuje ono w takich warunkach, że może być dostrzeżone przez niedającą się określić liczbę bliżej niezidentyfikowanych osób. Chodzi o ocenę dokonywaną in concreto. Czyn oskarżonego, o jakim mowa w punkcie III aktu oskarżenia przebiegał co prawda nie pod osłoną nocy , a przy tym na terenie miasta, ściślej blokowiska, w sąsiedztwie placu zabaw. Jednak do jego popełnienia doszło w obrębie śmietnika (a dokładnie jego pergoli mającej na celu zasłonięcie widoku wnętrza), a więc w miejscu celowo wręcz osłoniętym i stosunkowo odosobnionym przed oczami przechodniów, toteż czyn w tych warunkach nie mógł być postrzegany przez ową nieokreśloną liczbę osób. Należy w tym przypadku odróżnić zaistnienie czystego zbiegu okoliczności od przewidywalnej racjonalnie sytuacji, że zachowanie sprawcy mogło być dostrzeżone przez nieokreśloną liczbę osób. In concreto jego świadkami była zaledwie dwójka małoletnich dzieci, prawdopodobnie przechodzących czy przebiegających obok śmietnika, być może na skróty do placu zabaw, u których z ich depozycji nie wynika, aby zdarzenie wywołało przerażenie czy zgorszenie. Dostrzeżenie czynu było bardziej dziełem przypadku, a miejsce jego popełnienia z natury swojego przeznaczenia jest odseparowane od oczu przechodniów.

Nie można było zatem przyjąć publiczności działania oskarżonego, a skoro ten konstytutywny element został wykluczony, nie można też uznać, że wystąpił tu związek z art. 57a § 1 kk. Dlatego sąd odwoławczy wyeliminował z opisu tego czynu przypisanego oskarżonemu w/w znamię, a z jego kwalifikacji prawnej przepis art. 57a § 1 kk.

Należało także w konsekwencji tego pominąć również w opisie przypisanego oskarżonego czynu przesłankę - rażącego lekceważenia prawnego i działania bez powodu. Wiąże to się ściśle - w ujęciu obiektywnym - z publicznością działania sprawcy występku chuligańskiego, który przez taki sposób działania (publiczny) narusza porządek prawny, co odbierane jest przez obserwatorów jako wyraz rozwydrzenia, brutalności, wywołując oburzenie i zgorszenie. Ustalony przez sąd rejonowy przebieg czynu z punktu III, charakteryzujący się raczej skrytością działania nie mógł takich efektów wywołać.

Wyeliminowanie z opisu czynu przypisanego oskarżonemu znamienia czynu chuligańskiego wpłynęło na obniżenie wymiaru kary orzeczonej za ten czyn.

Nagromadzenie okoliczności obciążających po stronie oskarżonego, a wymienionych w pisemnym uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, powodowało, że należało przyjąć w sprawie przewagę okoliczności obciążających i zaakceptować wymiar kar jednostkowych orzeczonych przez sąd rejonowy za przypisane oskarżonemu czyny w pkt I i II. Wyeliminowanie z opisu czynu przypisanego oskarżonemu z pkt III znamienia występku chuligańskiego wpłynęło na obniżenie wymiaru kary orzeczonej za ten konkretny czyn, a w konsekwencji powyższego także w zakresie kary łącznej.

W szczególności wielokrotna karalność oskarżonego, w powiązaniu z poważnymi obrażeniami głowy pokrzywdzonego mężczyzny, użyciem butelki, a także kierowane groźby, połączone z uszkodzeniami twarzy jednej z pokrzywdzonych kobiet, wskazuje na bardzo wysoki stopień społecznej szkodliwości i niemożność wymierzenia kar pozbawienia wolności w dolnych granicach sankcji, zwłaszcza w przypadku czynu zarzuconego w pkt III. Przy czym, skoro sąd I instancji nie wymierzył kar w górnych granicach ustawowego zagrożenia z sankcji, to wymierzone kary jednostkowe, wobec występujących w sprawie okoliczności obciążających i ustalonego stopnia społecznej szkodliwości, nie mogą być uznane za rażąco surowe tj. takie, których wymiaru w okolicznościach sprawy nie da się zaakceptować.

Wyeliminowanie z opisu czynu występku chuligańskiego skutkowało obniżeniem kary jednostokowej za czyn przypisany w pkt III i skutkowało ingerencją w rozstrzygnięcie o karze łącznej. Wymierzając karę łączną sąd okręgowy wziął wprawdzie pod uwagę okoliczności podmiotowe i przedmiotowe czynów, a mianowicie to, że przestępstwa zostały popełnione na szkodę różnych osób, że są one do siebie podobne oraz, że popełnione zostały w bardzo bliskim odstępie czasowym. Okoliczności te były również brane pod uwagę przez sąd I instancji przy wymiarze kary łącznej i przesądziły o wymierzeniu tejże kary w wysokości 4 lat pozbawienia wolności (przez ten sąd) przy zastosowaniu zasady pełnej absorpcji i z zastosowaniem przepisów względniejszych dla sprawcy (bowiem bez obostrzenia dolnej granicy wymiaru kary). Akceptując ten model (i wobec braku apelacji „na niekorzyść” go kwestionującej) - wobec odpadnięcia okoliczności występku chuligańskiego i zmiany wysokości kary za ten czynu, powyższe musiało zostać uwzględnione przy wymiarze kary łącznej. Kara łączna musi bowiem tak jak każda inna kara spełniać ogólne przesłanki wymiaru kary i być karą współmierną. Uwzględniając powyższe sąd II instancji uznał, że kara łączna w wymiarze 3 lat pozbawienia wolności będzie karą spełniającą zadania prewencji ogólnej i szczególnej i będzie karą współmierną, sprawiedliwą nie noszącą cech przesadnej represji.

Natomiast okoliczności wymienione przez obrońcę choroba oskarżonego nie mogą same w sobie stanowić podstaw do stwierdzenia, że wymierzona kara oraz środki karne są rażąco surowe, gdyż te okoliczności mogą mieć ewentualny wpływ dopiero przy wykonaniu kary pozbawienia wolności (choroba oskarżonego). Zresztą obrońca oczekiwałby za popełnienie trzech występków kary łącznej, której wymiar pozwalałby na zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności, nawet przy zastosowaniu art. 4 § 1 kk, który to wnioskowany wymiar w realiach przedmiotowej sprawy, uwzględniając okoliczności obciążające wskazane powyżej, nie byłby możliwy.

W kwestii orzeczonej na rzecz pokrzywdzonej nawiązki, to pełni ona funkcję rekompensaty w stosunku do osoby pokrzywdzonej występkiem o charakterze chuligańskim, jako czynem o szczególnym rodzaju społecznej szkodliwości. Obligatoryjny charakter nawiązki zwiększa dolegliwość sankcji grożącej za dopuszczenie się występku o charakterze chuligańskim, co znajduje bezpośredni wyraz w funkcji zapobiegawczej uregulowania. Obligatoryjność orzeczenia nawiązki wynika z samego faktu skazania za występek o charakterze chuligańskim. Nie jest w żadnej mierze uzależniona od ustaleń faktycznych, które dotyczą zachowania oskarżonego wobec konkretnego pokrzywdzonego (wyr. SN z 6.2.2013 r., IV KK 178/12, Legalis). Skoro więc można orzec nawiązkę nawet do kwoty 100.000 zł. jej ukształtowanie na poziomie 1.000 zł. – na rzecz pokrzywdzonych czynami opisanymi w punktach I i II aktu oskarżenia - jawi się jako niewygórowane tak w kwestii okoliczności czynu, jak też możliwości majątkowych sprawcy i celów zapobiegawczych jakie ma osiągnąć, na co słusznie zwrócił uwagę sąd meriti.

Inaczej ma się rzecz z nawiązką orzeczoną w związku ze skazaniem za czyn opisany w punkcie III aktu oskarżenia.

Alternatywą dla orzeczenia obowiązku pełnego naprawienia szkody jest nie tylko możliwość nałożenia obowiązku częściowego jej naprawienia, ale także możliwość orzeczenia nawiązki na rzecz pokrzywdzonego, a w razie jego śmierci w wyniku popełnionego przez skazanego przestępstwa, nawiązki na rzecz osoby najbliższej, której sytuacja życiowa wskutek śmierci pokrzywdzonego uległa znacznemu pogorszeniu. W doktrynie prawa cywilnego wskazuje się, że "znaczne pogorszenie sytuacji życiowej polegać może na utracie możliwości uzyskania pomocy przy prowadzeniu gospodarstwa domowego, wychowaniu dzieci itp." ( P. Sobolewski, w: K. Osajda (red.), Kodeks cywilny. Zobowiązania, 2017, art. 446, Nb 35; por. wyr. SN z 16.12.1986 r., IV CR 442/86, OSNCP 1988, Nr 4, poz. 49, w którym SN uznał spowodowanie śmierci rodziców i pozbawienie możliwości wychowania w rodzinie za istotne pogorszenie sytuacji życiowej dzieci). Sąd Najwyższy zauważył, że "znaczne pogorszenie sytuacji życiowej" należy odczytywać "nie tylko w materialnym aspekcie zmienionej sytuacji bliskiego członka rodziny zmarłego, ale w szerszym kontekście, uwzględniającym przesłanki pozaekonomiczne określające tę sytuację (np. utratę oczekiwania przez osobę poszkodowaną na pomoc i wsparcie członka rodziny, których mogła ona zasadnie spodziewać się w chwilach wymagających takich zachowań, zwłaszcza w razie choroby)" (wyr. SN z 3.12.2010 r., I PK 88/10, OSNAPiUS 2012, Nr 3–4, poz. 37).

Przykłady „znacznego utrudnienia” wiąże się w literaturze z nieprzezwyciężalnymi trudnościami w dowodzeniu wysokości szkody (D. Szeleszczuk [w:] Kodeks..., red. A. Grześkowiak, K. Wiak, 2018, s. 461). Utrudnienia dotyczą zatem tylko sfery możliwości procesowych w realiach danej sprawy, nie zaś dopuszczalności samej kompensacji. Zarazem należy zgodzić się z twierdzeniem, że w razie istnienia wskazówek pozwalających szacować wartość szkody sąd powinien orzec obowiązek jej naprawienia, nie zaś automatycznie przechodzić do orzeczenia nawiązki, tym bardziej że obowiązek naprawienia szkody może być orzeczony zarówno w całości, jak i w części, zatem w granicach, w jakich sąd karny jest w stanie ustalić, niekoniecznie precyzyjnie, jego wartość. Nawiązka jest orzekana na rzecz pokrzywdzonego. W razie jego śmierci beneficjentami mogą stać się osoby najbliższe, ale jedynie wówczas, gdy ich sytuacja życiowa wskutek śmierci pokrzywdzonego uległa znacznemu pogorszeniu, np. pozostawały one na wyłącznym utrzymaniu pokrzywdzonego lub istotnym źródłem ich utrzymania było wypłacane przez pokrzywdzonego świadczenie alimentacyjne.

Trafnie podkreśla się w judykaturze, że „Norma dekodowana z art. 46 § 2 KK chroni interesy pokrzywdzonego oraz osób, których sytuacja życiowa w wyniku śmierci spowodowanej przestępstwem uległa pogorszeniu i nałożenie nawiązki ma ją w pewnym stopniu zrekompensować, lecz nie zamykać drogi do odszkodowania. Od decyzji poszkodowanych w tej sytuacji zależy, czy będą dochodzić i dowodzić szkody i jej wysokości w dalszym ewentualnym postępowaniu cywilnym” (wyr. SA we Wrocławiu z 17.5.2018 r., II AKa 106/18, Legalis).

Sąd odwoławczy zważył, że pokrzywdzony czynem z punktu III aktu oskarżenia przed feralnym zajściem mimo, że był osobą w wieku 82 lat, nie wymagał pomocy osób trzecich w codziennym funkcjonowaniu. Był osobą w ocenie syna samodzielną, robił sam zakupy, załatwiał wszystkie sprawy, jeździł na rowerze, był osobą dostatecznie sprawną fizycznie i psychicznie. Zamieszkiwał u syna, choć w zasadzie prowadził osobne gospodarstwo domowe. Z zeznań syna nie wynika, aby pomagał w utrzymaniu mieszkania czy też w inny sposób stanowił istotne wsparcie dla rodziny, gospodarstwa domowego w sensie tak finansowym, jak i logistycznym. W takiej sytuacji nie może być mowy o "znacznym pogorszeniu sytuacji życiowej" D. K., choć niewątpliwie strata ojca S. K. (2) w wymiarze emocjonalnym jest bezsporna, ale nie o to chodzi przy orzekaniu nawiązki w oparciu o treść art. 46 § 2 kk. Wyeliminowanie znamienia chuligańskiego charakteru czynu opisanego w pkt III aktu oskarżenia powoduje, iż nie mamy już do czynienia z obligatoryjnością nawiązki wynikającą z art. 57a § 2 kk.

Wniosek

- o zmianę wyroku poprzez wymierzenie oskarżonemu łagodniejszej kary pozbawienia wolności (jednostkowych i łącznej) z warunkowym zawieszeniem jej wykonania i uchylenie wyroku w pkt 3), 4), 5) i 6);

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

wskazano powyżej ;

3.3.

wynikający z apelacji prokuratora

4. obrazy obrazy przepisów postępowania, która miała wpływ na treść orzeczenia, a to art. 413 § 1 pkt 6 kpk poprzez nie powołanie w pkt 2 wyroku art. 4 § 1 kk w podstawie prawnej wymierzenia oskarżonemu kary łącznej, a więc wskazanie jako podstawy prawnej jedynie art. 85 § 1 kk i art. 86 § 1 kk;

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

W kwestii apelacji prokuratora nie można odmówić jej słuszności. Jak wynika z pisemnego uzasadnienia wyroku Sąd Rejonowy w Piotrkowie Tryb. orzekając w zakresie kary łącznej zastosował przepisy art. 85 § 1 kk i art. 86 § 1 kk w uprzednim brzmieniu, względniejszym dla oskarżonego, który model orzekania zaakceptował sąd odwoławczy. Sąd meriti nie powołał się na przepis art. 4 § 1 kk w podstawie prawnej orzeczonej wobec oskarżonego kary łącznej, co stanowiło uchybienie, które konwalidował sąd odwoławczy zmieniając w tym zakresie wyrok - wobec rozpoznawania także innych zarzutów apelacyjnych.

Wniosek

- o zmianę wyroku poprzez wskazanie w punkcie 2 wyroku w podstawie prawnej
art. 4 § 1 k.k., a w pozostałym zakresie utrzymania zaskarżonego wyroku w mocy;

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

wskazano powyżej;

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

- sprawstwo czynów gróźb i spowodowania uszczerbku na zdrowiu zarzuconych oskarżonemu z wyjątkiem chuligańskiego charakteru występku zarzuconego w pkt III aktu oskarżenia, a przypisanego w punkcie 1 tiret trzeci wyroku;

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

- wskazano powyżej;

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

- wyeliminowanie chuligańskiego występku z zarzutu pkt III i nowy wymiar kary jednostkowej za ten czyn, a w konsekwencji oraz kary łącznej ze wskazaniem na treść art. 4 § 1 w podstawie prawnej wymiaru kary łącznej, uchylenie rozstrzygnięcia zawartego w pkt 4 wyroku - o orzeczeniu nawiązki na rzecz syna zmarłego S. K. (1);

Zwięźle o powodach zmiany

- wskazano powyżej w rubryce odnoszącej się do omówienia zarzutów apelacji obrońcy oskarżonego oraz prokuratora;

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

pkt 3 i 4

Wysokość kosztów zastępstwa procesowego w postepowaniu odwoławczym na poziomie jednokrotności stawki minimalnej została określona w oparciu § 17 ust. 2 pkt 4 w zw. z § 4 ust 1-3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu - mając na uwadze nakład pracy obrońcy w sprawie

Zwalniając oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze z uwagi na trudną sytuację życiową, bytową, charakter i wysokość dochodu oparto się na przepisie art. 624 § 1 kpk.

7.  PODPIS

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

oskarżony

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

wina

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

1.12.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

2

Podmiot wnoszący apelację

obrońca oskarżonego

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wina, kara, środek karny

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

1.13.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

3

Podmiot wnoszący apelację

prokurator

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

podstawa wymiaru kary łącznej

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana