Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 4 sierpnia 2013r powodowa Spółka (...) spółka z o.o. w S.dochodziła od Skarbu Państwa- Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad w W.kwoty 678 222zł z ustawowymi odsetkami od kwoty 203 319zł od dnia 4 czerwca 2011r i od kwoty 474 903zł do dnia zapłaty od kwoty 474 903zł od dnia 29 czerwca 2011r w obu przypadkach do dnia zapłaty.

Roszczenia swoje powódka wywodziła z wykonanych na rzecz pozwanej Dyrekcji robót budowlanych na podstawie umowy o roboty budowlane z generalnym wykonawcą (...). Mimo wykonania prac zgodnie z umową i odebrania ich bez zastrzeżeń zamawiający nie zapłacił wykonawcy, co uzasadnia wystąpienie z żądaniem przeciwko inwestorowi głównemu- pozwanego ze sprawy niniejszej.

Pozwany powództwa nie uznawał i wnosił o jego oddalenie z zasądzeniem kosztów postępowania.

W uzasadnieniu pozwany podnosił, że umowa zawarta pomiędzy (...)a (...)nie została zatwierdzona przez Inwestora zgodnie z Warunkami Kontraktu (subklauzula 4.4 Warunków Szczególnych Kontraktu). Wyłącza to solidarną odpowiedzialność inwestora z zamawiającym(k 54058).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 28 września 2009r pomiędzy Skarbem Państwa- Generalnym Dyrektorem dróg Krajowych i Autostad a Konsorcjum Firm (...)z siedzibą w P., (...)w S., Cina (...)w L.i (...)spółka z o.o. w W.została podpisana umowa o zaprojektowanie i wykonanie robót budowlanych w zakresie autostrady (...)od (...)do (...)na odcinku od (...)do km (...)W szczegółowych warunkach Kontraktu przewidziano, że wykonawca nie później niż 28 dni przed terminem złożenia do Zamawiającego dokumentów wymaganych zgodnie kodeksem cywilnym dla akceptacji Podwykonawcy, przedłoży Zamawiającemu, za pośrednictwem Inżyniera, informacje o zamiarze zatrudnienia Podwykonawcy, określając zakres prac przewidzianych do podzlecenia( subklauzula 4.4). Zamawiający miał w zakreślonych terminach złożyć swój sprzeciw, a na wypadek braku decyzji w zakreślonych terminach jego milczenie miało być uważane za zgodę.

Powodowa spółka wykonywała na rzecz GDDKiA roboty budowlane na podstawie dwóch umów, zawartych z jednym z członków Konsorcjum: a/ ze Spółką (...) i

b/ ze spółką (...) Z tytułu żadnych z tych umów nie została zaspokojona przez zamawiających.

W przypadku robót wykonywanych na podstawie umowy ze spółką z o.o. (...), wobec faktu, że powódka zadbała o zatwierdzenie umowy o Inwestora, ostatecznie wynagrodzenie wypłaciła GDDKiA.

Druga umowa nr (...)zawarta została w dniu 1 lutego 2011r z innym członkiem Konsorcjum(...), z siedzibą w P.działającą w Polsce jako (...).,( (...)) spółka z o.o. Oddział w Polsce a Przedsiębiorstwem (...)spółka Jawna z siedzibą w S.. Przedmiotem umowy było wykonanie prowizorycznych zapleczy mostowych zgodnie z załącznikiem nr (...)do umowy( k 1925). W umowie została ustalona wysokość wynagrodzenia i sposób płatności. Przedstawiciel firmy (...)miał świadomość wagi zatwierdzenia umowy przez Inwestora, dlatego żądał zgłoszenia jego jako podwykonawcy i nawet początkowo takie zapewnienie otrzymał. Wkrótce jednak okazało się, że wykonawca nie będzie trwał w umowie z Inwestorem GDDKiA i pozostawał już obojętny na żądania spółki (...)zgłoszenia do zamawiającego- inwestora tej umowy i zaakceptowania spółki jako podwykonawcę. Mimo tych braków Spółka(...)wykonała przedmiot umowy. Roboty zostały wykonane i odebrane, na okoliczność czego został sporządzony protokół odbioru(k 26). Po dokonanym odbiorze wykonawca wystawił spółce (...)fakturę z dnia 13 maja 2011r na kwotę 203 319zł(k 25) oraz w dniu 7 czerwca 2011r na kwotę 474 903zł (k 28). Zamawiający nie uregulował należności wynikających z faktury( bezsporne). W związku z tym wykonawca zwrócił się do Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad o wypłatę świadczenia jako odpowiedzialnego solidarnie z zamawiającym(k 35, 36, 37). W ślad za złożonym wnioskiem o płatności Inżynier rezydent Odcinka (...) K. M.potwierdziła, że roboty zostały wykonane, że roboty te nie stanowią oddzielnej pozycji w Wykazie Cen i jako takie nie podlegają odrębnemu odbiorowi jak również odrębnej płatności uwzględnionej w Świadectwie Płatności. Zwrócono uwagę na fakt, że wykonanie tych prac było niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania Budowy oraz, że Wykonawca był zobowiązany do ich realizacji Warunkami Kontraktu ( subklauzula 4.19). Inżynier Kontraktu sugerował, że koszt realizacji winien być uwzględniony( pismo Inżyniera Kontraktu k 34 i zeznania św. K. M.k 146 i k 147).

Pismem z dnia 29 lipca 2011r GDDKiA w W.odmówiła wypłaty żądanej kwoty uzasadniając odmowę faktem, że wskazany zakres robót budowlanych wykonywanych przez wnoszącego tj. wykonanie prowizorycznych zasilań zapleczy mostowych na obiektach; (...)nie są objęte zakresem zatwierdzonej przez Zamawiającego Umowy nr (...)z dnia 15 września 2010r(k 66).

Z dniem 31 lipca 2012r Przedsiębiorstwo (...)Spółka jawna została przekształcona w Przedsiębiorstwo (...)” Spółka z o.o. .

Po wejściu w życie z dniem 3 sierpnia 2012r Ustawy z dnia 28 czerwca 2012r o spłacie niektórych niezaspokojonych należności przedsiębiorców, wynikających z realizacji udzielonych zamówień publicznych , pismem z dnia 21 sierpnia 2012r powodowa spółka ponownie zwróciła się do GDDKiA z wnioskiem o zapłatę kwoty 551400zł . I tym razem wniosek nie znalazł aprobaty GDDKiA, co spowodowało wystosowanie w dniu 21 kwietnia 2013r wezwania do zapłaty kwoty 678 222zł( faktura nr (...)z dnia 13 maja 2011 na kwotę 203 319zł) i faktura nr(...) dnia 7 czerwca 2011r, na kwotę 474 903zł)- 40-42.Wobec nie uregulowania żądania w dniu 4 czerwca 2013r wpłynął pozew w sprawie niniejszej.

Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego Sąd zważył co następuje:

Materialnoprawną podstawę żądania stanowi przepis art. 647 ¹. K.c oraz przepisy Ustawy z dnia 28 czerwca 2012r o spłacie niektórych niezaspokojonych należności przedsiębiorców, wynikających z realizacji udzielonych zamówień publicznych , która weszła w Zycie z dniem 3 sierpnia 2012r.

Zgodnie z treścią art. 647 ¹. k.c. w umowie o roboty budowlane, o której mowa w art. 647k.c. , zawartej między inwestorem a wykonawcą (generalnym wykonawcą), strony ustalają zakres robót, które wykonawca będzie wykonywał osobiście lub za pomocą podwykonawców.

Do zawarcia przez wykonawcę umowy o roboty budowlane z podwykonawcą jest wymagana zgoda inwestora. Jeżeli inwestor, w terminie 14 dni od przedstawienia mu przez wykonawcę umowy z podwykonawcą lub jej projektu, wraz z częścią dokumentacji dotyczącą wykonania robót określonych w umowie lub projekcie, nie zgłosi na piśmie sprzeciwu lub zastrzeżeń, uważa się, że wyraził zgodę na zawarcie umowy. Do zawarcia przez podwykonawcę umowy z dalszym podwykonawcą jest wymagana zgoda inwestora i wykonawcy. Przepis § 2 zdanie drugie stosuje się odpowiednio. Umowy, o których mowa w § 2 i 3, powinny być dokonane w formie pisemnej pod rygorem nieważności.

Zawierający umowę z podwykonawcą oraz inwestor i wykonawca ponoszą solidarną odpowiedzialność za zapłatę wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane przez podwykonawcę.

Taką umowę lub jej projekt oraz dokumentację należy przedłożyć najpóźniej do chwili zakończenia robót przez podwykonawcę. Przedłożenie dokumentów w terminie późniejszym mija się z celem regulacji, ponieważ chodzi o umożliwienie zapoznania się z dokumentami przed powstaniem obowiązku zapłaty wynagrodzenia( patrz wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 4 lipca 2013 r. w sprawie sygn. Akt I ACa 535/13).

Sąd rozpoznający sprawę niniejszą miał na uwadze, że zgodnie z utrwalonym poglądem Sądu Najwyższego zgoda inwestora na zawarcie przez wykonawcę umowy o roboty budowlane z podwykonawcą może być wyrażona poprzez dwa sposoby - bierny (pasywny) oraz czynny (aktywny). Wyrażenie zgody w sposób bierny objawia się brakiem zgłoszenia na piśmie sprzeciwu lub zastrzeżeń w terminie 14 dni od przedstawienia mu przez wykonawcę umowy z podwykonawcą lub jej projektu wraz z częścią dokumentacji dotyczącą wykonania robót określonych w umowie lub projekcie (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 lutego 2011 r. III CSK 152/10 LEX nr 1102865). Zdaniem Sądu Najwyższego zgoda inwestora na zawarcie przez wykonawcę umowy o roboty budowlane z podwykonawcą może być wyrażona również w sposób dorozumiany po zawarciu takiej umowy. Sąd Najwyższy w uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 29 kwietnia 2008 r. III CZP 6/08 (OSNC 2008 Nr 11, poz. 121) przyjął, że do zgody wymaganej przez art. 6471 § 2 i 3 k.c. nie stosuje się art. 63 § 2 k.c. Zgoda ta może być wyrażona przez każde zachowanie, które ujawnia ją w sposób dostateczny (art. 60 k.c.). Chodzi w tym wypadku w szczególności o tolerowanie obecności podwykonawcy na placu budowy, dokonywanie wpisów w jego dzienniku budowy, odbieranie wykonanych przez niego robót oraz dokonywanie podobnych czynności (vide: ww. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 lutego 2011 r. III CSK 152/10 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 lipca 2009 r. V CSK 24/09 LEX nr 527185).

W konkretnej sytuacji brak jest podstaw do przyjęcia, że zgoda pozwanego została wyrażona w sposób bierny. Powodowa spółka przygotowała stosowną dokumentacje, ale firma (...), z która powódka zawarła umowę, już, jak zeznał przez zarządu powodowej Spółki pan T. W.- „nie chciała już z nami rozmawiać” k 147.

Wprawdzie prowadząca z ramienia zamawiającego nadzór nad przebiegiem inwestycji pani K. M. potwierdziła fakt wykonywanych przez powoda prac i ich odbiór bez zastrzeżeń, to jednak w./w nie była upoważniona do weryfikacji wykonawców i podwykonawców oraz nie była upoważniona do zatwierdzania któregokolwiek z podmiotów pracujących na budowie( zeznania świadka k 147 oraz pismo z dnia 5 sierpnia 2013r(k 61).

W ocenie Sądu rozpoznającego sprawę niniejszą zgoda nie została wyrażona przez pozwanego również w sposób czynny, ani expressis verbis ani w sposób dorozumiany. Czynny sposób wyrażenia zgody może przybrać różną formę - inwestor może wyrażać ją w sposób wyraźny pisemnie bądź ustnie, albo poprzez inne, dorozumiane zachowanie. Zdaniem Sądu powód nie udowodnił, w myśl art. 6 k.c., że osobą umocowaną do wyrażenia zgody w przedmiotowej sprawie był Inżynier Rezydent pani K. M.. Nie otrzymała ona żadnego wniosku do zatwierdzenia i nie byłaby upoważniona do podejmowania takich czynności w imieniu inwestora.

Reasumując: w ocenie Sądu na podstawie okoliczności sprawy nie można wywieść domniemania faktycznego, że pozwanemu było wiadome działanie powódki i że pozwany akceptował dokonane przez nią czynności. Powód nie wykazał, że pozwany wiedział o wykonywaniu przez powoda, jako podwykonawcę, robót budowlanych. Nadto powód nie wykazał, aby osoby kontaktujące się ze strony inwestora z powodem miały umocowanie do działania w imieniu pozwanego. W konsekwencji Sąd uznał brak podstaw do przyjęcia, że pozwanemu było wiadome prowadzenie prac przez powoda jako podwykonawcę. Zwrócić należy uwagę dodatkowo, że Generalna dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad to ogromny podmiot, który z istoty rzeczy wykonuje swoje czynności przez swoich przedstawicieli w zorganizowanej strukturze, że prace prowadzone są na terenie całego kraju, poza siedzibą pozwanego przez wiele podmiotów i de facto nie ma możliwości, by pozwany wiedział o wykonywaniu prac przez powoda jako podwykonawcę, co skutkowałoby dorozumianym wyrażeniem zgody. Powód miał świadomość skutków zgody Inwestora bądź jej braku i dlatego zależało mu na zgłoszeniu jego firmy jako podwykonawcy do Inwestora. Podjął jednak ryzyko i zdecydował się wykonać prace również przy braku zgłoszenia. Brak zatwierdzenia wykonawcy przez Inwestora czyni roszczenie z art. 647 ¹k.c niezasadnym.

Odnosząc się do drugiej zgłoszonej podstawy żądania:

Zgodnie z treścią Ustawy z dnia 28 czerwca 2012r( dz. U.z dnia 3 sierpnia 2012r). o spłacie niektórych niezaspokojonych należności przedsiębiorców, wynikających z realizacji udzielonych zamówień publicznych .

Ustawa powyższa weszła w życie z dniem 3 sierpnia 2012r. Roboty, które są przedmiotem sprawy niniejszej zostały wykonane w 2011r. Z art. 14 powyższej ustawy wynika, że zawarta w niej regulacja ma charakter retroaktywny. Ma ona bowiem zastosowanie do stanów faktycznych ukształtowanych przed dniem jej wejścia w życie. Komentowany przepis nie rodzi wątpliwości z punktu widzenia przedsiębiorców, których sytuacja ulega poprawie wskutek wejścia w życie komentowanej ustawy. Na podstawie komentowanej ustawy uzyskali oni możliwość skorzystania z dodatkowego trybu spłaty swoich należności przez Skarb Państwa – GDDKiA. Dochodzenie roszczeń na podstawie tej ustawy obwarowane jest warunkami z art. 5 ustawy. W tym celu przedsiębiorca powinien zgłosić Generalnemu Dyrektorowi należność, która przysługuje mu od wykonawcy ,który zalega z zapłatą za zrealizowane i odebrane prace co najmniej 30 dni albo wobec którego ogłoszono upadłość albo sąd oddalił wniosek o ogłoszenie upadłości na podstawie art. 13 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1361, z późn. zm. ⁶⁾).

Zgłoszenia dokonuje się w formie pisemnej. Do zgłoszenia dołącza się:

1)pisemne oświadczenie wykonawcy o uznaniu należności przedsiębiorcy albo

2)kopie:

a)doręczonego wykonawcy wezwania do zapłaty należności, którego termin upłynął bezskutecznie,

b)pozwu wniesionego przeciwko wykonawcy o zapłatę należności albo zgłoszenia wierzytelności w postępowaniu upadłościowym,

c)umowy zawartej między wykonawcą a przedsiębiorcą.

Po dokonaniu weryfikacji zgłoszenia, o którym mowa w ust. 1, Generalny Dyrektor może ogłosić, a w przypadku gdy zgłoszone należności przekroczą 3% wartości zamówienia publicznego ogłasza, w dzienniku o zasięgu ogólnokrajowym o otwarciu 21-dniowego terminu na dokonywanie zgłoszeń. Po upływie tego terminu Generalny Dyrektor sporządza listę przedsiębiorców spełniających warunki, o których mowa w ust. 2 i art. 8, i zawiadamia przedsiębiorców o umieszczeniu ich na liście.

W przypadku gdy kwota określona w art. 2 nie wystarcza na zaspokojenie wszystkich należności umieszczonych na liście, o której mowa w ust. 3, kwoty, w jakiej należności te mogą być zaspokojone, są ustalane proporcjonalnie do wysokości każdej z nich. Zgłoszenie należności wszczyna postępowanie administracyjne a GDDKiA w tym postępowaniu działa jako organ administracji publicznej. Zgłoszenie należności powinno zatem odpowiadać wymaganiom określonym w przepisach komentowanej ustawy oraz w kodeksie postępowania administracyjnego, a w szczególności w art. 63 k.p.a. Do zgłoszenia należności powinny być załączone dokumenty wskazane w art. 5 ust. 2 oraz art. 8 komentowanej ustawy, jak również dokumenty potwierdzające ziszczenie się jednej z przesłanek określonych w art. 5 ust. 1 komentowanej ustawy. Po rozpoznaniu zgłoszenia GDDKiA wydaje decyzję o umieszczeniu na liście lub odmowie umieszczenia. W przypadku odmowy umieszczenia na liście przedsiębiorca uzyskuje możliwość kwestionowania w trybach przewidzianych w kodeksie postępowania administracyjnego. Natomiast gdy decyzja GDDKiA o odmowie umieszczenia przedsiębiorcy na liście stała się ostateczna, jej kwestionowanie jest możliwe jedynie przy wykorzystaniu nadzwyczajnych trybów, takich jak wznowienie postępowania (art. 145 i n. k.p.a.) albo stwierdzenie nieważności (art. 156 i n. k.p.a.). Skuteczne skorzystanie z tych trybów wymaga jednak wykazania przesłanek świadczących o kwalifikowanych wadach decyzji lub postępowania, w wyniku którego została ona wydana. W przypadku gdy GDDKiA dopuszcza się bezczynności i nie doręcza przedsiębiorcy ani zawiadomienia o umieszczeniu, ani decyzji o odmowie umieszczenia go na liście, o której mowa w art. 5 ust. 3 komentowanej ustawy, przedsiębiorca może skorzystać ze środków służących przeciwdziałaniu bezczynności organów administracji publicznej, takich jak przewidziane w art. 37 k.p.a. W przypadku gdy postępowania prowadzone na podstawie kodeksu postępowania administracyjnego przez organy administracji publicznej nie przyniosą oczekiwanego rezultatu, przedsiębiorca może inicjować postępowanie przez sądem administracyjnym poprzez złożenie skargi w odpowiednim terminie po wyczerpaniu środków zaskarżenia.

Dla sprawy niniejszej oznacza to dalej w ocenie Sądu orzekającego niemożność przywoływania tej podstawy jako podstawy do uwzględnienia żądania.

Mając na uwadze powyższe, powództwo należało oddalić w całości i na zasadzie art. 98 kpc orzec o kosztach postępowania na rzecz Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa.