Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 189/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.CZĘŚĆ WSTĘPNA

0.1.Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sądu Okręgowego w Toruniu z dnia16 marca 2021 roku w sprawie II K 111/20

0.1.Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

0.1.Granice zaskarżenia

0.0.1.Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.0.1.Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana

1.Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.1.Ustalenie faktów

0.0.1.Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

0.0.1.Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

0.1.Ocena dowodów

0.0.1.Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

0.0.1.Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

1.STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Obrońca skazanego wyrokowi zarzucił:

obrazę przepisów postepowania, która miała wpływ na treść orzeczenia tj.



przepisu art. 424 § 1 pkt 1 k.p.k., polegającą na braku wskazania, jakie fakty sąd uznał za udowodnione lub nieudowodnione, na jakich w tej mierze oparł się dowodach i dlaczego nie uznał dowodów przeciwnych, a także nie przytoczeniu okoliczności, które sąd miał na względzie przy wymiarze kary.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut apelacji niezasadny.

Zainicjowanie kontroli odwoławczej apelacją obrońcy skazanego D. W. doprowadziło do zmiany wyroku i do orzeczeniem nowej kary łącznej.

W pierwszym rzędzie, odnosząc wprost do postawionego w apelacji zarzutu obrazy przepisów postępowania - art. 424 § 1 pkt 1 k.p.k. - stwierdzić należy, że nie jest on słuszny. Należy bowiem wyrazić stanowisko, że zarzut obrazy przepisów prawa procesowego z art. 438 pkt 2 k.p.k. może być skuteczny tylko wówczas gdy naruszenie danego przepisu prawa mogło mieć wpływ na kształt zaskarżonego orzeczenia. Autor środka odwoławczego sformułowany zarzut oparł na stwierdzeniu braku pisemnego uzasadnienia wyroku, przez co - w jego ocenie - nie wskazano jakie fakty uznane zostały za udowodnione lub nie, oraz na jakich oparł się sąd dowodach, dlaczego nie uznał dowodów przeciwnych oraz nie wskazano na okoliczności które były brane pod uwagę przy wymiarze kary, nawet nie usiłując wykazać wpływu tego uchybienia na treść wyroku. Sąd Apelacyjny zauważa, że nie tylko postawiony w apelacji zarzut, ale także i jego uzasadnienie abstrahuje od przedmiotu postępowania, jakim w niniejszym przypadku było wydanie wyroku łącznego wobec skazanego D. W.. W środku zaskarżenia w zasadzie nie wskazano żadnego argumentu, który bezpośrednio odnosił by się do rozstrzygnięcia w przedmiocie kary łącznej. Zarzut, jak i uzasadnienie można sprowadzić do oceny, że stanowią one krytykę orzeczenia rozstrzygającego o winie oskarżonego, gdy tymczasem, w wyroku łącznym nie ocenia się ani trafności ustaleń w sprawach jednostkowych, nie trafności jednostkowych kar, które zostały wymierzone odrębnymi wyrokami, nie bada także kwestii stopnia winy i społecznej szkodliwości czynów (vide- postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 2020 roku w sprawie IV K.K. 78/19, LEX nr 3079888).

Odnosząc się wprost do stanowiska skarżącego, to zdaniem Sądu odwoławczego, brak pisemnego uzasadnienia wyroku sądu pierwszej instancji (zarzut apelacji) wcale nie uniemożliwia, a tylko w pewnym stopniu utrudnia, dokonanie przez Sąd odwoławczy kontroli instancyjnej takiego rozstrzygnięcia (vide - wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 września 2019 roku w sprawie IV KS 39/19 - OSNKW 2019/10/59). Na etapie postępowania apelacyjnego zawsze możliwa jest ocena całości materiału zebranego w sprawie; ocena dowodów przeprowadzonych w toku postępowania sądowego, treści decyzji procesowych, zapisów protokołu rozprawy czy innych czynności organów procesowych.

Dokonując oceny rozstrzygnięcia Sądu meriti, przy uwzględnieniu nieskomplikowanej materii (do rozważenia jest wyłącznie kwestia połączenia kar jednostkowych (kary łącznej) z 3 wyroków oraz rozważenie dwóch stanów prawnych (wyrok Sądu Okręgowego w Toruniu obejmuje skazanie za czyn popełniony po dacie 1 lipca 2015 roku (27 grudnia 2015 r.), Sąd Apelacyjny wyraża stanowisko, że możliwe jest przeprowadzenie kontroli instancyjnej.

Wynik tej kontroli pozwala przyjęcie wniosku, że Sąd Okręgowy łącząc kary z wyroków Sądu Rejonowego we Włocławku w sprawie II K 388/19 i II K 1738/18 zastosował regulację prawną obowiązującą po dacie 24 czerwca 2020 roku, respektując przy tym wymogi art. 81 ust. 2 ustawy z dnia 19 czerwca 2020 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID-19 (Dz.U. z 2020 r., poz. 1086). Aktualnie obowiązująca regulacja – z uwagi na przyjęcie zbiegu realnego przestępstw i wymogu czasowego co do daty popełnienia przestępstw (zanim zapadł pierwszy wyrok, chociażby nieprawomocny) – nie dawała podstaw do objęcia węzłem kary łącznej, kary orzeczonej wyrokiem Sądu Okręgowego w Toruniu (o przyjętym założeniu prawnym - świadczy niewątpliwie to, że Sąd meriti respektował uwarunkowania art. 85 § 1 k.k., art. 86 § 1 k.k. co do chronologii orzeczeń, co do minimalnej wysokości kary łącznej, a w końcu i to, że nie połączono karę z wyroku Sądu Okręgowego w Toruniu w sprawie II K 93/16). W tych - przyjętych przez Sąd a quo - realiach prawnych, została ukształtowana kara łączna 4 miesięcy pozbawienia wolności (łącząca kary z wyroku Sądu Rejonowego we Włocławku w sprawie II K 388/19 i II K 1738/18), a postępowanie w zakresie objęcia karą łączną kary z wyroku Sądu Okręgowego w Toruniu w sprawie II K 93/16 umorzone.

Tymczasem analiza przepisów przejściowych ustaw zmieniających kodeks karny oraz uregulowania art. 4 § 1 k.k. doprowadziła Sąd ad quem do wniosku, iż kryterium stosowania ustawy względniejszej uzasadnia połączenie części kar orzeczonych wobec skazanego na podstawie przepisów obowiązujących w okresie od 1 lipca 2015 r. do 23 czerwca 2020 r. Nie będą miały zastosowania przepisy działu IX Kodeksu karnego, w tym art. 85 określający ogólne warunki orzeczenia kary łącznej, w brzmieniu ukształtowanym ustawą z dnia 19 czerwca 2020 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID-19 (Dz.U. z 2020 r., poz. 1086), albowiem zestawienie możliwego połączenia kar, prowadzi do ww. wniosku.

*

Rozważając możliwości łączenia kar - na początku jasno wskazać należy, iż brak było prawnych podstaw do połączenia wszystkich kar wymierzonych skazanemu D. W. w wyroku Sądu Okręgowego w Toruniu w sprawie II K 93/16 i wyrokach Sądów Rejonowych we Włocławku w sprawie II K 388/19 i II K 1738/18 – i to zarówno w oparciu o regulację prawną sprzed 24 czerwca 2020 roku, jak i po tej dacie.

I tak – dostrzec należy, że czyny objęte wyrokiem Sądu Rejonowego we Włocławku w sprawie II K 388/19 i wyrokiem Sądu Rejonowego we Włocławku w sprawie II K 1738/18 zostały popełnione po dacie wyroku wydanego przez Sąd Okręgowy w Toruniu czyli po 28 grudnia 2017 roku – odpowiednio w dniu 22 lutego 2018 r. i w dniu 23 grudnia 2018 r.. To przesądza o tym, że nie jest możliwe objęcie kar, wynikających ze wszystkich wyroków, bowiem stoi temu na przeszkodzie aktualne obowiązująca podstawa określona w art. 85 § 1 kk..

Dalej – odnosząc rozważania do stanu prawnego sprzed 24 czerwca 2020 roku - należy dostrzec, że czyn objęty wyrokiem Sądu Rejonowego we Włocławku w sprawie II K 388/19 został popełniony w czasie, gdy skazany już wykonywał karę pozbawienia wolności orzeczoną wyrokiem Sądu Okręgowego w Toruniu w sprawie II K 93/16 - zatem aktualizował się zakaz łączenia określony w art. 85 § 3 kk (także w art. 85 § 3 i § 3a kk) – w brzmieniu obowiązującym od 1 lipca 2015 roku do 23 czerwca 2020 roku. Wyrok Sądu Okręgowego w Toruniu uprawomocnił się w dniu 15 listopada 2018 roku (data wydania wyroku przez Sąd Apelacyjny w Gdańsku w sprawie II AKa 280/18), zaś czyn objęty wyrokiem Sądu Rejonowego we Włocławku w sprawie II K 388/19 został popełniony w dniu 23 grudnia 2018 roku.

Następnie – połączenie kar jednostkowych wymierzonych wyrokiem Sądu Rejonowego we Włocławku w sprawie II K 388/19 i w sprawie II K 1738/18 (takie rozwiązanie przyjął Sąd meriti w zaskarżonym wyroku) było możliwe, gdy się uwzględni treść art. 81 ust. 2 ustawy z dnia 19 czerwca 2020 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID-19 oraz daty prawomocności tychże wyroków.

Tymczasem – właśnie z uwagi na to, że możliwe było połączenie kar z wyroku Sądu Okręgowego w Toruniu w sprawie II K 93/16 i z wyroku Sądu Rejonowego we Włocławku w sprawie II K 1738/19 – przyjęte w zaskarżonym wyroku rozwiązanie w oparciu o stan prawny po dacie 24 czerwca 2020 roku – jest mniej korzystne, naruszające zasadę względności, określoną w art. 4 § 1 k.k.. Powodem takiej oceny jest dostrzeżenie odmiennego (mnie korzystnego) określenia dolnej granicy kary łącznej – tj. kary powyżej kary najwyższej z podlegającej łączeniu oraz górnej granicy - tj. wynikającej z sumy wymierzonych kar jednostkowych (nie uwzględniających kar łącznych wcześniej wymierzonych).

W związku z tym, Sąd Apelacyjny uznał, że analiza przepisów przejściowych ustaw zmieniających kodeks karny oraz uregulowania art. 4 § 1 k.k. prowadzi do wniosku, iż możliwe (i przez to konieczne) jest połączenie kar orzeczonych wobec skazanego na podstawie przepisów obowiązujących w okresie od 1 lipca 2015 r. do 23 czerwca 2020 r..

Dostrzec ponownie należy, że do dnia wejścia w życie nowelizacji czyli do 24 czerwca 2020 r., art. 85 § 2 k.k. stanowił, że podstawą orzeczenia kary łącznej są wymierzone i podlegające wykonaniu, w całości lub w części kary lub kary łączne za przestępstwa. Kryterium zbiegu realnego przestępstw zastąpiono zatem w tym okresie kryterium wykonalności kar. Jednocześnie łączeniu podlegały kary jednostkowe oraz kary łączne, a nie tylko kary jednostkowe, jak w poprzednim i aktualnym stanie prawnym. Zaś dolną granicą kary łącznej była kara najsurowsza, a podlegająca łączeniu (aktualnie kara łączna wymierzana jest powyżej najwyższej z kar wymierzonych)

Jednakże istotnym ograniczeniem możliwości łączenia kar w omawianym stanie prawnym jest/była treść art. 85 § 3 i 3a k.k.. Zgodnie z tymi unormowaniami, jeżeli po rozpoczęciu, a przed zakończeniem wykonywania kary lub kary łącznej sprawca popełnił przestępstwo, za które orzeczono karę tego samego rodzaju lub inną podlegającą łączeniu, orzeczona kara nie podlega łączeniu z karą odbywaną w czasie popełnienia czynu (§ 3), a jeżeli kara wykonywana lub orzeczona, o której mowa w § 3, stanie się następnie podstawą orzeczenia kary lub kar łącznych, zakaz łączenia kar odnosi się również do tej kary lub kar łącznych (§ 3a).

Przechodząc do ustalenia znaczenia pojęcia „wykonywania kary” na gruncie cytowanych przepisów, wskazać należy na trafne i w całości podzielane przez Sąd Apelacyjny, rozważania zawarte w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 19 stycznia 2017 r. (I KZP 12/16, OSNKW 2017/2/18). Wyrażono w nim pogląd, że w warstwie językowej przepis art. 85 § 3 k.k., statuujący negatywną przesłankę orzeczenia kary łącznej, wskazuje na brak możliwości łączenia w wyroku łącznym kary orzeczonej za popełnione przez sprawcę „po rozpoczęciu, a przed zakończeniem wykonywania kary” (kary łącznej) za przestępstwo z „karą odbywaną w czasie popełnienia czynu”. Powyższe oznacza zatem, że nawet jeżeli orzeczona za popełnione przez sprawcę przestępstwo „po rozpoczęciu, a przed zakończeniem wykonywania kary” (kary łącznej) kara jest karą tego samego rodzaju lub nawet inną, lecz podlegającą łączeniu, to nie można jej połączyć w węzeł kary łącznej z „karą odbywaną w czasie popełnienia czynu”.

Przedstawiona interpretacja art. 85 § 3 i 3a k.k. ma istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie, bowiem kryteria kary objętej zakazem z art. 85 § 3 kk spełnia kara orzeczona wyrokiem Sądu Rejonowego we Włocławku w sprawie II K 388/19. A w konsekwencji - Sad Apelacyjny uznaje, że nie ma możliwości objęcia węzłem kary łącznej w niniejszej sprawie kary orzeczonej w ww. sprawie.

Sąd Apelacyjny połączył zatem kary wymierzone w wyroku Sądu Okręgowego w Toruniu w sprawie II K 93/16 i w wyroku Sądu Rejonowego we Włocławku w sprawie II K 1738/18. Sąd ad quem miał możliwość orzeczenia kary łącznej – stosując przy zastosowaniu art. 4 § 1 k.k. – w graniach od 12 lat do 12 lat 3 miesięcy pozbawienia wolności. (od najwyższej kary do sumy kar, przy czym sumowaniu podlegała kara łączna z wyroku Sądu Rejonowego we Włocławku w sprawie II K 1738/18).

Stosując zasady łączenia kary, dyrektywy obowiązujące w tym zakresie, Sąd Apelacyjny uznał, że słuszne i właściwe jest zastosowanie wobec skazanego pełnej absorpcji kar i wymierzył karę 12 lat pozbawienia wolności.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego zważywszy rozmiar kar polegających łączeniu (kara 12 lat pozbawienia wolności i kara 3 miesięcy pozbawienia wolności) uzasadnione jest przyjęcie w niniejszej sprawie pełnej absorpcji. Sąd Apelacyjny, mając na uwadze dyrektywy, które wpływają na prawidłowe ukształtowanie kary łącznej. Kara łączna 12 lat pozbawienia wolności w pełni oddaje związek przedmiotowy pomiędzy przestępstwami popełnionymi przez skazanego.

Kara łączna pozbawienia wolności w orzeczonej wysokości jest zdaniem Sądu Apelacyjnego sprawiedliwa. Spełnia cele zapobiegawcze i wychowawcze wobec skazanego, jak i też odpowiada potrzebom w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa.

Wniosek

Obrońca skazanego wniósł:

uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Toruniu do ponownego rozpoznania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do Sądu Okręgowego nie był słuszny, albowiem zainicjowanie kontroli odwoławczej apelacją obrońcy skazanego dawało podstawę do zmiany wyroku i do orzeczeniem nowej kary łącznej.

1.OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Sąd Apelacyjny uznał na konieczne rozważenie względności ustaw, przy konstruowaniu kary łącznej. Ostatecznie Sąd ad quem uznał, że w sprawie i w odniesieniu do skazanego D. W. należy zastosować regulację prawną obowiązująca w dacie od 1 lipca 2015 roku do 23 czerwca 2020 roku - jako względniejszą dla skazanego.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

patrz - argumentacja z punktu 3.1.

1.ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.1.Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Orzeczenie - za wyjątkiem orzeczenia o karze łącznej i umorzeniu postępowania.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

patrz - argumentacja - punkt 3.1.

0.1.Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Rozstrzygnięcie o karze łącznej oraz umorzeniu postepowania w zakresie objęcia karą łączną kary wymierzonej w sprawie o sygn.. akt II K 388/19 Sądu Rejonowego we Włocławku.

Zwięźle o powodach zmiany

Patrz - argumentacja punkt 3.1.

0.1.Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

0.0.1.Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

0.0.1.Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

0.1.Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

1.Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

pkt IV

Sąd Apelacyjny zwolnił skazanego od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze - na mocy art. 626 § 1 k.p.k. w zw. z art. 624 § 1 k.p.k. ze względów słuszności.

1.PODPIS

0.1.1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca skazanego D. W.

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wyrok Sądu Okręgowego w Toruniu z dnia 16 marca 2021 roku w sprawie II K 111/20

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☒

Uchylenie

☐

zmiana