Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 grudnia 2021 r.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w następującym składzie:

Przewodniczący: Sędzia Urszula Sipińska-Sęk

Protokolant: st. sekr. sądowy Zofia Aleksandrowicz

po rozpoznaniu w dniu 14 grudnia 2021 r. w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku A. C.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o emeryturę górniczą

na skutek odwołania A. C.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 15 lipca 2021 r. sygn.: (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje wnioskodawcy A. C. prawo do emerytury górniczej od dnia (...) roku,

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. na rzecz wnioskodawcy A. C. kwotę 180 (sto osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

Sygn. akt V U 790/21

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 15 lipca 2021 roku, znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. odmówił wnioskodawcy A. C. przyznania prawa do emerytury górniczej. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że ubezpieczony nie wykazał wymaganego, 25-letniego stażu pracy górniczej. Do stażu pracy górniczej w wymiarze półtorakrotnym ZUS nie zaliczył wnioskodawcy okresu od dnia 17 listopada 2006 roku do dnia 31 maja 2007 roku na stanowisku górnik odwadniacz złoża na odkrywce, ponieważ zajmowane stanowisko nie figuruje w załączniku nr 3 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 r. oraz okresu od 1 czerwca 2007 r. do nadal na stanowisku górnik kopalni odkrywkowej, ponieważ wnioskodawca wykonuje te same czynności, na tym samym wydziale co w okresie przed 1 czerwca 2007 roku.

W odwołaniu z dnia 18 sierpnia 2021 roku pełnomocnik ubezpieczonego wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez uwzględnienie okresu zatrudnienia skarżącego od dnia 17 listopada 2006 roku do nadal jako pracy górniczej w wymiarze półtorakrotnym i przyznanie skarżącemu prawa do emerytury górniczej oraz zasądzenie kosztów postępowania.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu ZUS podniesiono, że do pracy górniczej nie zaliczono wnioskodawcy okresu od 1 sierpnia 1994 r. do 16 listopada 2006r., z uwagi na fakt, że skarżący był zatrudniony na stanowisku montera instalacji sanitarnych, a następnie spawacza, które to stanowiska nie figurują w załączniku nr 2 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku. Do pracy górniczej uwzględniono natomiast okres od 17 listopada 2006 roku do dnia 19 marca 2021 roku ( data wystawienia zaświadczenia przez pracodawcę) w wymiarze jednokrotnym.

Na rozprawie w dniu 14 grudnia 2021 roku pełnomocnik wnioskodawcy sprecyzował odwołanie w ten sposób, że wniósł o zaliczenie do pracy górniczej okresu od 1 sierpnia 1994 roku do 16 listopada 2006 roku w wymiarze jednokrotnym oraz okresu od 17 listopada 2006 roku do dnia 6 lipca 2021 roku w wymiarze półtorakrotnym.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny :

A. C. urodzony dnia (...), wystąpił w dniu 19 maja 2021 roku z wnioskiem o przyznanie prawa do emerytury górniczej. Ubezpieczony wniósł o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym i wskazał, że nadal jest zatrudniony przez (...) S.A. Oddział (...) B..

(dowód: wniosek o emeryturę, k. 70-72 akt ZUS)

Organ rentowy zaliczył wnioskodawcy do pracy górniczej w wymiarze jednokrotnym okres od 17 listopada 2006 roku do 31 maja 2007 roku i od 1 czerwca 2007 roku do dnia 19 marca 2021 roku w łącznym wymiarze 14 lat 1 miesiąc i 7 dni.

(okoliczność bezsporna )

A. C. od dnia 12 sierpnia 1986 roku jest zatrudniony w (...), na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy.

(dowód: umowa o pracę na okres próbny , k.1 osobowych cz. B, umowa o pracę k. 7 akt osobowych cz. B, świadectwo wykonywania pracy górniczej k. 7 akt osobowych cz. C)

W spornym okresie wnioskodawca pracował na oddziale (...) (...), który od 1 stycznia 2019 roku zmienił nazwę na oddział (...) na następujących stanowiskach:

- montera instalacji sanitarnych- od 1 sierpnia 1994 r. do 31 maja 1995 roku;

- spawacza – od 1 czerwca 1995 roku do 16 listopada 2006 roku

- spawacza maszyn i urządzeń górniczych na odkrywce – od 17 listopada 2006 roku do 31 maja 2007 roku

-górnika kopalni odkrywkowej – od 1 czerwca 2007 roku do 6 lipca 2021 roku

Skarżący pomimo różnych angaży faktycznie wykonywał te same czynności związane z odwodnieniem powierzchniowym wyrobiska w polach wydobywczych na przodku w odkrywce, polegające na budowie rurociągów systemu odwodnienia wgłębnego wyrobisk górniczych w polach wydobywczych w przodkach odkrywki P. B. i P. S.. Do obowiązków wnioskodawcy należało spawanie i montaż rur stalowych służących do odwodnienia przodka odkrywki na ziemi i we wkopie.

Do stałych obowiązków wnioskodawcy należała:

- montaż rurociągów tłoczonych i podściankowych oraz kolektorów z rur stalowych i PE w wyrobisku na przodku, służących odwodnieniu złoża

- budowa sprowadzeń rurowych na zboczach skarp wyrobiska;

- likwidacja rurociągów awaryjnych z pompowni, sprowadzeń rurowych

- montaż elementów korytkowych w rowach systemu odwodnienia złoża

- przebudowa rurociągów tłocznych z pompowni, sprowadzenia rurowe i rurociągi podskarpowe,

- wykonywanie umocnień skarp zbiorników i pochylni związanych z odwodnieniem złoża i pochylni transportowych (...),

- wykonywanie prac ziemnych związanych z awariami lub skutkami osiadania w obrębie budowli hydrotechnicznych w wyrobisku kopalni.

( dowód: świadectwo pracy k. 4, charakterystyka stanowiska pracy z 4.10.2021 roku – k. 22 akt, wyjaśnienia z 11.09.2012 roku – k. 30 akt ZUS, charakterystyka stanowiska pracy z 3.10. 2017 roku – k. 57 akt ZUS, charakterystyka stanowiska pracy z 18.06.2021 roku – k. 78 akt ZUS, zeznania świadka C. B. od min.10:38 do min. 17:55 nagrania protokołu rozprawy z dnia 14 grudnia 2021 r., na zeznania świadka A. Z. (1) od min.17:55 do min. 18:09 nagrania protokołu rozprawy z dnia 14 grudnia 2021 r., zeznania wnioskodawcy od min 23:31 do min. 28:32 protokołu rozprawy z dnia 14 grudnia 2021 r).

Powołana przez pracodawcę Komisja Weryfikacyjna na posiedzeniu w dniu 3 lipca 2007 roku ustaliła, że A. C. w okresach od 1 sierpnia 1994 roku do 16 listopada 2006 roku wykonywał pracę zaliczaną w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury , pomimo posiadania angaży jako : monter instalacji sanitarnych w okresie od 01.08.1994 r. do 31.12.1994 r. i od 01.01.1995 r. do 31.05.1995 r. i jako spawacz w okresie od 01.06.1995 r. do 16.11.2006 r. wykonywał prace odpowiadające swoim charakterem pracom górnika kopalni odkrywkowej. Komisja Weryfikacyjna na posiedzeniu w dniu 03 lipca 2012 roku w postępowaniu wyjaśniającym ustaliła, że w okresie od 1 sierpnia 1994 roku do 16 listopada 2006 roku A. C. pomimo posiadania angaży jako monter instalacji sanitarnych, spawacz wykonywał faktycznie bezpośrednio w przodku, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązki, które swoim charakterem odpowiadają pracy na stanowisku- górnika kopalni odkrywkowej.

( dowód: protokół Komisji weryfikacyjnej k. 4 akt osobowych cz. C, zaświadczenie k, 8 akt osobowych cz. C).

W dniu 20 lipca 2012 roku pracodawca wystawił A. C. świadectwo wykonywania pracy górniczej, w którym zaświadczył, że :

- w okresie od dnia 01 sierpnia 1994 r. do 16.11.2006 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę górniczą na stanowisku górnik kopalni odkrywkowej, wymienionym w załączniku nr 3 do rozporządzenia (...) z dnia 23 grudnia 1994 roku, Dział III, poz. 1;

- w okresie od 17 listopada 2006 r. do 31 maja 2007 roku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę górniczą na stanowisku górnik odwadniacz złóż na odkrywce, wymienionym w załączniku nr 2 poz. 2 do rozporządzenia (...) z dnia 23 grudnia 1994 roku,

-w okresie od 01 czerwca 2007 roku do nadal stale w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał on pracę górniczą odpowiadającą zatrudnieniu na stanowisku górnika kopalni odkrywkowej, wymienionym w załączniku nr 3 do rozporządzenia (...) z dnia 23 grudnia 1994 roku, Dział III, poz. 1;

Pracodawca zaświadczył, że zatrudnienie trwa nadal i skarżący wykonuje pracę górniczą.

(dowód: świadectwo wykonywania pracy górniczej z dnia 20 lipca 2012 r. k. 6 akt ZUS, zaświadczenie k. 74 akt ZUS, zaświadczenie k. 78 akt ZUS )

Wnioskodawca nie pracował w systemie stykowym tj. podmiany na stanowisku pracy, w związku z czym nie miał wypłacanego dodatku stykowego.

(dowód: pismo (...) z 30,04.2013 roku – k. 10 akt osobowych)

Od dnia 7 lipca 2021 roku wnioskodawca jest zatrudniony u dotychczasowego pracodawcy na oddziale (...) jako górnik kopalni odkrywkowej. Wnioskodawca zajmuje się cięciem rur systemem gazowym.

( dowód: charakterystyka stanowiska pracy – k. 23 akt, zeznania wnioskodawcy od min 23:31 do min. 28:32 protokołu rozprawy z dnia 14 grudnia 2021 r)

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Przesłanki nabycia prawa do emerytury górniczej określa ustawa z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zgodnie z art. 50 a ust 1 i 2 ustawy górnicza emerytura przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) ukończył 55 lat życia;

2) ma okres pracy górniczej wynoszący łącznie z okresami pracy równorzędnej, co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, w tym co najmniej 10 lat pracy górniczej określonej w art. 50c ust. 1;

3) nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Wiek emerytalny wymagany od pracowników: kobiet mających co najmniej 20 lat, a mężczyzn co najmniej 25 lat pracy górniczej i równorzędnej, w tym co najmniej 15 lat pracy górniczej, o której mowa w art. 50c ust. 1, wynosi 50 lat.

Po myśli art. 50 b w/w ustawy przy ustalaniu prawa do emerytury górniczej uwzględnia się okresy pracy górniczej i pracy równorzędnej z pracą górniczą, będące okresami składkowymi lub nieskładkowymi w rozumieniu ustawy, z tym że okresy pracy górniczej i pracy równorzędnej z pracą górniczą uwzględnia się, jeżeli praca ta wykonywana była co najmniej w połowie wymiaru czasu pracy.

Z kolei zgodnie z art. 50 c ust. 1 pkt 4 za pracę górniczą uważa się zatrudnienie na odkrywce w kopalniach siarki i węgla brunatnego przy ręcznym lub zmechanizowanym urabianiu, ładowaniu oraz przewozie nadkładu i złoża, przy pomiarach w zakresie miernictwa górniczego oraz przy bieżącej konserwacji agregatów i urządzeń wydobywczych, a także w kopalniach otworowych siarki oraz w przedsiębiorstwach i innych podmiotach wykonujących roboty górnicze dla kopalń siarki i węgla brunatnego, na stanowiskach określonych w drodze rozporządzenia przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw gospodarki i ministrem właściwym do spraw Skarbu Państwa.

Stosownie natomiast do art. 50d ust 1 ustawy przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury pracownikom zatrudnionym pod ziemią oraz w kopalniach siarki lub węgla brunatnego zalicza się w wymiarze półtorakrotnym następujące okresy pracy na obszarze Państwa Polskiego: w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych (pkt 1) oraz w drużynach ratowniczych (pkt 2).

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną między stronami było to, czy wnioskodawca posiada wymagany 25-letni okres pracy górniczej.

Organ rentowy zaliczył wnioskodawcy do zwykłej pracy górniczej jedynie okres od 17 listopada 2006 roku do dnia 19 marca 2021r. na stanowisku górnika odwadniacza złóż na odkrywce oraz górnika kopalni odkrywkowej jako pracę wymienioną w art. 50c ustęp 1 pkt 4 ustawy. Uznał, że w ww. okresach wnioskodawca wykonywał pracę górniczą, która figuruje w załączniku nr 2 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty. Pełnomocnik wnioskodawcy podnosił natomiast, że wnioskodawca pracę o takim samym charakterze i zakresie obowiązków jak od 17 listopada 2006 roku, wykonywał także we wcześniejszym okresie od dnia 1 sierpnia 1994 roku do dnia 16 listopada 2006 roku, pomimo, że był zatrudniony na stanowisku montera instalacji sanitarnych i spawacza i w związku z powyższym wniósł o jej zaliczenie do zwykłej pracy górniczej.

Organ rentowy zakwestionował górniczy charakter pracy skarżącego tylko dlatego, że w spornych okresach nie pracował na stanowisku górnika kopalni odkrywkowej czy też na stanowisku górnika odwadniacza złóż na odkrywce, a na stanowisku montera instalacji sanitarnych i spawacza, które to stanowiska nie są wymienione w załączniku nr 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 grudnia 1994 roku. Stanowisko organu rentowego jest błędne. Świadczy o tym fakt, że dalszy okres pracy wnioskodawcy po zmianie nazwy stanowiska pracy na górnika odwadniacza złóż na odkrywce oraz górnika kopalni odkrywkowej od dnia 17 listopada 2006 roku do 19 marca 2021 roku ZUS zaliczył mu do pracy górniczej wymienionej w art. 50c ustęp 1 pkt 4 ustawy emerytalnej. Stało się tak, mimo że - jak wynika z dokumentów w postaci charakterystyki stanowiska pracy jak i zeznań świadków - wnioskodawca w zaliczonym przez ZUS okresie od dnia 17 listopada 2006 roku do 19 marca 2021 roku miał taki sam zakres obowiązków jak w spornym okresie od dnia 1 sierpnia 1994 roku do dnia 16 listopada 2006 roku. ZUS zapomina, że o pracy górniczej nie decyduje nazwa zajmowanego stanowiska pracy, ale faktycznie wykonywane obowiązki.

Wykaz stanowisk pracy, na których zatrudnienie zaliczane jest do pracy górniczej oraz wykonywanej w przodkach uwzględnianej w rozmiarze półtorakrotnym, powinno ustalić rozporządzenie wydane na podstawie delegacji ustawowej z art. 50d ust. 3. Ponieważ rozporządzenie takie nie zostało wydane, obowiązuje nadal (z mocy art. 194 wskazanej ustawy) wykaz stanowisk zawarty w załączniku nr 2 i 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty (Dz. U. z 1995 roku Nr 2, poz. 8), wydanego na podstawie upoważnienia zawartego w art. 5 ust. 5 i art. 6 ust. 3 ustawy z dnia 1 lutego 1983 roku o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin (tekst jedn.: Dz. U. z 1995 roku, Nr 30, poz. 154). Wykaz ten obowiązuje jednak jedynie w takim zakresie, w jakim jego przepisy nie są sprzeczne z przepisami ustawy o emeryturach i rentach z FUS. A zatem zakładowe wykazy stanowisk, na których wykonywana jest praca górnicza, muszą być zgodne z wykazem nr 2 stanowiącym załącznik do tego rozporządzenia, obejmującego stanowiska pracy, na których zatrudnienie na odkrywce w kopalniach węgla brunatnego uważa się za pracę górniczą lub wykazem nr 3 stanowiącym załącznik do tego rozporządzenia, obejmującego stanowiska pracy, na których zatrudnienie na odkrywce w kopalniach węgla brunatnego zalicza się w wymiarze półtorakrotnym. Jednakże dokonana przez pracodawcę kwalifikacja zajmowanego przez konkretnego pracownika stanowiska, jak i ewentualna zmiana tej kwalifikacji na podstawie protokołu komisji weryfikacyjnej, nie przesądza jeszcze o zaliczeniu zatrudnienia na tym stanowisku do pracy górniczej. O uznaniu pracy za pracę górniczą w rozumieniu omawianych przepisów nie decyduje bowiem treść wymienionych dokumentów, ale charakter czynności faktycznie wykonywanych przez pracownika. (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 25 marca 1998r., II UKN 570/97, OSNAPiUS 1999, nr 6, poz. 213, z dnia 22 marca 2001r., II UKN 263/00, OSNAPiUS 2002, nr 22, poz. 553 oraz z dnia 2 czerwca 2010r., I UK 25/10, LEX nr 621137). Rozporządzenie wykonawcze nie może zatem przyznawać ubezpieczonym większych uprawnień niż uczynił to ustawodawca w art. 50 c i d ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Wykładnia przepisów powołanego rozporządzenia nie może zmieniać, ani rozszerzać ustawowej definicji pracy górniczej. Tym samym, przepisy ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych stanowić muszą zawsze punkt wyjścia do oceny zasadności roszczeń emerytalnych wnioskodawcy. Innymi słowy, analiza w ocenie pracy górniczej powinna się koncentrować na jej ustawowych warunkach (pojęciu tej pracy), a nie na samej nazwie stanowiska (vide: uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 5 maja 2011 r., sygn. I UK 382/10).

O wykonywaniu pracy górniczej decyduje zatem wyłącznie charakter pracy, faktyczny zakres obowiązków, a nie nazwa stanowiska pracy. Organ rentowy powinien sobie z tego doskonale zdawać sprawę. Niezrozumiałe jest zatem stanowisko ZUS, który do pracy górniczej zalicza okres dopiero od 17 listopada 2006 roku, podczas gdy ten sam zakres obowiązków – jak potwierdzają świadkowie i wnioskodawca – miał skarżący także w spornym okresie. Potwierdza powyższe charakterystyka stanowiska pracy wnioskodawcy za sporne okresy, z której wynika jaki był zakres jego faktycznych stałych obowiązków.

Dla oceny, czy ubezpieczony w okresie spornym pracował na stanowisku uprawniającym do zaliczenia spornego okresu pracy do pracy górniczej , istotne znaczenie miał przede wszystkim rodzaj powierzonej mu pracy (rzeczywiście wykonywanych zadań pracowniczych), tj. rodzaj wykonywanych czynności związanych z obsługą konkretnych wskazanych w przepisach urządzeń i maszyn oraz miejsce ich wykonywania.

W charakterystyce stanowiska pracy pracodawca zaznaczył, że wnioskodawca pracował na oddziale (...) i wykonywał takie prace jak:

- montaż rurociągów tłoczonych i podściankowych oraz kolektorów z rur stalowych i PE w wyrobisku na przodku, służących odwodnieniu złoża

- budowa sprowadzeń rurowych na zboczach skarp wyrobiska;

- likwidacja rurociągów awaryjnych z pompowni, sprowadzeń rurowych

- montaż elementów korytkowych w rowach systemu odwodnienia złoża

- przebudowa rurociągów tłocznych z pompowni, sprowadzenia rurowe i rurociągi podskarpowe,

- wykonywanie umocnień skarp zbiorników i pochylni związanych z odwodnieniem złoża i pochylni transportowych (...),

- wykonywanie prac ziemnych związanych z awariami lub skutkami osiadania w obrębie budowli hydrotechnicznych w wyrobisku kopalni.

Również świadkowie C. B. i A. Z. (2) potwierdzili, że wnioskodawca zajmował się głównie budową rurociągów systemu odwodnienia powierzchniowego, dotyczyło to głownie budowy i montażu rowów odwodnieniowych.

Skarżący pomimo różnych angaży faktycznie wykonywał te same czynności związane z odwodnieniem powierzchniowym wyrobiska w polach wydobywczych na odkrywce, polegające na budowie rurociągów systemu odwodnienia wgłębnego wyrobisk górniczych w polach wydobywczych w przodkach odkrywki P. B. i P. S.. Do obowiązków wnioskodawcy należało spawanie i montaż rur stalowych służących do odwodnienia przodka odkrywki na ziemi i we wkopie. Prace te były wykonywane stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na terenie odkrywki.

Wykonywane przez wnioskodawcę prace odwodnieniowe na odkrywce miały na celu przygotowanie terenu pod wydobycie kopaliny. Wnioskodawca faktycznie wykonywał czynności górnika odwadniacza złóż, a zatem prace wymienione w załączniku nr 2 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty. .

Czynności ubezpieczonego w spornym okresie polegały na budowie urządzeń systemu odwodnienia powierzchniowego odkrywki. Miały na celu przygotowanie terenu pod wydobycie węgla przez wykonywanie prac odwodnieniowych odkrywki. Prace takie mieszczą się w ustawowym pojęciu prac górniczych z art. 50 c ustęp 1 pkt 4 ustawy emerytalnej tj. prac przy ręcznym lub zmechanizowanym urabianiu, ładowaniu oraz przewozie nadkładu i złoża, przy pomiarach w zakresie miernictwa górniczego oraz przy bieżącej konserwacji agregatów i urządzeń wydobywczych. Po zaliczeniu spornego okresu do pracy górniczej wnioskodawca legitymuje się stażem pracy górniczej wynoszącym 25 lat , 7 miesięcy i 3dni (k. 36-38 akt). Spełnia zatem wszystkie przesłanki do przyznania mu prawa do emerytury.

Brak natomiast było podstaw do zaliczenia spornego okresu od dnia 17 listopada 2006 roku do wydania zaskarżonej decyzji do emerytury w wymiarze półtorakrotnym. Jak wyżej podniesiono wnioskodawca w całym spornym okresie tj. od 1 sierpnia 1994 roku do chwili wydania zaskarżonej decyzji, pomimo pracy na różnych stanowiskach na oddziałach odwodnieniowych na odkrywce, miał taki sam zakres obowiązków, także w okresie od 17 listopada 2006 roku, który mieści się w pojęciu prac wymienionych w art. 50 c ustęp 1 pkt 4 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, a nie w art. 50 d ustawy emerytalnej. Do tej bowiem pracy ustawodawca zalicza jedynie prace w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach. A takich prac wnioskodawca nie wykonywał. Słusznie zatem organ rentowy zaliczył wnioskodawcy ten okres do pracy górniczej jedynie w wymiarze jednokrotnym jako pracę wymienioną w art. 50c ustęp 1 pkt 4 ustawy.

Pełnomocnik wnioskodawcy podnosił natomiast, że w tym okresie wnioskodawca tak jak wynika z wystawionego mu przez (...) z siedzibą w R. świadectwa pracy górniczej wykonywał pracę górnika kopalni odkrywkowej wymienioną w rozporządzeniu MP i PS z dnia 23 grudnia 1994 roku w zał. Nr 3, Dział III poz. 1, a zatem pracę odpowiadającą treści art. 50d ust 1 ustawy.

Świadectwo pracy nie jest dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 k.p.c., nie korzysta zatem z domniemania prawdziwości i autentyczności, a li tylko dokumentem prywatnym, który stanowi jedynie dowód tego, że osoba która go podpisała złożyła oświadczenie w nim zawarte (art. 245 k.p.c. ). Świadectwo pracy samo przez się nie tworzy zatem praw podmiotowych ani ich nie pozbawia.

Ponieważ organ rentowy zaprzeczał prawdziwości świadectwa co do charakteru wykonywanej przez wnioskodawcę pracy w spornym okresie (spór dotyczył dokumentu prywatnego pochodzącego od innej osoby niż strona zaprzeczająca), ciężar wykazania prawdziwości tego dokumentu prywatnego w myśl art. 253 zd. 2 k.p.c. spoczywał na wnioskodawcy jako osobie, która chce z tego dokumentu skorzystać. To samo odnosi się do protokołu z posiedzenia Komisji weryfikacyjnej.

Ustalenie, że w spornym okresie praca górnicza ubezpieczonego miała kwalifikowany charakter, winno znaleźć oparcie w wynikach postępowania dowodowego. Stwierdzenie zatem przez pracodawcę w świadectwie wykonywania pracy górniczej, iż skarżący zajmował stanowisko wymienione w załączniku nr 3 do rozporządzenia dział III pkt 1 tj. górnika kopalni odkrywkowej, nie jest równoznaczne z wykonywaniem przez niego pracy, o której mowa w art. 50d ustęp 1 pkt 1 ustawy, jak chce skarżący. Wnioskodawca zajmował stanowisko górnika kopalni odkrywkowej od dnia 17 listopada 2006r. Należy jednak podkreślić, że zmiana nazewnictwa zajmowanego stanowiska przy niezmienionych obowiązkach w całym spornym okresie, co potwierdza skarżący oraz świadkowie, nie może doprowadzić do zmiany charakteru wykonywanej pracy.

Skarżący domagając się zaliczenia spornego okresu do emerytury w wymiarze półtorakrotnym winien wykazać, że na zajmowanym stanowisku wykonywał prace wymienione w art. 50 d ustęp 1 pkt 1 ustawy emerytalnej tj. prace bezpośrednio związane z robotami prowadzonymi w przodkach przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz inne prace przodkowe, a zatem takie, które należy wiązać z bezpośrednim i zasadniczym procesem produkcyjnym zakładu górniczego polegającym na urobku i wydobywaniu kopalin. Dotyczy to wyłącznie czynności stanowiących element ciągu technologicznego bezpośrednio związanych z procesem wydobycia węgla.

Wykaz stanowisk pracy, określony pomocniczo w załączniku nr 3 do rozporządzenia odnosi się zatem wyłącznie do wykonywanych zadań górnika, jeżeli spełniają one kryterium miejsca wykonywania pracy i jej charakteru określonego w przepisie art. 50 d ust. 1 pkt 1 ustawy. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 kwietnia 2015 roku, I UK 293/14,LEX: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 2012 roku, I UK 295/11, LEX; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2010 roku, I UK 236/09; z dnia 22 kwietnia 2011 roku, I UK 360/10; z dnia 16 czerwca 2011 roku, IUK 381/10; 4 kwietnia 2012 roku, I UK 440/11; z dnia 28 kwietnia 2010 roku, I UK 339/09; opubl LEX; z dnia 18 marca 2015 roku, I UK 280/14, Legalis i wskazane w nich orzecznictwo).

Nie każda zatem praca górnicza, nawet wykonywana w obrębie przodków eksploatacyjnych na stanowiskach określonych w ww. rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej, może być kwalifikowana jako zaliczana w wymiarze półtorakrotnym. W judykaturze podkreśla się konieczność odróżnienia „zwykłej” pracy górniczej górnika kopalni węgla brunatnego wykonywanej na stanowiskach określonych w załączniku nr 2 do ww. rozporządzenia od kwalifikowanej pracy górniczej wykonywanej na stanowiskach wymienionych w załączniku nr 3 do ww. Rozporządzenia. Z treści załącznika nr 3 do rozporządzenia z dnia 23 grudnia 1994 roku wynika, iż w wymiarze półtorakrotnym mogą być uznane tylko czynności wykonywane przez górnika, które zostały wskazane w tym załączniku i na wskazanych tam stanowiskach oraz jednocześnie tylko takie, które spełniają warunki przepisu art. 50 d ust. 1 pkt 1 ustawy, tj. bezpośrednio są związane z robotami prowadzonymi w przodkach przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz inne prace przodkowe, a zatem takie, które należy wiązać z bezpośrednim i zasadniczym procesem produkcyjnym zakładu górniczego polegającym na urobku i wydobywaniu kopalin. Wykładnia przepisów załącznika nr 3 do ww. rozporządzenia dokonywana w oderwaniu od unormowania ustawowego prowadziłaby do sytuacji, w której każdą pracę górnika kopalni odkrywkowej wykonywaną na terenie wyrobiska należałoby uwzględniać w takim korzystnym wymiarze. Tymczasem przeczy temu jednoznacznie treść ww. przepisów. A contrario – jako prace wymienione w załączniku nr 3 do rozporządzenia mogą być uznane tylko takie czynności wykonywane przez górnika, które bezpośrednio związane są z robotami prowadzonymi w przodkach przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach. Z kolei użyte pojęcie inne prace przodkowe należy wiązać z bezpośrednim i zasadniczym procesem produkcyjnym zakładu górniczego, polegającym na urobku i wydobywaniu kopalin (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2010 roku, I UK 236/09; z dnia 22 kwietnia 2011 roku, I UK 360/10; z dnia 16 czerwca 2011 roku, IUK 381/10; 4 kwietnia 2012 roku, I UK 440/11; z dnia 28 kwietnia 2010 roku, I UK 339/09; opubl LEX; z dnia 18 marca 2015 roku, I UK 280/14, Legalis i wskazane w nim orzecznictwo).

Pracodawca w świadectwie wykonywania pracy górniczej zaznaczył, że w spornym okresie skarżący pracował na stanowisku wymienionym w załączniku nr 3 dziale III pod poz. 1 tj. górnika kopalni odkrywkowej. W świadectwie wykonywania pracy górniczej pracodawca nie wskazał jednak na czym polegały prace wykonywane przez skarżącego. Tymczasem przepis art. 50 d ustawy o emeryturach i rentach z FUS do prac górniczych zaliczanych w wymiarze półtorakrotnym do emerytury zalicza jedynie prace bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych.

Ponadto stosownie do treści art. 50d ustawy, aby w/w prace były zaliczane w wymiarze półtorakrotnym muszą być wykonywane na odkrywce w przodku i to stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Oznacza to, że przodek jest pojęciem węższym od pojęcia odkrywki. Przepisy nie definiują pojęcia przodka i prac przodkowych. Z orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika, że pojęcie przodka musi być wykładane w sposób ścisły i powinno się ograniczać wyłącznie do miejsca pracy koparek wielonaczyniowych albo jej bezpośredniego sąsiedztwa, w którym wydobywa się urobek. Sąd Najwyższy zanegował bowiem przyjęcie tezy, że przodkiem w kopalni węgla brunatnego jest każde miejsce prowadzenia robót górniczych związanych z odwadnianiem, udostępnianiem i eksploatacją złoża kopaliny, jej transportem i transportem nadkładu, a nadto zwałowaniem nadkładu (tj. związane z pracą koparek, spycharek, ładowarek, zwałowarek) (tak por. wyrok SA w Katowicach z dnia 16 kwietnia 2014 roku, IIIAUa 1121/13, LEX). W orzecznictwie SN kwestionuje się również zasadność rozszerzania pojęcia przodka wydobywczego, zauważając, że nie do zaakceptowania jest zapatrywanie, żeby miejsce przodka rozciągać na całą linię taśmociągów transportujących urobek, gdyż pojęcie przodka straciłoby swe znaczenie i tym sposobem nie można zaakceptować definicji "przodka", która wynika z opinii naukowo-technicznej i obejmuje wszystkie czynności związane z transportem kopaliny, realizowane w ramach ruchu zakładu górniczego (wyr. SN z 5 maja 2011 roku, I UK 395/10, Legalis).

Pod określeniem "inne prace przodkowe" należy zaś rozumieć inne prace górnicze w przodku, jednakże rodzajowo nie mniej obciążające niż wymienione w powołanym przepisie ustawy art. 50d ust. 1 pkt 1.

Stąd różnego rodzaju inne prace górnicze związane z eksploatacją, konserwacją i remontami urządzeń będących częścią składową układu technologicznego: koparka, taśmociąg, zwałowarka węgla nie mieszczą się w definicji pracy w przodkach z art. 50d ust. 1 pkt 1 ustawy. ( tak por. SA w Katowicach w wyroku z dnia 22 listopada 2012 roku, IIIAUa 437/12, LEX; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2015 roku, I UK 280/14, Legalis).

Dla oceny, czy ubezpieczony w okresie spornym pracował na stanowisku uprawniającym do przeliczenia spornego okresu pracy w wymiarze półtorakrotnym, istotne znaczenie miał przede wszystkim rodzaj powierzonej mu pracy (rzeczywiście wykonywanych zadań pracowniczych), tj. rodzaj wykonywanych czynności związanych z obsługą konkretnych wskazanych w przepisach urządzeń i maszyn oraz miejsce ich wykonywania.

W charakterystyce stanowiska pracy za okres od 1 sierpnia 1994 do 6 lipca 2021 roku pracodawca zaznaczył, że wnioskodawca pracował na oddziale (...) i wykonywał prace związane głównie z budową i montażem rurociągów systemu odwodnieniowego odkrywki. Powyższe potwierdzili świadkowie. Wykonywane przez wnioskodawcę prace odwodnieniowe na odkrywce miały na celu przygotowanie terenu pod wydobycie kopaliny. Nie miały natomiast bezpośredniego związku z urabianiem kopalin, ładowaniem urobku, montażem, likwidacją i transportem obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych. Nie były to też „inne prace przodkowe" w rozumieniu art. 50 d ustawy, gdyż pod pojęciem tym należy rozumieć inne prace górnicze w przodku, rodzajowo nie mniej obciążające niż wymienione w powołanym przepisie ustawy, a zatem takie, które należy wiązać z bezpośrednim i zasadniczym procesem produkcyjnym zakładu górniczego polegającym na urobku i wydobywaniu kopalin. Takich prac wnioskodawca nie wykonywał

Czynności ubezpieczonego w spornym okresie, które w istocie polegały na przygotowaniu terenu pod wydobycie węgla przez wykonywanie prac odwodnieniowych odkrywki, nie mieszczą się w ustawowym pojęciu prac przodkowych z art. 50 d ustawy uprawniających do zastosowania półtorakrotnego przelicznika. Okres ten podlega zaliczeniu do emerytury górniczej w wymiarze jednokrotnym.

Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd Okręgowy na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł, jak w sentencji wyroku.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c.