Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 kwietnia 2014 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Magdalena Marczyńska

Protokolant Alicja Jesion

po rozpoznaniu w dniu 2 kwietnia 2014 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku Z. R.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o emeryturę

na skutek odwołania Z. R.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 28 lutego 2013 r. sygn. (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje wnioskodawcy Z. R. prawo do emerytury od dnia 1 sierpnia 2012 roku;

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. na rzecz wnioskodawcy Z. R. kwotę 60,00 (sześćdziesiąt) złotych z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt VU 827/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 28 lutego 2013 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. odmówił wnioskodawcy Z. R. prawa do emerytury.

Od decyzji powyższej wnioskodawca odwołał się w dniu 28 marca 2013 roku. Wniósł o przyznanie żądanego prawa z uwagi na to, że przepracował wymagane 15 lat w warunkach szczególnych. Wskazał, że pracował w takich warunkach w okresie od 15 września 1975 roku do 31 lipca 2000 roku w (...) Spółce z o.o. w P. na stanowisku maszynisty żurawia.

ZUS wnosił o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy ustalił co następuje:

Z. R., urodzony w dniu (...), złożył w dniu 29 sierpnia 2012 roku wniosek o przyznanie emerytury.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 1-2 w aktach ZUS)

Na dzień 1 stycznia 1999 roku skarżący udowodnił staż pracy wynoszący ponad 25 lat. ZUS nie zaliczył wnioskodawcy do pracy w warunkach szczególnych żadnych okresów zatrudnienia. W dacie złożenia wniosku o emeryturę wnioskodawca miał rozwiązany stosunek pracy.

Wnioskodawca przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego, ale złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w funduszu na dochody budżetu państwa.

(okoliczności niesporne)

W okresie od 15 września 1975 roku do 31 lipca 2000 roku wnioskodawca był zatrudniony w (...) Spółce z o.o. w P. W świadectwie pracy wystawionym wnioskodawcy wskazano, że w ww. okresie był zatrudniony na stanowisku maszynisty żurawia.

(dowód: świadectwo pracy k. 4 w aktach ZUS)

W umowach i angażach wystawionych wnioskodawcy w trakcie zatrudnienia pracodawca wskazał, że wnioskodawca pracował na następujących stanowiskach:

- od 15 września 1975 roku do 25 kwietnia 1975 roku jako monter konstrukcji metalowych;

- od 26 kwietnia 1977 roku do 19 października 1977 roku jako pomocnik operatora (maszynisty);

- od 20 października 1977 roku do 31 maja 1985 roku jako maszynista żurawi samojezdnych kołowych;

- od 1 czerwca 1985 roku do 30 czerwca 1986 roku jako ślusarz remontowy;

- od 1 lipca 1986 roku do 31 maja 1987 roku jako ślusarz (do tego od 25 marca 1987 roku dodatkowo jako brygadzista czołówki pogotowia technicznego);

- od 1 czerwca 1987 roku do 31 lipca 1988 roku jako ślusarz remontowy;

- od 1 sierpnia 1988 roku do 31 grudnia 1988 roku jako ślusarz;

- od 1 stycznia 1989 roku do 31 marca 1992 roku jako ślusarz remontowy;

- od 1 kwietnia 1992 roku do 31 października 1992 roku jako monter-mechanik samochodowy;

- od 1 listopada 1992 roku do 31 grudnia 1998 roku jako maszynista żurawia.

(dowód: umowa o pracę k. 77, karta obiegowa zmiany k. 78, zaświadczenie kwalifikacyjne k. 74, karta obiegowa zmiany k. 75, wniosek o przeniesienie k. 76, angaż k. 53, podanie k. 62, zaświadczenia kwalifikacyjne k. 56, 57, 60, 64, 68, 69, 70, umowa szkoleniowa k. 71-73, umowa o przyznanie dodatku brygadzistowskiego k. 49, angaże k. 52, 51, 44, 46, 41, 38, 39, 34, 27, 29, 30, 31, 33, 34, wniosek k. 37 w aktach sprawy)

Ponadto w trakcie zatrudnienia w (...) Spółce z o.o. w P.wnioskodawca pozostawał w macierzystym zakładzie pracy na urlopach bezpłatnych i pracował na budowach eksportowych w RFN i Szwecji na stanowiskach maszynisty żurawi samojezdnych kołowych, operatora i operatora dźwigu w okresach:

- od 15 września 1983 roku do 14 września 1984 roku;

- od 18 sierpnia 1989 roku do 15 listopada 1991 roku;

- od 4 października 1993 roku do 3 lutego 1994 roku;

- od 4 marca 1996 do 15 września 1997 roku;

- od 25 sierpnia 1998 roku do 26 marca 1999 roku.

(dowód: umowa o pracę k. 112-114, umowa o pracę k. 103, aneks k. 102, umowa o pracę k. 104, umowa o pracę, świadectwo pracy k. 23, informacja k. 87, świadectwo pracy k. 22, zaświadczenia k. 88-90, 92, 97, 99, 109, 86, informacja k. 85 w aktach sprawy)

Wnioskodawca w okresach od 20 października 1977 roku do 31 maja 1985 roku, od 11 grudnia 1989 roku do 15 listopada 1991 roku oraz od 1 listopada 1992 roku do 31 grudnia 1998 roku (w tym także w trakcie wykonywania pracy na budowach eksportowych) pracował stale i w pełnym wymiarze jako operator żurawia. Będąc zatrudniony na tym stanowisku wnioskodawca obsługiwał żurawie samojezdne, jak również żurawie umieszczone na specjalnie przystosowanych samochodach. Żurawie to kategoria ciężkiego sprzętu budowlanego. Innych czynności wnioskodawca w ww. okresach nie wykonywał.

(dowód: zeznania świadków Z. L. 131, 132 i S. K. k. 131, 132, k. 177, 178, zeznania wnioskodawcy k. 161, 162, 178, 179 w aktach sprawy)

(...) S.A. w W. wystawiła wnioskodawcy w dniu 21 września 2000 roku świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych, w którym określiła, że pracował on w takich warunkach w okresie od 20 października 1977 roku do 31 marca 1992 roku wykonując stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prace przy transporcie pionowym i poziomym materiałów budowlanych na budowach na stanowisku maszynisty żurawi samojezdnych kołowych. (Wykaz A, dział V, poz. 3, pkt 4 stanowiący załącznik do zarządzenia Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych w sprawie prac wykonywanych w szczególnych w zakładach resortu w budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych.

(dowód: świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych k. 5 w aktach ZUS)

Z kolei w wystawionym w dniu 29 września 2000 roku świadectwie pracy pracodawca podał, że wnioskodawca pracował w warunkach szczególnych w okresie od 15 września 1975 roku do 31 lipca 2000 roku na stanowisku maszynisty żurawia (Wykaz A, Dział V, poz. 3, pkt 4 do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku).

(dowód: świadectwo pracy k. 4 w aktach ZUS)

Przy zaliczeniu do pracy w warunkach szczególnych okresów zatrudnienia od 20 października 1977 roku do 31 maja 1985 roku, od 11 grudnia 1989 roku do 15 listopada 1991 roku oraz od 1 listopada 1992 roku do 31 grudnia 1998 roku staż pracy wnioskodawcy w takich warunkach wynosi łącznie więcej niż 15 lat.

(okoliczność niesporna)

Sąd Okręgowy zważył i ocenił co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1 (tj. poniżej 65 lat dla mężczyzn). Ustęp 4 art. 32 stanowi zaś, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

Stosownie do art. 184 ust. 1 wskazanej wyżej ustawy ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 roku) osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy – w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem (ust. 2).

Od 1 stycznia 2013 roku przepis art. 184 ust. 2 został natomiast zmieniony i od tej daty dla nabycia prawa do emerytury w wieku obniżonym nie jest już wymagane uprzednie rozwiązanie stosunku pracy.

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało zatem rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1.  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2.  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia). Należy dodać, że warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale wykonuje prace o jakich mowa w rozporządzeniu (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2000 roku, II UKN 39/00, OSNAP 2002/11/272).

Okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy. Brak takiego świadectwa nie wyklucza jednak dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego. Stanowisko takie wielokrotnie zajmował również Sąd Najwyższy, który między innymi w wyroku z dnia 2 lutego 1996 roku, II URN 3/95, OSNAP 1996/16/239 stwierdził, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm.), obecnie rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. Nr 237, poz. 1412), dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami.

Dodatkowo wskazać należy, że z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie jest bowiem dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 k.p.c., a tylko dokumenty wystawione przez te organy stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Natomiast omawiane świadectwo traktuje się w postępowaniu sądowym jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c., który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dokument taki podlega kontroli zarówno co do prawdziwości wskazanych w nim faktów, jak i co do prawidłowości wskazanej podstawy prawnej. Sąd, a także organ rentowy, są zatem uprawnione do weryfikacji danych zawartych w świadectwie wykonywania prac w warunkach szczególnych, wystawionym przez pracodawcę. Jeżeli świadectwo to zawiera dane, które nie są zgodne z prawdą, nie mogą na jego podstawie dokonać ustaleń, od których uzależnione jest prawo do świadczeń emerytalnych. To samo dotyczy ujawnienia okoliczności, że wskazane w zaświadczeniu pracodawcy stanowisko pracy wykonywanej w szczególnych warunkach nie figuruje w wykazie powołanym w tym zaświadczeniu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 listopada 2004 roku, I UK 15/04, OSNP 2005/11/161).

Spór pomiędzy stronami, w związku z zarzutami podniesionymi przez wnioskodawcę w odwołaniu, ograniczył się ostatecznie do faktu, czy ma on wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości – wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat, a w dniu 22 czerwca 2011 roku ukończyć 60 lat. Ponadto wnioskodawca w dacie złożenia wniosku o emeryturę miał rozwiązany stosunek pracy i złożył wniosek o zgromadzenie zgromadzonych środków w otwartym funduszu emerytalnym na dochody budżetu państwa.

Organ rentowy uznał bowiem, że wnioskodawca nie spełnia przesłanki zatrudnienia w warunkach szczególnych co najmniej przez 15 lat.

Wnioskodawca twierdził zaś, że legitymuje się wymaganym okresem pracy w warunkach szczególnych, albowiem pracował w takich warunkach w okresie od 15 września 1975 roku do 31 lipca 2000 roku w (...) Spółce z o.o. w P.. na stanowisku maszynisty żurawia.

Dokonując ustaleń w zakresie rodzaju prac wykonywanych przez wnioskodawcę w spornym okresie Sąd oparł się w głównej mierze na dowodach z dokumentów zawartych w aktach osobowych wnioskodawcy, w tym w szczególności angażach, umowach o pracę, zaświadczeniach kwalifikacyjnych, kartach obiegowych zmian. Ustaleń w tym zakresie Sąd poczynił także częściowo w oparciu o zeznania świadków Z. L. i S. K. oraz zeznania samego wnioskodawcy. Wskazać przy tym należy, iż jakkolwiek świadkowie początkowo twierdzili, że wnioskodawca przez cały okres zatrudnienia w firmie (...) pracował na stanowisku operatora żurawia, to później świadek Z. L. przyznał, że na początku zatrudnienia wnioskodawca pracował jako montażysta w brygadzie montażowej. Z kolei sam wnioskodawca podał, że pracował w spornych okresach także jako ślusarz remontowy, choć wskazywał, że na pewno nie był to okres tak długi, to jest maksymalnie 2,5 roku, ponieważ zastępował nieobecnego kolegę, którym w tym czasie wyjechał do pracy na budowie eksportowej. Mając na względzie powyższe rozbieżności pomiędzy zeznaniami świadków i wnioskodawcy, ustalając okresy pracy wnioskodawcy na stanowisku operatora żurawia należało oprzeć się zatem na zachowanych dokumentach pracowniczych określających w sposób szczegółowy stanowiska pracy zajmowane przez wnioskodawcę w okresie zatrudnienia w firmie (...).

W oparciu o te dowody zasadne jest przyjęcie, że wnioskodawca co najmniej w okresach od 20 października 1977 roku do 31 maja 1985 roku, od 11 grudnia 1989 roku do 15 listopada 1991 roku oraz od 1 listopada 1992 roku do 31 grudnia 1998 roku (w tym także w trakcie wykonywania pracy na budowach eksportowych) pracował stale i w pełnym wymiarze jako operator żurawia. Będąc zatrudniony na tym stanowisku wnioskodawca obsługiwał żurawie samojezdne, jak również żurawie umieszczone na specjalnie przystosowanych samochodach. Żurawie to kategoria ciężkiego sprzętu budowlanego. Innych czynności wnioskodawca w ww. okresach nie wykonywał.

Wnioskodawca wykonywał więc w ww. okresach zatrudnienia stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prace wymienione w Wykazie A, Dziale V poz. 3 stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, tj. prace na stanowisku maszynisty ciężkich maszyn budowlanych, zaś wystawione przez wnioskodawcę świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych, w którym wskazano inne okresy zatrudnienia były nieprawidłowe. Dodać należy, iż stanowisko maszynisty żurawi samojezdnych kołowych wymienione jest wprost w Wykazie A Dział V poz. 3 pkt 4 stanowiącym załącznik do zarządzenia Nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983 roku w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy nadzorowanych przez Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę oraz do wzrostu emerytury lub renty.

W związku z tym, że wykazany przez wnioskodawcę okres pracy w warunkach szczególnych wynosi więcej niż 15 lat, stwierdzić należało, iż spełnia on wszystkie wymagane prawem warunki do uzyskania prawa do emerytury zgodnie z art. 32 ust. 1 w zw. z art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w punkcie „1” sentencji.

Rozstrzygnięcie w przedmiocie zwrotu kosztów zastępstwa procesowego znajduje uzasadnienie w treści art. 98 k.p.c. oraz przepisach § 2 ust. 1 i 2 oraz § 12 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tekst jedn. Dz. U. z 2013r., poz. 461).