Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 lutego 2020 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 18 lutego 2020 r. w Gdańsku

sprawy (...) Zakładów (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. (1)

o wydanie interpretacji indywidualnej

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział wG. (1)

od wyroku Sądu Okręgowego w Toruniu IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 28 sierpnia 2019 r., sygn. akt IV U 247/19

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. (1) na rzecz (...) Zakładów (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w G. kwotę 240,00 (dwieście czterdzieści 00/100) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za drugą instancję.

SSA Małgorzata Gerszewska SSA Daria Stanek SSO del. Beata Golba - Kilian

Sygn. akt III AUa 1376/19

UZASADNIENIE

Decyzją z 7 stycznia 2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. (1), działając na podstawie art. 34 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (t.j.: Dz. U. z 2018 r., poz. 646 ze zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. 2017 r., poz. 1778
ze zm.), odmówił wydania interpretacji indywidualnej w sprawie z wniosku przedsiębiorcy (...) Zakładów (...) S.A. w G. z 10 grudnia 2018 r. w przedmiocie rozstrzygnięcia, czy dojazdy członków Rad Nadzorczych na jej posiedzenia należy uznać jako podróż służbową, a w konsekwencji, czy zwrot kosztów dojazdu na posiedzenia Rady
i zakwaterowania wypłacony członkom Rady należy wyłączyć z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.

W odwołaniu od powyższej decyzji wnioskodawca (...) Zakłady (...) S.A. w G., reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i wydanie interpretacji indywidualnej.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy podtrzymał stanowisko zawarte
w zaskarżonej decyzji, wnosząc o jego oddalenie.

Sąd Okręgowy w Toruniu Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem
z 28 sierpnia 2019 r. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że zobowiązał pozwany organ do wydania indywidualnej interpretacji na skutek wniosku (...) Zakładów (...) S.A. w G. z 10 grudnia 2018 r. (pkt 1) oraz zasądził od pozwanego
na rzecz spółki 180 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt 2), sygn. akt IV U 247/19.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny.

13 grudnia 2018 r. (...) Zakłady (...) S.A. wystąpiły do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w G. (1) z wnioskiem o wydanie interpretacji
w zakresie daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne.

W uzasadnieniu wniosku zostało wskazane, że spółka posiada organ nadzoru – Radę Nadzorczą. Członkowie tego organu pobierają wynagrodzenie z tytułu pełnienia funkcji. Zgodnie z przepisami kodeksu spółek handlowych członkom Rady Nadzorczej przysługuje zwrot kosztów związanych z udziałem w pracach rady, w tym zwrot kosztów dojazdu
na posiedzenia, które odbywają się w siedzibie spółki. Obowiązek zwrotu kosztów związanych z wykonywaniem czynności członków Rady, w tym kosztów podróży, zakwaterowania i wyżywienia związanych z odbywaniem posiedzeń Rady wynika również
z Uchwały Walnego Zgromadzenia. Członkowie Rady przedkładają rachunki/faktury z tytułu zakwaterowania oraz bilety za przejazdy bądź otrzymują zwrot według rozliczenia
tzw. kilometrówki.

W związku z różnymi interpretacjami funkcjonującymi w ogólnodostępnych publikacjach (jedne wskazują, że zwrot kosztów dojazdów na posiedzenia Rady Nadzorczej jest wolny od składek emerytalnych i rentowych, inne - wręcz przeciwnie) spółka zwróciła się z pytaniem: Czy przysługujący członkom Rady Nadzorczej zwrot kosztów dojazdu
i zakwaterowania podlega obowiązkowi odprowadzania składek z tytułu ubezpieczeń społecznych?

Prezentując własne stanowisko spółka wskazała, że ma wątpliwość w kwestii nieuznania dojazdów członków Rad Nadzorczych na jej posiedzenia jako podróży służbowej
i w związku z powyższym, braku możliwości wyłączenia otrzymywanych zwrotów kosztów dojazdu i zakwaterowania z podstawy wymiaru składek w oparciu o § 2 ust. 1 pkt 15 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne
i rentowe (tzw. rozporządzenie składkowe).

Spółka stoi na stanowisku, że zwrot kosztów dojazdów członków Rady Nadzorczej
na posiedzenia Rady Nadzorczej w siedzibie Spółki oraz zwrot kosztów zakwaterowania korzysta ze zwolnienia z podstawy oskładkowania, wskazując na § 5 ust. 2 pkt 3 rozporządzenia składkowego - w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2018 r. Przepis ten stanowi, że regulacja zawarta w § 1-4 (czyli te, które z zasady odnoszą się
do pracownika) stosuje się odpowiednio przy ustalaniu podstawy wymiaru składek:

- członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych,

- osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia,

- członków Rad Nadzorczych wynagradzanych z tytułu pełnienia funkcji.

Innymi słowy, rozporządzenie składkowe wskazuje, że wszystkie wyłączenia
z podstawy wymiaru składek wymienione w § 2, w tym o zwrocie kosztów za odbywanie przez pracowników podróży służbowych, stosuje się odpowiednio do innych osób. Chodzi
o np. świadczących na umowę zlecenie czy członków Rad Nadzorczych wynagradzanych
za pełnienie tej funkcji. Oczywiste jest, że w rozumieniu prawa pracy członek Rady Nadzorczej, który dojeżdża na jej posiedzenia, nie odbywa podróży służbowej definiowanej
w art. 775 k.p. Analogicznie, osoba pracująca na umowie cywilnoprawnej (dzieło, zlecenie, kontrakt menedżerski) też nie odbywa podróży służbowej z art. 775 Kodeksu Pracy. Mimo to, zwrot kosztów dojazdu i zakwaterowania otrzymanych przez wykonawcę umowy cywilnoprawnej czy zwrot kosztów otrzymanych w związku z funkcją członka Rady Nadzorczej nie powinien stanowić podstawy naliczenia składek na mocy § 5 ust. 2 pkt 3 rozporządzenia składkowego.

Zaskarżoną decyzją z 7 stycznia 2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w G. (1) odmówił wydania interpretacji indywidualnej w sprawie z wniosku przedsiębiorcy (...) Zakładów (...) S.A. w G., w przedmiocie rozstrzygnięcia, czy dojazdy członków Rad Nadzorczych na jej posiedzenia należy uznać jako podróż służbową, a w konsekwencji czy zwrot kosztów dojazdu na posiedzenia Rady
i zakwaterowania wypłacony członkom Rady należy wyłączyć z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.

Przechodząc do rozważań prawnych Sąd Okręgowy w pierwszej kolejności stwierdził, że stan faktyczny pomiędzy stronami był bezsporny. Spór dotyczył kwestii prawnej,
a mianowicie spełnienia przesłanek do wydania na podstawie art. 34 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2019 r., poz. 1292) w zw. z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2019 r., poz. 300) interpretacji indywidualnej w zakresie przepisów regulujących podstawę wymiaru składek
na ubezpieczenia emerytalne i rentowe członków Rad Nadzorczych w kontekście otrzymywanych zwrotów kosztów dojazdu na posiedzenia i kosztów zakwaterowania.

Sąd Okręgowy wskazał, że w realiach niniejszej sprawy (...) S.A. w G. wystąpiła z wnioskiem o wydanie interpretacji w kwestii, czy przysługujący członkom Rady Nadzorczej zwrot kosztów dojazdu i zakwaterowania podlega obowiązkowi odprowadzania składek z tytułu ubezpieczeń społecznych. Organ rentowy uznał, że przedmiotem interpretacji mogą być tylko te sprawy, które odnoszą się bezpośrednio do zakresu i sposobu zastosowania wyłącznie tych przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne, nie zaś rozstrzygnięcie konkretnej sprawy administracyjnej. Z treści wniosku ZUS wyprowadził stwierdzenie,
iż wnioskodawca ma wątpliwość w kwestii nieuznania dojazdów członków Rad Nadzorczych na jej posiedzenia jako podróży służbowej, a dopiero w dalszej kolejności o rozstrzygnięcie braku możliwości wyłączenia otrzymywanych zwrotów kosztów dojazdu i zakwaterowania
z podstawy wymiaru składek. W ocenie ZUS problematyka związana z ustaleniem,
czy dojazdy członków Rad Nadzorczych na jej posiedzenia należy traktować jako podróży służbowej nie może podlegać interpretacji wydawanej przez Zakład w trybie art. 34 ust. 1 ustawy Prawo przedsiębiorców w zw. z art. 83d ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Mając na uwadze treść złożonego przez (...) S.A. w G. wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej Sąd I instancji doszedł do przekonania, iż – wbrew stanowisku organu rentowego - spełnia on przesłanki określone w art. 34 ustawy Prawo przedsiębiorców w zw. z art. 83d ustawy systemowej. Wnioskodawca zasygnalizował wątpliwości dotyczące włączania do podstawy wymiaru składek członków rady nadzorczej zwracanych im kosztów dojazdu na posiedzenia i kosztów zakwaterowania. Spółka zwróciła się zatem z pytaniem: ,,Czy przysługujący członkom Rady Nadzorczej zwrot kosztów dojazdu i zakwaterowania podlega obowiązkowi odprowadzania składek z tytułu ubezpieczeń społecznych?”. Zagadnieniem zasadniczym nie było wyjaśnienie przez organ rentowy, czy dojazdy członków rady nadzorczej na posiedzenia należy traktować jak podróż służbową.

Z treści własnego stanowiska wnioskodawcy w sprawie - mimo niefortunnego sformułowania zawartego w pierwszym zdaniu, że „spółka ma wątpliwość w kwestii nieuznania dojazdów członków Rad Nadzorczych na jej posiedzenia jako podróży służbowej” - wynika, że przedmiotem wniosku nie jest ta właśnie kwestia, bo w ostatnim akapicie wnioskodawca stwierdził, że „oczywiste jest, że w rozumieniu prawa pracy członek Rady Nadzorczej, który dojeżdża na jej posiedzenia nie odbywa podróży służbowej definiowanej
w art. 77 ⁵ k.p.”, lecz przedmiotem wniosku o interpretację jest zagadnienie,
czy przysługujący członkom Rady Nadzorczej zwrot kosztów dojazdu i zakwaterowania podlega obowiązkowi odprowadzania składek z tytułu ubezpieczeń społecznych.

Prezentując własne stanowisko spółka wskazała, że ma wątpliwość w kwestii braku możliwości wyłączenia otrzymywanych zwrotów kosztów dojazdu i zakwaterowania
z podstawy wymiaru składek, powołując się na treść § 2 ust. 1 pkt 15 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Wnioskodawca jednocześnie wyraźnie wskazał, iż stoi na stanowisku, że zwrot kosztów dojazdów członków Rady Nadzorczej na posiedzenia Rady Nadzorczej w siedzibie Spółki oraz zwrot kosztów zakwaterowania korzysta ze zwolnienia z podstawy oskładkowania, wskazując na § 5 ust. 2 pkt 3 powyższego rozporządzenia stanowiący, że regulacje zawarte w § 1-4 odnoszące się
do pracownika znajdują odpowiednio zastosowanie przy ustalaniu podstawy wymiaru składek m.in. członków Rad Nadzorczych wynagradzanych z tytułu pełnienia funkcji. Zdaniem spółki w rozumieniu prawa pracy członek Rady Nadzorczej, który dojeżdża na jej posiedzenia,
nie odbywa podróży służbowej definiowanej w art. 775 k.p., a mimo to, zwrot kosztów dojazdu i zakwaterowania otrzymanych w związku z funkcją członka Rady Nadzorczej
nie powinien stanowić podstawy naliczenia składek na mocy § 5 ust. 2 pkt 3 rozporządzenia.

Przytoczone przez wnioskodawcę regulacje niewątpliwie dotyczą obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne lub ubezpieczenie zdrowotne.

Sąd Okręgowy wskazał, że z treści art. 6 ust. 22 i art. 13 pkt 17 ustawy systemowej wynika, że obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają
z zastrzeżeniem art. 8 i 9 osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są członkami rad nadzorczych wynagradzanymi z tytułu pełnienia tej funkcji od dnia powołania do dnia zaprzestania pełnienia tej funkcji. W art. 18 ustawy systemowej określono podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe dla każdej z kategorii ubezpieczonych. Dla osób podlegających ubezpieczeniom z tytułu pełnienia funkcji członka rady nadzorczej podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe stanowi przychód łącznie z kosztami uzyskania i kwotą podatku, o których mowa w przepisach
o podatku dochodowym od osób fizycznych (art. 18 ust. 4 pkt 10 w zw. z art. 4 pkt 9 ustawy systemowej w zw. z art. 13 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). Regulacja ta określa zatem, jakiego rodzaju przychód stanowi podstawę wymiaru składek
na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych wymienionych w tym przepisie.
Nie wymienia natomiast jakichkolwiek ograniczeń czy wyłączeń w tym zakresie. Na mocy art. 21 ustawy minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego został zobowiązany do określenia, w drodze rozporządzenia, szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek.

Na mocy § 2 ust. 1 pkt 15 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej
w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. z 2017 r. poz. 1949) podstawy wymiaru składek nie stanowią następujące przychody diety i inne należności z tytułu podróży służbowej pracownika
- do wysokości określonej w przepisach w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej, z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju, z zastrzeżeniem pkt 17.

W myśl § 5 ust. 2 pkt 3 rozporządzenia przepisy m.in. § 2 stosuje się odpowiednio przy ustalaniu podstawy wymiaru składek członków rad nadzorczych wynagradzanych
z tytułu pełnienia tej funkcji.

Mając na uwadze powyższe regulacje wnioskodawca domagał się zatem udzielenia odpowiedzi na pytanie, czy do kosztów dojazdów członków rady nadzorczej i kosztów ich zakwaterowania należy odpowiednio stosować przepisy o wyłączeniu z podstawy wymiaru składek kosztów z tytułu podróży służbowej dotyczących pracowników tj. w oparciu o § 2 ust. 1 pkt 15 w zw. z § 5 ust. 2 pkt 3 rozporządzenia, co wynika bezpośrednio
z przytoczonego we wniosku stanu faktycznego oraz zaprezentowanego stanowiska spółki
w tym zakresie. Z treści wniosku nie wynika, aby spółka pytała o to, czy dojazdy członków Rady Nadzorczej na jej posiedzenia należy traktować jak podróże służbowe.

Wobec powyższego, w ocenie Sądu Okręgowego w realiach niniejszej sprawy istniały podstawy do wydania indywidualnej interpretacji przez ZUS Oddział w G. (1), w związku ze spełnieniem przesłanek prawidłowości wniosku w tym przedmiocie.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy, działając na podstawie art. 477 ^{( 14 )}§ 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że zobowiązał Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. (1) do wydania indywidualnej interpretacji na skutek wniosku (...) Zakładów (...) Spółki Akcyjnej w G. z dnia 10 grudnia 2018 r. (punkt I sentencji wyroku).

O kosztach procesu orzeczono mając na względzie zasady: odpowiedzialności finansowej strony za wynik postępowania (art. 98 § 1 i § 3 k.p.c.) oraz rozstrzygania
o kosztach w orzeczeniu kończącym sprawę w danej instancji (art. 108 § 1 k.p.c.). Wysokość tych kosztów Sąd ustalił mając na względzie przesłanki wynikające z przepisów art. 109 § 2 k.p.c. oraz rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 265). Wysokość kosztów zastępstwa procesowego została ustalona na podstawie § 9 ust. 2 powołanego rozporządzenia na kwotę 180 zł (punkt II sentencji wyroku).

Apelację od wyroku wywiódł pozwany organ rentowy, zaskarżając go w całości
i zarzucając naruszenie prawa materialnego, a w szczególności przepisów art. 34 ustawy Prawo przedsiębiorców w zw. z art. 83d ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r.
o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez błędną wykładnię i uznanie, że pozwany
w przedmiotowym stanie faktycznym i prawnym zobowiązany jest do wydania pisemnej interpretacji, jak również zarzucając naruszenie art. 321 k.p.c. w ten sposób, że sąd
nie odniósł się merytorycznie do przedmiotowej sprawy.

Wskazując na powyższe pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie odwołania we wskazanym zakresie; ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd I instancji oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego od wnioskodawcy na rzecz pozwanego za obie instancje według norm prawem przepisanych.

W uzasadnieniu apelacji podniesiono, że Sąd Okręgowy skoncentrował się wyłącznie na kwestii ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, pomijając kwestię zasadniczą (dla ustalenia podstawy wymiaru składek na ww. ubezpieczenia), jaką jest rozstrzygnięcie, czy dojazdy członków Rad Nadzorczych na posiedzenia rady należy bądź nie należy uznać za podróż służbową. Wydając interpretację w przedmiotowej sprawie Zakład
w pierwszej kolejności musiałby zatem dokonać kwalifikacji prawnej dojazdów członków Rad Nadzorczych jako nie stanowiących podróży służbowej, czego - zdaniem pozwanego
- w świetle art. 34 ustawy Prawo przedsiębiorcy w zw. z art. 83d ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych czynić nie może. Takie rozstrzygnięcie nie wymaga bowiem zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne. Stwierdzenie obowiązku świadczenia przez przedsiębiorcę składek
na ubezpieczenia społeczne ma bowiem pochodny (następczy) charakter względem zakwalifikowania dojazdów członków Rad Nadzorczych jako nie stanowiących podróży służbowej. Zdaniem pozwanego, brak jest podstaw prawnych, aby Zakład mógł w trybie
art. 34 ww. ustawy Prawo przedsiębiorców w zw. z art. 83d ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych dokonywać kwalifikacji prawnej dojazdów członków Rad Nadzorczych jako nie stanowiących podróży służbowej.

W odpowiedzi na apelację płatnik składek wniósł o jej oddalenie i obciążenie kosztami postępowania organu rentowego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego podlega oddaleniu jako bezzasadna.

Przedmiotem sporu w rozpoznawanej sprawie była prawidłowość decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. (1), którą pozwany odmówił wydania interpretacji indywidualnej działając na podstawie art. 34 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r.
o systemie ubezpieczeń społecznych.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, w powyższym zakresie Sąd Okręgowy w sposób prawidłowy ustalił stan faktyczny w oparciu o zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, zaś w swych ustaleniach i wnioskach nie wykroczył poza ramy swobodnej oceny wiarygodności i mocy dowodów wynikające z przepisu art. 233 k.p.c., nie popełnił on też błędów w rozumowaniu w zakresie zarówno ustalonych faktów, jak też ich kwalifikacji prawnej, które uzasadniałyby zmianę bądź uchylenie rozstrzygnięcia. Całość podjętych ustaleń faktycznych Sądu I instancji przedstawiona w pisemnym uzasadnieniu wyroku zasługuje na akceptację. Ustalenia te jako prawidłowe, a nadto nie wymagające zmiany
ani uzupełnienia, Sąd Apelacyjny przyjmuje za własne (art. 387 § 2 ¹ pkt. 1 k.p.c.).

Sąd odwoławczy w pełni podziela także ocenę prawną, jakiej dokonał Sąd pierwszej instancji, uznając ją za wyczerpującą. Przyjmując za własne dokonane w tym zakresie oceny Sądu I instancji, Sąd odwoławczy nie widzi potrzeby powtarzania w całości trafnego wywodu prawnego (art. 387 § 2 ¹ pkt. 2 k.p.c.).

Przed przestąpieniem do oceny apelacji, nadmienić należy, że Sąd Apelacyjny badał
z urzędu kwestię ewentualnej nieważności postępowania. Sąd powziął bowiem wątpliwość, czy (...) Zakłady (...) S.A. nie powinny być reprezentowane przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa. Sąd Apelacyjny ustalił, że z dniem 1 lipca 2008 r. (...) Zakłady (...) przedsiębiorstwo państwowe zostały przekształcone w wyniku komercjalizacji w spółkę Skarbu Państwa pod nazwą (...) Zakłady (...) Spółka Akcyjna. Od dnia 8 września 2014 r. (...) Zakłady (...) S.A. jako spółka z udziałem Skarbu Państwa należą do (...) S.A. ( (...)

Zgodnie z art. 67 § 1 ¹ i § 2 k.p.c. w zakresie zakreślonym odrębną ustawą za Skarb Państwa czynności procesowe podejmuje Prokuratoria Generalna Rzeczypospolitej Polskiej,
a za inne niż Skarb Państwa państwowe osoby prawne, osoby z udziałem Skarbu Państwa
i osoby prawne z udziałem państwowych osób prawnych czynności procesowe może podejmować Prokuratoria Generalna Rzeczypospolitej Polskiej. Naruszenie obowiązku wykonywania zastępstwa procesowego przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa stanowi zaś przyczynę nieważności postępowania na podstawie art. 379 pkt 2 k.p.c.

W sprawie nie zachodzi nieważność postępowania. Jak stanowi art. 4 pkt 2 ustawy
z dnia 15 grudnia 2016 r. o Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej do zadań Prokuratorii Generalnej należy zastępstwo Skarbu Państwa przed sądami powszechnymi
i polubownymi. Z art. 12 ust. 1 pkt. 2 cyt. ustawy wynika natomiast, że Prokuratoria Generalna można wykonywać zastępstwo osób prawnych z udziałem Skarbu Państwa,
a zatem w tym przypadku zastępstwo nie ma charakteru obligatoryjnego.

Przechodząc do oceny apelacji w pierwszej kolejności wskazać należy
na bezzasadność zarzutu naruszenia art. 321 k.p.c. poprzez nie odniesienie się przez Sąd
I instancji merytorycznie do przedmiotu sprawy. Zgodnie z powołanym przepisem Sąd nie może wyrokować co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem ani zasądzać ponad żądanie. Pozwany nie uzasadniał w żaden sposób wskazanego zarzutu. Sąd Apelacyjny nie dostrzega zaś, aby Sąd I instancji rozstrzygnął kwestię, która nie byłaby przedmiotem sporu między stronami czy też aby orzeczenie Sądu Okręgowego wykraczało w jakikolwiek sposób ponad żądanie odwołującego. (...) S. A. żądała od pozwanego wydania interpretacji indywidualnej w przedstawionej kwestii, a zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy zobowiązał organ do jej wydania. Stąd też zarzut nie odniesienia się przez są do przedmiotu sprawy uznać należy za całkowicie bezpodstawny.

Kontynuując rozważania przypomnieć można, że zgodnie z art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2019 r., poz. 1292) przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu lub właściwej państwowej jednostki organizacyjnej wniosek
o wydanie wyjaśnienia co do zakresu i sposobu stosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie (interpretacja indywidualna). Wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej może dotyczyć zaistniałego stanu faktycznego lub zdarzeń przyszłych (ust. 2). Przedsiębiorca we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej przedstawia zaistniały stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe oraz własne stanowisko w sprawie (ust. 3). Udzielenie interpretacji indywidualnej następuje w drodze decyzji, od której służy odwołanie. Interpretacja indywidualna zawiera wyczerpujący opis przedstawionego we wniosku zaistniałego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego oraz wskazanie prawidłowego stanowiska wraz z uzasadnieniem prawnym oraz z pouczeniem
o prawie wniesienia środka zaskarżenia (ust. 5).

Stosownie natomiast do treści art. 83d ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r.
o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2019 r., poz. 300), Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 34 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Solidarnościowy Fundusz Wsparcia Osób Niepełnosprawnych, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Celem instytucji interpretacji indywidualnej jest uzyskanie przez przedsiębiorcę pewności co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów prawa, z których wynika obowiązek świadczenia określonych danin publicznych. Wykładnia celowościowa rozważanych przepisów prowadzi do wniosku, ze przedsiębiorca w każdej sytuacji, kiedy przepisy prawnej nakładające na niego obowiązek świadczenia daniny publicznej budzą wątpliwość, ma prawo wystąpić o taką interpretację (por. wyrok Sądu Apelacyjnego
w Szczecinie z 26 stycznia 2017 r., III AUa 198/16, LEX nr 2300252).

Sąd Apelacyjny w pełni podziela stanowisko Sądu I instancji, zgodnie z którym wniosek odwołującego się o interpretację spełniał wszystkie przesłanki, które są konieczne
do uzyskania interpretacji przepisów prawa. We wniosku został przedstawiony stan faktyczny, który bezpośrednio jest związany z postawionym przez spółkę pytaniem. Stan faktyczny zawarty we wniosku należy przy tym uznać za szczegółowy, ponieważ wskazano
w nim wszystkie informacje niezbędne do dokonania interpretacji przepisów prawa. Treść
i sposób sformułowania wniosku (...) S.A. nie pozostawia wątpliwości, iż wniosek ten dotyczy obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenie. Wnioskodawca domaga się mianowicie udzielenia odpowiedzi na pytanie, czy do kosztów dojazdów członków Rady Nadzorczej i kosztów ich zakwaterowania należy odpowiednio stosować przepisy
o wyłączeniu z podstawy wymiaru składek kosztów z tytułu podróży służbowej dotyczących pracowników, tj. w oparciu o § 2 ust. 1 pkt 15 w zw. z § 5 ust. 2 pkt. 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. z 2017 r., poz. 1949). Wnioskodawca przedstawił własne umotywowane stanowisko, zgodnie z którym zwrot kosztów dojazdu i zakwaterowania otrzymanych w związku z funkcją członka Rady Nadzorczej nie powinien stanowić podstawy naliczenia składek na mocy § 5 ust. 2 pkt 3
ww. rozporządzenia.

Stwierdzić należy, że istotnie, elementem kontekstu prawnego sytuacji przedstawionej do oceny przez organ jest kwestia traktowania dojazdów członków Rady Nadzorczej
na posiedzenia rady jako podróży służbowej. Niemniej jednak twierdzenie przez pozwany organ, że zagadnienie to ma charakter pierwszoplanowy jest nadinterpretacją, która jawi się jako próba uniknięcia konieczności wyjaśnienia wnioskodawcy sposobu stosowania wskazanych przez niego przepisów. Podkreślić należy, że interpretacja przepisów prawa ubezpieczeń społecznych polega na prawnej kwalifikacji określonych zdarzeń wywołujących skutek w prawie ubezpieczeń społecznych. Jeśli więc organ rentowy ma się wypowiedzieć,
co do zasad obliczania składek czy podstawy ich wymiaru w określonych okolicznościach faktycznych, zobowiązany jest, dokonując interpretacji, poddać ocenie prawnej wszystkie te stosunki i zdarzenia prawne, które prowadzą do zastosowania określonego przepisu ustawy
o systemie ubezpieczeń społecznych (por. uzasadnieniu wyroku Sądu Apelacyjnego
w Warszawie z 26 lipca 2018 r., III AUa 944/16, LEX nr 2545192). Nie ma wątpliwości,
że analiza stanu faktycznego - o ile dotyczy on zagadnień wymienionych w art. 34 ust. 1 ustawy Prawo przedsiębiorców w zw. z art. 83d ust. 1 ustawy. o systemie ubezpieczeń społecznych - powinna być dokonana przez organ również przez pryzmat wszystkich tych przepisów, które znajdują zastosowanie do danego stanu faktycznego, choćby nie dotyczyły one bezpośrednio wymienionych ww. przepisach kwestii, jeżeli obowiązek i zasady uiszczania składek na ubezpieczenia społeczne są od nich uzależnione. Przyjęcie,
że upoważnienie do wydania interpretacji indywidualnej, jak również sam jej zakres może dotyczyć wyłącznie tych przepisów, które wprost regulują obowiązek świadczenia
przez przedsiębiorcę daniny publicznej lub składek na ubezpieczenia społeczne
lub zdrowotne, niweczyłoby cel wprowadzenia analizowanej instytucji i funkcję, jaką ma pełnić. Przedmiotowe przepisy nie funkcjonują bowiem w próżni prawnej. Normy wynikające z przepisów prawa tworzą system, w który występują określone więzi. Wykładnia
i stosowanie prawa musi odbywać się z uwzględnieniem tych powiązań.

W stanie faktycznym, jaki zaistniał w niniejszej sprawie, należy przyjąć, że wniosek spółki, spełniający wszystkie wymagania formalne wynikającej z art. 34 ustawy - Prawo przedsiębiorców, rodził po stronie organu rentowego obowiązek dokonania stosownej interpretacji, czego jednak organ rentowy nie uczynił, uchylając się od obowiązku przewidzianego w ustawie. Nie budzi przy tym wątpliwości Sądu Apelacyjnego fakt,
że udzielając odwołującemu interpretacji indywidualnej we wskazanej kwestii, organ rentowy będzie musiał zająć stanowisko w przedmiocie kwalifikacji dojazdów członków Rady Nadzorczej na posiedzenia rady jako podróży służbowej.

Na marginesie powyższych rozważań Sąd Apelacyjny zwraca uwagę, że kwestia będąca przedmiotem wniosku spółki o wydanie interpretacji indywidualnej była przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego w wyroku z 15 stycznia 2019 r. (II UK 474/17, LEX 2607288). Przedstawiony w uzasadnieniu tego wyroku pogląd jest w pełni podzielany przez Sąd Apelacyjny w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę. Nadmienić należy,
że - poza szczegółowa analizą właściwych przepisów - w wyroku tym Sąd Najwyższy odwołał się także utrwalonej praktyki interpretacyjnej organu rentowego w przedmiotowej kwestii. W przekonaniu Sądu Apelacyjnego stanowisko zaprezentowane w powołanym judykacie powinno być zatem uwzględnione przez pozwanego przy wydawaniu (...)Zakładom (...) S.A. interpretacji indywidualnej.

W tym stanie rzeczy, nie znajdując podstaw do uwzględnienia apelacji pozwanego, Sąd Apelacyjny, działając na podstawie art. 385 k.p.c., apelację oddalił, jak w punkcie 1 wyroku.

W punkcie 2 wyroku Sąd Apelacyjny zasądził od organu rentowego na rzecz odwołującego się kwotę 240 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, działając w tym zakresie na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., art. 99 i art. 108 § 1 zd. 1 k.p.c.
w zw. z § 9 ust. 2 i § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia
22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1804 ze zm.).

SSA Małgorzata Gerszewska SSA Daria Stanek SSO del. Beata Golba - Kilian