Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 30 marca 2022 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy, VIII Wydział Gospodarczy

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Artur Fornal

Sędziowie: Marcin Winczewski

Sylwia Durczak – Żochowska

po rozpoznaniu w dniu 30 marca 2022 r. w Bydgoszczy

na posiedzeniu niejawnym

sprawy upadłościowej osoby nieprowadzącej działalności gospodarczej J. L.

w przedmiocie ustalenia planu spłaty wierzycieli

na skutek zażalenia wierzyciela (...) z siedzibą w W.

na postanowienie Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 4 stycznia 2022 r., sygn. akt XV GUp 144/21

p o s t a n a w i a:

1.  uchylić zaskarżone postanowienie w punkcie III. (trzecim) i w tym zakresie przekazać sprawę Sądowi Rejonowemu w Bydgoszczy do ponownego rozpoznania;

2.  odrzucić zażalenie w pozostałym zakresie.

Marcin Winczewski Artur Fornal Sylwia Durczak - Żochowska

Sygn. akt VIII Gz 26/22

UZASADNIENIE

W dniu 4 stycznia 2022 r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy (Sąd upadłościowy) wydał postanowienie o ustaleniu planu spłaty wierzycieli oraz dokonał podziału funduszy masy upadłości w kwocie 3 566,03 zł pomiędzy wymienionych tam wierzycieli uczestniczących w planie spłaty, a także umorzył w całości niewykonane zobowiązania upadłej J. L. powstałe przed dniem ogłoszenia upadłości, tj. przed 18 marca 2021 r.

Rozstrzygnięcie to oparte zostało o następujące ustalenia faktyczne oraz rozważanie prawne.

Upadłość J. L., nieprowadzącej działalności gospodarczej została ogłoszona w dniu 18 marca 2021 r. Upadła ma 62 lata. Otrzymuje emeryturę w kwocie netto ok. 2300 zł. Upadła na emeryturze jest od ok. dwóch lat, wcześniej otrzymywała rentę chorobową, a po śmierci męża, który zmarł ok. dziewięć lat temu, aby nie chodzić na komisje lekarskie przeszła na rentę rodzinną. J. L. leczy się na reumatoidalne zapalenie stawów, na nadciśnienie oraz psychiatrycznie. Na leki wydaje ok. 300 zł, zaś na wizyty u psychiatry – 100 zł (raz na trzy miesiące). Od momentu sprzedaży mieszkania (z którego środki pieniężne zostały przeznaczone na toczące się postępowanie egzekucyjne) upadła nie ma własnego mieszkania – przebywa bądź to u swojego brata, bądź u syna w S.. W okresie gdy upadła mieszka u swojego brata to płaci mu 700 zł jako udział w kosztach utrzymania. Jako swoje wydatki upadła wskazuje ponadto : 80 zł – telefon, 500 zł - żywność, 100 zł – odzież, 50-100 zł – środki czystości, 50 zł – nieprzewidziane wydatki.

Zgromadzone w toku postępowania środki w masie upadłości pozwoliły na pokrycie kosztów postępowania, łącznie z wynagrodzeniem syndyka. Po pokryciu tych kosztów w masie upadłości pozostała kwota 3 566,03 zł. Syndykowi swoje wierzytelności zgłosiło siedmiu wierzycieli, Sąd upadłościowy ustalił natomiast które ze zgłoszonych wierzytelności zostałyby uznane na liście wierzytelności w kategoriach II i III, gdyby lista taka została sporządzona.

Przy tak ustalonym stanie faktycznym sprawy – na podstawie informacji podanych przez syndyka, przedłożonych kopii dokumentów oraz oświadczeń upadłej, których wiarygodność nie była kwestionowana i nie budziła uzasadnionych zastrzeżeń – Sąd Rejonowy zważył, że zgodnie z art. 491 ¹⁴ ust. 1 ustawy - Prawo upadłościowe po upływie terminu do zgłaszania wierzytelności i przeprowadzeniu likwidacji majątku wchodzącego w skład masy upadłości syndyk składa sądowi projekt planu spłaty wierzycieli z uzasadnieniem albo informację, że zachodzą przesłanki do odmowy ustalenia planu spłaty (art. 491 ^14a ust. 1), bądź umorzenia zobowiązań bez ustalania planu spłaty (art. 491 ¹⁶ ust. 1 lub 2a).

Zgodnie z art. 491 ¹⁶ ust. 1 ww. ustawy sąd upadłościowy umarza zobowiązania upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli, jeśli osobista sytuacja upadłego w oczywisty sposób wskazuje, że jest on trwale niezdolny do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli. Stosownie do art. 491 ¹⁶ ust. 1a jeżeli w przypadku, o którym mowa w ust. 1, w postępowaniu zgromadzono fundusze masy upadłości, sąd wydaje postanowienie o ustaleniu planu spłaty wierzycieli, w którym wymienia wierzycieli uczestniczących w planie spłaty, oraz dokonuje podziału funduszy masy upadłości między wierzycieli uczestniczących w planie spłaty i umarza zobowiązania upadłego niewykonane w wyniku wykonania planu spłaty wierzycieli.

Sąd nie jest związany stanowiskiem upadłego oraz wierzycieli co do treści planu spłaty. Ustalając plan spłaty bierze natomiast pod uwagę możliwości zarobkowe upadłego, konieczność utrzymania jego i osób pozostających na jego utrzymaniu oraz ich potrzeby mieszkaniowe, wysokość niezaspokojonych wierzytelności oraz stopień zaspokojenia wierzytelności w postępowaniu upadłościowym (art. 491 ¹⁵ ust. 4).

W przedmiotowej sprawie Sąd upadłościowy uznał, że upadła nie jest w stanie dokonywać spłat wierzycieli w jakimkolwiek stopniu, a także że niezdolność ta jest trwała. Upadła otrzymuje wprawdzie emeryturę w kwocie, którą nie można uznać za najniższą (ok. 2300 zł netto), jednak w jej sytuacji życiowej nie pozwala ona na ustalanie planu spłaty. Ustalenie planu spłaty nie jest wynikiem automatycznego zestawienia dochodów i wydatków dłużnika i przeznaczenia nadwyżki na plan spłaty. Sąd ma obowiązek uwzględnienia konieczności utrzymania upadłego oraz związanych z tym potrzeb mieszkaniowych. W przypadku J. L. nie ma ona żadnego tytułu prawnego do mieszkania. Upadła wyjaśniła, że chciałaby wynająć mieszkanie, a najtańszy koszt najmu to kwota ok. 1500 zł. W ocenie Sądu Rejonowego potrzeby mieszkaniowe upadłej nie są zaspokojone, gdyż nie można za ich zaspokojenie uznać zamieszkiwanie w domu należącym do brata, nie ma ona również obowiązku mieszkania u syna w S.. Wysokość dochodów upadłej w przypadku wynajęcia mieszkania – do czego, zdaniem tego Sądu, ma w pełni prawo – nie pozwoli jej na przeznaczenie jakichkolwiek środków na spłatę wierzycieli. Upadła ma 62 lata i zakończyła już pracę zawodową. Stan zdrowia upadłej nie pozwala jej na podjęcie dodatkowego zatrudnienia. Planowana operacja – biorąc pod uwagę wiek upadłej – spowoduje co najwyżej zmniejszenie jej dolegliwości chorobowych, lecz nie spowoduje możliwości jej powrotu na rynek pracy.

Konieczność zaspokojenia roszczeń wierzycieli w jak najwyższym możliwym stopniu – jako jeden z dwóch celów postępowania upadłościowego konsumentów, w ocenie Sądu Rejonowego nie jest w realiach niniejszej sprawy możliwy do osiągnięcia. Plan spłaty ma być bowiem możliwy do zrealizowania, a nie ma prowadzić do dalszego zadłużania upadłego czy też uniemożliwienia jego oddłużenia w przypadku gdyby plan ten nie został zrealizowany. Słuszne interesy wierzycieli muszą w tym przypadku ustąpić miejsca funkcji oddłużeniowej i nie będzie stanowić to zachęty do niespłacania swoich zobowiązań. Istotą upadłości konsumenckiej nie jest uniknięcie płacenia długów, lecz podyktowane względami godności (a więc konstytucyjnej wartości podstawowej – art. 30 Konstytucji RP, wyprzedzającej konstytucyjną ochronę praw majątkowych) oddłużenie i umożliwienie przez to jednostce godnego życia, w tym także życia w warunkach pozwalających na regulowanie zobowiązań. Biorąc to pod uwagę Sąd Rejonowy uznał, że w przypadku J. L. nie ma możliwości ustalenia planu spłaty choćby na symbolicznym poziomie.

Sąd upadłościowy nie znalazł także podstaw do zastosowania przepisu art. 491 ¹⁶ ust. 2a ww. ustawy, zgodnie z którym jeżeli niezdolność do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli wynikająca z osobistej sytuacji upadłego nie ma charakteru trwałego, sąd umarza zobowiązania upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli pod warunkiem, że w terminie pięciu lat od dnia uprawomocnienia się postanowienia o warunkowym umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli upadły ani żaden z wierzycieli nie złoży wniosku o ustalenie planu spłaty wierzycieli, na skutek którego sąd, uznając, że ustała niezdolność upadłego do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli, uchyli postanowienie o warunkowym umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli i ustali plan spłaty wierzycieli. Zdaniem tego Sądu zasady doświadczenia życiowego wskazują, że z uwagi na wiek i stan zdrowia upadłej w okresie 5 lat nie będzie możliwe podjęcie przez nią zatrudnienia lub inne zwiększenie dochodów.

Sąd Rejonowy zbadał ponadto przesłanki obligatoryjnego wydania postanowienia o odmowie umorzenia zobowiązań bez ustalenia planu spłaty przewidziane w art. 491 ^14a ust. 1 ustawy, co mogłoby mieć miejsce, jeżeli upadły doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień w sposób celowy, w szczególności przez trwonienie części składowych majątku oraz celowe nieregulowanie wymagalnych zobowiązań, bądź też w okresie dziesięciu lat przed dniem zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości w stosunku do upadłego prowadzono postępowanie upadłościowe, w którym umorzono całość lub część jego zobowiązań. Na podstawie dokumentów zgromadzonych w niniejszej sprawie oraz w aktach sprawy o ogłoszenie upadłości, nie można było udowodnić upadłej, że doprowadziła do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększyła jej stopień w sposób celowy, albo by zachodziła druga z ww. przesłanek. Na powyższe okoliczności nie wskazywał ani syndyk, ani też wierzyciele biorący udział w postępowaniu.

Z uwagi na fakt, iż masie upadłości pozostała kwota 3566,03 zł podlegała ona podziałowi pomiędzy wierzycieli, którzy zgłosili swoje wierzytelności, które to wierzytelności byłyby umieszczone na liście wierzytelności, gdyby została ona ustalona. W kategorii II łączna suma uznanych wierzytelności wynosiłaby w takim przypadku 32 610,59 zł, a w kategorii III – 22 273,08 zł. Sąd Rejonowy w punkcie I. postanowienia wskazał więc wierzycieli biorących udział w planie spłaty, a w punkcie II. dokonał podziału pozostałej w masie kwoty 3 566,03 zł proporcjonalnie do wartości wierzytelności, które byłyby umieszczone na liście wierzytelności w kategorii II.

Zobowiązania upadłej powstałe przed dniem ogłoszenia upadłości niezaspokojone w planie spłaty Sąd umorzył w całości na podstawie art. 491 ¹⁶ ust. 1 ww. ustawy (w punkcie III. ww. postanowienia).

Zażalenie na powyższe postanowienie wniósł wierzyciel – (...) z siedzibą w W., zaskarżając je w całości. Zaskarżonemu rozstrzygnięciu zarzucił naruszenie:

-

art. 491 ¹⁵ ust. 4 ustawy - Prawo upadłościowe poprzez jego niewłaściwe zastosowanie w wyniku błędnego przyjęcia, iż sytuacja upadłej jest na tyle trudna, że nie pozwala na dokonywanie jakichkolwiek spłat na rzecz wierzycieli, podczas gdy upadła posiada stabilną sytuację finansową, gdyż pobiera świadczenie emerytalne w kwocie 2 300 zł oraz obecnie mieszka bądź w mieszkaniu brata bądź u swojego syna w S., a co za tym idzie nie ponosi wysokich kosztów z tym związanych, wobec czego nie istnieją podstawy do uznania, że upadła nie jest w stanie przeznaczyć jakiejkolwiek kwoty na spłatę zobowiązań w stosunku do wierzycieli, a co za tym idzie zasadne jest ustalenie przez Sąd planu spłaty w kwocie przynajmniej 300 zł miesięcznie przez okres 36 miesięcy,

-

art. 233 § 1 w zw. z art. 227 k.p.c. w zw. z art. 229 ustawy – Prawo upadłościowe polegające na przekroczeniu granic swobodnej oceny dowodów, braku wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego, w wyniku błędnego przyjęcia, iż upadła nie jest w stanie dokonywać spłat wierzycieli w jakimkolwiek stopniu i jest to niezdolność trwała, podczas gdy nie zostało wykazane, aby upadła nie była w stanie wygospodarować jakiejkolwiek kwoty na spłatę swoich zobowiązań, biorąc pod uwagę otrzymywane świadczenie emerytalne oraz fakt, że upadła nie posiada nikogo na utrzymaniu, mieszka u swojego brata lub syna, tym samym nie istnieją przeciwskazania, aby dochody upadłej zostały przeznaczone na spłatę jej zobowiązań i nie ma podstaw aby umarzać wierzytelności w tak dużej wysokości, a co za tym idzie zasadne jest ustalenie przez Sąd planu spłaty w kwocie przynajmniej 300 zł miesięcznie co pozwoli na częściowe zaspokojenie wierzycieli i wpłynie pozytywnie na kształtowanie się właściwych postaw społecznych.

Wierzyciel wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia i ustalenie planu spłaty wierzycieli w kwocie przynajmniej 300 zł miesięcznie przez okres 36 miesięcy, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

W uzasadnieniu zażalenia wierzyciel podniósł, że upadła ma możliwość wykonania planu spłaty wierzycieli, a tym samym doprowadzić chociażby w części do ich zaspokojenia (art. 353 k.c.). W toku postępowania upadłościowego ze świadczenia emerytalnego dokonywane były potrącenia, a pomimo tego upadła była w stanie się utrzymać. Koszty jej utrzymania wynoszą ok. 830 zł, a w okresie kiedy mieszka u brata dodatkowo ok. 700 zł. Przy dochodzie w kwocie 2 300 zł do jej dyspozycji nadal pozostaje więc kwota ok. 770 zł, która – w ocenie skarżącego – pozwala wygospodarować środki na spłatę wierzycieli. W okresach kiedy upadła zamieszkuje u syna, nie ponosi ona z tego tytułu żadnych kosztów, a przynajmniej nie zostały one wskazane. Fakt zamieszkiwania u brata stawi zresztą wybór upadłej, a nie konieczność, co pozwala jej poczynić oszczędności. Nadto na rynku występują oferty w kwotach niższych (rzędu 1 000 zł) niż wskazana przez Sąd za upadłą (1 500 zł), a biorąc pod uwagę wysokość minimum socjalnego – wynoszącą w I kwartale 2021 r. dla jednoosobowego gospodarstwa emeryckiego kwotę 1 282,74 zł – upadłej pozostawałaby kwota ok. 1000 zł. Pozwala to, zdaniem skarżącego, na wygospodarowanie przez upadłą odpowiednich środki na spłatę wierzycieli, biorąc także pod uwagę ich łączną wysokość (54 883,67 zł).

W odpowiedzi na zażalenie syndyk wniósł o jego oddalenie. Podniósł, że upadła nie wynajmowała lokalu, gdyż nie było ją na to stać. Względem upadłej poprzednio prowadzono postępowanie egzekucyjne, a i w niniejszym postępowaniu zgromadzono środki pozwalające na przynajmniej częściowe zaspokojenie wierzycieli (w ramach podziału funduszy masy). Natomiast umorzenie niezaspokojonych zobowiązań pozwoli – w ocenie syndyka – na zrealizowanie podstawowego celu upadłości konsumenckiej, jakim jest oddłużenie osoby upadłego, który nie powinien popadać w kolejną niewypłacalność.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie wierzyciela zasługiwało na uwzględnienie oraz skutkowało uchyleniem zaskarżonego postanowienia i skierowaniem sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd pierwszej instancji – wyłącznie jednak w zakresie, w jakim Sąd ten umorzył zobowiązania upadłej, uznając że jej osobista sytuacja w oczywisty sposób wskazuje, że jest ona trwale niezdolna do jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli (art. 491 ¹⁶ ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe [tekst jedn.: Dz. U. z 2020, poz. 1228 ze zm. - dalej jako „p.u.”]).

Sąd Okręgowy stoi na stanowisku błędnego przyjęcia przez Sąd Rejonowy istnienia przesłanek pozwalających na rezygnację z ustalenia w tym zakresie planu spłaty i umorzenia na tej podstawie w całości zobowiązań upadłej, które nie zostaną zaspokojone w ramach dokonanego podziału zgromadzonych w masie upadłości funduszy (art. 491 ¹⁶ ust. 1a p.u.). Wobec jednak istnienia podstawy do ustalenia planu spłaty, taki podział funduszy masy wraz z wymienieniem wierzycieli będących jego uczestnikami, znajduje oparcie w art. 491 ¹⁵ ust. 1 pkt 1 i 2 p.u. Oznacza to, że – skoro skarżący w toku postępowania nie sprzeciwiał się takiemu podziałowi i nie podniósł żadnych zarzutów względem kwoty przeznaczonej do podziału oraz wierzycieli uczestniczących w nim (pkt I. i II. zaskarżonego postanowienia) – nie wykazał tym samym, aby był w tym zakresie pokrzywdzony orzeczeniem. Należy w konsekwencji uznać, że skarżący wierzyciel nie posiada interesu prawnego (gravamen) w kwestionowaniu w tej części zaskarżonego postanowienia w celu uzyskania jego uchylenia albo zmiany (por. uzasadnienie uchwały składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 15 maja 2014 r., III CZP 88/13, OSNC 2014, Nr 11, poz. 108, a także postanowienia tego Sądu z dnia 28 stycznia 2015 r., I CZ 122/14, LEX nr 1663124).

Z tej przyczyny w części zaskarżającej postanowienie co do pkt I. i II., zażalenie podlegało odrzuceniu jako niedopuszczalne na podstawie art. 373 § 1 w zw. z art. 397 § 3 k.p.c. i art. 229 w zw. z art. 491 ² ust. 1 p.u.

Odnosząc się do podniesionych w zażaleniu zarzutów wskazać trzeba, że – w ocenie Sądu drugiej instancji – w sprawie zachodzą podstawy aby ustalić plan spłaty wierzycieli, przy uwzględnieniu możliwości zarobkowych upadłej, konieczności jej utrzymania, potrzeb mieszkaniowych, wysokości niezaspokojonych wierzytelności oraz stopnia ich zaspokojenia w postępowaniu upadłościowym (art. 491 ¹⁵ ust. 4 p.u.). Skoro bowiem przepis art. 491 ¹⁶ ust. 1 p.u. wskazuje na powinność umorzenia zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty dopiero wówczas, jeśli osobista sytuacja upadłego w oczywisty sposób wskazuje, że jest on trwale niezdolny do dokonania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli, to umorzenie takie powinno mieć charakter absolutnie wyjątkowy, gdy z uwagi na stan zdrowia, niedołężność, brak zdolności do pracy w połączeniu z brakiem źródeł przychodów niemożność dokonywania jakichkolwiek spłat rzeczywiście będzie oczywista (por. R. Adamus, Prawo upadłościowe. Komentarz. Wyd. 3, Warszawa 2021, nb 2 do art. 491 ⁽¹⁶⁾).

Jeśli więc upadła ma stały dochód w postaci świadczenia emerytalnego w wysokości ok. 2 300 zł netto, a – wobec tego, że nie posiada ona własnego (samodzielnego) mieszkania – nie zostało ustalone w jakim konkretnie czasie w ciągu roku korzysta ona z mieszkania należącego do jej brata, w jakim zaś przebywa u syna mieszkającego w Wielkiej Brytanii (gdzie została ona przez syna ubezpieczona i korzysta ze świadczeń leczniczych – zob. zaświadczenie wraz z tłumaczeniem - k. 52-53 akt; zeznania upadłej - k. 55v. i 58 [czas nagrania: 00:03:41-00:19:06]), to dla prawidłowego rozstrzygnięcia niniejszej sprawy należy przesądzić jaki w istocie rzeczy jest zakres pomocy udzielanej upadłej przez jej najbliższych. Może ona przyjmować przecież postać świadczeń alimentacyjnych (dostarczania środków utrzymania) obciążających krewnych w linii prostej (syna) oraz rodzeństwo uprawnionemu członkowi rodziny znajdującemu się w niedostatku (art. 128 w zw. z art. 133 § 2 k.r.o.; zob.m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 grudnia 2000 r., III CKN 1412/00, LEX nr 1211023). Dopiero na tym tle należałoby ocenić czy deklarowana przez upadłą chęć wynajęcia samodzielnego mieszkania, biorąc pod uwagę także jej dolegliwości i podjęte za granicą leczenie, nie jest jedynie hipotetyczna.

Należy zaaprobować pogląd, że ustalając plan spłaty trzeba zapewnić upadłemu możliwość koniecznego utrzymania na niezbędnym (minimalnym, a nie przeciętnym) poziomie, co wiąże się z postulatem oszczędnego gospodarowania posiadanymi środkami - w taki sposób, aby w maksymalnym możliwym stopniu pozwoliło to na przeznaczenie ich w celu częściowego zaspokojenia wierzycieli (zob. A. Hrycaj, A. Owczarewicz, A. Pawłowski, Postanowienie sądu o ustaleniu planu spłaty w postępowaniu upadłościowym prowadzonym wobec osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej, "Doradca Restrukturyzacyjny" 2016, nr 4, s. 34).

Chociaż pierwszoplanowym celem tzw. upadłości konsumenckiej jest oddłużenie osoby fizycznej, to jednak przy zachowaniu słusznych praw wierzycieli. Dopiero w przypadku stwierdzenia – stosownie do art. 491 ¹⁶ ust. 1 p.u. – że osobista sytuacja upadłego w oczywisty sposób wskazuje na trwałą niezdolność do dokonania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli, sąd powinien umorzyć zobowiązania upadłego bez ustalenia planu spłaty. Odstąpienie od ustalenia planu spłaty, a zatem rezygnacja z istotnego stadium postępowania upadłościowego, powinno mieć charakter wyjątkowy, uzasadniony w sposób obiektywny stanem zdrowia upadłego, jego niedołężnością i brakiem zdolności do pracy – w sytuacji, gdy dostępne źródła utrzymania pozwalają wyłącznie na pokrycie bieżących potrzeb upadłego i osób pozostających na jego utrzymaniu, a nie ma podstaw do uznania, aby stan ten mógł ulec zmianie w najdłuższym możliwym okresie wykonywania planu spłaty. O ile tego rodzaju sytuacja nie zachodzi, sąd upadłościowy powinien ustalić plan spłaty wierzycieli również wtedy, gdy zostaje sporządzony plan podziału (tak Sąd Najwyższy w uzasadnieniu postanowienia z dnia 25 maja 2021 r., I CSKP 100/21, LEX nr 3220045).

Wydanie zatem orzeczenie w przedmiocie ustalenia planu spłaty wierzycieli, wymaga przynajmniej powtórnego przesłuchania upadłej co do wskazanych wyżej okoliczności. Już jednak ten materiał dowodowy jakim Sąd Okręgowy dysponuje obecnie, pozwala na stwierdzenie, że rezygnacja z ustalenia planu spłaty na tym etapie postępowania (o ile sytuacja osobista upadłej nie uległaby istotnej zmianie) nie była uzasadniona. W świetle bowiem dotychczas ustalonych okoliczności sprawy – biorąc pod uwagę stały dochód uzyskiwany przez upadłą, a także pomoc otrzymywaną od najbliższej rodziny – nie zachodzą przesłanki pozwalające na umorzenie w całości zobowiązań upadłej o których mowa w art. 491 ¹⁶ ust. 1 p.u. Ocena tych okoliczności, a także niezbędne uzupełnienie w tym zakresie postępowania dowodowego, nie może jednak należeć do Sądu drugiej instancji. Sąd ten nie powinien po raz pierwszy dokonywać ustaleń faktycznych istotnych dla ustalenia planu spłaty, to zaś czyni koniecznym uchylenie zaskarżonego postanowienia z uwagi na obowiązek respektowania zasady dwuinstancyjności postępowania (zob. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 5 grudnia 2012 r., I CZ 168/12, OSNC 2013, Nr 5, poz. 68 i z dnia 20 lutego 2015 r., V CZ 119/14, LEX nr 1661943). Ustalenie planu spłaty wierzycieli jest kompetencją sądu upadłościowego, a błędne jego pominięcie oznacza nierozpoznanie istoty sprawy.

Ponownie rozpoznając sprawę Sąd pierwszej instancji powinien mieć natomiast na uwadze, że publikowane przez (...) wskaźniki minimum socjalnego (mające w założeniu pozwolić na ustalenie kosztów utrzymania gospodarstw domowych) - na treść których powołuje się skarżący - przy ustaleniu planu spłaty mogą mieć charakter wyłącznie pomocniczy. Pozbawione podstaw byłoby zatem ich mechaniczne stosowanie przy ustaleniu treści planu spłaty, bez uwzględnienia indywidualnych okoliczności konkretnej sprawy.

Mając na uwadze przytoczone okoliczności Sąd Okręgowy orzekł jak w pkt 1. sentencji na podstawie zastosowanego odpowiednio przepisu art. 386 § 4 k.p.c. w zw. z art. 397 § 3 k.p.c. i art. 229 w zw. z art. 491 ² ust. 1 p.u.

Marcin Winczewski Artur Fornal Sylwia Durczak-Żochowska