Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 kwietnia 2021 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Sławomir Matusiak

Protokolant: st. sekr. sąd. Katarzyna Wawrzyniak

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 9 kwietnia 2021 roku w Sieradzu

odwołania J. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł.

z dnia 12 stycznia 2021 r. Nr (...)

w sprawie J. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł.

o wysokość emerytury

oddala odwołanie.

Sygn.akt IV U 187/21

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 12.01.2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. powołując się na ustawę z dnia 19.06.2020 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2020 r. poz. 1222) z urzędu ponownie ustalił wysokość emerytury J. B. przyznanej na podstawie 24 ustawy emerytalnej od dnia 20.08.2013 r., tj. od którego podjęta byłaby wypłata tej emerytury. W decyzji wskazano, że podstawa obliczenia emerytury nie podlega pomniejszeniu o kwoty pobranych wcześniejszych emerytur, przez co wysokość emerytury obliczona została od podstawy obliczenia niepomniejszonej o kwoty pobranych wcześniejszych emerytur. Podstawa obliczenia emerytury wyniosła 498.977,62 zł (146.851,65 zł + 352.125,97 zł). Wysokość emerytury od 20.08.2013 r. wynosi 1.966,80 zł. Przy ustalaniu emerytury Zakład uwzględnił wszystkie zmiany w wysokości świadczenia, jakie miały miejsce od dnia przyznania do dnia 31.12.2020 r., w tym zmiany wynikające z waloryzacji, jakimi emerytura była objęta oraz zmiany wynikające z załatwienia zgłoszonych wniosków. Wysokość emerytury od dnia 01.01.2021 r. wyniosła 2.292,32 zł. Emerytura ustalona w tej decyzji nadal jest świadczeniem mniej korzystnym od dotychczas pobieranej wcześniejszej emerytury przyznanej decyzją z dnia 19.06.2009 r. , wobec czego Zakład będzie kontynuował wypłatę tej emerytury.

Odwołanie od decyzji organu rentowego złożyła J. B., podnosząc, że organ rentowy nie znajdując podstaw do zmiany wysokość świadczenia ani też do wyrównania postępuje sprzecznie z zasadami współżycia społecznego i dobrymi obyczajami.

Organ rentowy wnosił o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Decyzją z 19.06.2009 r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. przyznał J. B., ur. (...), emeryturę w wieku obniżonym od 01.05.2009 r., tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. Emerytura ustalona w tej decyzji na dzień 20.08.2013 r. wynosiła 2.518,86 zł, po waloryzacji od 0d 01.03.2020 r. 3.213,15 zł, po przeliczeniu emerytury mocą decyzji z 20.08.2020 t. wynosi 3.245 zł.

W dniu 05.08.2013 r. J. B. złożyła w organie rentowym wniosek o emeryturę w powszechnym wieku emerytalnym.

Decyzją z 17.09.2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. przyznał ubezpieczonej emeryturę z powszechnego wieku emerytalnego, której wysokość obliczono z zastosowaniem art. 25 ust 1b ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, skutkiem czego podstawa obliczenia emerytury została pomniejszona o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur, w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy i składki na ubezpieczenie zdrowotne. Emerytura została ustalona jako równowartość kwoty, będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę. Kwota składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wyniosła 146.851,65 zł, kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wyniosła 352.125,97 zł, suma kwot pobranych emerytur wyniosła 115.888,50 zł, średnie dalsze trwanie życia wyniosło 253,70 miesiąca. Emerytura obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej wyniosła: [(146.851,65 +352.125,97)- 115.888,50/ 253,70 =1.510,01 zł. Po przeprowadzonych waloryzacjach i przeliczeniu kapitału początkowego wysokość tej emerytury wynosiłaby 2.292,32 zł.

Jednocześnie Zakład Ubezpieczeń Społecznych zawiesił emeryturę ustaloną tą decyzją ponieważ był ona świadczeniem mniej korzystnym, kontynuując wypłacanie dotychczasowej emerytury.

Wyrokiem z 6.03.2019r. w sprawie P 20/16, opublikowanym 21.03.2019r., Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1270 oraz z 2019r. poz. 39), w brzmieniu obowiązującym do 30 września 2017r. w zakresie, w jakim dotyczy urodzonych w 1953r. kobiet, które przed 1 stycznia 2013r. nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 46 tej ustawy, jest niezgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

W dniu 08.04.2019 r. do ZUS wpłynęła skarga ubezpieczonej o wznowienie postępowania w sprawie.

Postanowieniem wydanym w dnu 26.04.2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. na podstawie art. 149 § 1 k.p.a. wznowił postępowanie administracyjne w sprawie zakończonej ostateczną decyzją z 17.09.2013 r. Organ zaznaczył, że stosownie do art. 145a k.p.a. można żądać wznowienia postepowania również w przypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego została wydana decyzja. W przedmiotowej sprawie podstawę wznowienia postępowania stanowił wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 6 marca 2019 r. sygn. akt P 20/16 w którym orzeczono, że art.25 ust.1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2018 r. poz. 1270 oraz z 2019 r. poz.39) w brzmieniu obowiązującym do 30 września 2017 r. w zakresie, w jakim dotyczy urodzonych w 1953 r. kobiet, które przed 1 stycznia 2013 r. nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 46 tej ustawy jest niezgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Decyzją z 26.04.2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. w związku ze skargą o wznowienie postępowania złożoną w dniu 08.04.2019 r. na podstawie art. 151 § 2 w zw. z art. 146 § 1 k.p.a. odmówił uchylenia decyzji z 17.09.2013 r. i stwierdził jej wydanie z naruszeniem prawa. W uzasadnieniu organ wskazał, że zgodnie z art. 146 k.p.a. uchylenie decyzji z powodu orzeczenia przez Trybunał Konstytucyjny niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, na podstawie którego została wydana decyzja nie może nastąpić, jeżeli od dnia doręczenia decyzji upłynęło 5 lat. W takim przypadku, zgodnie z art. 151 § 2 k.p.a. organ administracji publicznej ogranicza się do stwierdzenia wydania zaskarżonej decyzji z naruszeniem prawa oraz wskazuje okoliczności, z powodu których nie uchylił zaskarżonej decyzji. Zakład Ubezpieczeń Społecznych podniósł, że ponieważ od dnia doręczenia decyzji określonej w postanowieniu o podjęciu postępowania administracyjnego upłynęło 5 lat, to nie jest możliwe jej uchylenie.

W wyniku odwołania, wniesionego przez J. B., Sąd Okręgowy w Sieradzu wyrokiem z dnia 22.10.2019 r. zmienił decyzję ZUS z 26.04. 2019 r. i zobowiązał organ rentowy do obliczenia emerytury powszechnej J. B., przyznanej decyzją z 27.09.2013 r. bez pomniejszania podstawy jej obliczenia o kwoty stanowiące sumę pobranych emerytur wcześniejszych. Na skutek apelacji wniesionej przez organ rentowy Sąd Apelacyjny w Łodzi wyrokiem z dnia 20.05.2020 r. w sprawie III AUa 1380/19 zmienił zaskarżony wyrok Sądu Okręgowego i oddalił odwołanie.

Decyzją z dnia 12.01.2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. z urzędu ponownie ustalił wysokość emerytury J. B., przyznanej na podstawie 24 ustawy emerytalnej od dnia 20.08.2013 r.

(wnioski, decyzje, postanowienie, odpisy orzeczeń w aktach ZUS, pismo procesowe k. 11 akt sprawy).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych przedmiot rozpoznania sprawy sądowej wyznacza decyzja organu rentowego, od której wniesiono odwołanie (art. 477 ^{( 9)} i art. 477 ^{( 14)} k.p.c.) i tylko w tym zakresie podlega ona kontroli sądu zarówno pod względem jej formalnej poprawności, jak i merytorycznej zasadności. Postępowanie sądowe zmierza do kontroli prawidłowości lub zasadności zaskarżonej decyzji. Od momentu wniesienia do sądu odwołania od decyzji organu rentowego rozpoznawana sprawa staje się sprawą cywilną, podlegającą rozstrzygnięciu według zasad właściwych dla tej kategorii. Odwołanie pełni rolę pozwu, a jego zasadność ocenia się na podstawie właściwych przepisów prawa materialnego. Postępowanie sądowe skupia się na wadach wynikających z naruszenia przez organ rentowy prawa materialnego. Przeniesienie sprawy na drogę sądową przez wniesienie odwołania od decyzji organu rentowego ogranicza się do okoliczności uwzględnionych w decyzji, a między stronami spornych; poza tymi okolicznościami spór sądowy nie może zaistnieć (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 1999 r., II UZ 52/99, OSNAPiUS 2000 Nr 15, poz. 601 oraz z dnia 25 maja 1999 r. II UKN 622/99, OSNAPiUS 2000 Nr 15, poz. 591). Podstawę prawną ponownego ustalenia emerytury ubezpieczonej stanowiły przepisy znowelizowanej ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w brzmieniu, nadanym ustawą z dnia 19 czerwca 2020 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz. U. z 2020 r. poz. 1222). Zgodnie z art. 194i. do ustalenia podstawy obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, ubezpieczonego urodzonego w 1953 r., nie stosuje się przepisu art. 25 ust. 1b, jeżeli wniosek o przyznanie tej emerytury zgłosi w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy z dnia 19 czerwca 2020 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. poz. 1222), pod warunkiem że prawo do emerytury przed osiągnięciem wieku emerytalnego ma ustalone na podstawie wniosku złożonego przed dniem 1 stycznia 2013 r. W myśl art. 194j.: 1. Kwotę emerytury przyznanej na podstawie art. 24 ubezpieczonemu urodzonemu w 1953 r., który wcześniej pobierał emeryturę wymienioną w art. 25 ust. 1b na podstawie wniosku złożonego przed dniem 1 stycznia 2013 r., ustala się ponownie od podstawy ustalonej z zastosowaniem art. 194i.

2. Przeliczeniu podlega podstawa obliczenia emerytury przyjęta w decyzji o ustaleniu prawa do emerytury.

3. Do ustalenia nowej kwoty emerytury przyjmuje się średnie dalsze trwanie życia przyjęte w decyzji o ustaleniu prawa do emerytury, a następnie uwzględnia się kolejne zmiany wysokości świadczenia.

4. Emerytura w ponownie ustalonej wysokości przysługuje od dnia, od którego podjęto wypłatę emerytury przyznanej na podstawie art. 24, a w przypadku gdy prawo do tej emerytury było zawieszone - od dnia, od którego mogłaby być podjęta jej wypłata.

5. Jeżeli ponownie ustalona wysokość emerytury przyznanej na podstawie art. 24 jest wyższa od wypłacanej dotychczas, emerytowi wypłaca się wyrównanie. Kwotę wyrównania stanowi różnica między sumą kwot emerytur, jakie przysługiwałyby w okresie od dnia, o którym mowa w ust. 4, do dnia wydania decyzji, o której mowa w ust. 1, z uwzględnieniem ich waloryzacji, a sumą kwot wypłaconych w tym okresie.

W myśl art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Zgodnie z zasadą kontradyktoryjności, ciężar dowodu spoczywa na stronach postępowania cywilnego. To one, a nie sąd, są wyłącznym dysponentem toczącego się postępowania i one wreszcie ponoszą odpowiedzialność za jego wynik (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 17 grudnia 1996 r., I CKU 45/96, Lex 29440). Obowiązująca w procesie cywilnym zasada kontradyktoryjności nie obliguje sądu do bezwzględnego poszukiwania prawdy obiektywnej. Wedle wymienionych przepisów, ciężar dostarczenia w postępowaniu sądowym materiału procesowego spoczywa, zasadniczo na stronach, a sąd utracił prawo prowadzenia dochodzenia w celu ustalenia dowodów koniecznych dla rozstrzygnięcia sprawy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 27 maja 2008 r., ACa 175/08, Lex 465069). Na sądzie rozpoznającym sprawę nie spoczywa powinność zarządzania dochodzeń mających na celu uzupełnienie i wyjaśnienie twierdzeń stron oraz poszukiwanie dowodów na ich udowodnienie. Do sądu nie należy przeprowadzanie z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 k.p.c.). Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne - art. 6 k.c. Na etapie postępowania sądowo-odwoławczego to nie organ ma udowadniać prawidłowość wydanej przez siebie decyzji lecz strona ma udowodnić, że wskazane przez tę stronę w odwołaniu okoliczności faktycznie miały miejsce. Powyższa reguła oznacza także, że brak inicjatywy dowodowej strony odwołującej się lub niedostateczne wykazanie zasadności jej stanowiska co do zasady skutkować będzie oddaleniem odwołania. Odnosząc się zaś do argumentacji podniesionej w odwołaniu należy zaznaczyć, że w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych nie jest możliwe przyznawanie bądź ustalanie wysokości świadczeń bez spełnienia przesłanek ich nabycia, w oparciu o zasady współżycia społecznego, albowiem w tego typu sprawach nie stosuje ani art. 5 k.c. ani 8 k.p. (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 12 stycznia 2000 r., II UKN 293/99 (OSNAPiUS 1998 r. Nr 15, poz. 465; z dnia 26 maja 1999 r., II UKN 669/98, OSNP 2000, Nr 15, poz. 597, wyrok z dnia 12 stycznia 2000 r., II UKN 293/99, OSNP 2001, Nr 9, poz. 321; z dnia 8 kwietnia 2008 r., I UK 294/07, LEX nr 465971).

W konsekwencji należało przyjąć, że wnioskodawczyni zarówno we wniesionym odwołaniu jak i w toku postępowania nie podniosła żadnych merytorycznie uzasadnionych zarzutów mogących podważyć zaskarżoną decyzję, która w ocenie Sądu odpowiada prawu. Mając powyższe na względzie, Sąd, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. w związku z powołanymi wyżej przepisami, orzekł jak wyroku.