Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 października 2021 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Sławomir Górny

Protokolant: st. sekr. sąd. Beata Krysiak

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 października 2021 roku w Sieradzu

odwołania R. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł.

z dnia 30.04.2021 r. (...)

w sprawie R. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł.

z udziałem zainteresowanej O. B.

o podleganie ubezpieczeniom społecznym

zmienia zaskarżoną decyzję i ustala, że O. B. jako pracownik u płatnika składek R. B. prowadzącej działalność gospodarczą pod firmą (...) Ł., ul. (...), podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od 27 grudnia 2019 roku do 1 stycznia 2020 roku oraz od 26 sierpnia 2020 roku.

Sygn. akt IV U 381/21

UZASADNIENIE

Decyzją z 30.04.2021r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział Ł. w oparciu o art. 83 ust. 1 pkt 1, art. 68 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2020r. poz. 266 ze zm.) stwierdził, że O. B. jako pracownik u płatnika składek (...) nie podlega dobrowolnie ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od 27.12.2019 – 1.01.2020, od 26.08.2020.

W odwołaniu od powyższej decyzji, R. B. wnosiła o zmianę decyzji i ustalenie, że O. B. podlega dobrowolnie ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od 27.12.2019 – 1.01.2020, od 26.08.2020. Argumentowała m.in., że wbrew twierdzeniom organu rentowego, O. B. faktycznie świadczyła pracę, a zawarta umowa o pracę miała charakter realny. Do odwołania przyłączyła się zainteresowana O. B..

Organ rentowy wnosił o oddalenie odwołania. W ocenie ZUS realność zawartej umowy o pracę budzi wątpliwość. W ocenie ZUS, faktyczne świadczenie pracy przez zainteresowaną, mogło być realizowane w ramach umowy zlecenie, a jedynym celem podpisania umowy o pracę było uzyskanie pomocy publicznej w ramach Tarczy Antykryzysowej z PFR, nie zaś faktyczne wykonywanie obowiązków z umowy o pracę.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

R. B. od 2010r. prowadzi działalność pod firmą - (...). Odwołująca rozszerzyła także działalność, otwierając sklep chemiczny i totolotek. R. B. świadczy również usługi ubezpieczeniowe dla podmiotów, które rozlicza; są to duże firmy transportowe. Wnioskodawczyni ma możliwość odsyłania bankom klientów, w zamian za rozliczenia; za każdego klienta otrzymuje 100zł. Jedna z firm, którą obsługuje wnioskodawczyni, przekazuje miesięcznie 400 - 500 dokumentów do przeliczenia. Rozliczenie polega na wyliczaniu podatków z dokumentów źródłowych i przekazywaniu ich klientowi. Dodatkową działalnością którą zajmuje się odwołująca, jest też wynajem mieszkań; około 5. Odwołująca rozlicza wspólnoty mieszkaniowe, zajmuje się rozliczeniami CIT. Sytuacja finansowa firmy jest bardzo dobra.

O. B., ur. (...), jest córką odwołującej. Od października 2019r., jest studentką (...) – finanse i rachunkowość. Studia są zaoczne.

W dniu 26.12.2019r., między (...), a O. B. została zawarta umowa o pracę na okres próbny od 27.12.2019r. – 28.02.2020, mocą której powierzono O. B. stanowisko pracownika administracyjno – biurowego w wymiarze 1/8 etatu, z wynagrodzeniem 325zł. brutto miesięcznie. Umowa o pracę została rozwiązana 1.01.2020r. za porozumieniem stron z powodów osobistych, tj. opieki nad babcią, która w czerwcu 2019r., w wyniku udaru stała się osobą niepełnosprawną.

W okresie od 31.10.2019 – 31.12.2019, O. B. na podstawie umowy zlecenie wykonywała na rzecz płatnika prace pomocnicze przy dokumentacji ubezpieczeniowej i marketingowej.

W dniu 26.08.2020r., strony zawarły umowę o pracę na czas określony od 26.08.2020 – 31.08.2021 w wymiarze 1/32 etatu (5 godzin w miesiącu), z wynagrodzeniem miesięcznym brutto w wysokości 82zł. na stanowisku pracownika administracyjno – biurowego. Powodem opóźnienia w złożeniu dokumentów związanych z zatrudnieniem zainteresowanej, był stan zdrowia wnioskodawczyni oraz błędy systemowe w programie ZUS.

W dniu 7.01.2020r., strony zawarły umowę zlecenie od 7.01.2020r. na czas nieokreślony, mocą której zleceniobiorca zobowiązał się do podejmowania i wspierania działań ubezpieczeniowych zleceniodawcy.

W przypadku umów zlecenia strony umówiły się, że będą one dotyczyć wyłącznie ubezpieczeń, tj. zestawienia ilości osób, wieku, adresów do wysyłki na poczet polis ubezpieczeniowych. Z kolei czynności w ramach stosunku pracy dotyczą pracy biurowej, administracyjnej, wykonywania przez zainteresowaną bieżących poleceń, które wydaje na prośbę płatnika –E. R..

W ramach umów o pracę zainteresowana wykonuje polecenia bieżące w godzinach od 8.00 - 9.00. W związku z zatrudnieniem zainteresowanej, odwołująca skorzystała z subwencji z Polskiego Funduszu Rozwoju, w wysokości 12.000zł. W grudniu 2019r., nie było zbyt dużego wpływu dokumentów, od 27.12., zainteresowana świadczyła prace godzinę dziennie. O. B. pracuje w budynku przy ul. (...). Na koniec miesiąca wnioskodawczyni ustala grafik godzin pracy dla zainteresowanej. Zainteresowana pracuje u płatnika do chwili obecnej. W związku z napiętym harmonogramem, wnioskodawczyni poświęca córce 5 godzin miesięcznie, w wyznaczonym czasie i miejscu, w którym przekazuje jej swoją wiedzę. Wynagrodzenie jest wypłacane do ręki. Zainteresowana loguje się na profil wnioskodawczyni, sprawdza ZUS do zapłacenia, zajmuje się przelewami, wysyłaniem deklaracji zusowskich, wysyłaniem VAT, drukami związanymi ze zwolnieniem pracownika, kopiowaniem, wysyłaniem i wystawianiem faktur. O. B. ma swój podpis kwalifikowany, którym podpisuje dokumenty. Zainteresowana ma upoważnienie do podpisywania dokumentacji związanej z prowadzoną działalnością w tym: korespondencji z Urzędem Skarbowym, podpisywania faktur, podpisywania dokumentów związanych z zatrudnieniem pracowników, wszelkich pism wskazanych przez płatnika.

Oprócz O. B., u płatnika jest także zatrudniona na podstawie umowy o pracę - J. J., A. D.. A. D. zajmuje się sprawami sekretarsko-biurowymi. W. J. zajmuje się wspólnotami mieszkaniowymi. J. J. do chwili obecnej współpracuje z O. B. w zakresie zarządzania firmą, HR, spraw kadrowo – rekrutacyjnych.

Odwołująca jeździła z mamą i współpracownicą na szkolenia. Latem 2019r., wnioskodawczyni uczestniczyła w ramach szkolenia w spotkaniu u klienta T. S., które odbyło się w W.. Od 9 lat wnioskodawczyni zajmuje się kompleksową obsługą firmy T. S..

W dniu 30.12.2019r., T. S. kontaktował się telefonicznie z zainteresowaną w sprawie zamknięcia i rozliczenia kończącego się roku podatkowego i umawiał się telefonicznie z O. B. na odbiór dokumentów niezbędnych do remanentu. W dniu 31.12.2019r., T. S. osobiście odebrał dokumenty od O. B.. Zainteresowana wydrukowała mu także statystykę dochodu rocznego. Podczas spotkania, T. S. dowiedział się, że R. B. jest chora i że może on kontaktować się bezpośrednio z córką wnioskodawczyni. Z uwagi na pandemię, kontakt jest raczej telefoniczny. Od ubiegłego roku O. B. podaje telefonicznie T. S. koszty ZUS, przesyła mu informacje i dokumenty. O. B. wykonywała także dla T. S. archiwizację za 2019, 2020 (zeznania wnioskodawczyni, zeznania zainteresowanej – na nagraniu CD: 00:04:01 – 00:46:51 k. 124, uwierzytelnione kserokopie: dokumentacji lekarskiej k. 11 – 20, umowy zlecenie z aneksami k. 93 – 97, wykaz godzin realizacji umowy zlecenie za XII. 2020r., I – III. 2021 k. 98 - 101, pisemne zeznania świadków: J. J. k. 109 – 110, T. S. k. 113 – 114, wykaz pracowników k. 65, wydruk screenów z prasy internetowej oraz forów k. 62 – 64, oświadczenie k. 54 - 55/akta sprawy; uwierzytelnione kserokopie: umów o pracę, umów zlecenia z: 31.10.2019r., 7.01.2020r., rozwiązania umowy o pracę, kwestionariusza osobowego, harmonogramu pracy, orzeczenia lekarskiego nr (...), (...), list obecności, upoważnienie z 27.12.2019r., faktur VAT, dokumentów KP/akta ZUS).

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie i w postepowaniu przed organem rentowym. Okoliczności dotyczące

faktów związanych z przyczynami zatrudnienia wnioskodawczyni i charakteru świadczonej pracy w ramach zawartych umów pracę, Sąd ustalił na podstawie zeznań wnioskodawczyni, zainteresowanej, którym dał wiarę. Okoliczności dotyczące obowiązków pracowniczych, ich zakresu, kontaktu z innymi pracownikami firmy (...) rodzaju powierzonych czynności pracowniczych wykonywanych przez O. B., Sąd ustalił na podstawie pisemnych zeznań świadków T. S. i J. J., którym dał wiarę. W poczet materiału dowodowego Sad przyjął także dowody z dokumentów, tj. m.in. umowy zlecenie, wydruk screenów z prasy internetowej oraz forów, oświadczenie, umowy o pracę, rozwiązania umowy o pracę, kwestionariusz osobowego, harmonogram pracy, orzeczenie lekarskiego nr (...), (...), listy obecności, upoważnienie z 27.12.2019r., faktury VAT, dokumenty KP. W świetle wskazanych powyżej dowodów, uprawnione jest twierdzenie, że celem zawarcia umów o pracę, było realizowanie stosunku pracy, a nie jak twierdzi ZUS skorzystanie z subwencji finansowanej przez Polski Fundusz Rozwoju.

Sąd Okręgowy zważył:

Odwołanie jest zasadne.

Charakter zatrudnienia w ramach umowy o pracę ma zasadnicze znaczenie z punktu widzenia uprawnień osoby świadczącej pracę. Uprawnienia pracownicze, takie jak szczególna ochrona wynagrodzenia, płatny urlop, świadczenia ubezpieczeniowe w przypadku niezdolności do pracy i inne, z mocy przepisów prawa pracy przysługują bowiem tylko osobom zatrudnionym na podstawie umowy o pracę i nie znajdują zastosowania do osób świadczących pracę na podstawie innych umów. Zgodnie z art. 22 kp, umowa o pracę stanowi dwustronną czynność prawną, w ramach której pracodawca zobowiązuje się do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem, pracownik zaś do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem. Umowa o pracę dochodzi do skutku, gdy strony złożą zgodne oświadczenie co do jej istotnych postanowień (post. SN z 22.11.1979r., III PZ 7/79).

Sąd Najwyższy w uchwale z 27.04.2005r. (II UZP 2/05) podkreślił, że umowa o pracę wywołuje skutki nie tylko bezpośrednie, dotyczące wprost wzajemnych relacji między pracownikiem i pracodawcą, lecz także dalsze, pośrednie, w tym - w dziedzinie ubezpieczeń społecznych. Kształtuje ona stosunek ubezpieczenia społecznego, określa wysokość składki, a w konsekwencji prowadzi do uzyskania odpowiednich świadczeń. Trzeba zatem uznać, że ocena postanowień umownych może i powinna być dokonywana także z punktu widzenia prawa ubezpieczeń społecznych. Powstaje zatem konieczność ustalenia, czy pomiędzy stronami nastąpiło faktyczne nawiązanie stosunku pracy, rezultatem czego będzie skutek wynikający z systemu prawa ubezpieczeń społecznych w postaci podlegania pracowniczemu ubezpieczeniu społecznemu.

Zgodnie z art. 58§1 i §2 k.c. czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy, a także sprzeczna z zasadami współżycia społecznego jest nieważna. Na zasadzie art. 300 k.p. w sprawach nie unormowanych przepisami prawa pracy do stosunku pracy stosuje się odpowiednio przepisy k.c.

Sąd Najwyższy wielokrotnie zwracał uwagę, że nieważność umowy o pracę nie skutkuje w sferze prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, w których prawną doniosłość ma jedynie taka pozorność zawarcia umowy o pracę, która nie wiąże się z wykonywaniem tej umowy i gdy zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego następuje tylko pod pozorem istnienia tytułu ubezpieczenia w postaci zatrudnienia, tj. zgłoszenie do ubezpieczenia dotyczy takiej osoby, która w rzeczywistości pracy nie świadczyła lub wykonywała zatrudnienie na innej podstawie niż stosunek pracy (por. wyroki SN z:17.12.1996r. II UKN 32/96; 28.12.2001r. II UKN 244/00; 17.03.1998r. II UKN 568/97; 11.09.1998r. II UKN 199/98).

Mając na uwadze całokształt zgromadzonych w sprawie dowodów, Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że decyzja ZUS odmawiająca O. B. objęcia jej ubezpieczeniem: emerytalnym, rentowym, chorobowym, wypadkowym od 27.12.2019 – 1.01.2020 i od 26.08.2020 jest błędna.

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14.03.2001r. (II UKN 258/00,) wypowiedział się, że nie można przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę, gdy pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca świadczenie to przyjmował. Także w wyroku z 25.01.2005r. (II UK 141/04) SN podkreślił, iż stronom umowy o pracę, na podstawie której rzeczywiście były wykonywane obowiązki i prawa płynące z tej umowy, nie można przypisać działania w celu obejścia ustawy (por. wyrok SN z 5.10.2005r., I UK 32/05). Sąd Najwyższy wielokrotnie zawracał uwagę, że w sferze prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego prawną doniosłość ma jedynie zamiar obejścia prawa przez "fikcyjne" zawarcie umowy, tj. takie, które nie wiąże się ze świadczeniem pracy, a dokonanie zgłoszenia do ubezpieczenia następuje pod pozorem zatrudnienia.

W ocenie Sądu nieuprawnione jest przyjęcie, że zawarta między stronami umowa o pracę miała charakter pozorny i zmierzała do uzyskania pomocy publicznej w ramach Tarczy Antykryzysowej z PFR, nie zaś faktycznego wykonywania pracy. Zdaniem Sądu zatrudnienie zainteresowanej – córki płatnika, miało uzasadnienie logiczne. O. B. od października 2019r. studiuje zaocznie rachunkowość i zamierza związać przyszłe życie zawodowe z księgowością. Pod czujnym okiem mamy, zainteresowana wdraża się do pracy w księgowości. W ocenie Sądu, zatrudnienia zainteresowanej na niepełny etat, nie można wyłącznie wiązać, jak to przyjął ZUS, z uzyskaniem korzyści finansowych dla płatnika. Powszechnie wiadomo bowiem, że do pracy w księgowości, potrzebna jest ogromna wiedza merytoryczna i praktyczna. Przytłoczenie taką wiedzą od razu, przez zwiększony wymiar czasu pracy, niewątpliwie mogłoby wywołać skutek odwrotny i zniechęcający dla zainteresowanej, jako osoby początkującej, poznającej dziedzinę księgowości. Odnośnie zarzutu ZUS, że czynności w ramach zawartego stosunku pracy, zainteresowana mogła wykonywać na podstawie umowy zlecenie, to zdaniem Sądu należy podnieść, że w przypadku umów zlecenia strony umówiły się, że będą one dotyczyć wyłącznie jednej z dziedzin, którą zajmuje się płatnik, tj. ubezpieczeń. Natomiast czynności w ramach stosunku pracy dotyczą wyłącznie pracy biurowej, administracyjnej. O. B. ma swój podpis kwalifikowany. Zainteresowana ma upoważnienie do podpisywania dokumentacji związanej z prowadzoną działalnością w tym: korespondencji z Urzędem Skarbowym, podpisywania faktur, podpisywania dokumentów związanych z zatrudnieniem pracowników, wszelkich pism wskazanych przez płatnika. Zajmuje się sprawdzaniem ZUS do zapłacenia, wysyłaniem deklaracji zusowskich, wysyłaniem VAT, kopiowaniem, wysyłaniem i wystawianiem faktur.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 477 ¹⁴§2 k.p.c., Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł, jak w sentencji.