Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 marca 2014 roku

Sąd Okręgowy w Tarnowie – Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:SSO Natalia Lipińska

Protokolant: stażysta Sylwia Dymańska

po rozpoznaniu w dniu 11 marca 2014 roku w Tarnowie na rozprawie

sprawy z odwołania E. W. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 4 września 2013 roku nr(...)

w sprawie E. W. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje odwołującemu się E. W. (1) prawo do emerytury od dnia 3 lipca 2013 r.

Sygn. akt IV U 1682/13

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Okręgowego w Tarnowie

z dnia 11 marca 2014 r.

Decyzją z dnia 4 września 2013 r., nr (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T., na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153,
poz. 1227 ze zm.) oraz przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.
w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.), odmówił E. W. (1) przyznania prawa do emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że ubezpieczony nie spełnia wymogów określonych w art. 184 powołanej ustawy, od wystąpienia których uzależnione jest nabycie prawa do emerytury, ponieważ nie udokumentował 15- letniego stażu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze, a jedynie 2 lata, 2 miesiące i 21 dni takiej pracy. W stażu tym organ rentowy nie uwzględnił wnioskodawcy okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w B. od 17 listopada 1971 r. do 31 lipca 1975 r., w tym okresu zasadniczej służby wojskowej odbywanej od
24 kwietnia 1972 r. do 13 maja 1974 r., z uwagi na brak świadectwa wykonywania pracy
w szczególnych warunkach i dokumentacji archiwalnej; okresu zatrudnienia
w Przedsiębiorstwie (...) w T. od 12 maja 1976 r. do 16 lutego 1977 r. z uwagi na brak świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach, jak również to, że na podstawie dokumentacji archiwalnej nie można ustalić charakteru pracy wnioskodawcy zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r., jak również okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w O. Oddział B. z siedzibą
w K. od 1 marca 1977 r. do 28 lutego 1978 r. z uwagi na brak świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach i dokumentacji archiwalnej.

Decyzję tę zaskarżył E. W. (1), domagając się jej zmiany i przyznania mu prawa do emerytury. W uzasadnieniu odwołujący podniósł, że w okresach zatrudnienia wskazanych w zaskarżonej decyzji aż do roku 1999 r. pracował w szczególnych warunkach
w charakterze montera konstrukcji metalowych na wysokości w przemyśle budowlanym.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Podał też, że brak jest podstaw do wliczenia wnioskodawcy do stażu pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia
w Przedsiębiorstwie (...)w D. od 16 listopada 1979 r. do
17 stycznia 1991 r. z wyłączeniem okresu urlopu bezpłatnego udzielonego w związku z pracą na eksporcie od 2 listopada 1988 r. do 10 lutego 1989 r. i od 9 maja 1989 r. do 16 stycznia 1991 r. oraz nieusprawiedliwionych nieobecności, ponieważ na podstawie dokumentacji archiwalnej nie można ustalić charakteru jego pracy oraz tego, w jakich okresach zajmował on poszczególne stanowiska montera konstrukcji metalowych i brygadzisty, jak również okresu zatrudnienia w Firmie Handlowej (...)w O. od
12 czerwca 1991 r. do 31 grudnia 1991 r. z wyłączeniem okresu urlopu bezpłatnego od 1 do 31 sierpnia 1991 r., z uwagi na brak stosowanych wyjaśnień odnośnie świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach udzielonych przez pracodawcę.

Bezsporne w niniejszej sprawie było, że odwołujący E. W. (1), urodzony
(...)., w dniu (...)r. osiągnął 60 lat życia. Na dzień 1 stycznia 1999 r. ubezpieczony udokumentował 31 lat, 5 miesięcy i 22 dni okresów składkowych
i nieskładkowych oraz staż pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 2 lat, 2 miesięcy
i 21 dni z tytułu zatrudnienia od 1 września 1969 r. do 20 października 1970 r. i od 1 marca 1971 r. do 31 lipca 1971 r. w Przedsiębiorstwie (...) w T. na stanowisku montera konstrukcji metalowych na wysokości oraz od 1 czerwca 1996 r. do 23 grudnia 1996 r., od 4 kwietnia 1997 r. do 9 kwietnia 1997 r., od 1 maja 1997 r. do 1 czerwca 1997 r. i od 8 września 1997 r. do 8 września 1997 r. w Zakładzie (...) w Ż. na stanowisku cieśli- zbrojarza.

We wniosku z dnia 3 lipca 2013 r. ubezpieczony wniósł o przyznanie mu prawa do emerytury.

Zaskarżoną decyzją z dnia 4 września 2013 r. ZUS Oddział w T. odmówił E. W. (1) przyznania prawa do tego świadczenia, ponieważ wnioskodawca nie udokumentował 15- letniego stażu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze.

Odwołujący nie przystąpił do OFE.

Sąd ustalił ponadto następujący stan faktyczny sprawy:

Od 17 listopada 1971 r. do 31 lipca 1975 r. odwołujący E. W. (1) był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w B. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w charakterze montera konstrukcji metalowych na wysokości. W tym czasie, od 24 kwietnia 1972 r. do 13 maja
1974 r. odbywał zasadniczą służbę wojskową, a po jej zakończeniu, w okresie nie dłuższym niż miesiąc powrócił na to samo, co uprzednio stanowisko, tj. montera konstrukcji metalowych na wysokości i rozpoczął pracę w J.. W okresie zatrudnienia
w Przedsiębiorstwie (...) odwołujący pracował na terenie Zakładów (...)
w T. przy budowie hali i estakad, w J. przy budowie hali, gdzie miała zostać uruchomiona fabryka produkcji gumolitu oraz w Hucie (...) również przy budowie hali. Jako monter konstrukcji metalowych na wysokości odwołujący pracował przy montażu przęseł, rur i rurociągów na wysokościach 8,10,12 i 15 m. Prace tę świadczył przez co najmniej 8 godzin dziennie i w ramach dobowego wymiaru czasu pracy nie był kierowany do wykonywania jakichkolwiek innych czynności. Odwołujący, podobnie jak wszyscy zatrudnieni przez Przedsiębiorstwo (...) monterzy legitymował się zaświadczeniem lekarskim o zdolności do pracy na wysokości.

dowód:

-

karta skierowania do lekarza z dnia 19.05.1974 r.- akta osobowe,

-

skierowanie na badania lekarskie z dnia 29.10.1971 r.- k. 24 akt osobowych,

-

świadectwo pracy z dnia 16.07.1975 r.- k. 10-11 cz. I akt ZUS,

-

kserokopia książeczki wojskowej- k. 114-117 cz. IV akt ZUS,

-

zeznania świadka E. W. (2)- 00:46:53-00:53:05,

-

zeznania odwołującego E. W. (1)- 01:14:50, 01:20:32, 01:25:14,

Od 12 maja 1976 r. do 16 lutego 1977 r. odwołujący pracował w Przedsiębiorstwie (...) w T. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w charakterze montera konstrukcji metalowych na wysokości. W tym czasie świadczył pracę w K. i w L. przy budowie hal. Jego praca polegała na montowaniu metalowych wiązarów na wysokości około 12 m. Na co dzień odwołujący pracował
w 5-6 osobowej brygadzie składającej się z hakowego, 2 monterów konstrukcji metalowych na wysokości i 1 pracownika wykonującego pracę na poziomie zerowym przy przygotowywaniu materiału do montażu na wysokości. W brygadzie istniał wyraźny podział na monterów, którzy wykonywali swoją pracę tylko na wysokości oraz pracowników zatrudnionych na poziomie zerowym, w tym hakowego, który przypinał metalowe wiązary do dźwigu transportującego je monterom. Odwołujący, podobnie jak inni monterzy legitymował się zaświadczeniem lekarskim o zdolności do pracy na wysokości. W spornym okresie zatrudnienia przysługiwał mu dodatek wysokościowy. Pracę montera konstrukcji metalowych na wysokości odwołujący świadczył przez co najmniej 8 godzin dziennie i w ramach dobowego wymiaru czasu pracy nie był kierowany do wykonywania jakichkolwiek innych czynności.

dowód:

-

świadectwo pracy z dnia 17.02.1977 r.- k. 13 cz. I akt ZUS,

-

skierowanie na badania lekarskie z dnia 10.05.1976 r.- k. 60 cz. IV akt ZUS,

-

zeznania świadka T. J.- 00:11:48-00:24:12,

-

zeznania odwołującego E. W. (1)- 01:14:50, 01:20:32, 01:25:14,

Od 1 marca 1977 r. do 28 lutego 1978 r. odwołujący był zatrudniony
w Przedsiębiorstwie (...)
w O. Oddział B. z siedzibą w K. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w charakterze montera konstrukcji metalowych na wysokości. Oprócz prac monterskich realizowanych na wysokości w ramach dobowego wymiaru czasu pracy nie był kierowany do wykonywania jakichkolwiek innych czynności.

dowód:

-

świadectwo pracy z dnia 23.03.1978 r.- k. 12 cz. I akt ZUS,

-

zeznania odwołującego E. W. (1)- 01:20:32, 01:25:14,

Od 16 listopada 1979 r. do 17 stycznia 1991 r., z wyłączeniem okresu urlopu bezpłatnego udzielonego w związku z pracą na eksporcie od 2 listopada 1988 r. do 10 lutego 1989 r. i od 9 maja 1989 r. do 16 stycznia 1991 r. oraz nieusprawiedliwionych nieobecności, odwołujący pracował w Przedsiębiorstwie (...)w D. w pełnym wymiarze czasu pracy w charakterze montera konstrukcji metalowych na wysokości, z tym, że od 15 stycznia 1980 r. był brygadzistą i przysługiwał mu dodatek za prowadzenie brygady. Przedsiębiorstwo (...)w D., oprócz świadczenia usług w zakresie rolnictwa, zajmowało się budową bloków, ferm i budynków przeznaczonych do hodowli zwierząt. Odwołujący pracował głównie przy budowie ferm. Składały się one z konstrukcji stalowych, które osiągały wysokość nawet do 15 m. Pracę świadczył w Ż.,
w C. niedaleko M. i w miejscowości P. niedaleko D.- gdzie budował również silosy. Odwołujący należał do grupy
20-30 pracowników, podzielonych na brygady, którzy pracowali na poszczególnych budowach. Brygada składała się z 11 pracowników, w tym murarzy, betoniarzy, spawaczy, cieśli, pomocników oraz 2 monterów konstrukcji metalowych na wysokości. Monterzy świadczyli pracę w dwuosobowym zespole. Brygady pracowały w godzinach od 7:00 do 15:00. Będąc monterem konstrukcji metalowych na wysokości w ramach dobowego wymiaru czasu pracy oprócz czynności monterskich odwołujący nie był kierowany do wykonywania żadnych innych czynności. Prace monterskie na wysokości wnioskodawca wykonywał także będąc brygadzistą. Jako brygadzista kierował 5-6 osobową brygadą i nadzorował jej pracę. Polegało to na tym, że wyznaczał poszczególnym osobom zadania do wykonania, po czym przystępował do pracy w charakterze montera konstrukcji metalowych, realizując czynności monterskie na wysokości do końca danego dnia.

dowód:

-

świadectwo pracy z dnia 17.01.1991 r.- k. 14 cz. I akt ZUS,

-

wniosek o przyznanie dodatku za prowadzenie brygady z dnia 28.01.1980 r.-
k. 88 cz. IV akt ZUS,

-

pisma w sprawie przyznania dodatku za prowadzenie brygady- k. 96, 98 cz. IV akt ZUS,

-

zeznania świadka K. M.- 00:33:25-00:42:12,

-

zeznania świadka W. B.- 00:59:04-01:05:55,

-

zeznania świadka J. W.- 01:08:24-01:12:38,

-

zeznania odwołującego E. W. (1)- 01:14:50, 01:20:32-01:25:14,

Od 12 czerwca 1991 r. do 31 grudnia 1991 r. odwołujący był zatrudniony w Firmie Handlowej (...) w O. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w charakterze montera konstrukcji metalowych na wysokości. Firma ta zajmowała się pracami remontowymi i budowlanymi w miejscowości G. przy Zakładzie uzdatniana wody. Najwyższe budowle tego Zakładu osiągały 20 m. Odwołujący przez co najmniej
8 godzin dziennie wykonywał pracę montera konstrukcji metalowych na wysokości od 6 do 12 m i w ramach dobowego wymiaru czasu pracy nie był kierowany do realizacji jakichkolwiek innych czynności. Od 1 do 31 sierpnia 1991 r. odwołujący korzystał z urlopu bezpłatnego.

dowód:

-

świadectwo pracy z dnia 31.12.1991 r.- k. 16 cz. I akt ZUS,

-

zeznania świadka K. M.- 00:26:21,

-

zeznania odwołującego E. W. (1)- 01:20:32, 01:25:14,

Stan faktyczny w sprawie Sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów oraz zeznania świadków i odwołującego.

Sąd pozytywie ocenił dowody z dokumentów, których autentyczność oraz wiarygodność, jak również poprawność materialna i formalna nie budziły wątpliwości, zaś ich treść i forma nie były kwestionowane przez strony postępowania. Brak było zatem jakichkolwiek podstaw, także takich, jakie należałoby uwzględnić z urzędu, aby dokumentom tym odmówić właściwego im znaczenia dowodowego.

Sąd w całości dał wiarę zeznaniom świadków T. J., K. M., E. W. (2), W. B. i J. W. oraz słuchanego w charakterze strony E. W. (1), którzy złożyli depozycje odnośnie rodzaju czynności wykonywanych przez odwołującego w spornych okresach. Zeznania te zasługiwały na walor pełnej wiarygodności, gdyż były wewnętrznie spójne, wzajemnie ze sobą korespondowały, a przy tym były przekonujące w świetle zasad logiki i doświadczenia życiowego. Z zeznań tych wyraźnie wynika, że w spornych okresach odwołujący pracował wyłącznie w charakterze montera konstrukcji metalowych na wysokości w pełnym wymiarze czasu pracy, z tym, że
w okresie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...)w D. był również brygadzistą. Zeznania świadków i odwołującego znalazły częściowo pokrycie (co do okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w B. i w Przedsiębiorstwie (...)
w T.) w dokumentacji pracowniczej wnioskodawcy w postaci karty skierowania do lekarza z dnia 19 maja 1974 r., skierowania na badania lekarskie z dnia 29.10.1971 r.
(akta osobowe) oraz skierowania na badania lekarskie z dnia 10 maja 1976 r. (k. 60 cz. IV akt ZUS), na podstawie których to dokumentów można jednoznacznie stwierdzić, że odwołujący wykonywał pracę montera konstrukcji metalowych na wysokości.

Pozostałe okoliczności sprawy Sąd uznał za bezsporne, gdyż nie były w żaden sposób kwestionowane przez strony, zaś dokumenty przedstawione na ich stwierdzenie nie budziły wątpliwości Sądu co do ich autentyczności.

Sąd rozważył, co następuje:

Odwołanie zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. z 2013 poz. 1440), ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli
w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli: 1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat- dla kobiet i 65 lat- dla mężczyzn oraz
2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (ust. 2).

Wymagany w art. 184 ust. 1 pkt 2 okres składkowy i nieskładkowy przewiduje
art. 27 powołanej ustawy, w świetle którego wynosi on co najmniej 20 lat dla kobiet
i 25 lat dla mężczyzn.

Przepis art. 32 ustawy statuuje natomiast, iż ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 ust. 1. Zgodnie z dyspozycją tego przepisu- za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz
o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Stosownie do treści art. 32 ust. 4 ustawy, wiek emerytalny, o którym mowa
w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych. Mowa tu o rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Jak wynika z § 1 wskazanego rozporządzenia, stosuje się je do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, wymienione w § 4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia.

W myśl § 2 ust. 1, okresami uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu uważa się okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Okresy pracy, o których mowa w ust. 1, stwierdza zakład pracy na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy (ust. 2).

Zgodnie zaś z § 4 ust. 1, prawo do emerytury nabywa pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A rozporządzenia, jeżeli osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn oraz legitymuje się wymaganym okresem zatrudnienia, w tym co najmniej okresem 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Bezsporne w niniejszej sprawie było, że odwołujący osiągnął wiek 60 lat, posiadał na dzień 1 stycznia 1999 r. wymagany 25- letni okres ubezpieczenia i nie przystąpił do OFE.

Rozstrzygnąć natomiast należało, czy wnioskodawca legitymuje się co najmniej
15- letnim stażem pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, co uprawniałoby go tzw. wcześniejszej emerytury.

Kwestią sporną pozostawała więc kwalifikacja pracy wnioskodawcy od 17 listopada 1971 r. do 31 lipca 1975 r. w Przedsiębiorstwie (...) w B., od 12 maja 1976 r. do 16 lutego 1977 r.
w Przedsiębiorstwie (...) w T., od 1 marca 1977 r. do 28 lutego 1978 r. w Przedsiębiorstwie (...) w O. Oddział B. z siedzibą w K., od
16 listopada 1979 r. do 17 stycznia 1991 r. (z wyłączeniem okresu urlopu bezpłatnego udzielonego w związku z pracą na eksporcie od 2 listopada 1988 r. do 10 lutego 1989 r. i od
9 maja 1989 r. do 16 stycznia 1991 r. oraz nieusprawiedliwionych nieobecności)
w Przedsiębiorstwie (...)w D. oraz od 12 czerwca 1991 r. do
31 grudnia 1991 r. (z wyłączeniem okresu urlopu bezpłatnego od 1 do 31 sierpnia 1991 r.)
w Firmie Handlowej(...)w O..

Za cztery pierwsze okresy zatrudnienia odwołujący nie przedłożył świadectw wykonywania pracy w szczególnych warunkach, zaś świadectwo takie wystawione przez właściciela Firmy Handlowej (...) w O. zostało przez organ rentowy zakwestionowane z uwagi na brak powołania się w nim na odpowiednią pozycję zarządzenia resortowego.

Brak świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie świadczy o tym, że ubezpieczony faktycznie pracy takiej nie realizował. W postępowaniu przed sądem nie stosuje się bowiem ograniczeń dowodowych, jakie istnieją w postępowaniu administracyjnym przed organem rentowym. Zatem okoliczność wykonywania pracy w szczególnych warunkach może być dowodzona wszelkimi środkami dowodowymi, przy czym sąd nie jest związany środkami dowodowymi określonymi dla dowodzenia przed organem rentowym (por. uchwały SN: z dnia 17 czerwca 1987 r., III PZP 19/87, OSNC 88/10/132 i z dnia
27 maja 1985 r. III UZP 5/85, LEX nr 14635).

Jednocześnie zauważyć należy, że świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie są dokumentami urzędowymi w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 k.p.c., gdyż podmiot wydający takie świadectwo nie jest organem państwowym ani organem wykonującym zadania z zakresu administracji państwowej. Tylko dokumenty wystawione przez te organy stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Natomiast omawiane świadectwa traktuje się w postępowaniu sądowym jako dokumenty prywatne
w rozumieniu art. 245 k.p.c., które stanowią dowód tego, że osoba, która je podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dokument taki podlega kontroli zarówno co do prawdziwości wskazanych w nim faktów, jak i co do prawidłowości wskazanej w nim podstawy prawnej. Sąd może więc prowadzić postępowanie dowodowe zmierzające do ustalenia, czy świadczona przez stronę praca była wykonywana w warunkach wymaganych przepisami rozporządzenia i czy ubezpieczony zajmował któreś ze stanowisk pracy wymienionych w załącznikach nr 1 lub 2 do rozporządzenia z dnia 7 lutego1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze (por. wyrok SA we Wrocławiu z dnia 14 lutego 2012 r., III AUa 1717/11, LEX nr 1129731; wyrok SA w Katowicach z dnia 4 listopada 2008 r., III AUa 3113/08, LEX nr 552003; wyrok SA w Białymstoku z dnia 24 września 2008 r., III AUa 795/08, OSAB 2008/4/60-68).

W orzecznictwie podkreśla się również, że dla oceny, czy pracownik pracował
w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. (por. wyroki SN: z dnia 19 maja
2011 r., III UK 174/10, LEX nr 901652; z dnia 8 czerwca 2011 r., I UK 393/10, LEX
nr 950426; z dnia 1 czerwca 2010 r., II UK 21/10, LEX nr 619638; z dnia 14 września
2007 r., III UK 27/07, OSNP 2008/21-22/325; z dnia 19 września 2007 r., III UK 38/07, OSNP 2008/21-22/329; z dnia 6 grudnia 2007 r., III UK 66/07, LEX nr 483283; z dnia
22 stycznia 2008 r., I UK 210/07, OSNP 2009/5-6/75 i z dnia 24 marca 2009 r., I PK 194/08, LEX nr 528152).

Analiza zgromadzonych w sprawie dokumentów oraz zeznań świadków
i odwołującego prowadzi do wniosku, że E. W. (1) legitymuje się co najmniej
15- letnim stażem pracy w szczególnych warunkach.

Jak wynika z akt ZUS (notatka na posiedzenie kolegialne) i treści odpowiedzi na odwołanie, zgromadzone na etapie postępowania przed organem rentowym dokumenty potwierdzały zatrudnienie wnioskodawcy w spornych okresach na stanowiskach montera konstrukcji metalowych, montera konstrukcji stalowych oraz montera konstrukcji stalowych/żelbetonowych/brygadzisty- w przypadku zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w D., jak też stały charakter tych prac wykonywanych przez ubezpieczonego w ramach dobowego wymiaru czasu pracy.

Ustalić zatem należało, czy w poszczególnych okresach zatrudnienia odwołujący wykonywał prace montera konstrukcji metalowych na wysokości, gdyż taka tylko wymieniona została w wykazie A, stanowiącym załącznik do powołanego wyżej rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. (Dział V, zatytułowany:
„W budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych”, poz. 5).

W aktach osobowych ubezpieczonego z Przedsiębiorstwa (...) w B. zalegają dwa dokumenty potwierdzające, że w okresie zatrudnienia w tym przedsiębiorstwie od 17 listopada 1971 r. do 31 lipca 1975 r. odwołujący wykonywał pracę montera konstrukcji metalowych na wysokości. Pierwszym z nim jest skierowanie z dnia 29 października 1971 r. (...) Kierownictwa Grupy Robót Nr 2 w T. na badania lekarskie odwołującego celem udzielenia odpowiedzi na pytanie czy wnioskodawca może pracować na wysokości (k. 24). W dokumencie tym uczyniona została wzmianka, że odwołujący jest zdolny do pracy na wysokości- opatrzona datą i pieczątką z własnoręcznym podpisem lekarza medycyny. Drugi zaś dokument stanowi karta skierowania do lekarza z dnia 29 maja 1974 r. na badanie lekarskie wstępne odwołującego przewidzianego do pracy w charakterze montera konstrukcji metalowych na wysokości. W karcie tej (na drugiej stronie) lekarz medycyny wyraźnie zaznaczył, że badany jest zdolny do pracy na wysokości. Również ta adnotacja opatrzona została datą i pieczątką z własnoręcznym podpisem lekarza.

Fakt wykonywania przez wnioskodawcę pracy w charakterze montera konstrukcji metalowych na wysokości stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w okresie zatrudnienia
w Przedsiębiorstwie (...)
w B. od 17 listopada 1971 r. do 31 lipca 1975 r. potwierdził świadek E. W. (2)
i sam odwołujący. Z zeznań tych wynika, że ubezpieczony pracował na terenie zakładów przemysłowych przy budowie hal i estakad. Jako monter konstrukcji metalowych zajmował się montażem przęseł, rur i rurociągów, a prace te realizował na wysokościach 8,10,12 i 15 m. Wnioskodawca pracował przez co najmniej 8 godzin dziennie i w ramach dobowego wymiaru czasu pracy nie był kierowany do wykonywania jakichkolwiek innych czynności. Wiadomo również, że legitymował się, podobnie jak pozostali zatrudnieni przez to przedsiębiorstwo monterzy, zaświadczeniem lekarskim o zdolności do pracy na wysokości.

Pracę odwołującego w tym okresie należało zatem uznać za wykonywaną
w szczególnych warunkach, zgodnie z Działem V, zatytułowanym: „W budownictwie
i przemyśle materiałów budowlanych”, poz. 5, wykazu A, stanowiącego załącznik do wymienionego wyżej rozporządzenia.

Jednocześnie wiadomo, że od 24 kwietnia 1972 r. do 13 maja 1974 r., tj. w okresie tego zatrudnienia, odwołujący odbywał zasadniczą służbę wojskową, a po jej zakończeniu,
w okresie nie dłuższym niż miesiąc powrócił na to samo, co uprzednio stanowisko,
tj. montera konstrukcji metalowych na wysokości.

Okres ten należało zatem zaliczyć mu do stażu pracy w szczególnych warunkach.

Zgodnie bowiem z ugruntowanym stanowiskiem judykatury, okres zasadniczej służby wojskowej odbytej w czasie trwania stosunku pracy w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze zalicza się do stażu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z FUS), jeżeli pracownik w ustawowym terminie zgłosił swój powrót do tego zatrudnienia. Okres służby wojskowej dla żołnierza zatrudnionego przed powołaniem do czynnej służby wojskowej w warunkach szczególnych, który po zakończeniu tej służby podjął zatrudnienie w tych samych warunkach, jest nie tylko okresem służby w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, ale także okresem pracy
w szczególnych warunkach w rozumieniu § 3 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia
7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych charakterze (por. np. wyroki SN: z dnia 6 kwietnia 2006 r., III UK 5/06, OSNP 2007/7-8/108; z dnia 9 marca 2010 r., I UK 333/09, niepubl. i z dnia 24 maja 2012 r., II UK 265/11, niepubl.).

W tym miejscu wskazać trzeba na uchwałę składu 7 sędziów Sądu Najwyższego
z dnia 16 października 2013 r., II UZP 6/13, LEX nr 1385939), zgodnie z którą czas zasadniczej służby wojskowej odbytej w okresie obowiązywania art. 108 ust. 1 ustawy
z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz. U. Nr 44, poz. 220, w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 1974 r.) zalicza się- na warunkach wynikających z tego przepisu- do okresu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 184 w związku z art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jednolity tekst: Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.).

Okres odbywanej przez wnioskodawcę zasadniczej służby wojskowej mieści się
w granicach czasowych obowiązywania art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r.
o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, w związku z czym wniosek o zaliczeniu ubezpieczonemu do stażu pracy w szczególnych warunkach służby wojskowej jest w pełni zasadny.

Odnośnie okresu zatrudnienia wnioskodawcy od 12 maja 1976 r. do 16 lutego 1977 r. w Przedsiębiorstwie (...) w T. wskazać trzeba, że w aktach organu rentowego (k. 60 cz. IV akt ZUS) znajduje się kserokopia skierowania Zespołu Opieki Zdrowotnej w Ż. z dnia 10 maja 1976 r. na badania lekarskie przed przyjęciem do pracy odwołującego w tym przedsiębiorstwie przewidzianego na stanowisko montera wykonującego pracę na wysokości do 30 m. Również w tym przypadku lekarz medycyny wyraźnie zaznaczył, że badany jest zdolny do pracy na wysokości,
a adnotacja ta została opatrzona pieczątką i własnoręcznym podpisem lekarza i dodatkowo pieczątką Miejskiej Przychodni Rejonowej w Ż..

Okoliczność wykonywania w tym czasie przez ubezpieczonego pracy montera konstrukcji metalowych na wysokości stale i w pełnym wymiarze czasu pracy potwierdził świadek T. J. i sam odwołujący. Z zeznań tych wynika, że w ramach zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w T. wnioskodawca pracował w K. i w L. przy budowie hal, a jego praca polegała na montowaniu metalowych wiązarów na wysokości około 12 m. Jak ustalił Sąd, w brygadzie odwołującego istniał wyraźny podział na monterów, którzy wykonywali swoją pracę tylko na wysokości oraz pracowników zatrudnionych na poziomie zerowym, w tym hakowego, który przypinał metalowe wiązary do dźwigu transportującego je monterom. Wiadomo też, że w tym czasie ubezpieczony w charakterze montera konstrukcji metalowych na wysokości pracował przez co najmniej 8 godzin dziennie i w ramach dobowego wymiaru czasu pracy nie był kierowany do wykonywania jakichkolwiek innych czynności, jak również to, że legitymował się zaświadczeniem lekarskim o zdolności do pracy na wysokości.

Okres od 12 maja 1976 r. do 16 lutego 1977 r. należało zatem zaliczyć wnioskodawcy do stażu pracy w szczególnych warunkach, skoro w tym czasie w/w był monterem konstrukcji metalowych na wysokości.

Jeżeli chodzi o pozostałe okresy zatrudnienia, okoliczność wykonywania przez wnioskodawcę pracy w szczególnych warunkach wynika z zeznań świadków i odwołującego.

Jak ustalił Sąd w oparciu o te dowody, w charakterze montera konstrukcji metalowych na wysokości odwołujący pracował również w okresie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w O. Oddział B. z siedzibą w K. od 1 marca 1977 r. do 28 lutego 1978 r. W tym czasie ubezpieczony był zatrudniony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w charakterze montera konstrukcji metalowych na wysokości i w ramach dobowego wymiaru czasu pracy nie był kierowany do wykonywania jakichkolwiek innych czynności.

W takim samym charakterze odwołujący pracował w Przedsiębiorstwie (...)w D. od 16 listopada 1979 r. do 17 stycznia 1991 r. (z wyłączeniem okresu urlopu bezpłatnego udzielonego w związku z pracą na eksporcie od 2 listopada 1988 r. do
10 lutego 1989 r. i od 9 maja 1989 r. do 16 stycznia 1991 r. oraz nieusprawiedliwionych nieobecności), z tym, że od 15 stycznia 1980 r. był brygadzistą. Jak ustalił Sąd w oparciu
o zeznania świadków K. M., W. B. i J. W. oraz samego odwołującego, w tym czasie wnioskodawca pracował głównie przy budowie ferm
z elementów stalowych i była to praca na wysokości do 15 m. Okoliczność, że w okresie tego zatrudnienia odwołujący był również brygadzistą nie zmienia dokonanej kwalifikacji jego pracy. Wszak trzeba mieć na uwadze, że jako brygadzista ubezpieczony wyznaczał tylko poszczególnym pracownikom z brygady zadania do wykonania, po czym przystępował do pracy w charakterze montera konstrukcji metalowych na wysokości, którą wykonywał do końca danego dnia pracy. Niezależnie od tego zaznaczyć należy, że pracę brygadzisty można zakwalifikować według Działu XIV, zatytułowanego” „Prace różne”, poz. 24 (dozór inżynieryjno- techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie). Jako brygadzista wnioskodawca wykonywał bowiem bezpośredni dozór inżynieryjno- techniczny na budowach, gdzie jako podstawowe wykonywane były prace wymienione w wykazie A, stanowiącym załącznik do rozporządzenia. Nie pozbawia natomiast czynności dozoru inżynieryjno- technicznego charakteru pracy w szczególnych warunkach to, że tym dozorem objęte były także inne prace, niewymienione w wykazie A. Także wykonywanie przez ubezpieczonego ewentualnych czynności administracyjno- zarządzających nie sprzeciwia się uznaniu jego pracy na stanowisku brygadzisty za pracę w szczególnych warunkach, albowiem stanowią one zgodnie z utrwalonym orzecznictwem integralną część sprawowanego dozoru (por. np. wyrok SN
z dnia 16 kwietnia 2013 r., II UK 253/12, LEX nr 1391226).

Sumując wskazane wyżej okresy zatrudnienia i doliczając do nich uznany przed organem rentowym staż pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 2 lat, 2 miesięcy
i 21 dni, stwierdzić należy, że odwołujący legitymuje się co najmniej 15- letnim okresem pracy w takim charakterze, co uprawnia go do tzw. wcześniejszej emerytury.

W tym miejscu wskazać jedynie należy, że oprócz tego, pracę w szczególnych warunkach wymienioną w Dziale V, poz. 5 wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. wnioskodawca wykonywał również
w okresie zatrudnienia w Firmie Handlowej (...)w O. od 12 czerwca 1991 r. do 31 grudnia 1991 r. (za wyjątkiem okresu korzystania z urlopu bezpłatnego od 1 do 31 sierpnia 1991 r.), co Sąd ustalił w oparciu o zeznania świadka K. M.- właściciela firmy i samego ubezpieczonego.

Uwzględniając powyższe, na podstawie powołanych przepisów prawa materialnego oraz art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., Sąd zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał odwołującemu prawo do emerytury od 3 lipca 2013 r., tj. od daty wniosku.