Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 16 lutego 2017r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział
w W. Wydział Realizacji Umów Międzynarodowych odmówił ubezpieczonemu B. D. (1) prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym

B. D. (1) w odwołaniu od decyzji domagał się jej zmiany i przyznania prawa do spornego świadczenia.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując stanowisko zawarte w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy wyrokiem z 17 sierpnia 2017 r., wydanym w sprawie
IX U 510/17, oddalił odwołanie ubezpieczonego.

Sąd Apelacyjny w Katowicach wyrokiem z 31 stycznia 2018 r., wydanym
w sprawie III AUa 2085/17, rozpatrując apelację ubezpieczonego, uchylił
zaskarżony wyrok i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu – Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gliwicach Ośrodka Zamiejscowego
w Rybniku pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

W uzasadnieniu wyroku Sąd Apelacyjny wskazał, że Sąd Okręgowy winien był dopuścić dowód z zeznań wskazywanych przez ubezpieczonego świadków, a następnie dokonać oceny ich zeznań w świetle art. 233 k.p.c., a nie uwzględniając wniosków dowodowych ubezpieczonego uniemożliwił stronie odwołującej wykazania swoich
racji, jak i pozbawił ją możliwości udowodnienia w procesie podnoszonych twierdzeń. Po ustaleniu stanu faktycznego sprawy w postaci szczegółowego określenia rodzaju wykonywanych przez ubezpieczonego prac, warunków pracy, miejsca jej świadczenia, Sąd Okręgowy będzie dopiero władny dokonać ich ewentualnego przyporządkowania
do prac w warunkach szczególnych przewidzianych rozporządzeniem Rady Ministrów
z 7 lutego 1983r.

Ubezpieczony zmarł 27 października 2018 r. Postanowieniem z 14 lutego 2019r. tut. Sąd na podstawie art. 180 § 1 pkt 1 k.p.c. podjął postępowanie z udziałem M. D. (1) (żony zmarłego), M. D. (2) (córki zmarłego), A. D. (syna zmarłego).

Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gliwicach Ośrodek Zamiejscowy w Rybniku wyrokiem z dnia 26 czerwca 2019r. zmienił w punkcie 1 zaskarżoną decyzję w ten sposób, iż przyznał ubezpieczonej M. D. (1) prawo
do niezrealizowanego świadczenia – emerytury z obniżonego wieku z tytułu pracy
w warunkach szczególnych należnej jej zmarłemu mężowi B. D. (1) za okres
od 26 września 2016r. do 27 października 2018r., w punkcie 2 oddalił odwołanie następców prawnych M. D. (2) i A. D., zaś w punkcie 3 zasądził od organu rentowego na rzecz ubezpieczonej M. D. (1) kwotę 630 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Ponownie rozpoznając sprawę, Sąd pierwszej instancji, w oparciu o akta osobowe ubezpieczonego, zeznania świadków K. C., B. D. (2), K. G. i E. K., dokumenty nadesłane przez Archiwum właściwe dla Cukrowni (...) w R. w postaci zeszytu- warunki szczególne, regulaminów pracy, statutu, porozumienia, regulaminu organizacyjnego, ustalił, iż B. D. (1) w dniu 29 września 2016r. wniósł o przyznanie prawa
do emerytury. Ubezpieczony na dzień 1 stycznia 1999r. legitymował się okresem składkowym i nieskładkowym w wymiarze ponad 25 lat. Do okresu zatrudnienia
w warunkach szczególnych organ rentowy zaliczył ubezpieczonemu 2 lata 9 miesięcy
i 23 dni. Organ rentowy nie zaliczył ubezpieczonemu do pracy w warunkach szczególnych okresu od 1 października 1984r. do 31 grudnia 1998r. w Cukrowni (...) z powodu błędnej podstawy prawnej w świadectwie pracy. Następcą prawnym cukrowni jest (...) we W., który w dniu 30 czerwca 2008r. wystawił odwołującemu świadectwo pracy, zaznaczając w pkt 8, iż wykonywał on w okresie od 1 października 1984r do 30 czerwca 2008r. pracę w szczególnych warunkach jako ślusarz Dział III poz. 80 Zarządzenia Nr 16 Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dn. 31.03.1988r.

W dalszej kolejności Sąd Okręgowy ustalił, iż B. D. (1) pracował
w cukrowni od 9 czerwca 1983r. do 30 czerwca 2008r., formalnie na następujących stanowiskach od 9 czerwca 1983r. do 30 września 1984r. jako murarz, a od 1 października 1984r. do 30 czerwca 2008r. jako ślusarz. W dniu 18 lutego 1987r. ukończył kurs gotowacza cukrzycy, miał również uprawnienia do wirowania cukrzycy. Cukrowania (...) zajmowała się produkcją cukru i kwasku cytrynowego. Dzieliła się na 3 wydziały: cukrownia, wydział aparatury cukrowniczej, wytwórnia kwasu cytrynowego. Ubezpieczony pracował w dziale technologicznym, w którym w czasie kampanii cukrowej produkowało się cukier, a poza kampanią dział ten zajmował się remontami urządzeń w zakładzie pracy na wszystkich oddziałach zakładu. Był tylko jeden taki dział. Kampanie trwały przeważnie w okresie od września/ października do stycznia/ lutego. W czasie kampanii ubezpieczony pracował przy obsłudze wirówek na hali produkcyjnej. W sumie były cztery wirówki, z tym, że trzy z nich były
w ruchu ciągłym. Ubezpieczony równocześnie obsługiwał trzy wirówki. Po przyjściu do pracy ubezpieczony sprawdzać po kolei wary, tj. wysokość cukrzycy oraz
regulował rozdzielacz. War był następnie spuszczany do zbiornika, do rozdzielacza
i z rozdzielacza do wirówek. Gdy produkt był już w środku wirówki ubezpieczony sprawdzał temperaturę wody i wszelkie inne parametry produkcji. Z regulaminów Cukrowni wynika, iż stanowisko pracy obsługa wirówek jest zaliczane do pracy szczególnej. W pozostałych miesiącach każdego roku pracownicy działu technologicznego, w tym ubezpieczony, remontowali wszystkie urządzenia służące
do produkcji cukru. Pracę wykonywało się w brygadach. W brygadzie pracowały
osoby zatrudnione na stanowiskach ślusarzy-spawaczy, ślusarzy-malarzy, ślusarzy. Ubezpieczony w ramach tej pracy remontował następujące urządzenia: warniki,
skrzynie sokowe, zbiorniki cukrzycy, rozdzielacze, wirówki, piec wapienny. Wymienione urządzenia należało rozkręcić, wyczyścić, zabezpieczyć farbą, czasem pospawać i złożyć w całość. Ubezpieczony szlifował, ostrzył, polerował, malował
minią wewnątrz cystern w celu zabezpieczenia przed korozją. Pracę tę cała brygada wykonywała stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Z wystawianych ubezpieczonemu zaświadczeń lekarskich dotyczących zdolności do pracy wynika, iż za każdym razem otrzymywał on zdolność do pracy jako ślusarz i obsługa wirówek w kampaniach. Ubezpieczony jako pracownik został wpisany pod literą (...) do zeszytu zawierającego wykaz pracowników pracujących w warunkach szczególnych „I kat” (cały okres
jego pracy). Świadek K. G. (współpracownik ubezpieczonego w dziele technologicznym na stanowisku spawacz- ślusarz) prawomocnym wyrokiem tut. Sądu z 16 czerwca 2014r. sygn.. akt IX U 753/14 nabył prawo do emerytury z tytułu pracy
w warunkach szczególnych.

W rozważaniach prawnych Sąd pierwszej instancji powołał się na treść art. 184 w związku z art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. j. Dz.U. z 2018r., poz. 1270) i § 4 ust. 1 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym
charakterze (Dz. U. Nr 8, poz.43 ze zm. ), zgodnie z którym emerytura przysługuje mężczyźnie, urodzonemu po dniu 31 grudnia 1948r., po osiągnięciu wieku
emerytalnego 60 lat, jeżeli na dzień 1 stycznia 1999r. spełnił następujące warunki: udokumentował 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, w tym co najmniej
15 lat pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, nie przystąpił
do otwartego funduszu emerytalnego albo jeżeli jest członkiem tego funduszu – złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. W myśl § 2
ust. 1 rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na
zasadach określonych w tym akcie prawnym są okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym
na danym stanowisku pracy. Jak wynika z utrwalonego orzecznictwa sądowego, wyodrębnienie poszczególnych prac w wykazie A stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. ma charakter stanowiskowo - branżowy. Stąd przyporządkowanie danego rodzaju pracy do określonej branży ma istotne znaczenie dla jej kwalifikacji jako pracy w szczególnych warunkach, jednak zasada ta nie ma charakteru absolutnego, niezależnego od warunków w jakich konkretna praca jest świadczona. Zatem w sytuacji, gdy stopień szkodliwości, czy uciążliwości danego rodzaju pracy nie wykazuje żadnych różnic w zależności od branży,
w której jest wykonywana, brak jest podstaw do zanegowania świadczenia jej
w warunkach szczególnych tylko dlatego, że w załączniku do rozporządzenia została przyporządkowana do innego działu (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia
06.02.2014r., I UK 314/13 LEX nr 1439383, z dnia 26.03.2014r., II UK 368/14, LEX
nr 1458633 ). Jeżeli więc pracownik w ramach swoich obowiązków stale i w pełnym wymiarze czasu pracy narażony był na działanie tych samych czynników, na które narażeni byli pracownicy innego działu przemysłu, w ramach którego to działu takie same prace zaliczane są do pracy w szczególnych warunkach, to zróżnicowanie tych stanowisk pracy musiałoby być uznane za naruszające zasadę równości w zakresie uprawnień do ubezpieczenia społecznego pracowników wykonujących taką samą pracę.

Sąd Okręgowy zauważył, iż w sprawie niesporne było, że ubezpieczony ukończył wiek 60 lat w dniu (...)., na dzień 1 stycznia 1999r. udowodnił wymagany co najmniej 25 letni okres składkowy i nieskładkowy, był członkiem otwartego funduszu emerytalnego i wniósł o przekazanie środków za pośrednictwem ZUS
na dochody budżetu państwa.

Spór sprowadzał się do ustalenia, czy B. D. (1) spełniał warunek prawa
do emerytury o jakim mowa w art. 184 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS,
to jest czy na dzień 1 stycznia 1999r. posiadał 15 - letni okres pracy w warunkach szczególnych.

Zdaniem Sądu pierwszej instancji ubezpieczony w całym spornym okresie stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace w warunkach szczególnych
w Cukrowni w R., przy czym:

- w okresie kampanii cukrowych (od września/października do stycznia/lutego) były to prace wymienione w wykazie A dziale X, poz. 13 „prace przy obsłudze pras filtracyjnych, wirówek i suszarek” i dziale XIV, poz. 25 „bieżąca konserwacja
agregatów i urządzeń oraz prace budowlano-montażowe i budowlano-remontowe na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie” rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r.
w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze;

- poza okresem kampanii były to prace wymienione w wykazie A dziale XIV,
poz. 25 rozporządzenia, a także prace wymienione w dziale III, poz. 78 „szlifowanie
lub ostrzenie wyrobów i narzędzi metalowych oraz polerowanie mechaniczne”,
poz. 80 „piaskowanie na sucho i śrutowanie wewnątrz komór”, poz. 82 „prace ślusarskie przy remoncie wewnątrz cystern”, dział IV poz.39 „oczyszczanie albo naprawianie aparatów lub pojemników (np. cystern, zbiorników itp.) po produktach
toksycznych, żrących i parzących oraz prace wewnątrz cystern, kotłów, zbiorników, aparatów i kanałów technologicznych”, dział V poz. 16 „prace przy produkcji
wapna”.

Sąd ten powołał się na utrwalony pogląd, że wykonywanie równocześnie pracy - w ramach pełnego wymiaru czasu pracy - na dwóch różnych stanowiskach, na których zatrudnienie zaliczane jest do prac w szczególnych warunkach, podlega uwzględnieniu przy ustalaniu prawa do emerytury wcześniejszej z tytułu pracy w warunkach szczególnych (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 27 stycznia 2015r.
III AUa 386/14). Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, iż Cukrownia (...) zajmowała się co do zasady przetwórstwem buraka cukrowego. W tym zakresie podlegała Ministrowi Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej. Niemniej jednak ubezpieczony przez cały okres zatrudnienia w tym zakładzie zatrudniony był w dziale technologicznym i do jego obowiązków należał szeroko rozumiany remont urządzeń na wszystkich oddziałach zakładu. Zajmował się wtedy szlifowaniem, ostrzeniem, polerowaniem, malował minią wewnątrz cystern w celu zabezpieczenia przed korozją. A zatem w okresie poza kampanią cukrową ubezpieczony nie miał do czynienia z wytwarzaniem cukru, a pracował w oddziale technologicznym
i zajmował się remontami na potrzeby całego zakładu. Za takim przyjęciem
przemawiają zeznania słuchanych w sprawie świadków-B. D. (2)
(przełożonego ubezpieczonego), kadrowej K. C., współpracowników
K. G. i E. K. oraz także dowody w postaci takich dokumentów
jak zeszyt z wykazem pracowników pracujących w warunkach szczególnych, w którym ubezpieczony jest wpisany z imienia i nazwiska oraz regulaminy Cukrowni, w których stanowisko obsługi wirówek oraz ślusarza należy do pracy w warunkach szczególnych. Zeznania świadków Sąd ten w pełni podzielił jako wiarygodne, gdyż były szczegółowe, wzajemnie spójne i uzupełniające się. Sąd miał również na uwadze, że świadek K. G. prawomocnym wyrokiem Sądu nabył prawo do emerytury z tytułu pracy
w warunkach szczególnych. Po zaliczeniu powołanych okresów spornych do pracy
w warunkach szczególnych uznanej przez organ rentowy, ubezpieczony B. D. (1) na dzień 1 stycznia 1999r. legitymował się wymaganym 15 – letnim okresem takiej pracy. W takiej sytuacji, gdy pozostałe przesłanki prawa do świadczenia były bezsporne, Sąd stwierdził, iż ubezpieczony spełnił wszystkie konieczne warunki nabycia prawa
do dochodzonego świadczenia.

Ostatecznie Sąd Okręgowy skonstatował, iż w myśl art. 136 ust. 1 ustawy emerytalnej w razie śmierci osoby, która zgłosiła wniosek o świadczenia określone ustawą, świadczenia należne jej do dnia śmierci wypłaca się małżonkowi, dzieciom,
z którymi prowadziła wspólne gospodarstwo domowe, a w razie ich braku - małżonkowi i dzieciom, z którymi osoba ta nie prowadziła wspólnego gospodarstwa domowego,
a w razie ich braku - innym członkom rodziny uprawnionym do renty rodzinnej
lub na których utrzymaniu pozostawała ta osoba. Osoby wymienione w ust. 1
mają prawo do udziału w dalszym prowadzeniu postępowania o świadczenia, nieukończonego wskutek śmierci osoby, która o te świadczenia wystąpiła. Do sprawy, po śmierci B. D. (1), wstąpiła jego żona oraz córka i syn. Przepis art.136 reguluje sytuację prawną osób bliskich zainteresowanego, który zmarł po wniesieniu wniosku
o świadczenie (tzw. niezrealizowane świadczenia). W takim stanie rzeczy do świadczeń należnych tej osobie do dnia śmierci uprawnione są trzy grupy osób:

1. małżonek i dzieci, z którymi osoba zmarła prowadziła wspólne gospodarstwo domowe,

2. małżonek i dzieci, z którymi osoba zmarła nie prowadziła wspólnego gospodarstwa domowego,

3. inni członkowie rodziny uprawnieni do renty rodzinnej lub na których utrzymaniu pozostawała osoba zmarła.

Osoby zaliczane do grupy 1 i 2 będą uprawnione do niezrealizowanego świadczenia wyłącznie o ile nie będzie osób zaliczanych do wyższej grupy.
W konsekwencji, gdy istnieją osoby należące do 1 grupy, organ rentowy nie będzie
mógł dokonać wypłaty na rzecz osób należących do 2 grupy. Bezspornym było,
że dzieci ubezpieczanego nie prowadziły z nim wspólnego gospodarstwa
domowego.

W konsekwencji takiego stanowiska Sąd w pkt 1 wyroku orzekł z mocy art.477 ¹⁴ § 2 k.p.c. i przyznał M. D. (1) prawo do niezrealizowanego świadczenia- emerytury
z obniżonego wieku z tytułu pracy w warunkach szczególnych należnej jej zmarłemu mężowi B. D. (1) za okres od (...). (od ukończenia wieku emerytalnego) do 27 października 2018r. (do dnia śmierci). W pkt. 2. oddalił odwołanie następców prawnych M. D. (2) i A. D. W pkt 3 wyroku Sąd Okręgowy orzekł z mocy art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 i § 10 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015r., poz. 1804) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za I i II instancję.

Apelację od wyroku wniósł organ rentowy.

Organ rentowy zaskarżył wyrok w części (pkt 1 i 3), zarzucając mu:

1.  błędną wykładnię przepisów prawa materialnego art. 136 ust. 1 i 2 w zw.
z art. 32 ust. 1-4, art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, w związku z § 2 i § 4 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U.
Nr 8, poz. 43 ze zm. ) poprzez ustalenie, że są spełnione wszystkie warunki do wcześniejszej emerytury;

2.  sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału poprzez stwierdzenie, że wnioskodawczyni M. D. (1) jest osobą uprawnioną
w rozumieniu ustawy do niezrealizowanego świadczenia emerytalnego po zmarłym
mężu oraz, że zmarły B. D. (1) w spornym okresie wykonywał prace
w szczególnych warunkach;

3.  naruszenie przepisów postępowania poprzez przekroczenie granicy swobodnej oceny materiału dowodowego (art. 233 § 1 k.p.c.), nieuwzględnienie w całości wytycznych Sądu Apelacyjnego zawartych w uzasadnieniu wyroku z dnia 31 stycznia 2018r., sygn.. akt III AUa 2085/17 (art. 386 § 6 k.p.c.), błędne ustalenie kosztów zastępstwa procesowego (§ 9 ust. 2, § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ustawy o kosztach sądowych.

Wskazując na powyższe zarzuty apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyrku w pkt 1 i 3 oddalenie w całości odwołania ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku
i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Odwołująca M. D. (1) w odpowiedzi na apelację wniosła o jej oddalenie
w całości.

Rozpoznając apelację organu rentowego, Sąd Apelacyjny ustalił i zważył,
co następuje.

Apelacja organu rentowego, zmierzająca do wzruszenia zaskarżonego wyroku, nie zasługuje na uwzględnienie.

Wnioski, jakie z zebranego materiału dowodowego wyciągnął Sąd Okręgowy,
są zgodne z obowiązującym stanem prawnym, a Sąd Apelacyjny w pełni je podziela.
Nie budzi wątpliwości Sądu Apelacyjnego trafność rozstrzygnięcia, ani dokonana subsumcja do obowiązujących przepisów prawa w zakresie ustalania podstaw do
objęcia ubezpieczeniami społecznymi.

Należy tu wskazać, iż Sąd Apelacyjny aprobuje stanowisko Sądu Najwyższego, zawarte w postanowieniu z dnia 22 kwietnia 1997r., wydanym do sprawy II UKN 61/97, zam. OSNP 1998/3/104, zgodnie z którym, jeżeli uzasadnienie orzeczenia pierwszoinstancyjnego, sporządzonego zgodnie z wymaganiami art. 328 § 2 k.p.c., spotyka się z pełną akceptacją sądu drugiej instancji, to wystarczy, że da on temu wyraz w treści uzasadnienia swego orzeczenia, bez powtarzania szczegółowych ustaleń faktycznych i wnioskowań prawniczych zawartych w motywach zaskarżonego orzeczenia.

Odnosząc się do zarzutu dotyczącego naruszenia prawa procesowego tj. przepisu art. 233 § 1 k.p.c., w którym apelujący zaakcentował dokonanie błędnej oceny dowodów – co, jego zdaniem, doprowadziło Sąd I instancji do nieprawidłowego ustalenia stanu faktycznego, należy wskazać, iż Sąd Apelacyjny nie dopatrzył się jakichkolwiek uchybień w tym względzie. Zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów, wyrażoną
w tym przepisie, sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie "wszechstronnego rozważenia zebranego materiału",
a zatem, jak podkreśla się w orzecznictwie, z uwzględnieniem wszystkich
dowodów przeprowadzonych w postępowaniu, jak również wszelkich okoliczności towarzyszących przeprowadzaniu poszczególnych dowodów i mających znaczenie dla oceny ich mocy i wiarygodności. Przepis art. 233 § 1 k.p.c. potwierdza zasadę
swobodnej oceny dowodów, dokonywanej przez pryzmat własnych przekonań sądu,
jego wiedzy i posiadanego zasobu doświadczeń życiowych. Ramy tej oceny
wyznaczone są wymaganiami prawa procesowego oraz zasadami logicznego myślenia, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i - ważąc ich moc oraz wiarygodność - odnosi je do pozostałego materiału dowodowego. Zatem omawiany przepis wyznacza reguły oceny dowodów.

Wypada przypomnieć, iż w niniejszym sporze niekwestionowanym było,
że zmarły mąż M. D. (1), ubiegający się o ustalenie prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U.
z 2018r., poz. 1270) oraz § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r.
w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. nr 8, poz. 43 z późn. zm.), obniżony wiek emerytalny osiągnął w dniu (...). oraz wniósł o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku OFE na dochody budżetu państwa, a nadto spełnił warunek posiadania wymaganego stażu ubezpieczenia w wymiarze 25 lat. Spośród przesłanek warunkujących przyznanie prawa do tego świadczenia, określonych w powołanych przepisach, kwestionowany był warunek posiadania co najmniej 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach.

W celu tak określonej istoty sporu Sąd pierwszej instancji rozpoznając sprawę ponownie – wbrew zarzutom apelującego - przeprowadził właściwe i wystarczające postępowanie dowodowe, ustalając ostatecznie, iż ubezpieczony spełnił wszystkie warunki prawem wymagane do uzyskania emerytury w obniżonym wieku.

Należy w tym miejscu przypomnieć, iż prace w szczególnych warunkach
i w szczególnym charakterze, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego, określone są wykazami A i B, stanowiącymi załącznik do w/w rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. Zgodnie z wykazem A do prac takich zalicza się m.in. prace oznaczone jako bieżąca konserwacja agregatów i urządzeń oraz prace budowlano-montażowe i budowlano-remontowe na oddziałach będących
w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie A załącznika do w/w rozporządzenia (dział XIV, poz. 25). Ubezpieczony takie prace wykonywał w spornym okresie, a także prace wymienione w dziale III, poz. 78 „szlifowanie lub ostrzenie wyrobów i narzędzi metalowych oraz polerowanie mechaniczne”, poz.80 „piaskowanie na sucho i śrutowanie wewnątrz komór”, poz. 82 „prace ślusarskie przy remoncie wewnątrz cystern”, dział IV poz.39 „oczyszczanie albo naprawianie aparatów lub pojemników (np. cystern, zbiorników itp.) po produktach toksycznych, żrących i parzących oraz prace wewnątrz cystern, kotłów, zbiorników, aparatów i kanałów technologicznych”, dział V poz.. 16 „prace przy produkcji
wapna”, co zasadnie przyjął Sąd pierwszej instancji w oparciu o zgromadzony
w sprawie materiał dowodowy. W wydziałach cukrowni będących w ruchu, na których ubezpieczony był pracownikiem utrzymania ruchu, zatrudnieni pracownicy wykonywali prace wskazane w dziale X, poz. 13 oraz dziale III wykazu A załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów. W dziale XIV załącznika do cytowanego rozporządzenia nie jest wymagane przyporządkowanie branżowe. Zatem, prace przy bieżącej konserwacji agregatów i urządzeń na oddziale produkcyjnym będących
w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie A rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983r. mogą być zaliczone do pracy w warunkach szczególnych, niezależnie od przyporządkowania resortowego - pod warunkiem wykonywania ich stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Poza okresem kampanii cukrowniczych B. D. (1) wykonywał prace ściśle związane z produkcją
w przemyśle rolno-spożywczym, przy obsłudze wirówek, do czego był predystynowany po ukończeniu właściwych, wymaganych kursów; stanowiska pracy, które zajmował, objęte były przyporządkowaniem do pracy w warunkach szczególnych, co wynikało wprost z dokumentacji prowadzonej przez pracodawcę. Wypada wskazać w tym miejscu, iż praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie)
i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 2011r. sygn. III UK 174/10, LEX nr 901652).
Dla rozstrzygnięcia sprawy nie miało znaczenia nazewnictwo wykonywanych zawodów, lecz rodzaj wykonywanej pracy. Sąd Najwyższy wielokrotnie wskazywał,
że prawo do emerytury w wieku niższym od powszechnego z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest ściśle związane
z szybszą utratą zdolności do zarobkowania z uwagi na szczególne warunki lub szczególny charakter pracy. Praca taka, świadczona stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu, stąd też wykonująca ją osoba ma prawo do emerytury wcześniej niż inni ubezpieczeni (por. między innymi wyroki z dnia: 22 lutego 2007r.,
I UK 258/06, OSNP 2008/5-6/81; 17 września 2007r., III UK 51/07, OSNP 2008/21-22/328; 06 grudnia 2007r., III UK 62/07, Lex Nr 375653; 06 grudnia 2007r., III UK 66/07, Lex Nr 483283; 13 listopada 2008r., II UK 88/08, niepublikowany; 5 maja 2009r., I UK 4/09, Lex Nr 509022). W konsekwencji, skoro ubezpieczony stale
i w pełnym wymiarze czasu pracował w środowisku o znacznej szkodliwości
dla zdrowia na stanowiskach pracy zaliczanych do prac szczególnych, a analiza dokumentacji pracowniczej wskazuje, że tego rodzaju pracę faktycznie wykonywał,
co także potwierdzili świadkowie, to nie było podstaw do zakwestionowania charakteru tej pracy.

Reasumując - Sąd Apelacyjny w pełni podziela stanowisko Sądu Okręgowego,
iż B. D. (1) spełnił wszystkie przesłanki niezbędne do nabycia prawa do
emerytury, o których mowa w art. 184 ust. 1 i 2 w zw. z art. 32 ust. 1 i 4 ustawy z dnia
17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
w związku z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie
wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach
lub w szczególnym charakterze.

Z uwagi na zgon ubezpieczonego w trakcie trwania procesu, do sprawy wstąpiła - poza dziećmi - również jego żona M. D. (1). Sąd pierwszej instancji prawidłowo rozpatrywał jej uprawnienia do wypłaty niezrealizowanego świadczenia w oparciu
o treść art. 136 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Powyższy przepis daje prawo do wypłaty niezrealizowanego świadczenia nie tylko żonie pozostającej we wspólnym gospodarstwie, ale również żonie nie prowadzącej wspólnego gospodarstwa, o czym zdaje się zapominać apelujący.

Uwzględniając powyższe uwagi, Sąd Apelacyjny nie znalazł żadnych podstaw prawnych do zmiany zaskarżonego orzeczenia i po myśli art. 385 k.p.c. orzekł
o oddaleniu apelacji, uznając ją za bezzasadną.

/-/SSA M.Małek-Bujak /-/SSA G.Pietrzyk-Cyrbus /-/SSA W.Nowakowski

Sędzia Przewodniczący Sędzia