Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 30 października 2019 r. Sąd Okręgowy w Gliwicach oddalił odwołanie N. K. od decyzji organu rentowego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. z dnia 24 stycznia 2019 r. i stwierdzającego, na mocy art. 6 ust. 1 pkt 5 z 2 ust. 1 i art. 13 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, że N. K. jest osobą prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą w ramach jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością ( (...) Sp. z o.o.) i w związku z tym nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowym i wypadkowym od dnia 1 czerwca 2008 r. do dnia 15 września 2013 r. oraz od dnia 1 listopad 2013 r.

W odwołaniu od przedstawionej decyzji N. K. domagał się jej uchylenia, podnosząc, iż w okresach wymienionych w zaskarżonej decyzji (...) Sp. z o.o. nie prowadziła działalności gospodarczej, a długotrwała choroba ubezpieczonego uniemożliwiła mu dokonanie odpowiednich wpisów w KRS i wyrejestrowanie działalności.

Sąd Okręgowy ustalił, iż (...) Sp. z o.o. została zarejestrowana w KRS w dniu
8 lutego 2002 r. Organem reprezentującym Spółkę jest zarząd, zaś w okresie od dnia 8 lutego 2002 r. do dnia 27 listopada 2013 r. jedynym członkiem zarządu (a zarazem prezesem zarządu) był ubezpieczony N. K.. Od utworzenia Spółki jest on również jedynym jej wspólnikiem. Posiadane przez niego udziały w całości pokrywały i pokrywają kapitał zakładowy.

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy dokonał na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach organu rentowego. Jednocześnie Sąd ten oddalił wnioski
o przeprowadzenie dowodów z zeznań świadków Z. B., K. G.
i J. J. oraz dowodu z opinii biegłego z zakresu psychiatrii, podnosząc, że są one bez znaczenia dla sprawy. Według tegoż Sądu ich przeprowadzenie jest zbędne oraz zmierzałoby tylko i wyłącznie do bezpodstawnego przedłużenia postępowania sądowego, ponieważ – jak podnosił ten Sąd - prowadzenie działalności gospodarczej przez spółkę
z ograniczona odpowiedzialnością nie jest przesłanką ustalenia podlegania obowiązkowi ubezpieczeń z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej przez wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczona odpowiedzialnością.

Odnosząc się zatem do żądania zawartego w odwołaniu, Sąd Okręgowy przytoczył treść przepisów art. 6 ust. 1 pkt 5 i art. 8 ust. 6 ustawy systemowej, podnosząc, iż o okresie podlegania obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności poprzez pozostawanie wspólnikiem spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wykonującej działalność gospodarczą decydują przepisy ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych. Spółka (...) jest zarejestrowana w KRS. Spółka ta jest spółką jednoosobową, zaś ubezpieczony N. K. jest wspólnikiem jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu, ponieważ obowiązek ubezpieczenia wspólnika spółki z ograniczoną odpowiedzialnością powiązany jest jedynie
z posiadaniem przez niego takiego statusu prawnego, a nie z prowadzeniem działalności gospodarczej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 2011 r., II UK 271/10
oraz Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 22 marca 2019 r., II GSK 187/17).

Mając na uwadze przedstawione okoliczności, Sąd Okręgowy, na mocy art. 477 ¹⁴
§ 2 k.p.c., orzekł, jak w sentencji.

W apelacji od przedstawionego wyroku ubezpieczony, zarzucając Sądowi pierwszej instancji naruszenie art. 13 ust. 4 oraz art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy systemowej oraz art. 2 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej przez błędne przyjęcie, że ubezpieczony od dnia 1 czerwca 2008 r. do dnia 15 września 2013 r. oraz od dnia 1 listopada 2013 r. do dnia wydania zaskarżonej decyzji prowadził pozarolniczą działalność gospodarczą, wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku przez zmianę zaskarżonej decyzji i przyjęcie, że ubezpieczony w spornym okresie od dnia 1 czerwca 2008 r. do dnia 15 wrześnie 2013 r. oraz od dnia 1 listopada 2013 r. do dnia wydania zaskarżonej decyzji nie podlegał ubezpieczeniom społecznym jako osoba prowadząca działalność gospodarczą, zasądzenie od organu rentowego na rzecz ubezpieczonego kosztów procesu za obie instancje według norm przepisanych, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu.

Według apelującego, samodzielne występowanie w rejestrze gospodarczym, niepołączone z faktycznym prowadzeniem działalności, nie jest podstawą do zaistnienia obowiązkowych ubezpieczeń społecznych.

Strony nie zgłosiły wniosku o przeprowadzenie rozprawy apelacyjnej.

Zatem Sąd drugiej instancji, na mocy ar. 374 k.p.c., rozpoznał sprawę
na posiedzeniu niejawnym, uznając, że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył, co następuje:

Przyjmując ustalenia poczynione przez Sąd pierwszej instancji jako własne, uznał,
iż apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Podkreślenia zatem wymaga, iż Sąd pierwszej instancji trafnie wskazał, że spór
w niniejsze sprawie dotyczy prawnej kwalifikacji (w kontekście przepisów art. 6 ust. 1 pkt 5
i art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy systemowej), podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności poprzez pozostawanie wspólnikiem spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Nie ulega przy tym wątpliwości, iż organ rentowy w oparciu o dyspozycję normy art. 83 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy systemowej, uprawniony jest do wydawania decyzji, w których rozstrzyga o podleganiu ubezpieczeniom społecznym.

W tym kontekście, na uwagę zasługuje regulacja aksjologiczna, ujęta w treści norm Konstytucji RP. W dotychczasowym orzecznictwie Trybunał Konstytucyjny kilkukrotnie podkreślał, że ubezpieczenie społeczne jest formą zabezpieczenia społecznego opartą na zasadach przymusu, powszechności, wzajemności, na obowiązku płacenia składek i na roszczeniowym charakterze świadczeń (por. wyroki Trybunału Konstytucyjnego z dnia
22 czerwca 1999 r., sygn. K 5/99; z dnia 27 stycznia 2010 r., sygn. SK 41/07; z dnia 11 lipca 2013 r., sygn. SK 16/12). Prawo do świadczeń uzależnione jest od spełnienia ustawowych wymagań dotyczących opłacania składek oraz odpowiedniego czasu trwania ubezpieczenia. Samo objęcie danej osoby ubezpieczeniem emerytalnym nie jest efektem swobodnej decyzji jednostki, ale wynika z rozstrzygnięcia przyjętego przez ustawodawcę. Osoba, która zalicza się do grupy podmiotów wskazanych w art. 6 i art. 8 ustawy systemowej, nie może zatem, kierując się szeroko rozumianą swobodą decydowania o własnym postępowaniu, zrzec się statusu ubezpieczonego oraz uchylić się od ustawowych obowiązków wynikających z tego faktu. Odnosząc się zaś do norm konstytucyjnych po pierwsze, zwrócić należy uwagę, iż określona w treści art. 22 Konstytucji RP zasada swobody działalności gospodarczej, musi być odczytywana łącznie z normą odwołującą się do solidarności i ważnego interesu publicznego (art. 20 Konstytucji RP). Po drugie, normy konstytucyjne zawierają gwarancje prawa każdego obywatela do zabezpieczenia społecznego (art. 67 Konstytucji RP), kształtując zasadę powszechności ubezpieczeń społecznych, poprzez objęcie nimi wszystkich grup zawodowo czynnych. I wreszcie – po trzecie, przepis art. 84 Konstytucji RP wyznacza obowiązek ponoszenia ciężarów składkowych.

W uzasadnieniu projektu ustawy z dnia z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. Nr 199, poz. 1673), w której przyjęto przepis art. 8 ust. 6 ustawy systemowej w brzmieniu: za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej, wskazano, iż wprowadzona zmiana wypełnia lukę prawną, która powoduje, że w większości przypadków wspólnicy jednoosobowych spółek z ograniczaną odpowiedzialnością pozbawieni są ochrony ubezpieczeniowej. W dotychczasowym stanie prawnym, aby podlegać ubezpieczeniom społecznym musieli mieć zawartą ze spółką umowę. Nie zawsze jednak mogli skutecznie zawrzeć umowy „ sami ze sobą". Zgodnie z nowelizacją wspólnicy ci traktowani są w zakresie ubezpieczeń społecznych tak samo jak osoby prowadzące działalność gospodarczą. Z przedstawionego wyżej uzasadnienia, mającego walor wykładni autentycznej, wynika, że ustawodawca kierował się zasadą powszechności ubezpieczeń społecznych.

W płaszczyźnie ubezpieczeń społecznych, w myśl art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia
13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2019 r., poz. 300, dalej ustawa systemowa) obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne będące pracownikami. Z kolei art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy systemowej przewiduje, że ubezpieczeniu takiemu podlegają osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą. Nie budzi też wątpliwości status pracownika (art. 8 ust. 1 ustawy systemowej) oraz katalog podmiotów uznawanych za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność (między innymi wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością stosownie do art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy systemowej). Tak więc, celem powyższego przepisu było rozszerzenie obowiązku ubezpieczenia społecznego w przypadku wspólników jednoosobowych spółek
z o.o. W związku z powyższym rację ma Sąd pierwszej instancji, wskazując, że obowiązek ubezpieczenia wspólnika jednoosobowej spółki z o.o. powiązany jest jedynie z posiadaniem przez niego takiego statusu prawnego, a nie z prowadzeniem działalności gospodarczej
(por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 10 lipca 2019 r., III UK 314/18 oraz z dnia
12 grudnia 2018 r., III UK 56/18 i wyrok Sądu najwyższego z dnia 6 sierpnia 2014 r., III UK 523/13).

Potwierdzeniem powyższego poglądu będą argumenty szeroko przedstawione
w uzasadnieniu uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 22 lutego 2006 r. (I UZP 4/05) dotyczącej wspólników spółek osobowych, którzy również są objęci obowiązkiem ubezpieczenia społecznego na mocy art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy systemowej.

Otóż bowiem przepis art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 13 października 1998 r.
o systemie ubezpieczeń społecznych przewiduje obowiązkowe ubezpieczenie emerytalne
i rentowe osób prowadzących działalność pozarolniczą, definiując te podmioty przez wymienienie w art. 8 ust. 6 osób o różnym statusie prawnym, ale nie wprowadzając definicji pojęcia działalności pozarolniczej. Osobami takimi są jednocześnie osoby prowadzące działalność pozarolniczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych, twórcy i artyści, osoby prowadzące działalność w zakresie wolnego zawodu, wspólnicy spółek osobowych, wspólnicy jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, a także osoby prowadzące niepubliczne szkoły, placówki lub ich zespoły, na podstawie przepisów o systemie oświaty.

Na tle art. 8 ust. 6 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych należy stwierdzić, że pojęcie „prowadzenie działalności pozarolniczej” jest pojęciem szerszym od działalności gospodarczej określonej w art. 2 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (jednolity tekst: Dz. U. z 2010 r., nr 220, poz. 1447 zm.). Do pojęcia działalności gospodarczej w powyższym (wąskim) rozumieniu ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych odwołuje się tylko w art. 8 ust. 6 pkt 1, a w pozostałych punktach tego przepisu wymienia osoby nieprowadzące działalności gospodarczej w ścisłym znaczeniu tego pojęcia. Właśnie w kręgu tych osób znajduje się w art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy
o systemie ubezpieczeń społecznych wspólnik jednoosobowej spółki z o.o., który jest objęty obowiązkiem ubezpieczenia bez względu na fakt prowadzenia działalności gospodarczej.
W związku z powyższym – wbrew odmiennym twierdzeniom skarżącego - obowiązek,
iż ubezpieczenia wspólnika jednoosobowej spółki z o.o. powiązany jest jedynie
z posiadaniem przez niego takiego statusu prawnego, a nie z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Tymczasem – co jest rzeczą faktu, a nie prawa – N. K., jako jedyny wspólnik Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (...) i jako prezes jej zarządu, faktycznie wykonywał czynności na rzecz samego siebie (we własnym interesie) oraz
na swoje własne ryzyko ekonomiczne i organizacyjne.

Konkludując, Sąd drugiej instancji na mocy art. 385 k.p.c., orzekł jak w sentencji.

/-/SSA Jolanta Pietrzak /-/SSA Marek Procek (ref.) /-/SSA Beata Torbus

Sędzia Przewodniczący Sędzia