Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 1 lutego 2022 r. (znak (...)) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił ubezpieczonej H. K. prawa do odsetek za okres zasiłku chorobowego od 15 marca 2019 r. do 29 sierpnia 2019 r.

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że ZUS wypłaca zasiłki na bieżąco po stwierdzeniu uprawnień nie później jednak niż w ciągu 30 dni od daty złożenia dokumentów niezbędnych do stwierdzenia uprawnień do zasiłków. Jeżeli Zakład w terminach przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych
z ubezpieczeń społecznych nie wypłacił tego świadczenia, jest obowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia w wysokości odsetek ustawowych określanych przepisami prawa cywilnego. Nie dotyczy to przypadku, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które zakład nie ponosi odpowiedzialności.

ZUS wskazał, że z posiadanej przez niego dokumentacji wynika, iż w wykonaniu wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi dnia 14 stycznia 2022 r. Oddział uchylił decyzję odmawiającą prawa do zasiłku chorobowego, a następnie dokonał w dniu 26 stycznia 2022 wypłaty świadczenia za łączny okres od 15 marca 2019 do 29 sierpnia 2019 r. Organ rentowy podniósł, że 30-dniowy okres na realizację wypłaty zasiłku chorobowego, o którym mowa w przepisach, liczony jest od wpływu ostatniego dokumentu niezbędnego do ustalenia prawa do świadczenia tj. od daty uprawomocnienia się wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi, co nastąpiło w dniu 4 stycznia 2022 r. We wskazanej sprawie Sąd Okręgowy oparł się na dowodach przeprowadzonych w toku postępowania sądowego, a głównie na spójnych i wiarygodnych zeznaniach świadków, z których wynikało, iż ubezpieczona w spornym okresie faktycznie wykonywała powierzone jej obowiązki pracownicze. Organ rentowy wskazał, że wypłata świadczenia nastąpiła w terminie 30 dni od ostatniego dokumentu pozwalającego ustalić uprawnienia, w związku z tym w uznaniu ZUS ubezpieczona nie ma prawa do odsetek.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 22 czerwca 2022 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi - Śródmieścia w Łodzi X Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w sprawie X U 167/22 na skutek odwołania H. K. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał H. K. prawo do odsetek od zasiłku chorobowego wypłaconego za okres od dnia 15 marca 2019 roku do dnia 29 sierpnia 2019 roku i z tego tytułu zasądził na jej rzecz od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. kwotę 1 355,24 zł.

Powyższe orzeczenie zaskarżył w całości pełnomocnik organu rentowego

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucono:

- naruszenie prawa materialnego tj. art. 85 ustawy z dnia 13.10.1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t. jedn. Dz.U. z 2021 r. poz. 423) oraz art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 25.06.1999r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t. jedn. Dz.U. z 2021 r. poz. 1133) poprzez przyznanie wnioskodawczyni prawa do odsetek od wyrównania zasiłku chorobowego w sytuacji, gdy wyrównania to zostało wypłacone przez organ rentowy w ustawowym terminie;

- naruszenie prawa procesowego tj. art. 233 k.p.c. poprzez błędną ocenę materiału dowodowego i przyjęcie, że Sąd Okręgowy w sprawie VIII U 3889/19 inaczej ocenił materiał dowodowy zgromadzony w organie rentowym, a treść zeznań świadków znajdowała odzwierciedlenie w dokumentach zgromadzonych w trakcie postępowania administracyjnego;

- naruszenie prawa procesowego tj. art. 233 k.p.c. poprzez pominięcie przy ocenie materiału dowodowego okoliczności, że ujawnienie faktu zatrudnienia wnioskodawczyni w ramach projektu unijnego oraz złożenie dokumentów związanych z tym projektem nastąpiło dopiero na etapie postępowania sądowego;

- naruszenie prawa procesowego tj. art. 233 k.p.c. poprzez pominięcie przy ocenie materiału dowodowego okoliczności, że wnioskodawczyni nie brała czynnego udziału w postępowaniu administracyjnym, nie złożyła wyjaśnień, nie przejawiła żadnej aktywności dowodowej oraz że żadna ze stron nie wskazała ani nie doprowadziła świadków na potwierdzenie faktycznego wykonywania pracy;

- błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, że w aktach postępowania administracyjnego znajdował się rejestr pobranych i zdanych kluczy oraz że płatnik złożył w trakcie tego postępowania obszerne wyjaśnienia - co skutkowała błędną oceną materiału dowodowego;

Mając powyższe na uwadze strona pozwana wniosła o zmianę wyroku i oddalenie odwołania , ewentualnie uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

W odpowiedzi na apelację ubezpieczona wniosła o oddalenie apelacji jako całkowicie bezzasadnej.

Sąd Okręgowy w Łodzi, rozpoznając apelację pozwanego zważył, co następuje:

Sąd Okręgowy rozpoznał sprawę na posiedzeniu niejawnym na podstawie art. 374 k.p.c.

Apelacja jako bezzasadna podlegała oddaleniu.

Zgodnie z ustawowo przyznaną kompetencją w wypadkach wskazanych w art. 387 § 2 ¹ KPC Sąd odwoławczy sporządza pisemne uzasadnienie orzeczenia w sposób uproszczony i może odstąpić od szczegółowego przedstawienia podstawy faktycznej, czy też wyczerpującej prezentacji oceny prawnej. Sąd Okręgowy w Łodzi podziela w całości i przyjmuje za własne prawidłowo poczynione przez Sąd I instancji ustalenia faktyczne, jako znajdujące oparcie w zebranym w sprawie materiale dowodowym, jak również akceptuje dokonaną przez tenże Sąd prawidłową ocenę prawną ustalonego stanu faktycznego bez konieczności ponownego przytaczania (art. 387 § 2 ¹ KPC). W ocenie Sądu odwoławczego zaskarżone orzeczenie jest prawidłowe i nie narusza dyspozycji powołanych przez Sąd Rejonowy przepisów prawa materialnego i procesowego.

W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd pierwszej instancji wydał trafne orzeczenie, znajdujące oparcie w zebranym w sprawie materiale dowodowym i obowiązujących przepisach prawa. Sąd Rejonowy poczynił poprawne ustalenia faktyczne i dokonał właściwej subsumcji prawnej.

Chybionym jest apelacyjny zarzut naruszenia prawa procesowego tj. art. 233 k.p.c. poprzez wydanie wyroku bez wyjaśnienia wszystkich okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy.

Zdaniem Sądu Okręgowego, na gruncie rozpoznawanej sprawy, Sąd Rejonowy przeprowadził niezbędne postępowanie dowodowe w zakresie wyznaczonym inicjatywą dowodową stron. Sąd odniósł się i poczynił ustalenia we wszystkich kwestiach koniecznych dla wydania wyroku w sprawie. Natomiast brak poczynienia ustaleń oczekiwanych przez stronę skarżącą, nie może być utożsamiany z brakiem dostatecznego wyjaśnienia okoliczności spornych i naruszeniem zasad swobodnej oceny dowodów. Ocena dowodów jest istotą sędziowskiego wymiaru sprawiedliwości i dla skutecznego zakwestionowania oceny dokonanej przez sąd pierwszej instancji konieczne jest wykazanie, że sąd ten dokonując oceny dowodów w sposób rażący naruszył podstawowe reguły oceny, a więc zasady logicznego rozumowania, doświadczenia życiowego, prawidłowego wnioskowania (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 28 maja 2015 r. III AUa 972/14 LEX nr 1771012).

Strona pozwana, niewątpliwie nie była ograniczona co do możliwości przedstawienia swych twierdzeń i dowodów , co do ważkich okoliczności faktycznych. Pomimo tego w toku procesu nie sygnalizowała istnienia dodatkowo kwestii istotnych dla wyniku sprawy, a nie dostrzeżonych przez Sąd i nie zgłaszała potrzeby uzupełnienia w tym zakresie materiału dowodowego. Nie wykazała też, iż wnioski Sądu Rejonowego wywiedzione w konsekwencji tak przeprowadzonego postępowania, są sprzeczne z zasadami logiki. Nadto uzasadnienie zaskarżonego wyroku nie wskazuje by Sąd I instancji zaniechał wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału, czy też pominął przy wyrokowaniu określone okoliczności faktyczne dowodzone przez strony. Jeszcze raz podnieść należy, iż twierdzenie dotyczące istotnej dla sprawy okoliczności (art. 227) powinno być udowodnione przez stronę, która zgłasza to twierdzenie - art. 232 k.p.c. w związku z art. 6 k.c. (zob. wyrok SN z dnia 22 listopada 2001 r., I PKN 660/00, W. 2002, nr 7-8, poz. 44; wyrok SA we Wrocławiu z dnia 28 kwietnia 1998 r., I ACa 308/98, (...) 2002, Nr 12, poz. 147). Strona, która nie przytoczyła wystarczających dowodów na poparcie swoich twierdzeń, ponosi ryzyko niekorzystnego dla siebie rozstrzygnięcia, o ile ciężar dowodu, co do tych okoliczności na niej spoczywał, a Sąd musi wyciągnąć ujemne konsekwencje z braku udowodnienia faktów przytoczonych na uzasadnienie żądań lub zarzutów. (wyrok s.apel. 28.02.2013 I ACa 613/12 w B. LEX nr 1294695). Stąd też apelacyjny zarzut braku dostatecznego wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy nie może przynieść spodziewanych przez stronę skarżącą skutków procesowych.

Nietrafne są też apelacyjne zarzuty dotyczące naruszenia prawa materialnego.

W myśl art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, płatnicy składek, o których mowa w art. 61 ust. 1 pkt 1, wypłacają zasiłki w terminach przyjętych dla wypłaty wynagrodzeń lub dochodów, a Zakład Ubezpieczeń Społecznych bieżąco po stwierdzeniu uprawnień. Zasiłki te wypłaca się nie później jednak niż w ciągu 30 dni od daty złożenia dokumentów niezbędnych do stwierdzenia uprawnień do zasiłków.

Stosownie natomiast do brzmienia art. 64 ust. 2 ustawy, jeżeli płatnik składek nie wypłacił zasiłku w terminie, o którym mowa w ust. 1, jest on obowiązany do wypłaty odsetek od tego zasiłku w wysokości i na zasadach określonych w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych.

Przepis ten ustala termin wypłaty świadczeń z ubezpieczenia chorobowego przez podmioty do tego zobowiązane (płatników składek i ZUS). Ci płatnicy składek, którzy są uprawnieni ustawowo do wypłaty zasiłków osobom ubezpieczonym, dokonują wypłaty świadczeń z ubezpieczenia chorobowego w tych terminach, które są u nich przyjęte dla wypłaty wynagrodzeń (najczęściej jest to jeden z ostatnich dni danego miesiąca kalendarzowego lub 10-ty dzień następnego miesiąca). Natomiast ZUS wypłaca świadczenia ubezpieczeniowe "na bieżąco", po stwierdzeniu nabycia do nich uprawnień, a więc niezwłocznie po ustaleniu prawa do tych świadczeń. W każdym razie wypłata świadczeń zarówno przez płatnika składek, jak i przez ZUS, nie powinna nastąpić później, niż w ciągu 30 dni od daty złożenia kompletu dokumentów niezbędnych do stwierdzenia uprawnień. Dokumentami niezbędnymi do stwierdzenia uprawnień do świadczeń z ubezpieczenia chorobowego są - przede wszystkim - dowody stwierdzające czasową niezdolność do pracy, a zatem zaświadczenia lekarskie (art. 53 ust. 1 i art. 55 powołanej ustawy). Pozostałe dokumenty konieczne do stwierdzenia uprawnień do świadczeń z ubezpieczenia chorobowego zostały określone w przepisach Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie określenia dowodów stanowiących podstawę przyznania i wypłaty zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa z dnia 27 lipca 1999 r. (Dz. U. Nr 65, poz. 742), obecnie zaś w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie określenia dowodów stanowiących podstawę przyznania i wypłaty zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa z dnia 2 kwietnia 2012 r. Dz. U. z 2012 r. poz. 444 wydanych na podstawie upoważnienia zawartego w art. 59 ust. 15 i art. 61 ust. 3 powoływanej ustawy. Zgodnie z tymi przepisami dowodem przyznania i wypłaty przez ZUS ubezpieczonemu wszystkich świadczeń z ubezpieczenia chorobowego jest zaświadczenie płatnika składek wystawione na druku ZUS Z-3 (w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem).

Zgodnie z art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tj. Dz. U. z 2021 roku, poz.423), jeżeli Zakład - w terminach przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych lub świadczeń zleconych do wypłaty na mocy odrębnych przepisów albo umów międzynarodowych - nie ustalił prawa do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia, jest obowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia, w wysokości odsetek ustawowych określonych przepisami prawa cywilnego. Nie dotyczy to przypadku, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności. Przesłanką powstania obowiązku organu rentowego wypłaty odsetek jest więc opóźnienie tego organu w ustaleniu prawa do świadczenia pieniężnego lub wypłaty tego świadczenia. (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 września 2011 r. II UK 22/11).

Błędy organu rentowego rodzące jego odpowiedzialność w postaci zapłaty odsetek można zakwalifikować jako błędy w wykładni lub niewłaściwym zastosowaniu prawa oraz błędy w ustaleniach faktycznych, będące skutkiem naruszenia przepisów proceduralnych. Błąd w wykładni lub niewłaściwym zastosowaniu prawa jest popełniany wówczas, gdy na podstawie prawidłowo i kompletnie zebranego materiału dowodowego oraz po ustaleniu niezbędnych okoliczności, organ rentowy wydaje decyzję odmawiającą ustalenia prawa, ponieważ błędnie dokonuje interpretacji obowiązujących regulacji, w przedmiotowym stanie faktycznym. W takiej sytuacji sąd nie uzupełnia ustaleń faktycznych dokonanych przez organ rentowy. Jeżeli zatem organ rentowy dokonał nieprawidłowej wykładni lub błędnego zastosowania prawa, to ubezpieczonemu należą się odsetki od kwoty świadczenia przyznanego wyrokiem sądu, liczone od upływu terminu, w którym organ rentowy powinien był wydać prawidłową decyzję uwzględniającą wniosek. Bardziej złożoną jest prawna kwalifikacja błędu w ustaleniach faktycznych, jako przesłanki uzasadniającej odpowiedzialność organu rentowego z tytułu wypłaty odsetek za opóźnienie. Możliwa jest bowiem sytuacja, iż przyznanie prawa do świadczenia nastąpi na skutek ustaleń faktycznych sądu. Aby stwierdzić w takiej sytuacji, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za to opóźnienie, konieczne jest wykazanie, że w przepisanym terminie organ rentowy nie dysponował materiałem umożliwiającym przyznanie świadczenia z uwzględnieniem jednakże tego, czy organ rentowy w ramach swoich kompetencji i nałożonych obowiązków poczynił wszystkie możliwe ustalenia faktyczne i wyjaśnił wszystkie okoliczności konieczne do wydania decyzji. Jeżeli bowiem zmiana decyzji w postępowaniu odwoławczym będzie uzasadniona ustaleniami co do takich okoliczności, które nie były i nie mogły być znane organowi rentowemu, to nie będzie podstaw do uznania, iż opóźnienie jest następstwem okoliczności, za które ponosi on odpowiedzialność. (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 29 maja 2014 r. III AUa 2071/13 LEX nr 1483723).

Na gruncie rozpoznawanej sprawy skarżący wywodzi, iż dopiero prawomocny wyrok Sądu Okręgowego w sprawie VIII U 3889/19 w zakresie podlegania ubezpieczeniom społecznym, uprawniał ubezpieczoną do żądania wypłaty świadczenia. Stanowisko organu rentowego opierało się zaś na materiale mu dostępnym, w ramach ograniczonego zakresu dowodowego. Dlatego odmienna ocena stanu faktycznego przez Sąd Okręgowy, nie może , zdaniem apelującego powodować odpowiedzialności organu rentowego. W ocenie apelującego dowody uprawniające do świadczeń chorobowych zostały zgromadzone dopiero w postępowaniu sądowym.

W ocenie Sądu Okręgowego twierdzenia te nie mogą się ostać, gdyż wbrew twierdzeniom apelacji, organ rentowy poczynił ustalenia w sprawie nie w ramach swobodnej lecz błędnej oceny zgromadzonego w sprawie materiału.

Zaznaczyć należy, iż organ rentowy w ramach swych kompetencji - mógł doprowadzić do wyjaśnienia wszystkich niezbędnych okoliczności pozwalających na wydanie prawidłowej decyzji w sprawie. Bezsprzecznie już na etapie postępowania administracyjnego organ rentowy mógł przeprowadzić pełne i rzetelne postępowanie wyjaśniające, które pozwoliłoby na właściwą ocenę sytuacji prawnej wnioskodawczyni. Tymczasem z niewiadomych względów, nie mając jakichkolwiek ku temu podstaw , organ rentowy opierając się jedynie na subiektywnym przekonaniu, zakwestionował podleganie wnioskodawczyni ubezpieczeniom społecznym. Co ważne , w trakcie trwania postępowania przed organem rentowym , pracodawca ubezpieczonej aktywnie współpracował z organem rentowym. Przy czym ,zaniechań w tym przedmiocie, nie może tłumaczyć nawet fakt ewentualnego ograniczonego obiektywizmu wyjaśnień składanych w takich przypadkach. A zatem jedynie błędne działanie organu rentowego sprawiło, iż okoliczności wynikające z braku przeprowadzenia stosownych dowodów, nie były mu znane w postępowaniu administracyjnym. Stąd też nie sposób uznać, że organ rentowy poczynił wszystkie możliwe ustalenia faktyczne i wyjaśnił wszystkie okoliczności konieczne do wydania decyzji, a co za tym idzie, iż zaistniałe opóźnienie w wypłacie świadczeń w postaci zasiłku chorobowego i macierzyńskiego jest następstwem okoliczności, za które nie ponosi on odpowiedzialności.

Wobec powyższego nieistotnym jest też, że prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w sprawie VIII U 3889/19 ustalono fakt podlegania przez wnioskodawczynię ubezpieczeniom społecznym. Bezwzględnie bowiem postępowanie przed Sądem Okręgowym zakończone wyrokiem zmieniającym decyzję ZUS w zakresie podlegania przez wnioskodawczynię ubezpieczeniom i potwierdzający, prawo ubezpieczonej do świadczeń, było następstwem błędów organu rentowego w postępowaniu administracyjnym.

Reasumując, w tym stanie rzeczy Sąd II instancji uznał, także apelacyjny zarzut naruszenia przepisów prawa materialnego art. 85 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa za całkowicie nietrafny.

Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację skarżącego jako bezzasadną.

Zarządzenie: odpis wyroku z uzasadnieniem

doręczyć ZUS.

S.B.