Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 28 lipca 2021 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., po rozpatrzeniu wniosku P. D. z dnia 10 maja 2021 roku, odmówił mu przyznania rekompensaty z tytułu utraty możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

ZUS odmówił ubezpieczonemu prawa do rekompensaty ponieważ nie został udokumentowany 15- letni okres wykonywania zatrudnienia w szczególnych warunkach do dnia 31 grudnia 2008 roku.

Do stażu pracy w szczególnych warunkach organ rentowy zaliczył ubezpieczonemu następujące okresy zatrudnienia:

1.  od 10.07.1974 r. do 30.07.1977 r. w (...) S.A.;

2.  od 13.08.1990 r. do 30.04.1998 r. w (...) S.A.;

3.  od 04.05.1998 r. do 30.06.2002 r. w (...) Sp. z o.o., tj. 14 lat, 6 miesięcy i 4 dni okresów składkowych z wyłączeniem okresów nieskładkowych.

Z kolei do stażu pracy w szczególnych warunkach organ rentowy nie zaliczył ubezpieczonemu następujących okresów zatrudnienia:

1.  od 10.08.1977 r. do 30.04.1980 r. w (...) B.;

2.  od 07.05.1980 r. do 31.01.1985 r. w ZETA ponieważ archiwum nie jest uprawnione do wystawiania świadectw pracy w szczególnych warunkach.

(decyzja – k. 29-29 verte plik II załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Odwołanie od w/w decyzji wniósł P. D. wskazując, że od dnia 10 sierpnia 1977 roku do dnia 30 kwietnia 1980 roku pracował w (...) Organika – B. w Z.. W tym czasie odbywał też zasadniczą służbę wojskową, po której w ciągu miesiąca wrócił do pracy w w/w miejscu. Jak wynika z treści odwołania, od dnia 10 sierpnia 1977 roku ubezpieczony zatrudniony był na Oddziale Produkcyjnym (Wydział Standaryzacji) na stanowisku aparatowy. Po powrocie z wojska powrócił na Wydział Standaryzacji i pracował jako ślusarz – spawacz. Stanowisko ślusarz – spawacz było łączone. Praca wnioskodawcy polegała na usuwaniu awarii powstałych w urządzeniach i ciągach technologicznych. Skarżący sam przygotowywał materiały, które później wspawywał w instalacje rurowe, naprawiał urządzenia typu kadzie czy aparaty do produkcji barwników np. wewnątrz kadzi naprawiał zawory spustowe, prostował na gorąco mieszadła, wymieniał uszkodzone części aparatury.

(odwołanie – k. 3)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie podnosząc argumentację jak w zaskarżonej decyzji. Jako pracy w szczególnych warunkach ZUS nie uwzględnił okresów: zatrudnienia w (...) B.: od dnia 10 sierpnia 1977 roku do dnia 30 września 1977 roku, od dnia 1 października 1977 roku do dnia 17 października 1977 roku, od dnia 13 listopada 1979 roku do dnia 30 września 1980 roku oraz zatrudnienia w zakładach (...) od dnia 7 maja 1980 roku do dnia 31 stycznia 1985 roku.

Jednocześnie organ rentowy odnosząc się do wnioskowanego w odwołaniu przez skarżącego zaliczenia okresu odbywania przez niego służby wojskowej, tj. od dnia 18 października 1977 roku do dnia 12 listopada 1979 roku jako okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach wskazał, że zasadnicza służba wojskowa w okresie od dnia 29 listopada 1967 roku do dnia 31 sierpnia 1979 roku podlega uwzględnieniu jako okres pracy w szczególnych warunkach wyłącznie przy ustalaniu prawa do emerytury na podstawie art. 184 ustawy emerytalnej w związku z art. 32, jeżeli ubezpieczony po zakończeniu służby został zatrudniony w tych samych warunkach przez pracodawcę, u którego był zatrudniony w chwili powołania do służby. Wobec tego nie ma możliwości uwzględnienia okresu służby wojskowej, jako okresu pracy w warunkach szczególnych podczas rozpatrywania prawa do rekompensaty.

(odpowiedź na odwołanie – k. 4-5)

W piśmie procesowym z dnia 11 marca 2022 profesjonalny pełnomocnik skarżącego poparł złożone przez niego odwołanie wskazując, że wnioskodawca w okresach od dnia 10 sierpnia 1977 roku do dnia 30 września 1977 roku pracował na stanowisku aparatowego barwników i półproduktów, a od dnia 1 października 1977 roku do dnia 17 października 1977 roku zatrudniony był na stanowisku ślusarz- spawacz w (...) B., po czym w okresie od dnia 18 października 1977 roku do dnia 12 listopada 1979 roku odbywał zasadniczą służbę wojskową, po której od dnia 13 listopada 1979 roku został przyjęty ponownie do (...) B. na stanowisko takie samo jak przed służbą wojskową i zatrudnienie kontynuował do dnia 30 września 1980 roku. Ponadto w okresie od dnia 7 maja 1980 roku do dnia 31 stycznia 1985 roku skarżący zatrudniony był w (...) na stanowisku spawacza. Ze wskazanego pisma wynika, że prace skarżącego na stanowisku aparatowego, ślusarza – spawacza oraz spawacza jako prace wymienione w Rozporządzeniu Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, winny zostać uznane za prace w warunkach szczególnych. Również okres odbywania przez wnioskodawcę zasadniczej służby wojskowej przypadającej w okresie jego zatrudnienia w (...) B. od dnia 18 października 1977 roku do dnia 12 listopada 1979 roku powinien zostać zaliczony do okresów pracy w warunkach szczególnych uwzględnianych na potrzeby ustalenia prawa do rekompensaty, bowiem zarówno przed rozpoczęciem służby wojskowej oraz bezpośrednio po jej zakończeniu ubezpieczony wykonywał bez przerw prace spawacza w (...) B..

(pismo procesowe – k. 30-35)

Na rozprawie w dniu 13 września 2022 roku pełnomocnik wnioskodawcy poparł odwołanie, zaś pełnomocnik ZUS wniósł o jego oddalenie.

(końcowe stanowiska stron – rozprawa z dnia 13 września 2022 roku e-protokół (...):09:09 – 00:11:08 – płyta CD – k. 53)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

P. D. urodził się w dniu (...).

(okoliczność bezsporna)

W dniu 10 maja 2021 roku wnioskodawca złożył do ZUS wniosek o emeryturę wraz z rekompensatą.

(wniosek – k. nieponumerowane strony plik II załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Z umowy o pracę zawartej w dniu 10 sierpnia 1977 roku i wystawionej przez Zakłady (...) wynika, że wnioskodawca został zatrudniony we wskazanym zakładzie w Wydziale Standaryzacji na czas nieokreślony w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku aparatowego barwników i półproduktów.

(umowa o pracę w aktach osobowo-płacowych dot. zatrudnienia w (...) Organika – B. (koperta) – k. 26, zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 13 września 2022 roku e-protokół (...):04:49 – 00:09:09 – płyta CD – k. 53 w związku z rozprawą z dnia 15 marca 2022 roku e-protokół (...):06:01 – 00:19:01 – płyta CD – k. 38)

Jako aparatowy wnioskodawca pracował w pełnym wymiarze czasu pracy w Wydziale Standaryzacji, który zajmował się wykończeniem barwników. Skarżący musiał załadować barwnik (półprodukt do aparatu lub kadzi). Były to duże zbiorniki. Aparat służył do mieszania i uszlachetniania barwników. Później przepompowywano do kadzi lub na młynki, w przypadku aparatu następowało wypompowanie przy użyciu sprężonego powietrza. Odwołujący napełniał nucze – po dociągnięciu płynu z nuczy ładował podsuszony barwnik do wózków oddziałowych ręcznych. Wnioskodawca rozładowywał wózki z barwnikami w formie pasty. Kiedy ta maść dostała się do aparatu, wnioskodawca musiał dodać surowce - sól, płyny, kwasy. Wnioskodawca pracował z następującymi materiałami: siarka, sól, cukier. Substancje, przy których pracował odwołujący były drażniące oczy, oddech mniej.

(zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 13 września 2022 roku e-protokół (...):04:49 – 00:09:09 – płyta CD – k. 53 w związku z rozprawą z dnia 15 marca 2022 roku e-protokół (...):06:01 – 00:19:01 – płyta CD – k. 38, zeznania świadka K. P. na rozprawie w dniu 15 marca 2022 roku e-protokół (...):26:15 – 00:35:50 – płyta CD – k. 38)

Od dnia 1 października 1977 roku skarżącemu powierzono obowiązki ślusarza – spawacza w Wydziale Standaryzacji.

(angaże w aktach osobowo-płacowych dot. zatrudnienia w (...) Organika – B. (koperta) – k. 26, zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 13 września 2022 roku e-protokół (...):04:49 – 00:09:09 – płyta CD – k. 53 w związku z rozprawą z dnia 15 marca 2022 roku e-protokół (...):06:01 – 00:19:01 – płyta CD – k. 38)

W okresie zatrudnienia w (...) B., skarżący odbywał od dnia 18 października 1977 roku do dnia 12 listopada 1979 roku zasadniczą służbę wojskową, po której to odbyciu od dnia 13 listopada 1979 roku ponownie został przyjęty do (...) B. na stanowisko ślusarza – spawacza. Na wskazanym stanowisku pracy odwołujący pracował do dnia 30 września 1980 roku

(karty obiegowe zmiany, świadectwo pracy w aktach osobowo-płacowych dot. zatrudnienia w (...) Organika – B. (koperta) – k. 26, kopia książeczki spawacza – k. 49-51, zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 13 września 2022 roku e-protokół (...):04:49 – 00:09:09 – płyta CD – k. 53 w związku z rozprawą z dnia 15 marca 2022 roku e-protokół (...):06:01 – 00:19:01 – płyta CD – k. 38)

Będąc zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku ślusarza – spawacza wnioskodawca faktycznie zajmował się tylko spawaniem. Nie przygotowywał materiałów jako ślusarz – spawacz. Skarżący spawał elektrycznie lub gazowo, część rzeczy spawana była na warsztacie. Skarżący nie był oddelegowany do wykonywania innych prac.

(zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 13 września 2022 roku e-protokół (...):04:49 – 00:09:09 – płyta CD – k. 53 w związku z rozprawą z dnia 15 marca 2022 roku e-protokół (...):06:01 – 00:19:01 – płyta CD – k. 38, zeznania świadka K. P. na rozprawie w dniu 15 marca 2022 roku e-protokół (...):26:15 – 00:40:06 – płyta CD – k. 38)

Ze świadectwa pracy wystawionego przez Zakłady (...) wynika, że wnioskodawca zatrudniony był we wskazanym miejscu w okresie od dnia 7 maja 1980 roku do dnia 31 stycznia 1985 roku stale i w pełnym wymiarze czasu na stanowisku spawacz – hydraulik.

(świadectwo pracy, angaże, karty obiegowe zmiany w aktach osobowo-płacowych dot. zatrudnienia w Zakładach (...) (koperta) – k. 45, zaświadczenie (kopia) – k. 48, kopia książeczki spawacza – k. 49-51)

W Zakładach (...) wnioskodawca zajmował się tylko i wyłącznie spawaniem. Odwołujący nigdy nie pracował jako ślusarz czy hydraulik. Wnioskodawca spawał elementy na warsztacie. Spawane były elementy potrzebne do podtrzymania instalacji. Skarżący spawał gazowo i elektrycznie. Nie korzystał z urlopów bezpłatnych czy przestojów, nie był oddelegowany do wykonywania innych prac.

(zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 13 września 2022 roku e-protokół (...):04:49 – 00:09:09 – płyta CD – k. 53 w związku z rozprawą z dnia 15 marca 2022 roku e-protokół (...):19:01 – 00:23:42 – płyta CD – k. 38)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o całokształt materiału dowodowego zebranego w sprawie, w szczególności o dokumenty zawarte w załączonych do akt sprawy aktach ZUS oraz na podstawie osobowych źródeł dowodowych w postaci zeznań wnioskodawcy oraz świadka K. P., jak i dokumentów z akt osobowo – płacowych skarżącego z (...) Organika – B. i Zakładów (...), w tym m.in. angaży, umowy o pracę, kart obiegowych zmiany, świadectwa pracy. W niniejszej sprawie poza sporem pozostawał okres zatrudnienia wnioskodawcy w szczególnych warunkach uznany przez ZUS w łącznej ilości 14 lat, 6 miesięcy i 4 dni. Zgromadzonym dowodom Sąd dał wiarę. Podnieść należy, że organ rentowy nie kwestionował wartości zeznań skarżącego i powołanego w sprawie świadka – osoby niezainteresowanej rozstrzygnięciem sprawy na korzyść którejkolwiek ze stron, a jednocześnie pracownika tego samego zakładu co skarżący tj. (...) B. w tym samym czasie co wnioskodawca na stanowisku ślusarza- spawacza, a następnie brygadzisty, nie budzą wątpliwości przy ocenie ich wiarygodności, nie są wzajemnie ze sobą ani z treścią załączonych do akt sprawy dokumentów sprzeczne, wzajemnie ze sobą korespondują. Zdaniem Sądu, już samo przyjęcie okresu zatrudnienia odwołującego w Zakładach (...) od dnia 10 sierpnia 1977 roku do dnia 30 września 1977 roku, od dnia 1 października 1977 roku do dnia 17 października 1977 roku, od dnia 13 listopada 1979 roku do dnia 30 września 1980 roku, w którym ubezpieczony faktycznie wykonywał obowiązki pracownicze w warunkach szczególnych (aparatowy, spawacz), a następnie doliczenie go do już zaliczonego przez organ rentowy okresu jest wystarczające do przyznania wnioskodawcy rekompensaty za pracę w warunkach szczególnych.

Podkreślenia wymaga także, że świadek K. P. zatrudniony w (...) (...) otrzymał od pracodawcy świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jako zasadne zasługuje na uwzględnienie.

W rozpoznawanej sprawie kwestią sporną było, czy wnioskodawca posiada co najmniej 15-letni staż pracy w szczególnych warunkach uprawniający go do rekompensaty w myśl przepisów ustawy o emeryturach pomostowych.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (Dz.U.2022.0.1340), ustawa określa warunki nabywania prawa do emerytur i rekompensat przez niektórych pracowników wykonujących pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, zwanych „emeryturami pomostowymi”, o których mowa w art. 24 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

W myśl art. 2 pkt 5 tej ustawy rekompensata stanowi odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej.

Stosownie do art. 21 ust. 1 ustawy, rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS wynoszący co najmniej 15 lat.

Na mocy art. 21 ust. 2 powoływanej ustawy, rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Celem rekompensaty, podobnie jak i emerytury pomostowej, jest łagodzenie skutków utraty możliwości przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego przez pracowników zatrudnionych przy pracach w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W przypadku rekompensaty realizacja tego celu polega jednak nie na stworzeniu możliwości wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej, lecz na odpowiednim zwiększeniu podstawy wymiaru emerytury z FUS, do której osoba uprawniona nabyła prawo po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego (tak M. Zieleniecki - Komentarz do art.21 ustawy o emeryturach pomostowych, LEX, por. też wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 31.03.2016 r., III AUa 1899/15 – LEX 2044406).

Art. 23 ust. 1 w/w ustawy stanowi, że ustalenie rekompensaty następuje na wniosek ubezpieczonego o emeryturę.

A zatem należy wskazać, że prawo do rekompensaty, zgodnie z w/w ustawą, mają osoby urodzone po 31 grudnia 1948 r., które przed 1 stycznia 2009 r. wykonywały przez co najmniej 15 lat prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 32 i 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Należy wskazać, że art. 2 pkt 5 i art. 21 ust. 1 w/w ustawy o emeryturach pomostowych formułują dwie zasadnicze przesłanki nabycia prawa do rekompensaty: 1) nienabycie prawa do emerytury pomostowej, 2) osiągnięcie okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z FUS wynoszącego co najmniej 15 lat. Przesłanka negatywna została zawarta w art. 21 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Jest nią nabycie prawa do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

W literaturze podkreśla się, że wykładnia przepisu art. 21 ust.2 ustawy o emeryturach pomostowych nie może prowadzić do absurdalnego wniosku, że prawo do rekompensaty przysługuje wyłącznie tym osobom, które nie nabyły prawa do jakiejkolwiek emerytury z FUS. Skoro zgodnie z art.23 ustawy o emeryturach pomostowych rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, a zgodnie z art. 173 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS kapitał początkowy ustala się dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., za których były opłacane składki na ubezpieczenie społeczne przed dniem 1 stycznia 1999 r., to warunek sformułowany w art. 21 ust. 2 ustawy o emeryturach pomostowych należy rozumieć w taki sposób, że rekompensata jest adresowana wyłącznie do ubezpieczonych objętych systemem emerytalnym zdefiniowanej składki, którzy przed osiągnięciem podstawowego wieku emerytalnego nie nabyli prawa do emerytury z FUS obliczanej według formuły zdefiniowanego świadczenia. Przyjąć tym samym również należy, że rekompensata nie przysługuje tym ubezpieczonym, którzy zostali objęci ubezpieczeniem społecznym lub rozpoczęli służbę po 31 grudnia 1998 roku.

Analiza układu warunkującego prawo do emerytury pomostowej prowadzi do wniosku, że świadczenie to przysługuje tym pracownikom, którzy osiągnęli co najmniej 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art.32 ust.1 i 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, ale nie nabyli prawa do emerytury pomostowej z powodu nieuznania ich pracy za wykonywaną w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych (tak M. Zieleniecki - Komentarz do art.21 ustawy o emeryturach pomostowych, LEX).

Bezspornym jest w rozpoznawanej sprawie jest, że wnioskodawca nie nabył prawa do emerytury pomostowej, ani prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym w związku z wykonywaniem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

Stosownie natomiast do treści art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( tj. Dz. U. z 2020 r. , poz. 53 ), za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia w podmiotach, w których obowiązują wykazy stanowisk ustalone na podstawie przepisów dotychczasowych.

Z kolei art. 32 ust.4 ustawy emerytalnej stanowi, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, to jest na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz.43 ze zm.).

Z § 1 cytowanego rozporządzenia wynika, że jego treść stosuje się do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, wymienione w § 4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia. Przepis § 2 ust.1 rozporządzenia ustala, że za okresy uzasadniające nabycie prawa do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu uważa się okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

W świetle § 2 ust. 1 wskazanego rozporządzenia oraz zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przy czym powyższe okoliczności pracownik jest obowiązany udowodnić ( por. wyrok Sądu Najwyższego z 15 grudnia 1997 r. II UKN 417/97 – (...) i US (...) i wyrok Sądu Najwyższego z 15 listopada 2000 r. II UKN 39/00 Prok. i Prawo (...) ).

Za bezsporny w niniejszej sprawie należy uznać okres zatrudnienia wnioskodawcy w szczególnych warunkach w łącznej ilości 14 lat, 6 miesięcy i 4 dni.

Zdaniem sądu już samo doliczenie ubezpieczonemu do stażu jego pracy w szczególnych warunkach okresu jego zatrudnienia w (...) B.: od dnia 10 sierpnia 1977 roku do dnia 30 września 1977 roku, od dnia 1 października 1977 roku do dnia 17 października 1977 roku, od dnia 13 listopada 1979 roku do dnia 30 września 1980 roku powodowało, iż spełnia on warunek co do posiadania 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Rozporządzenie Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43) w § 2 ust. 2 zobowiązuje zakłady pracy do stwierdzenia okresów zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wyłącznie na podstawie posiadanej dokumentacji.

Brak takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy nie wyklucza jednak dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego.

Należy wskazać, że świadectwo pracy w warunkach szczególnych wydane pracownikowi przez pracodawcę z zachowaniem warunków przewidzianych normą § 2 ww. rozporządzenia stanowi domniemanie i podstawę do przyjęcia, iż okres pracy w nim podany jest okresem pracy w warunkach szczególnych. Samo jednakże posiadanie świadectwa pracy potwierdzającego wykonywanie zatrudnienia w warunkach szczególnych organu rentowego nie wiąże i nie przesądza automatycznie o przyznaniu świadczenia emerytalnego na podstawie art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach w postępowaniu sądowym traktuje się jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c., który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dokument taki może być więc weryfikowany pod kątem prawdziwości wskazanych w nim faktów (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 4 listopada 2008 roku sygn. III AUa 3113/08, Lex nr 552003; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 30 listopada 2006 roku sygn. III AUa 466/06, opubl: Orzecznictwo Sądu Apelacyjnego w Katowicach rok 2007, Nr 3, poz. 8; wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 24 września 2008 roku sygn. III AUa 795/08, opubl: Orzecznictwo Sądów Apelacji B. rok 2008, Nr 4, str. 60). Sąd nie jest zatem w żaden sposób związany oceną charakteru zatrudnienia pracownika dokonaną przez pracodawcę w wystawionym pracownikowi świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Ma ono służyć jedynie celom dowodowym. Dokument ten podlega co do swojej wiarygodności i mocy dowodowej takiej samej ocenie, jak każdy inny dowód (art. 233 § 1 k.p.c.) – vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 kwietnia 2009 r., sygn. I UK 316/08, LEX nr 707858, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca 2011 r., sygn. akt III UK 213/10, LEX nr 950436).

Okresy pracy w warunkach szczególnych wskazane w powołanym wyżej rozporządzeniu w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach mogą być wykazywane przez zainteresowanego, przed Sądem wszelkimi środkami dowodowymi, a przewidzianymi przez kodeks postępowania cywilnego, a w szczególności dokumentami z osobowych akt pracowniczych, zeznaniami świadków, przesłuchaniem stron. Przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków przed organem rentowym nie jest dopuszczalne (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 27 maja 1985 roku - III UZP 5/85 LEX nr 14635, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 września 1984 roku - (...)LEX nr 14630 uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 1984 roku - III UZP 6/84 LEX nr 14625).

Podkreślić należy, że istotnym jest jakie prace realnie w toku swojego zatrudnienia wykonywał skarżący bowiem sama nazwa stanowiska (lub brak tej nazwy) nie może dyskwalifikować faktycznie wykonywanych prac w spornym okresie zatrudnienia jako prac wykonywanych w szczególnych warunkach.

Dla celów ustalenia pracy w warunkach szczególnych znaczenie ma nie nazewnictwo zajmowanych stanowisk, lecz faktyczny zakres wykonywanych prac.

W ocenie Sądu Okręgowego brak było przeszkód by zaliczyć ubezpieczonemu do stażu pracy w szczególnych warunkach okres zatrudnienia w (...) B. od dnia 10 sierpnia 1977 roku do dnia 30 września 1977 roku, od dnia 1 października 1977 roku do dnia 17 października 1977 roku, od dnia 13 listopada 1979 roku do dnia 30 września 1980 roku.

W ocenie Sądu nie ulega wątpliwości, że wnioskodawca wykazał, iż w spornym okresie tj. od dnia 10 sierpnia 1977 roku do dnia 30 września 1977 roku pracował na stanowisku aparatowego barwników i półproduktów, a od dnia 1 października 1977 roku do dnia 17 października 1977 roku oraz od dnia 13 listopada 1979 roku do dnia 30 września 1980 roku pomimo nazwy figurującej w dokumentacji osobowo – płacowej wnioskodawcy dotyczącej wskazanego okresu zatrudnienia (ślusarz – spawacz), ubezpieczony faktycznie wykonywał tylko czynności spawacza. Powyższe wypływa wprost z zeznań wnioskodawcy, powołanego w sprawie świadka, stąd Sąd nie ma wątpliwości, że odwołujący faktycznie wykonywał tylko czynności spawacza. Skarżący spawał elektrycznie lub gazowo, część rzeczy spawana była na warsztacie. Skarżący nie był oddelegowany do wykonywania innych prac. Z kolei jako aparatowy wnioskodawca zajmował się załadowywaniem barwnika (półprodukt do aparatu lub kadzi). Odwołujący napełniał nucze – po dociągnięciu płynu z nuczy ładował podsuszony barwnik do wózków oddziałowych ręcznych. Wnioskodawca rozładowywał wózki z barwnikami w formie pasty, do której dodawał w następnej kolejności sól, płyny, kwasy. Substancje, przy których pracował odwołujący były drażniące oczy, oddech mniej.

Pracę spawacza zaliczyć należy do prac w warunkach szczególnych. Analiza treści wykazu A do powołanego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku wskazuje, że wymienione w pkt 12 Działu XIV prace – prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomotowodorowym są pracami w szczególnych warunkach.

Praca spawacza została także wymieniona w wykazie A, Dział XIV, poz. 12 pkt 1 Załącznika nr 1 do Zarządzenia nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 roku w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego (Dz.Urz. Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z 1987 nr 4 poz. 7).

Z kolei prace wykonywane na stanowisku aparatowego są pracami w warunkach szczególnych wymienionymi w wykazie A, Dziale IV, poz. 28 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43) tj. prace przy produkcji barwników, półproduktów oraz produkcja środków pomocniczych stosowanych w farbiarstwie, włókiennictwie i przemyśle skórzanym. Ponadto stanowisko aparatowego zostało wymienione w wykazie A stanowiącym załącznik nr 1 do zarządzenia nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 r. w dziale IV pod poz. 28 pkt 1 – aparatowy przy produkcji barwników, półproduktów oraz produkcja środków pomocniczych stosowanych w farbiarstwie, włókiennictwie i przemyśle skórzanym.

Pojęcie "pracy w warunkach szczególnych" jest pojęciem prawnym, co oznacza, że tylko praca skatalogowana w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.), wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy jest pracą w warunkach szczególnych. W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że praca w szczególnych warunkach, to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 14 września 2007 r., III UK 27/07, OSNP 2008 nr 21-22, poz. 325; z dnia 19 września 2007 r., III UK 38/07, OSNP 2008 nr 21-22, poz. 329; z dnia 6 grudnia 2007 r., III UK 66/07, Lex nr 483283; z dnia 22 stycznia 2008 r., I UK 210/07, OSNP 2009 nr 5-6, poz. 75).

Mając na uwadze powyższe nie ulega wątpliwości, że wnioskodawca pracował w szczególnych warunkach przez ponad 15 lat oraz że spełnione zostały wszystkie pozostałe przesłanki do nabycia prawa do rekompensaty przewidzianej w art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych.

Organ rentowy uznał wnioskodawcy staż pracy w szczególnych warunkach wynoszący 14 lat, 6 miesięcy i 4 dnia, zaś w ocenie Sąd Okręgowego do stażu pracy w szczególnych warunkach należy zaliczyć wnioskodawcy także sporny okres od dnia 10 sierpnia 1977 roku do dnia 30 września 1977 roku, od dnia 1 października 1977 roku do dnia 17 października 1977 roku, od dnia 13 listopada 1979 roku do dnia 30 września 1980 roku- zatrudnienie w (...) B. (1 rok, 24 dni) co łącznie daje 15 lat, 6 miesięcy, 28 dni czyli okres ponad 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Na marginesie wskazać jedynie należy, że nie było potrzeby analizowania okresu odbywania przez wnioskodawcę zasadniczej służby wojskowej od dnia od dnia 18 października 1977 roku do dnia 12 listopada 1979 roku oraz okresu od dnia 7 maja 1980 roku do dnia 31 stycznia 1985 roku kiedy to wnioskodawca świadczył pracę w zakładach (...) ponieważ powyżej udowodniony okres był wystarczający do uzyskania przedmiotowego świadczenia tj. rekompensaty.

Mając na względzie powyższe Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję ZUS i przyznał P. D. prawo do rekompensaty z tytułu utraty możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi organu rentowego z aktami rentowymi.

6 X 2022 roku.