Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 września 2022 roku

Sąd Okręgowy w Toruniu - IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący Sędzia Danuta Domańska

Protokolant st. sekr. sąd. Emilia Witkowska - Marciniak

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 24 sierpnia 2022 roku w Toruniu

sprawy (...)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w T.

o zwrot nienależnie pobranego świadczenia

na skutek odwołania (...)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w T.

z dnia 12 stycznia 2022 roku znak (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że ustala, iż ubezpieczona (...) nie pobrała nienależnie świadczenia za okres od 13 kwietnia 2021 roku do 30 września 2021 roku w kwocie 16 472,93 zł (szesnaście tysięcy czterysta siedemdziesiąt dwa złote 93/100) i nie jest zobowiązana do zwrotu tej kwoty.

Sędzia Danuta Domańska

IV U 206/22

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 12 stycznia 2022 roku, znak: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. stwierdził, że ubezpieczona (...) pobrała nienależnie świadczenia za okres od 13 kwietnia 2021r. do 30 listopada 2021r. w łącznej kwocie 16 472,93 zł z tytułu emerytury oraz dodatkowego rocznego świadczenia i zobowiązał ubezpieczoną do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń w terminie 30 dni od daty doręczenia decyzji. Decyzja nie zawierała uzasadnienia.

Postanowieniem z dnia 22 lutego 2022r. ZUS - na podstawie art. 113 § 1 ustawy z dnia 14.06.1960r. kodeksu postępowania administracyjnego w związku z art. 83b ustawy z dnia 13.10.1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych - postanowił sprostować oczywistą omyłkę pisarską w decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w T. z 12 stycznia 2022r. znak: (...) w ten sposób, ze w punkcie II jako okres nienależnie pobranych świadczeń winien być wymieniony okres od 13.04.2021r. do 30.09.2021r., a podano okres od 13.04.2021r. do 30.11.2021r. Organ rentowy wskazał w postanowieniu, że była to oczywista omyłka, którą należało sprostować.

W odwołaniu od powyższej decyzji (...) wniosła o jej uchylenie
w całości. W uzasadnieniu wskazała, że nabyła prawo do emerytury na mocy decyzji z dnia 10 maja 2021r. Wniosek o przyznanie emerytury ubezpieczona złożyła w dniu 16 marca
2021r., tj. po osiągnięciu wieku emerytalnego. Wówczas ubezpieczona pozostawała bez zatrudnienia.

(...) wyjaśniła, że była zatrudniona w Sądzie Rejonowym
w C. od dnia 21 marca 1989r. Stosunek pracy został rozwiązany na podstawie oświadczenia pracodawcy z dnia 19 grudnia 2019r. Jako przyczynę pracodawca wskazał prawomocne skazanie za występek. Ubezpieczona złożyła pozew przeciwko pracodawcy
o przywrócenie do pracy na poprzednim stanowisku pracy – starszego sekretarza sądowego. Sąd Rejonowy w G. wyrokiem z dnia 18 listopada 2020r. w sprawie o sygn. akt
(...) przywrócił powódkę do pracy na poprzednich warunkach pracy i płacy. Sąd Okręgowy we W. wyrokiem z dnia 31 sierpnia 2021r. w sprawie o sygn. akt
(...) utrzymał ww. wyrok w mocy. Ubezpieczona została przywrócona do pracy
7 września 2021r., pozostawała w stosunku do pracy do dnia 30 września 2021r.

Ubezpieczona wskazała, że poinformowała Zakład Ubezpieczeń Społecznych
o przywróceniu do pracy niezwłocznie, następnego dnia po rozwiązaniu stosunku pracy.
W ocenie ubezpieczonej, organ rentowy błędnie uznał, że na skutek prawomocnego orzeczenia o przywróceniu do pracy stosunek pracy był kontynuowany tak, jakby w ogóle nie uległ rozwiązaniu. Zdaniem ubezpieczonej orzeczenie o przywróceniu do pracy działa ex nunc. Ubezpieczona, w okresie od chwili nabycia uprawnień emerytalnych do dnia faktycznego powrotu do pracy, pozostawała bez zatrudnienia ze wszelkimi konsekwencjami.

Zdaniem ubezpieczonej, zaskarżona decyzja jest też niezgodna z zasadami współżycia społecznego. Ubezpieczona do dnia 7 września 2021r. pozostawała bez zatrudnienia, a co się z tym wiąże nie otrzymywała wynagrodzenia. Przyznana i otrzymywana emerytura przeznaczona była na codzienne utrzymanie. W sytuacji życiowej i finansowej ubezpieczonej decyzja o zwrocie emerytury powoduje dla niej nieodwracalne, negatywne konsekwencje.
W momencie złożenia wniosku o przyznaniu emerytury i wydaniu decyzji o jej przyznaniu spełnione były wszelkie przewidziane prawem przesłanki, dlatego też nie sposób mówić
o tym, że było to świadczenie nienależne.

Ubezpieczona wskazała, że zgodnie z treścią art. 138 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia
17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
(Dz. U. z 2021 r., poz. 291 ze zm.) za nienależnie pobrane świadczenie uważa się świadczenia wypłacone pomimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania. W ocenie ubezpieczonej,
w przedmiotowej sprawie nie ziściły się przesłanki zwrotu świadczenia nienależnie pobranego. Nadto wskazania wymaga, że ubezpieczona nie została pouczona o braku prawa do pobierania wskazanego świadczenia.

W odpowiedzi na odwołanie (...) Oddział w T. podtrzymał dotychczasowe stanowisko wskazane w zaskarżonej decyzji, wnosząc o oddalenie odwołania. Organ rentowy podkreślił, iż ubezpieczona w dniu złożenia wniosku o emeryturę nie poinformowała organu rentowego, że wyrokiem z dnia 18.11.2020r. Sąd Rejonowy w G. przywrócił powódkę do pracy u pozwanego na poprzednich warunkach pracy i płacy. Ponadto ZUS powołał się na pismo Dyrektora Sądu Rejonowego w C., w którym wskazano, iż przywrócenie do pracy ubezpieczonej dotyczyło okresu od dnia 21.12.2019r. do 06.09.2021r.

Sąd ustalił, co następuje:

(...) świadczyła pracę w Sądzie Rejonowym w C. od
21 marca 1989 r., ostatnio na stanowisku starszego sekretarza sądowego.

Dowód: - dokumentacja w aktach osobowych ( umowa o pracę z dnia 21.03.1989r., powierzenie obowiązków starszego sekretarza sądowego z dnia 21.02.1994r.) - k. 22 akt.

W dniu 22 stycznia 2018r. Prokuratura Rejonowa w G. wszczęła śledztwo pod sygnaturą (...) w sprawie przekroczenia uprawnień przez (...) w celu osiągnięcia korzyści majątkowej poprzez ukrycie dokumentu mającego być podstawą egzekucji z wynagrodzeniem za pracę.

Po zakończeniu śledztwa sporządzony został akt oskarżenia, na mocy którego (...) została oskarżona o to, że w okresie od 5 września 2017r. do dnia
17 października 2017r. w C., działając jako funkcjonariusz publiczny – pracownik Sądu Rejonowego w C. zatrudniony na stanowisku starszego sekretarza sądowego zajmującego się windykacją należności sądowych, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, przekroczyła swoje uprawnienia poprzez ukrycie przekazanego jej omyłkowo przez innego pracownika sądowego dokumentu do dysponowania, którym nie była uprawniona w postaci pisma Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy - Woli A. M. z dnia 21 sierpnia 2017r. stanowiącego zawiadomienie o zajęciu jej wynagrodzenia za pracę w związku z prowadzonym postępowaniem egzekucyjnym w sprawie o sygn. (...)prowadzonym z wniosku wierzyciela (...) LTD na podstawie tytułu wykonawczego w postaci nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu upominawczym przez Sąd Rejonowy
w C. z dnia 31 lutego 2017r., sygn. akt (...), co w konsekwencji uniemożliwiło skuteczne prowadzenie postępowania egzekucyjnego, wstrzymując czynności związane z realizacją zajęcia komorniczego i czym działała na szkodę interesu publicznego
i prywatnego, tj. o czyn z art. 231 § 2 kk i art. 268 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk.

Wyrokiem z dnia 25 lipca 2019r. wydanym w sprawie o sygnaturze akt (...) Sąd Rejonowy w Ś.uznał (...) winną popełnienia zarzucanego jej czynu z tym ustaleniem, ze ukryła dokument, którym nie miała prawa wyłącznie rozporządzać, tj. występku z art. 231 § 2 kk i art. 276 kk w zw. z art. 11 § 2 kk i za to wymierzył karę 1 roku pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 2 lat tytułem próby.

Wyrokiem z dnia 20 listopada 2019 r. wydanym w sprawie o sygn. akt (...)Sąd Okręgowy w B. zmienił wyrok Sądu Rejonowego w Ś. w ten sposób, że ustalił, iż czyn zarzucany (...) polegał na tym, że będąc zatrudnioną jako starszy sekretarz sądowy Sądu Rejonowego w C., w okresie pomiędzy 5 września 2017 r. a 17 października 2017 r. ukryła, przekazany jej omyłkowo przez innego pracownika sądowego, dokument, którym nie miała prawa wyłącznie dysponować, w postaci pisma Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy - Woli A. M.
z 21 sierpnia 2017r., stanowiącego zawiadomienie o zajęciu jej wynagrodzenia za pracę
w związku z postępowaniem egzekucyjnym w sprawie o sygn. akt (...), prowadzonym z wniosku wierzyciela (...) LTD na podstawie tytułu wykonawczego
w postaci nakazu zapłaty, wydanego w postępowaniu upominawczym przez Sąd Rejonowy
w C. z 21 lutego 2017 r. – sygn. akt I Nc 110/17, który to czyn wyczerpywał znamiona występku określonego w art. 276 k.k. i postępowanie karne wobec (...) warunkowo umorzył na roczny okres próby.

Dowód: - pismo Prokuratury Rejonowej do Sądu Rejonowego w C. z dnia 23.01.2018 r. – k. 126 akt (...),

- wyrok Sądu Rejonowego w Ś. z dnia 25.07.2019 r. – k. 128 akt (...),

- wyrok Sądu Okręgowego w B. z dnia 20.11.2019 r. – k. 132 akt (...).

Pismem z dnia 5 grudnia 2019 r. Dyrektor Sądu Okręgowego w T. rozwiązał
z (...) umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika. Jako przyczynę rozwiązania umowy o pracę wskazano „prawomocne skazanie za występek z art. 276 kk na podstawie Wyroku Sądu Okręgowego w B. z dnia 20 listopada 2019 r. w sprawie sygn. akt (...)”.

W dniu 30 grudnia 2019r. pracodawca wystawił (...) świadectwo pracy, w którym wskazał, że ubezpieczona była zatrudniona w Sądzie Rejonowym
w C. na stanowiskach: referent, sekretarz sądowy, starszy sekretarz sądowy od
21 marca 1989r. do 20 grudnia 2019r. w wymiarze pełnego etatu. Rozwiązanie umowy nastąpiło na podstawie art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o pracownikach sądów i prokuratury (tekst jedn. Dz. U. z 2018 r., poz. 577) w zw. z art. 52 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1040 z późn. zm.).

Dowód: - pismo z dnia 05.12.2019 r. – k. 140 akt (...), oraz w aktach osobowych ubezpieczonej - k. 22 akt,

- świadectwo pracy ubezpieczonej z dnia 30.12.2019r. – k. 5 akt emerytalnych.

(...), nie zgadzając się z rozwiązaniem umowy o pracę, wniosła przeciwko pracodawcy pozew o przywrócenie do pracy.

Dowód: - pozew o przywrócenie do pracy - k. 3- 17 akt (...).

Wyrokiem z dnia 18 listopada 2020 r. wydanym w sprawie o sygn. (...) Sąd Rejonowy w G. przywrócił (...) do pracy u pozwanego na poprzednich warunkach pracy i płacy.

Od wyroku Sądu Rejonowego w G. z dnia 18 listopada 2020r. apelację wniósł pozwany Sąd Rejonowy w C..

Dowód: - wyrok Sądu Rejonowego w G. z dnia 18.11.2020 r. – k. 215 akt (...),

- apelacja - k 243- 269 akt (...).

W dniu 16 marca 2021r. (...) złożyła do organu rentowego wniosek o emeryturę. W części dotyczącej oświadczenia wnioskodawcy, w punkcie
5 zaznaczyła, że nie pozostaje w stosunku pracy. Do wniosku załączyła uwierzytelnioną
za zgodność z oryginałem kserokopię świadectwa pracy wystawionego w dniu 30 grudnia 2019 r. przez Sąd Rejonowy w C., potwierdzającą ustanie stosunku pracy wraz z dniem 20 grudnia 2019r. W świadectwie pracy wskazano, że ubezpieczona była zatrudniona
u tego pracodawcy od 21 marca 1989r. do 20 grudnia 2019r. w wymiarze pełnego etatu. Rozwiązanie umowy nastąpiło na podstawie art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o pracownikach sądów i prokuratury (tekst jedn. Dz. U. z 2018 r., poz. 577) w zw. z art. 52 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1040 z późn. zm.).

W informacji o okresach składkowych i nieskładkowych ubezpieczona wskazała, że
w okresie od 21 marca 1989r. do 20 grudnia 2019r. była zatrudniona w Sądzie Rejonowym w C..

W dniu złożenia wniosku o emeryturę (...) nie poinformowała organu rentowego, że wyrokiem z dnia 18 listopada 2020 r. wydanym w sprawie o sygnaturze akt (...) Sąd Rejonowy w G. przywrócił ubezpieczoną od pracy w Sądzie Rejonowym w C. na poprzednich warunkach pracy i płacy. Ubezpieczona uważała, że nie pozostaje w stosunku pracy, bowiem wyrok Sądu Rejonowego był nieprawomocny, ze świadectwa pracy wynikała data rozwiązania stosunku pracy - 20.12.2019r.

Dowód: - wniosek emerytalny – k. 1 – 3 akt emerytalnych,

- informacja o okresach składkowych i nieskładkowych – k. 4 akt emerytalnych,

- świadectwo pracy z dnia 30.12.2019r. – k. 5 akt emerytalnych,

- przesłuchanie ubezpieczonej na rozprawie w dniu 24 sierpnia 2022r. - protokół elektroniczny rozprawy od 00:11:19 do 00:32:28.

Decyzją z dnia 10 maja 2021r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. przyznał (...) prawo do emerytury od dnia 13 kwietnia 2021r., tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego i podjął wypłatę świadczenia. Wysokość świadczenia obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej wyniosła 2 480,38 zł., okresowa emerytura kapitałowa wyniosła 423,83 zł. Od 01.06.2021r. emerytura z FUS i okresowa emerytura kapitałowa wyniosły 2904,21 zł. brutto.

W punkcie III pouczenia w decyzji wskazano, że osoba, która nienależnie pobrała świadczenia emerytalno – rentowe jest zobowiązana do ich zwrotu. Za nienależnie pobrane uważa się świadczenia emerytalno - rentowe:

1.  wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie do nich prawa albo wstrzymanie wypłaty w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania;

2.  przyznane lub wypłacone na podstawie fałszywych zeznań lub dokumentów albo
w innych wypadkach świadomego wprowadzenia w błąd organu rentowego przez osobę pobierającą świadczenia;

3.  wypłacone z przyczyn niezależnych od organu rentowego osobie innej niż wskazana w decyzji tego organu.

W punkcie V ust. 1 pouczenia wskazano, że prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z każdym pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury oraz bez względu na wiek tego emeryta (dotyczy osób pozostających w stosunku pracy, do których stosuje się polskie przepisy prawa pracy lub odpowiednie przepisy ustawodawstw państw członkowskich UE/EOG lub Szwajcarii lub innych państw, z którymi Polskę łączą umowy międzynarodowe w dziedzinie zabezpieczenia społecznego, o ile zastosowanie tych umów skutkuje zrównaniem nawiązywania, kontynuowania lub rozwiązywania stosunków pracy).

Zgodnie z punktem VII ust. 1 wskazano, że w celu ustalenia, czy zachodzą okoliczności powodujące zawieszenie prawa do emerytury albo wstrzymanie wypłaty lub zmniejszenie jej wysokości, emeryt ma obowiązek powiadomić organ rentowy o:

- pobieraniu emerytury – renty z innego tytułu przyznanej przez inny organ albo pobieraniu uposażenia sędziego albo prokuratora w stanie spoczynku albo uposażenia rodzinnego;

- pobycie w gminnym domu pomocy społecznej na podstawie skierowanie wydanego przed 1.01.2004 r. w zakładzie opiekuńczo – leczniczym lub pielęgnacyjno – opiekuńczym (osobie, która przebywa w ww. placówce dodatek pielęgnacyjny nie przysługuje, chyba że przebywa poza tą placówką przez okres dłuższy niż 2 tygodnie w miesiącu);

- pobieraniu deputatu węglowego z tytułu zatrudnienia na kolei.

Drugą decyzją z dnia 10 maja 2021r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w T. przyznał (...) prawo do okresowej emerytury kapitałowej od dnia 13 kwietnia 2021r., tj. od dnia nabycia prawa do emerytury z FUS i podjął wypłatę świadczenia. Wysokość świadczenia wyniosła 423,83 zł.

Dowód: - decyzja ZUS o przyznaniu emerytury – k. 7 – 9 akt emerytalnych,

- decyzja o przyznaniu okresowej emerytury kapitałowej – k. 10 – 11 akt

emerytalnych.

Od wyroku Sądu Rejonowego w G. została wniesiona apelacja przez pozwanego - Sąd Rejonowy w C.. Odpis tej apelacji pełnomocnik ubezpieczonej otrzymał w maju 2021r.

Dowód: - przesłuchanie ubezpieczonej na rozprawie w dniu 24 sierpnia 2021r. -protokół elektroniczny rozprawy od 00:11:19 do 00:32:28.

Wyrokiem z dnia 31 sierpnia 2021r. wydanym w sprawie o sygn. (...) Sąd Okręgowy we W. oddalił apelację pozwanego Sądu Rejonowego w C. od wyroku Sądu Rejonowego w G. z dnia 18 listopada 2020 r.

Dowód: - wyrok z dnia 31.08.2021 r. – k. 356 akt (...) ( (...)).

W dniu 2 września 2021 r. (...) skierowała do Dyrektora Sądu Okręgowego w T. pismo, w którym wskazała, że zgodnie z prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w G. z dnia 18 listopada 2020r. sygn. akt. (...) oraz Sądu Okręgowego we W. z dnia 31 sierpnia 2021r. sygn. akt. (...) zgłasza gotowość do podjęcia pracy. Wniosła również o zmianę świadectwa pracy z dnia 30 grudnia 2019 r. nr. (...).

Dowód: - pismo ubezpieczonej z dnia 02.09.2021r. – k. 28 akt sądowych.

W dniu 3 września 2021 r. (...) stawiła się w siedzibie organu rentowego i złożyła do protokołu oświadczenie, że wyrokiem sądu została przywrócona do pracy – pracodawca bezpodstawnie z dniem 20 grudnia 2019 r. zwolnił ubezpieczoną dyscyplinarnie, w kwietniu 2021 r. nabyła prawa emerytalne. Równocześnie zwróciła się
z zapytaniem, jakie ewentualne konsekwencje ponosi za przywrócenie do pracy, czy emerytura będzie zawieszona, a wypłacone kwoty do zwrotu, czy może aktualnie pobierać emeryturę i pracować w zakładzie, który przywrócił ją do pracy. Poprosiła o kontakt telefoniczny w trybie pilnym.

Dowód: - protokół – k. 12 akt emerytalnych.

W piśmie z dnia 6 września 2021r. do organu rentowego (...) wskazała, że wyrokiem Sądu Rejonowego w G. z dnia 18 listopada 2020r. (sygn. akt (...)) i następnie wyrokiem Sądu Okręgowego we W. z dnia 31 sierpnia 2021r. (sygn. akt (...)) została przywrócona ze skutkiem natychmiastowym do pracy, w związku z czym w dniu 7 września 2021 r. stawiła się do pracy w Sądzie Rejonowym w C.. W związku z tym prosiła o informację, jak obecna sytuacja ma zostać rozwiązana, aby nie naraziła się na nieuprawnione pobieranie świadczenia emerytalnego. Zwróciła też uwagę, że w dniu 3 września 2021r. stawiła się w Oddziale ZUS w C. w celu załatwienia sprawy, jednak pracownik nie potrafił udzielić jej informacji, co należy zrobić. Zwróciła się zatem
o kontakt telefoniczny, ale do dnia wniesienia pisma nikt się z nią nie skontaktował.

Dowód: - pismo z dnia 06.09.2021r. – k. 13 akt emerytalnych.

W piśmie z dnia 16 września 2021r. do Głównego Księgowego Sądu Okręgowego w T. Dyrektor Sądu Okręgowego w T. wskazał, że w związku z przywróceniem do pracy (...) – starszego sekretarza sądowego na poprzednich warunkach pracy i płacy, należne wynagrodzenie za miesiąc wrzesień 2021r. należy wypłacić od dnia podjęcia zatrudnienia przez pracownika, tj. od dnia 07 września 2021r.

Dowód: - pismo z dnia 16.09.2021r. – k. 29 akt sądowych.

Ubezpieczona nie otrzymała wynagrodzenia od pracodawcy za cały okres pozostawania bez pracy, w tym za okres od 13.04.2021r. do 07.09.2021r., w świadectwie pracy również nie miała ciągłości w świadczeniu pracy w powyższym okresie. Otrzymała ekwiwalent za urlop w 2019r., w dniu 30.09.2021r. nie otrzymała ekwiwalentu za urlop.

Dowód: - przesłuchanie ubezpieczonej na rozprawie w dniu 24 sierpnia 2021r. -protokół elektroniczny rozprawy od 00:11:19 do 00:32:28.

W piśmie z dnia 29 września 2021r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w T. zwrócił się do Sądu Rejonowego w C. o nadesłanie informacji, na jakiej zasadzie została przywrócona do pracy (...) zatrudniona w okresie od
21 marca 1989 r. do 20 grudnia 2019r.

Dowód: - pismo z dnia 29 września 2021r. – k. 17 akt emerytalnych.

W piśmie z dnia 04 października 2021r. do ZUS - u Dyrektor Sądu Okręgowego w T. wskazał, że (...) została przywrócona do pracy na poprzednich warunkach pracy i płacy, w związku z wyrokiem Sądu Rejonowego w G. w sprawie sygn. akt (...) z dnia 18 listopada 2020 r. oraz wyrokiem Sądu Okręgowego we W. z dnia 31 sierpnia 2021 r. sygn. akt (...).

Jednocześnie poinformował, że w dniu 16 września 2021r. zawarto porozumienie stron w sprawie rozwiązania umowy o pracę z dniem 30 września 2021r. (jako ostatni dzień pracy). Porozumienie zostało zawarte w związku ze złożonym przez pracownika wnioskiem.

Dowód: - pismo z dnia 4.10.2021r. – k. 19 akt emerytalnych.

W piśmie z dnia 04 października 2021r. organ rentowy poinformował ubezpieczoną, że począwszy od października 2021r. wstrzymuje wypłatę emerytury w związku z trwającym postępowaniem z Sądem Rejonowym w C..

Dowód: - pismo z dnia 4.10.2021r. – k. 14 akt emerytalnych.

Decyzją z dnia 04 października 2021r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w T. wstrzymał (...) wypłatę emerytury od dnia 01 października 2021 r., tj. od najbliższego terminu płatności świadczenia. W uzasadnieniu decyzji wskazano, że z uwagi na toczące się postępowanie z zakładem pracy, Zakład zawiesił wypłatę emerytury do czasu ustalenia uprawnień do jej wypłaty.

Dowód: - decyzja ZUS z dnia 04.10.2021 r. – k. 15 – 16 akt emerytalnych.

Pismem z dnia 14 października 2021r. organ rentowy zwrócił się do Sądu Rejonowego w C. z zapytaniem, czy w związku z wyrokiem Sądu Rejonowego w G. z 18 listopada 2020r. oraz Sądu Okręgowego we W. z 31 sierpnia 2021r. przywrócono (...) do pracy na podstawie ciągłości zatrudnienia, tj. od 21 marca 1989 r., a wystawione świadectwo pracy z dnia 30 grudnia 2019 r. z rozwiązanym stosunkiem pracy jest nieaktualne, czy na podstawie nowo zawartej umowy o pracę.

Dowód: - pismo z dnia 14.10.2021r. – k. 20 akt emerytalnych.

Pismem z dnia 27 października 2021r. Dyrektor Sądu Okręgowego w T. poinformował organ rentowy, że świadectwo pracy z dnia 30 grudnia 2019r. jest nieaktualne. W dniu 06 września 2021r. zostało wydane nowe świadectwo pracy. Równocześnie wskazał, że przywrócenie do pracy (...) nastąpiło na poprzednich warunkach pracy i płacy, w związku z wyrokiem Sądu Rejonowego w G. w sprawie o sygn. akt
(...) z 18 stycznia 2020r. oraz wyrokiem Sądu Okręgowego we W. z dnia
31 sierpnia 2021r. sygn. akt (...).

Dowód: - pismo z dnia 27.10.2021 r. – k. 23 akt emerytalnych.

W dniu 03 listopada 2021r. (...) złożyła do organu rentowego uwierzytelnioną za zgodność z oryginałem kserokopię świadectw pracy wystawionych przez Sąd Rejonowy w C. z dnia 06 września 2021r., w którym wskazano, że była zatrudniona od 21 marca 1989 r. do 20 grudnia 2019 r. oraz z dnia 01 października 2021 r., w którym wskazano, że ubezpieczona pozostawała w zatrudnieniu od 07 września 2021 r. do 30 września 2021 r. (w tym czasie wykorzystała 3 dni urlopu wypoczynkowego za 2021r., w okresie zatrudnienia Zakład odprowadzał składki na ZUS).

Dowód: - świadectwa pracy – k. 24 – 28 akt emerytalnych.

W dniu 10 listopada 2021r. ubezpieczona przedłożyła uwierzytelnione kserokopie odpisów sentencji wyroków (sygn. akt (...) oraz sygn. akt (...)).

Dowód: - odpisy sentencji wyroków – k. 29 – 31 akt sądowych.

W dniu 01 grudnia 2021r. organ rentowy ponownie zwrócił się do Sądu Rejonowego
w C. o udzielenie informacji, z jakim dniem (...) rozwiązała stosunek pracy. Wyjaśnił, że na świadectwie pracy z 30 grudnia 2019r. oraz 6 września
2021 r. podano datę rozwiązania stosunku pracy 20 grudnia 2019 r., natomiast zgodnie ze świadectwem pracy z 01 października 2021 r. ponownie nawiązano stosunek pracy 07 września 2021r. W związku z powyższym organ rentowy poprosił o informację, czy przywrócenie do pracy (...) dotyczy również okresu od 21 grudnia 2019r. do 06 września 2021r.

Dowód: - pismo z dnia 01.12.2021 r. – k. 37 akt emerytalnych.

Pismem z dnia 03 grudnia 2021 r. Dyrektor Sądu Okręgowego w T. ponownie wskazał, że świadectwo pracy z dnia 30 grudnia 2019 r. jest już nieaktualne oraz że w dniu
06 września 2021 r. zostało wydane nowe świadectwo pracy. Wskazał też, że przywrócenie do pracy (...) nastąpiło na poprzednich warunkach pracy i płacy, w związku z wyrokiem Sądu Rejonowego w G. w sprawie o sygn. akt (...) z dnia
18 listopada 2020 r. oraz wyrokiem Sądu Okręgowego we W. z dnia 31 sierpnia
2021 r. sygn. akt (...). W związku z powyższym przywrócenie do pracy dotyczyło okresu od dnia 21 grudnia 2019 r. do 06 września 2021 r.

Dowód: - pismo z dnia 03 grudnia 2021 r. – k. 39 akt emerytalnych oraz k. 50 akt sądowych.

Decyzją z dnia 08 grudnia 2021r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. z urzędu podjął wypłatę emerytury w kwocie zaliczkowej od 01 października 2021r., tj. od następnego dnia po rozwiązaniu stosunku pracy. Wysokość świadczenia wyniosła 2 480,38 zł, łącznie z okresową emeryturą kapitałowa (423,83 zł) wynosiła 2 904,21 zł.

Dowód: - decyzja ZUS z dnia 08.12.2021r. – k. 34 – 36 akt emerytalnych.

Równocześnie, decyzją z dnia 08 grudnia 2021r. organ rentowy przyznał (...) dodatkowe roczne świadczenie pieniężne w kwocie 1 246,67 zł.

Dowód: - decyzja z dnia 08.12.2021r. – k. 32 – 33 akt emerytalnych.

Decyzją z dnia 11 stycznia 2022r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w T. ponownie ustali wysokość i podjął wypłatę okresowej emerytury kapitałowej od
01 października 2021r., tj. od następnego dnia po rozwiązaniu stosunku pracy. Świadczenie wyniosło kwotę 428,94 zł.

Dowód: - decyzja ZUS z dnia 11.01.2022 r. – k. 40 – 41 akt emerytalnych.

Decyzją z dnia 11 stycznia 2022r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w T. ponownie ustali wysokość emerytury od 01 października 2021 r., tj. od następnego dnia po rozwiązaniu stosunku pracy. Świadczenie wyniosło kwotę 2 684,64 zł, łącznie
z okresową emeryturą kapitałową 3 113,58 zł.

Dowód: - decyzja z dnia 11.01.2022 r. – k. 42 - 44 akt emerytalnych.

Decyzją z dnia 11 stycznia 2022r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w T. ustalił wysokość przysługującego (...) dodatkowego rocznego świadczenia pieniężnego, ponieważ na 31 października 2021r. miała prawo do emerytury
z FUS. Po ponownym ustaleniu ubezpieczonej przysługiwało dodatkowe roczne świadczenie pieniężne w kwocie 1 037,30 zł.

Dowód: - decyzja ZUS z dnia 11.01.2022 r. – k. 45 akt emerytalnych.

Zaskarżoną decyzją z dnia 12 stycznia 2022 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.:



stwierdził, że (...) pobrała nienależnie świadczenia za okres od
13 kwietnia 2021 r. do 30 listopada 2021 r. w łącznej kwocie 16 472,93 zł;



zobowiązał (...) do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń za okres od 13 kwietnia 2021 r. do 30 listopada 2021 r. w łącznej kwocie 16 472,93 zł.

Dowód: - zaskarżona decyzja – k. 49 akt emerytalnych.

Postanowieniem z dnia 22 lutego 2022r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w T. sprostował oczywistą omyłkę pisarską w decyzji z dnia 12 stycznia 2022 r. w ten sposób, że jako okres nienależnie pobranych świadczeń uznał okres od 13 kwietnia 2021 r. do 30 września 2021 r. w miejsce błędnie podanego okresu od 13 kwietnia 2021 r. do 30 listopada 2021 r.

Dowód: - postanowienie z dnia 22.02.2022 r. – k. 56 akt emerytalnych.

Zaskarżona decyzja ZUS dotyczy wyłącznie kwoty z tytułu emerytury, bez dodatkowego świadczenia rocznego.

/ bezsporne między stronami/.

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach emerytalnych organu rentowego, w aktach osobowych ubezpieczonej, w aktach sądowych niniejszej sprawy oraz w aktach sprawy Sądu Rejonowego w G. o sygn. akt (...), ponadto na podstawie przesłuchania ubezpieczonej w charakterze strony.

Sąd uznał zgromadzone dokumenty w sprawie za wiarygodne, nie były one też kwestionowane przez żadną ze stron postępowania. Sąd dał też wiarę zeznaniom ubezpieczonej, gdyż były szczere, dokładne i znalazły potwierdzenie w zgromadzonej, wiarygodnej dokumentacji w sprawie.

Odwołanie ubezpieczonej zasługuje na uwzględnienie, zaskarżona decyzja nie odpowiada prawu.

Zgodnie z treścią art. 103 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz. U. 2022.504, zwaną dalej ustawą emerytalną) - prawo do emerytur i rent ulega zawieszeniu lub świadczenia te ulegają zmniejszeniu na zasadach określonych w art. 103a-106. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do emerytów, którzy osiągnęli wiek emerytalny 60 lat (kobiety) lub 65 lat (mężczyźni), z zastrzeżeniem art. 103a (art. 103 ust. 2 ustawy).

Zgodnie z treścią art. 103a ustawy emerytalnej prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym
w decyzji organu rentowego.

W sprawie bezsporne jest, że ubezpieczona osiągnęła wiek emerytalny. Ponadto bezsporne jest, że pismem z 05 grudnia 2019r. pracodawca rozwiązał bez wypowiedzenia stosunek pracy z ubezpieczoną. W świadectwie pracy z dnia 30 grudnia 2019 r. wskazał, że stosunek pracy rozwiązał się z dniem 20 grudnia 2019 r. Wyrokiem Sądu Okręgowego we W. z dnia 31 sierpnia 2021 r. ubezpieczona została przywrócona do pracy.

Kluczową kwestią w przedmiotowej sprawie było zatem ustalenie jakie skutki miało przywrócenie ubezpieczonej do pracy na mocy prawomocnego wyroku sądu.

Zgodnie z art. 51 § 1 kodeksu pracy - pracownikowi, który podjął pracę wyniku przywrócenia do pracy, wlicza się do okresu zatrudnienia okres pozostawania bez pracy, za który przyznano wynagrodzenie. Okresu pozostawania bez pracy, za który nie przyznano wynagrodzenia, nie uważa się za przerwę w zatrudnieniu, pociągającą za sobą utratę uprawnień uzależnionych od nieprzerwanego zatrudnienia.

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 10 III 2010r. sygn. II PK 265/09, podkreślił, że pojęcie "okres pozostawania bez pracy", o którym mowa w art. 51 § 1 k.p., należy rozumieć jako okres nieświadczenia pracy u pracodawcy, który dokonał wypowiedzenia niezgodnie
z prawem. Okres ten nie jest okresem zatrudnienia, ani okresem uznawanym za okres zatrudnienia, lecz jedynie okresem podlegającym wliczeniu do okresu zatrudnienia. Dlatego za okres pozostawania bez pracy pracownikowi przywróconemu do pracy orzeczeniem sądu, który podjął pracę u dotychczasowego pracodawcy, nie przysługuje np. prawo do urlopu wypoczynkowego. Orzeczenie o przywróceniu do pracy doprowadza do powstania stosunku pracy, jaki istniał przed rozwiązaniem umowy o pracę, nie unieważnia natomiast bezprawnego oświadczenia pracodawcy z mocą wsteczną, od momentu w jakim oświadczenie to zostało złożone. Podobne Stanowisko przyjął Sąd Najwyższy w wyrokach z dnia 3 lutego 2016 r. (I PK 27/15) oraz 12 kwietnia 2017 r. (I PK 343/17).

Mając powyższe na uwadze, błędne jest stanowisko organu rentowego, że przywrócenie do pracy ubezpieczonej należy taktować tak jakby rozwiązanie umowy o pracę nigdy nie nastąpiło.

Co prawda stanowisko to mogło być sugerowane pismem Dyrektora Sądu Okręgowego w T. do organu rentowego z dnia 3 grudnia 2021 r., w którym wskazano m. in., że przywrócenie do pracy ubezpieczonej dotyczyło okresu od dnia 21 grudnia 2019r. do dnia 06 września 2021r. Pismo to zostało rzeczywiście niefortunnie sformułowane, a stanowisko w nim wyrażone jest błędne, sprzeczne z utrwalonym orzecznictwem sądowym. Zgodnie bowiem z utrwalonym orzecznictwem sądów powszechnych i Sądu Najwyższego - okres od rozwiązania stosunku pracy do dnia przywrócenia do pracy nie jest okresem zatrudnienia.

Powyższe oznacza, że w dniu złożenia wniosku o emeryturę ubezpieczona nie pozostawała w stosunku pracy. Wykazała zatem prawidłowo, że spełniła wszystkie warunki do przyznania świadczenia emerytalnego. Konsekwencją powyższego jest brak nienależności pobieranego świadczenia.

Stwierdzenie to odnosi się również do miesiąca września 2021r. Ponownie należy wskazać, że godnie z treścią art. 103a ustawy emerytalnej prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego.

W postanowieniu z dnia 1 stycznia 2022 r. (sygn. akt II USK 584/21, LEX nr 3322313) Sąd Najwyższy wskazał, że artykuł 103a u.e.r.f.u.s. wiąże prawo do wypłaty (realizacji) emerytury z uprzednim rozwiązaniem stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego emeryt wykonywał pracę przed dniem nabycia prawa do emerytury. Po rozwiązaniu stosunku pracy może dojść do zawarcia nowej umowy i kontynuowania zatrudnienia.

Taka sytuacja miała miejsce w przedmiotowej sprawie. Z ubezpieczoną rozwiązano stosunek pracy z dniem 20 grudnia 2019r. Okres od 21 grudnia 2019 r. do 06 września 2021r. nie był okresem zatrudnienia. Dopiero w dniu 07 września 2021r. ubezpieczona ponownie nawiązała stosunek pracy z poprzednim pracodawcą w wyniku przywrócenia do pracy. Nie była to jednak kontynuacja uprzedniego zatrudnienia (nie było ciągłości zatrudnienia). Stosunek pracy został nawiązany na nowo. Nie było zatem przeszkód by ubezpieczona otrzymała emeryturę za miesiąc wrzesień 2021r.

Na marginesie należy wskazać, że celem stwierdzenia, że doszło do pobrania nienależnego świadczenia przez ubezpieczonego koniecznym jest, aby osoba pobierająca świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania, natomiast, aby organ rentowy mógł skutecznie domagać się od ubezpieczonego zwrotu nienależnie pobranego świadczenia, musi wykazać, że był on prawidłowo pouczony o okolicznościach powodujących brak prawa do tego świadczenia.

Decyzją z dnia 10 maja 2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. przyznał (...) prawo do emerytury od dnia 13 kwietnia 2021r., tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego i podjął wypłatę świadczenia.

Ponownie należy przytoczyć treść pouczenia w powyższej decyzji. W punkcie III pouczenia wskazano, że osoba, która nienależnie pobrała świadczenia emerytalno – rentowe jest zobowiązana do ich zwrotu. Za nienależnie pobrane uważa się świadczenia emerytalno rentowe:

1.  wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie do nich prawa albo wstrzymanie wypłaty w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania;

2.  przyznane lub wypłacane na podstawie fałszywych zeznań lub dokumentów albo
w innych wypadkach świadomego wprowadzenia w błąd organu rentowego przez osobę pobierającą świadczenia;

3.  wypłacone z przyczyn niezależnych od organu rentowego osobie innej niż wskazana w decyzji tego organu.

Zgodnie z punktem VII ust. 1 wskazano, że w celu ustalenia, czy zachodzą okoliczności powodujące zawieszenie prawa do emerytury albo wstrzymanie wypłaty lub zmniejszenie jej wysokości, emeryt ma obowiązek powiadomić organ rentowy o:

- pobieraniu emerytury – renty z innego tytułu przyznanej przez inny organ albo pobieraniu uposażenia sędziego albo prokuratora w stanie spoczynku albo uposażenia rodzinnego;

- pobycie w gminnym domu pomocy społecznej na podstawie skierowanie wydanego przez 1.01.2004 r. w zakładzie opiekuńczo – leczniczym lub pielęgnacyjno – opiekuńczym (osobie, która przebywa w ww. placówce dodatek pielęgnacyjny nie przysługuje, chyba że przebywa poza tą placówką przez okres dłuższy niż 2 tygodnie w miesiącu);

- pobieraniu deputatu węglowego z tytułu zatrudnienia na kolei.

W ocenie Sądu z powyższego pouczenia nie wynika w żaden sposób, że ubezpieczona miała obowiązek poinformowania organu rentowego o nieprawomocnym wyroku przywracającym ją do pracy. Organ rentowy nie może zatem czynić ubezpieczonej zarzutu, że zgłoszenia takiego nie dokonała. (...) w dniu 03 września 2021 r. stawiła się w siedzibie organu rentowego i złożyła do protokołu oświadczenie, że wyrokiem sądu została przywrócona do pracy. W dniu 07 września 2021r. ponownie podjęła zatrudnienie w Sądzie Rejonowym w C.. Oznacza to, że zgłosiła do organu rentowego ponowne podjęcie zatrudnienia u pozwanego jeszcze zanim ono nastąpiło.

Należy też zauważyć, że nawet gdyby ubezpieczona wcześniej poinformowała organ rentowy o nieprawomocnym wyroku przywracającym ją do pracy, to i tak organ rentowy nie miałby podstaw do zawieszenia wypłaty świadczenia, gdyż okres od rozwiązania stosunku pracy do dnia powrotu do pracy nie jest okresem zatrudnienia. Tym samym nie ma podstaw do uznania, że ubezpieczona pobrała nienależnie świadczenia za okres od dnia 13 kwietnia 2021 roku do dnia 30 września 2021 roku. Tym samym ubezpieczona nie jest też zobowiązana do zwrotu tej kwoty.

Mając na uwadze powyższe, Sąd - na podstawie art. 477 § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w sentencji wyroku.

Sędzia Danuta Domańska