Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 stycznia 2023 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący Sędzia Iwona Jawor-Piszcz

po rozpoznaniu w dniu 30 stycznia 2023 roku w Lublinie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy Aresztu Śledczego w L.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w L.

z udziałem R. K.

o wysokość podstawy wymiaru składek

na skutek odwołań Aresztu Śledczego w L.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L.

z dnia 4 stycznia 2022 roku nr (...)

z dnia 4 stycznia 2022 roku nr (...)

I. zmienia zaskarżoną decyzję z dnia 4 stycznia 2022 roku nr (...) i ustala podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe dla R. K. odpowiednio:

- za miesiąc grudzień 2016 roku w kwocie 18 154,17 (osiemnaście tysiące sto pięćdziesiąt cztery złote 17/100) złote;

- za miesiąc grudzień 2017 roku w kwocie 40 043,49 (czterdzieści tysiące czterdzieści trzy złote 49/100) złote;

- za miesiąc grudzień 2018 roku w kwocie 47 298,04 (czterdzieści siedem tysiące dwieście dziewięćdziesiąt osiem złotych 4/100) złotych;

- za miesiąc czerwiec 2019 roku w kwocie 31 103,31 (trzydzieści jeden tysiące sto trzy złote 31/100) złote;

II. zmienia zaskarżoną decyzję z dnia 4 stycznia 2022 roku nr (...) i ustala, że podstawa wymiaru składek na Fundusz Emerytur Pomostowych za R. K. stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe przyjętą w pkt I;

III. zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L. solidarne na rzecz Aresztu Śledczego w L. oraz R. K. kwotę 990 (dziewięćset dziewięćdziesiąt) złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt VIII U 530/22

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. decyzją z dnia 4 stycznia 2022 roku, nr (...), stwierdził, że podstawa wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe R. K. z tytułu służby u płatnika składek Aresztu Śledczego w L. wynosi za następujące okresy:

W uzasadnieniu organ rentowy przytoczył, że przeprowadził u płatnika składek kontrolę okresową w zakresie zgodności, prawidłowości i rzetelności obliczania, potrącania i deklarowania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe należnych od uposażenia funkcjonariuszy Służby Więziennej, których stosunek służbowy ustał, i którzy nie spełniali warunków do nabycia prawa do emerytury policyjnej lub policyjnej renty inwalidzkiej. Kontroli poddano raporty miesięczne oraz deklaracje rozliczeniowe składane za okres od grudnia 2004 roku do maja 2021 roku. W pierwszej kolejności organ wskazał, że na podstawie zebranych dowód ustalił, że płatnik rozliczając nagrody roczne przyjmował je do uposażenia należnego w miesiącu wypłaty nagrody, a nie do uposażenia za rok, za który nagroda była należna. Zdaniem organu rentowego narusza to przepis § 6 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 kwietnia 1985 roku w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru emerytur i rent, zgodnie z którym nagrody powinny zostać zaliczone do wynagrodzenia z tych miesięcy zatrudnienia, za które wynagrodzenie to przysługuje. Ponadto w ocenie organu Areszt Śledczy dokonał nieprawidłowego ubruttowienia uposażeń wypłaconych po dniu 31 grudnia 1998 roku za byłych funkcjonariuszy zwolnionych ze służby, tj. zastosował wskaźnik inny niż ustalony w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 14 grudnia 1998 roku w sprawie sposobu przeliczenia przychodu w związku z wprowadzeniem obowiązku opłacania składki na ubezpieczenia społeczne przez ubezpieczonych. Przepis wskazuje na wskaźnik 123,0164 %, a odesłanie do niego zawiera art. 168 ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 roku o Służbie Więziennej poprzez art. 110 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych. Zakład dodał, że przepisy ustawy o Służbie Więziennej jako lex specialis regulują obowiązek naliczania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, a odpowiednie stosowanie przepisów ustawy systemowej oznacza przyjęcie wskaźnika 123,0164 %. Wskaźnik jest przy tym jednolity i zapewnia zasadę równości wszystkich ubezpieczonych i płatników składek w naliczaniu ubruttowienia. Organ powołał się przy tym na orzeczenie Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 22 listopada 2018 roku, sygn. akt III AUa 587/18, które potwierdza takie stanowisko (decyzja k. 1-4 akt ZUS).

Areszt Śledczy w L. złożył odwołanie od powyższej decyzji, zaskarżając ją w całości i podnosząc szereg zarzutów naruszenia przepisów prawa materialnego oraz procesowego. Płatnik wniósł o zmianę decyzji i stwierdzenie, że podstawa wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonego z tytułu pełnienia służby wynosi wskazaną przez niego kwotę. Płatnik w uzasadnieniu odwołania zakwestionował zasadność przyjęcia przez organ rentowy wskaźnika ubruttowienia na poziomie 123,0164 %. Zdaniem odwołującego wskaźnik zawarty w przepisach rozporządzenia z dnia 14 grudnia 1998 roku nie może być stosowany bezpośrednio, ponieważ powodowałby nieuzasadnione podwyższenie uposażeń. Przy jego wyliczaniu nie należało bowiem uwzględniać stopy procentowej składek na ubezpieczenie chorobowe, ponieważ ustawa o Służbie Więziennej nie przewiduje obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenie chorobowe. Stosowanie „odpowiednie” art. 110 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oznacza więc nieuwzględnianie składek na to ubezpieczenie. Odnośnie nagród rocznych płatnik podniósł, że nie jest zobowiązany do ustalania podstawy wymiaru emerytur i rent, a zatem nie będą mieć wobec niego zastosowania przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 kwietnia 1985 roku. Z kolei analiza art. 168 ust. 1 i 2 pkt 1 ustawy o Służbie Więziennej wskazuje, że nagrodę roczną należy zaliczyć do podstawy wymiaru za okres, za który została wypłacona. Jest to również zgodne z ogólnymi zasadami uwzględniania takiej nagrody przy rozliczeniach pracowników cywilnych zgodnie z deklaracją ZUS RCA. Zdaniem organu czym innym jest więc określanie wysokości przychodu stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, a czym innym zapłata składek na ubezpieczenia społeczne za byłych funkcjonariuszy (odwołanie k. 3-12).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, nie znajdując podstaw do zmiany decyzji (odpowiedź na odwołanie k. 16-18).

Drugą decyzją z dnia 4 stycznia 2022 roku, nr (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. stwierdził, że dla płatnika składek Aresztu Śledczego w L. podstawa wymiaru składek na Fundusz Emerytur Pomostowych za ubezpieczonego R. K. wynosi za następujące okresy:

Uzasadnienie decyzji zawierało argumentację tożsamą jak w przypadku decyzji o ustaleniu podstawy wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Zakład wskazał, że płatnik zastosował niewłaściwy składnik ubruttowienia uposażenia przy przekazywaniu składek w trybie art. 168 ustawy o Służbie Więziennej, a także uwzględnił w podstawie wymiaru dodatkową nagrodę roczną za niewłaściwy okres. Jednocześnie składki na Fundusz Emerytur Pomostowych od uposażenia zwolnionych ze służby funkcjonariuszy wypłaconego po dniu 31 grudnia 2009 roku do dnia zwolnienia ze służby, opłaca się na zasadach i w trybie określonym w odrębnych przepisach dla składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe przekazywanych za funkcjonariuszy zwolnionych ze służby (decyzja k. 8- 9 akt ZUS).

Areszt Śledczy w L. złożył odwołanie od powyższej decyzji, zaskarżając ją w całości i podnosząc zarzuty tożsame jak w przypadku zaskarżenia decyzji o ustaleniu podstawy wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Płatnik wniósł o jej zmianę i przyjęcie podstawy wymiaru składek na Fundusz Emerytur Pomostowych za ubezpieczonego R. K. w wysokości wskazanej w odwołaniu. Płatnik argumentował, że nagrodę roczną należy uwzględnić w podstawie wymiaru składek za rok, w którym została wypłacona, a wskaźnik ubruttowienia należy stosować po odliczeniu stopy procentowej składki na ubezpieczenie chorobowe (odwołanie k. 23-32).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie (odpowiedź na odwołanie k. 37-38).

W toku postępowania strony podtrzymały swoje stanowiska. Ubezpieczony przyłączył się do stanowiska wnioskodawcy (protokół rozprawy k. 103, pismo k. 136).

Sąd Okręgowy w Lublinie ustalił, co następuje.

Areszt Śledczy w L. jest jednostką organizacyjną Służby Więziennej, w której pełnią służbę funkcjonariusze, pobierający z tego tytułu uposażenie zgodnie z ustawą z dnia 9 kwietnia 2010 roku o Służbie Więziennej (aktualnie Dz.U. 2022, poz. 2470, tekst jednolity ze zmianami).

Ubezpieczony pełnił służbę w Areszcie Śledczym w L. jako funkcjonariusz Służby Więziennej w okresie od dnia 1 lipca 2016 roku do dnia 30 czerwca 2019 roku (świadectwo służby k. 165 akt ZUS).

W powyższym okresie pobrał z tego tytułu następujące uposażenie, obliczone za cały rok na miesiąc grudzień danego roku lub na ostatni miesiąc pozostawania w służbie w danym roku:

(pisma procesowe k. 44-50,63-69, 107-109; karty zarobkowe k. 167-197 akt ZUS).

Po zwolnieniu ubezpieczonego ze służby, wobec niespełnienia przez niego warunków do nabycia prawa do emerytury policyjnej lub policyjnej renty inwalidzkiej, płatnik w trybie art. 168 ustawy o Służbie Więziennej oraz obowiązującego wówczas rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 14 września 2010 roku w sprawie przekazywania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe funkcjonariuszy Służby Więziennej zwolnionych ze służby (Dz.U. 2010, Nr 179, poz. 1212), przekazał do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych składki na jego ubezpieczenia emerytalne i rentowe za okres służby, przyjmując jako podstawę ich wymiaru wyżej wskazane uposażenie po zastosowaniu wskaźnika przeliczenia przychodu (tzw. wskaźnik ubruttowienia) wyliczonego według wzoru:

gdzie: – oznacza wskaźnik ubruttowienia;

– oznacza wartość procentową składek ponoszoną przez ubezpieczonego, bez uwzględnienia stopy procentowej składki na ubezpieczenie chorobowe, wyrażoną w ułamku dziesiętnym.

W konsekwencji płatnik składek, uwzględniając zmiany w stopach procentowych składek w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych na ubezpieczenie rentowe, stałej wysokości składek na ubezpieczenie emerytalne oraz zmienną wysokość składek w części ponoszonej przez ubezpieczonego, przyjął wskaźnik ubruttowienia 112,6888 % (pismo procesowe k. 109).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych przeprowadził u płatnika kontrolę w zakresie deklarowania podstaw wymiaru składek oraz wysokości składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i Fundusz Emerytury Pomostowych za funkcjonariusza, którego stosunek służbowy ustał, i który nie spełniał warunków do nabycia prawa do emerytury policyjnej lub policyjnej renty inwalidzkiej, zakończoną protokołem z dnia 14 września 2021 roku. Pismem z dnia 17 listopada 2021 roku organ rentowy wszczął z urzędu postępowanie administracyjne w sprawie stanowiącej przedmiot kontroli, po czym pismem z dnia 8 grudnia 2021 roku zawiadomił o zakończeniu postępowania dowodowego i po odebraniu stanowiska płatnika wydał zaskarżone decyzje z dnia 4 stycznia 2022 roku (bezsporne).

Stan faktyczny w sprawie Sąd w całości ustalił na podstawie dowodów z dokumentów.

Wszystkie elementy niezbędne dla poczynienia prawidłowych ustaleń faktycznych wynikały bezpośrednio z dokumentów, których forma i treść nie była kwestionowana przez strony, jak również nie budziła wątpliwości Sądu. Przedmiot sporu nie sprowadzał się do ustalenia faktów, ale do oceny prawnej zdarzenia już zaistniałego i bezspornego, w istocie wskazania zasad którymi winien kierować się płatnik przy ustaleniu wysokości podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe dla funkcjonariusza Służby Więziennej, który przy niespełnieniu przesłanek do świadczenia mundurowego odszedł ze służby. Bez znaczenia zatem dla rozstrzygnięcia istoty sprawy pozostają kwestie przebiegu kontroli organu rentowego w AŚ w L. czy wyniki postępowań kontrolnych w innych placówkach Służby Więziennej, wiedzy świadków co do stosowanego przez AŚ mechanizmu obliczania wskaźnika ubruttowienia i doliczanie nagród rocznych za poszczególne okresy. Fakty, których wykazanie miałoby nastąpić w drodze dowodów z przesłuchania świadków wynikają z niekwestionowanych dokumentów płacowych, zaś właściwy sposób ustalenia wysokości podstawy wymiaru składek, zasady mające wpływ na wskaźnik ubruttowienia czy składników przychodu osiągniętego przez ubezpieczonego, stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe należy do kompetencji Sądu. Wobec tego należało dowody zgłoszone przez odwołującego pominąć zgodnie z art. 235 ² § 1 pkt 1 i 2 k.p.c. jako mające wykazać fakt bezsporny, a częściowo nieistotny dla rozstrzygnięcia sprawy. Wielokrotne zgłaszanie przez profesjonalnego pełnomocnika wnioskodawcy tożsamych wniosków dowodowych, w szczególności po wydaniu na rozprawie przez Sąd postanowienia w trybie art. 235 ² k.p.c. z pomimo wyjaśnieniem podstawy stanowiska Sądu świadczy o niezrozumieniu kompetencji Sądu w procesie cywilnym poprzez dążenie do zastępowania roli Sądu w ocenie prawnej niespornego stanu faktycznego zeznaniami świadków. Pełna argumentacja stron została przecież przedstawiona w toku postępowania administracyjnego, w pierwszych pismach procesowych wniesionych w toku procesu, w tym odwołaniu i odpowiedzi na odwołanie, kolejne nie zawierały już nowej, istotnej argumentacji w sprawie, powielając argumentację dotychczasową.

Kwoty uposażenia i nagród rocznych ubezpieczonego Sąd ustalił w oparciu o zestawienia sporządzone przez odwołującego się płatnika oraz organ rentowy, które były ze sobą zgodne w zakresie danych wyjściowych zakreślonych przez Sąd, a nadto dane te wynikają z niekwestionowanych kart zarobkowych ubezpieczonego dołączonych do akt organu rentowego.

Sąd Okręgowy w Lublinie zważył, co następuje.

Dokonując oceny prawnej należy podkreślić, iż stan faktyczny sprawy jest bezsporny. Niewątpliwe jest, iż Areszt Śledczy w L. przekazał składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe funkcjonariusza zwolnionego ze służby, który nie spełnił warunków do nabycia prawa do emerytury policyjnej lub policyjnej renty inwalidzkiej. Przekazanie nastąpiło w trybie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 14 września 2010 roku w sprawie przekazywania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe funkcjonariuszy Służby Więziennej zwolnionych ze służby (Dz.U. 2010, Nr 179, poz. 1212). Rozporządzenie to – podobnie jak aktualne rozporządzenie z dnia 19 września 2018 roku (Dz.U. 2018, poz. 1911) – w § 2 ust. 2 nakłada na płatnika obowiązek sporządzenia deklaracji rozliczeniowych i imiennych raportów miesięcznych określonych w ustawie systemowej, tj. dokumentów oznaczonych symbolami odpowiednio ZUS DRA i ZUS RCA, przy czym z uwzględnieniem całego okresu służby funkcjonariusza (a nie odrębnie za każdy miesiąc) i przekazania składek za miesiąc grudzień, za funkcjonariusza, który pozostawał w służbie cały rok kalendarzowy lub co najmniej w grudniu danego roku kalendarzowego.

Natomiast istota sporu ogniskuje wokół dwóch zagadnień prawnych. Pierwsze z nich sprowadza się do zastosowania odpowiedniego tzw. wskaźnika ubruttowienia, pozwalającego na ustalenie wysokości podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe byłych funkcjonariuszy Służby Więziennej. Drugie zagadnienie wymagające rozstrzygnięcia Sądu koncentruje się na pojęciu przychodu stanowiącego postawę wymiaru składek, w szczególności odpowiedzi na pytanie czy nagroda roczna winna zwiększać podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za rok w którym została postawiona do dyspozycji ubezpieczonego (wypłacona wymienionemu) czy za rok za który uprawnienie do jej wypłaty powstało.

I. Punktem wyjścia dla analizy pierwszego zagadnienia jest art. 168 ust. 1 ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 roku o Służbie Więziennej (Dz.U. 2022, poz. 2470, tekst jednolity ze zmianami), (uprzednio do dnia 1 października 2003 roku tożsama regulacja prawna zawarta była w art. 68 a ustawy z dnia 26 kwietnia 1996 roku o Służbie Więziennej), zgodnie z którym jeżeli funkcjonariusz, którego stosunek służbowy ustał, nie spełnia warunków do nabycia prawa do emerytury policyjnej lub policyjnej renty inwalidzkiej, to od uposażenia wypłaconego funkcjonariuszowi po dniu 31 grudnia 1998 roku do dnia zwolnienia ze służby, od którego nie odprowadzono składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, przekazuje się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych składki za ten okres przewidziane na podstawie przepisów ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (aktualnie Dz.U. 2022, poz. 1009, tekst jednolity ze zmianami, zwana dalej ustawą systemową). Przepis art. 168 ust. 2 pkt 1 ustawy precyzuje, że za uposażenie stanowiące podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, o którym mowa w ust. 1, rozumie się uposażenie zasadnicze, dodatki do uposażenia, nagrody roczne i uznaniowe oraz dodatkowe wynagrodzenie wypłacane na podstawie art. 208, odpowiednio przeliczone zgodnie z art. 110 ustawy systemowej. Dokonując analizy prawnej nie można tracić z pola widzenia regulacji stanowionej w art. 168 ust. 5, zgodnie z którą przy obliczaniu kwoty należnych składek, waloryzowanych na podstawie ust. 4, stosuje się odpowiednio art. 19 ust. 1 oraz art. 22 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy systemowej.

Artykuł 110 ust. 1 ustawy systemowej, co do zasady, stanowi, że płatnicy składek podwyższą ubezpieczonym, o których mowa w art. 16 ust. 1, przychód należny od dnia 1 stycznia 1999 roku, przeliczając go w taki sposób, aby po potrąceniu składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe nie był on niższy niż przed przeliczeniem. Z kolei art. 110 ust. 3 ustawy systemowej zawiera delegację ustawową, na podstawie której Minister Pracy i Polityki Socjalnej wydał rozporządzenie z dnia 14 grudnia 1998 roku w sprawie sposobu przeliczenia przychodu w związku z wprowadzeniem obowiązku opłacania składki na ubezpieczenia społeczne przez ubezpieczonych (Dz.U. 1998, Nr 153, poz. 1006). Rozporządzenie precyzuje w jaki sposób należy ustalić przychód dla ubezpieczonych tak, aby z dniem wejścia w życie ustawy systemowej (reformy systemu ubezpieczeń społecznych) odpowiadał on przychodowi, który mógłby stanowić podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla osób, które do tej pory nie ponosiły ciężaru odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne. Innymi słowy należało wówczas, w związku z wejściem w życie reformy systemu ubezpieczeń społecznych, dostosować wysokość przychodu pracowników do nowego sposobu jego oskładkowania tak, aby kwota przychodu bez tych, nowo należnych ponoszonych przez ubezpieczonego, składek nie była niższa, niż przychód osiągany przed zmianami.

Poczynione wyżej, ogólne uwagi są o tyle istotne, że zastosowanie przeliczenia w myśl art. 110 ustawy systemowej jest nierozerwalnie związane z nowym sposobem realizowania obowiązku opłacenia składek na ubezpieczenia społeczne i czyni zadość nowej regulacji, a ta od dnia 1 stycznia 1999 roku obowiązkiem opłacenia należnych składek obciążyła obok płatnika – pracodawcy także pracownika (ubezpieczonego). Przepis art. 22 ust. 1 ustawy systemowej określa natomiast wysokości stóp procentowych należnych składek na poszczególne rodzaje ubezpieczeń, tj. emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, a art. 16 ustawy systemowej, ustala rozkład proporcji, w jakich ciężar opłacenia należnych składek ponosił płatnik oraz ubezpieczony. Począwszy od 1999 roku zarówno płatnik, jak i ubezpieczony odprowadzają składki na ubezpieczenia społeczne, co nie miało miejsca w poprzednim systemie prawnym, regulowanym przez ustawę z dnia 25 listopada 1986 roku o organizacji i finansowaniu ubezpieczeń społecznych (Dz.U. 1986, Nr 42, poz. 202). Konieczne zatem stało się ustalenie zasad pozwalających na odpowiednie przeliczenie przychodu ubezpieczonego, jego ubruttowienie o wysokość należnych składek na ubezpieczenia społeczne, jakie od stycznia 1999 roku ponosić miał sam ubezpieczony tak by możliwe było przejście z poprzedniego systemu zabezpieczenia społecznego na obecny system składkowych ubezpieczeń społecznych. Ustawodawca zdecydował się przeliczyć odpowiednio przychód i „ubruttowić” go, wprowadzając zasady jak w art. 110 ustawy systemowej. Należało podwyższyć przychód pracownika, stanowiący nową podstawę wymiaru składek, tak, aby uwzględniał on nowe zobowiązania leżące po stronie ubezpieczonego bez uszczerbku dla niego, godząc tym samym obydwa systemy. Wypełnieniem tych przepisów, w zakresie ustalenia nowej wysokości przychodu ubezpieczonym, jest mechanizm wprowadzony w rozporządzeniu z dnia 14 grudnia 1998 roku. W § 2 rozporządzenia nałożono obowiązek ustalenia nowej wysokości przysługujących ubezpieczonemu od dnia 1 stycznia 1999 roku składników przychodu. Przepis ust. 2 wskazuje, że przychód tak ustalony nie może być niższy od kwoty wynikającej z przeliczenia przychodu za styczeń 1999 roku według wzoru zamieszczonego w załączniku do rozporządzenia. Wzór ten zawiera trzy elementy, w tym „wskaźnik przeliczenia przychodu dla ubezpieczonych, podlegających ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz ubezpieczeniu chorobowemu” (zwany dalej wskaźnikiem ubruttowienia), który wynosi 123,0164 %. Zgodnie z powołaną regulacją z denim 1 styczna 1999 roku, w celu prawidłowego przejścia do nowego systemu ubezpieczeń społecznych, płatnik powinien przemnożyć dotychczasową podstawę wymiaru składek ubezpieczonego przez wskaźnik 123,0164 % i w ten sposób ustalić nowy przychód brutto pracownika.

Powyższe wyjaśnienie stanowi fundament istoty sprawy w rozważanym zakresie i rzutuje na dalsze rozważania oraz prawidłowe odkodowanie treści normatywnej art. 168 ustawy o Służbie Więziennej. Właściwe bowiem zrozumienie mechanizmu wcielonego w życie z dniem 1 stycznia 1999 roku ma znaczenie dla analizowanego problemu prawnego. I tak dokonując wykładni literalnej art. 168 ustawy o Służbie Więziennej zważyć, iż ustawodawca wprost zakreślił ramy przedmiotowe regulacji. Dwukrotnie, w ust. 1 i 2 tegoż artykułu, bezpośrednio posługuje się pojęciem składek, podstawy wymiaru na „ubezpieczenia emerytalne i rentowe”, z pominięciem ubezpieczenia chorobowego. Takie sformułowanie stanowi istotne ograniczenie i właściwie winno zamknąć dyskusję odnośnie braku prawnych możliwości ubruttowienia uposażenia o wysokość składek na ubezpieczenie chorobowe. Art. 168 ustawy wyraźnie nakazuje odprowadzenie składek tylko na dwa rodzaje ubezpieczeń, wskazuje konieczność ustalenia podstawy wymiary składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Nie daje jednak odpowiedzi w jaki sposób należy obliczyć wskaźnik ubruttowienia i w konsekwencji wyliczyć wysokość należnej składki. Konieczne w tej mierze jest odniesienie się do ust. 5 art. 168, zgodnie z którym przy obliczaniu kwoty należnych składek stosuje się odpowiednio art. 19 ust. 1 oraz art. 22 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy systemowej. Przepis art. 19 ust. 1 ustawy systemowej wyraźnie stanowi o rocznej podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, z kolei art. 22 ust. 1 pkt 1 i 2 tej ustawy określa stopy procentowe na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Ustawodawca odsyłając do pierwszego z tych przepisów nakazał więc stosować tzw. kwotę graniczną rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w przypadku funkcjonariuszy, natomiast w ogóle nie odniósł się do art. 20 ust. 2 tej ustawy, który wyłącza stosowanie takiej kwoty w przypadku ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe. Gdyby ustawodawcy zależało na ubruttowieniu uposażenia o wysokość składek również na ubezpieczenie chorobowe, to niewątpliwie rozwiązałby też kwestię odpowiedniego rozliczenia tych składek.

Powyższa konkluzja jest uzasadniona zwłaszcza przy ujęciu systemowym omawianych regulacji. Przecież przepis art. 168 ustawy o Służby Więziennej nie został zawieszony w próżni. Wywołuje istotne skutki dla osób „wchłanianych” przez system powszechny, a do tego rodzi po stronie organu rentowego obowiązek prawidłowego zarachowania otrzymanych składek. Należy dostrzec, że drugi powołany wyżej przepis, tj. art. 22 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy systemowej, jest spójny z art. 55 ust. 1 tej ustawy, który wyodrębnia w ramach Funduszu Ubezpieczeń Społecznych następujące fundusze: emerytalny, rentowy, chorobowy oraz wypadkowy i o ile, stosownie chociażby do ust. 2 tego przepisu, składki na każdy z nich odprowadza się zbiorczo w jednej kwocie, o tyle każdy z nich pełni inną funkcję i kwota tych składek podlega już odpowiedniemu rozdzieleniu. Następuje to w trybie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 21 września 2017 roku w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania w sprawach rozliczania składek, do których poboru jest zobowiązany Zakład Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. 2022, poz. 1771, tekst jednolity). I tak, zgodnie z § 7 ust. 1 pkt 1 tego rozporządzenia Zakład dokonaną przez płatnika składek wpłatę na numer rachunku składkowego rozdziela na pokrycie należności z tytułu składek na poszczególne fundusze, z uwzględnieniem proporcjonalnego procentowego podziału wpłaty według kwot składek przypadających do zapłaty na poszczególne fundusze na podstawie danych zawartych w deklaracji złożonej za ostatni miesiąc kalendarzowy. Dalej, stosownie do § 12 ust. 1 i 2 rozporządzenia Zakład dokonuje rozliczenia dokonanej przez płatnika składek wpłaty w części przypadającej na dany fundusz według podziału ustalonego zgodnie z § 7 ust. 1, przy czym kolejność tego rozliczenia nakazuje zaliczyć kwotę wpłaty kolejno na fundusz emerytalny i otwarte fundusze emerytalne, fundusz rentowy, fundusz chorobowy oraz fundusz wypadkowy, począwszy od należności o najwcześniejszym terminie płatności. Tym samym kwota składek przekazana przez płatnika, ściśle określona i obliczona według przepisów, nie jest kwotą dowolną, a nadto podlega ścisłemu zarachowaniu według rozporządzenia z uwzględnieniem rozkładu proporcji na każdy rodzaj ubezpieczenia (funduszu).

Zestawienie powyższych przepisów jasno pokazuje, że ustawodawca celowo nie uregulował sposobu rozliczania składek w części, która przypadałaby na ubezpieczenie chorobowe w przypadku przekazania składek w trybie art. 168 ustawy o Służbie Więziennej. Trudno uznać to za działanie nieprzemyślane, biorąc pod uwagę jednoznaczną treść zacytowanych przepisów i wyraźne rozróżnienie rodzajów ubezpieczeń w kontekście późniejszego rozliczenia składek, jakiego dokonać musiał przecież Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Co więcej argument, iż jest to działanie ustawodawcy jak najbardziej zamierzone, wspiera treść rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 14 grudnia 1998 roku, który wprowadza wskaźnik ubruttowienia. Jak wynika z załącznika wskaźnik 123,0164 % odnosi się tylko do ubezpieczonych podlegających ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz ubezpieczeniu chorobowemu. Natomiast w wyniku zaprzestania służby przez funkcjonariusza Służby Więziennej i po przejściu do systemu powszechnego, nie podlega on ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu przebytego okresu swej służby i nie nabędzie z tego tytułu uprawnień przewidzianych w ustawie z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. 2022, poz. 1732, tekst jednolity ze zmianami) z tytułu zdarzeń, jakie miały miejsce w trakcie służby. Nie obejmuje ich też okres ochronny z art. 7 i art. 30 tej ustawy (vide: wyrok SN z dnia 19 stycznia 2017 r., I UK 121/16, LEX nr 2216098; wyrok SR w Elblągu z dnia 31 października 2017 r., IV U 564/17, LEX nr 2428006). Wobec tego jako całkowicie nielogiczne jawi się ubruttowianie ich uposażenia z uwzględnieniem składek na ubezpieczenie chorobowe.

Stosując wykładnię językową art. 168 ust. 2 pkt 1 ustawy o Służbie Więziennej nie sposób nie dostrzec sformułowania: „uposażenie (…) odpowiednio przeliczone zgodnie z art. 110 ustawy”. Określenie „odpowiednio” ma istotne znaczenie nadając treść normatywną, która nie powala na stosowanie art. 110 ustawy systemowej in extenso.

Jak podniesiono wyżej przeliczenie przychodu pracownika zgodnie z art. 110 ustawy systemowej wynika z nałożenia na tę kategorię ubezpieczonych ciężaru opłacenia należnych składek na ubezpieczenia społeczne, w tym również chorobowe. Odpowiedzenie stosowanie o jakim ustawodawca mówi w art. 168 ustawy nakazuje stosownie zasad ubruttowienia zgodnych z treścią normy zawartej w przepisie odsyłającym, a ta odnosi się tylko do dwóch rodzajów ubezpieczeń: emerytalnego i rentowego. Inaczej mówiąc przepisu art. 110 ustawy systemowej nie można odczytywać w oderwaniu od art. 168 ustawy o Służbie Więziennej. Skoro drugi z tych przepisów zakreśla pewne fundamenty i sens przeliczenia, to pierwszy z nich należy dostosować do tych fundamentów, a nie odwrotnie. To powoduje nie tylko odpowiednie przeliczenie uposażenia funkcjonariuszy bez uwzględnienia składek na ubezpieczenie chorobowe, ale wręcz wprowadza taki obowiązek, w ramach którego należy dokonać stosownych modyfikacji w ramach normy odpowiednio stosowanej. Literalne brzmienie przepisu art. 168 ust. 1 i 2 ustawy o Służbie Więziennej, przy sposobie rozliczenia wyznaczonym w ust. 5, nie pozostawia więc wątpliwości, że od uposażenia funkcjonariuszy tej formacji należy naliczyć składki wyłącznie na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, zaś odesłanie do odpowiedniego przeliczenia zgodnie z art. 110 ustawy systemowej narzuca obowiązek dokonywania odpowiednich modyfikacji tak, aby składki zostały rozliczone należnie i zgodnie z zasadami obowiązującymi wszystkich ubezpieczonych.

Systemowe ujęcie problemu nie pozwala na odmienne rozwiązanie, bowiem w świetle nakreślonych wyżej zasad rozkładu składek i rozliczania ich na poszczególne fundusze klaruje się wniosek, że wskaźnik ubruttowienia nie jest wartością abstrakcyjną, oderwaną od pozostałych przepisów ustawy systemowej. Wręcz przeciwnie jest to wskaźnik, którego wysokości należy wyliczyć w uzasadniony, zgodny z ustawą systemową sposób. Wartość wskaźnika ubruttowienia jest immamentnie związana z przepisami art. 16 i art. 22 ust. 1 ustawy systemowej, które parzcież z woli ustawodawcy należy stosować przy przekazywaniu składek w trybie art. 168 ustawy o Służbie Więziennej.

Kolejno zatem należy przyjść do przedstawienia ustalenia wysokości wskaźnika ubruttowienia. Z dniem 1 stycznia 1999 roku, wejścia w życie rozporządzenie z dnia 14 grudnia 1998 roku wskaźnik przeliczenia wynosił 123,0164 %, a jego wysokość wynikała z rozkładu ciężaru składek ponoszonego wówczas przez ubezpieczonego i płatnika. W tym czasie stopa procentowa składek na ubezpieczenie emerytalne wynosiła 19,52 %, a na ubezpieczenie rentowe 13 % podstawy wymiaru, przy czym ubezpieczony finansował te składki w równych częściach wraz z płatnikiem. Dodatkowo ubezpieczony finansował składki na ubezpieczenie chorobowe, które wynosiło 2,45 % podstawy wymiaru. Łączne obciążenie ubezpieczonego wynosiło tym samym 18,71 % podstawy wymiaru (0,1871 w ułamku dziesiętnym). Przy takiej konfiguracji wskaźnik przeliczenia przychodu dla ubezpieczonych, podlegających ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz ubezpieczeniu chorobowemu musiał wynieść 123,0164 %, aby spełnić ustawowy wymóg ustalenia nowego przychodu tak, aby nie był on niższy niż przed przeliczeniem. Obrazuje to równanie:

Wskazany jak wyżej przelicznik bez wątpienia zawiera w sobie część składki na ubezpieczeni emerytalne, rentowe i ponoszoną przez ubezpieczonych również z tytułu ubezpieczenia chorobowego. Natomiast co już podkreślono wielokrotnie ustawodawca w art. 168 ustawy o Służbie Więziennej nakazał przekazanie składek wyłącznie na ubezpieczenia emerytalne i rentowe funkcjonariuszy Służby Więziennej, to nie ma żadnych uzasadnionych podstaw, aby wywodzić, iż wskaźnik ubruttowienia przyjęty rozporządzeniem z dnia 14 grudnia 1998 roku jest sztywny i nie podlega modyfikacji wynikającej ze zmian jakie ustawodawca decydował się wprowadzać na przestrzeni poszczególnych lat w ustawie systemowej, kształtując zobowiązania składkowe płatnika i ubezpieczonego. Przeciwnie, wskaźnik tego wskaźnika należy aktualizować tak by czynił zadość i odpowiadał wysokości należnych składek na odpowiednie fundusze przy uwzględnieniu zakresu zobowiązania należnego od ubezpieczonego.

Status funkcjonariusza, za którego przekazywane są składki, jest bowiem zupełnie inny, niż osób „przechodzących” z systemu poprzedniego na obecnie obowiązujący tj. wprowadzony reformą od dnia 1 stycznia 1999 roku za pośrednictwem art. 110 ustawy systemowej. Funkcjonariusz, którego stosunek służby ustał, nie jest osobą, która przechodzi z poprzedniego systemu zabezpieczenia społecznego na nowy system ubezpieczeń społecznych tak jak miało to miejsce z dniem 1 stycznia 1999 roku wobec pracowników. Wszakże w ogóle nie musi on kontynuować życia zawodowego i podlegać ubezpieczeniom społecznym. Ustawodawca w art. 168 ustawy o Służbie Więziennej przewidział zaś fikcję prawną, tak by dotychczasowa służba odchodzącego ze służby funkcjonariusza nie była pominięta przy ustaleniu świadczeń długoterminowych, tj. emerytury lub renty. Chodziło o to, aby świadczenie emerytalno-rentowe nie zostało wyliczone z pominięciem okresu służby, która nie rodziła w czasie jej pełnienia, obowiązku ubezpieczeń społecznych, a która mogła obejmować istotną część życia zawodowego funkcjonariusza i przez to nie mieć znaczenia dla hipotetycznego świadczenia nabytego z systemu powszechnego. To ten właśnie cel przyświecał ustawodawcy wprowadzając regulację art. 168 ustawy o Służbie Więziennej. Natomiast art. 110 ustawy systemowej, jak i wydane na jego podstawie rozporządzenie, miało zupełnie inny cel. Był to akt prawny, de facto, jednorazowy, ponieważ z jego § 2 ust. 2 wyraźnie wynika, że przewidziany w załączniku wskaźnik odnosi się do przeliczenia „przychodu za styczeń 1999 r.”. Ustawodawca przewidział więc jego wartość tylko do jednego okresu rozliczeniowego. Osadzenie tego wskaźnika w otoczeniu ówczesnego rozkładu oskładkowania przychodu i wysokości stóp procentowych nie daje podstaw, aby recypować go na późniejszy, zmieniony stan prawny. W 1999 roku wskaźnik został ustalony przy uwzględnieniu regulacji ustawowych obowiązujących w tym właśnie czasie.

Powyższe, zgodne ze sobą wnioski wyprowadzone na gruncie wykładni gramatycznej, systemowej i funkcjonalnej, popiera ewolucja, jaka zaszła w zakresie objęcia funkcjonariuszy Służby Więziennej obowiązkiem ubezpieczeń społecznych. Począwszy od dnia 1 stycznia 1999 roku, na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 18 i ust. 3 oraz art. 16 ust. 1 pkt 14 ustawy systemowej (Dz.U. 1998, Nr 137, poz. 887, ze zmianami) funkcjonariusze Służby Więziennej, którzy nie pozostawali w służbie w dniu wejścia w życie ustawy, podlegali obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, ale nie ubezpieczeniu chorobowemu. Wówczas w równych częściach z płatnikiem finansowali składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Od dnia 1 października 2003 roku nastąpiły zmiany, w myśl których funkcjonariusze służb mundurowych, w tym funkcjonariusze Służby Więziennej, zostali wyłączeni z powszechnego ubezpieczenia emerytalno-rentowego na mocy ustawy z dnia 23 lipca 2003 roku o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2003, Nr 166, poz. 1609). Co niezwykle istotne, przepis z art. 19 tej ustawy wskazywał, że od dnia wejścia w życie ustawy uposażenie oraz inne świadczenia pieniężne funkcjonariuszy Służby Więziennej ustala się według stawek, obowiązujących w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy, określonych dla funkcjonariuszy, którzy przed tym dniem nie podlegali tym ubezpieczeniom. Z kolei w przypadku, gdy składnika uposażenia lub świadczenia pieniężnego nie można ustalić w sposób określony w ust. 1, jego wysokość przelicza się mnożąc dotychczasową kwotę składnika uposażenia lub świadczenia pieniężnego przez współczynnik 0,8374 z zaokrągleniem wyliczonej kwoty do pełnego złotego w górę. Gdy bliżej przyjrzeć się temu przepisowi, to należy zauważyć, że stanowi on odwrotność art. 168 ustawy o Służbie Więziennej, a przyjęty współczynnik 0,8374 odpowiada ówczesnemu ciężarowi składek ponoszonych przez ubezpieczonego, jednak wyłącznie na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Przepis wówczas nakazywał takie przeliczenie uposażenia, aby jego wysokość po przeliczeniu, odpowiadała kwocie nieuwzględniającej składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, a ponoszone przez ubezpieczonego w systemie powszechnym. Obciążenie to wynosiło wówczas 16,26 % (0,1626), a więc jego odliczenie skutkowało przyjęciem współczynnika: 1 - 0,1626 = 0,8374. Zatem już wówczas ustawodawca nakazał stosowanie mechanizmu, który uwzględniałby wyłącznie należne składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe, z pominięciem ubezpieczenia chorobowego. Skoro wówczas funkcjonariuszom obniżono uposażenie tylko o składki na te dwa fundusze, to nie ma podstaw, aby przyjmując fikcję z art. 168 ustawy o Służbie Więziennej, obecnie doliczać do uposażenia składki na fundusz chorobowy. Przy okazji ustawa zmieniająca wprowadziła do ówczesnej ustawy o Służbie Więziennej przepis art. 68a, którego brzmienie jest analogiczne do obecnego art. 168 ustawy o Służbie Więziennej. Wówczas ustawodawca również nakazał przekazanie składek wyłącznie na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, ustalone od podstawy wymiaru przeliczonej odpowiednio do art. 110 ustawy systemowej. Działanie prawodawcy jest w tym wypadku logiczne i spójne oraz w pełni konsekwentne.

Tym bardziej powyższe uwidacznia sytuacja funkcjonariusza Służby Więziennej, który pełnił służbę w obydwu systemach, tj. w powszechnym i w autonomicznym oraz został objęty wspomnianymi zmianami. Od października 2003 roku jego uposażenie uległoby zmniejszeniu o 16,26 %, a po zakończeniu służby i przyjęciu rozwiązania z art. 168 ustawy o Służbie Więziennej (bądź art. 68a ówczesnej ustawy) według interpretacji organu, uposażenie to zostałoby zwiększone o 23,0164 % na potrzeby obliczenia składek, które uległyby przekazaniu do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. W takim wypadku podstawa wymiaru przed pierwszym przeliczeniem stanowiłaby 81,29 % podstawy wymiaru po drugim przeliczeniu, zamiast dotychczasowe 83,74 %, a zatem nowa podstawa wymiaru składek byłaby zawyżona o ponad 2 punkty procentowe (dokładnie o 2,45 pp. odpowiadające składce na ubezpieczenie chorobowe). Gdyby natomiast przyjąć wskaźnik bez uwzględnienia składek chorobowych, tj. 119,4172 % (1,194172), to podstawa wymiaru po drugim przeliczeniu stanowiłaby dotychczasowe 83,74 % podstawy wymiaru po pierwszym przeliczeniu. Tym samym mnożenie uposażenia przez wskaźnik 0,8374 i odwrotne mnożenie wyniku przez 1,194172 (wskaźnik zmienny) daje tę samą podstawę wymiaru, bez zawyżania lub zaniżania na rzecz jednej ze stron, co jest racjonalne i sprawiedliwe. Przyjęcie zmiennego wskaźnika ubruttowienia pozwala na prawidłowe określenie podstawy wymiaru, spójne z reformą z 2003 roku, tj. „zabraniem” składek funkcjonariuszom z systemu i ponownym „oddaniem” tych składek w przypadku zaistnienia przesłanek z art. 168 ustawy o Służbie Więziennej. Wówczas realizuje się także cel ustawodawcy, jakim jest założenie, fikcja, że funkcjonariusz Służby Więzienne w okresie swojej służby odprowadza składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, i może być beneficjentem salda swojego konta po ziszczeniu się ryzyka emerytalno-rentowego, ale nie chorobowego.

Bez wątpienia jedynym rozwiązaniem spójnym z założeniami ustawy oraz zasadami odprowadzania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest przyjęcie zmiennego wskaźnika ubruttowienia, a więc odpowiedniego przeliczenia uposażenia funkcjonariusza z zachowaniem wszystkich wymogów ustawowych. Przyjmując wskaźnik zmienny należy uwzględniać rozkład stóp procentowych jaki następował w poszczególnych latach tak by wyliczony wskaźnik ubruttowienia był powiązany ze zmianami ustawy systemowej i dostosowany do wysokości stóp procentowych na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w części, w jakiej ciężar tych składek ponosi ubezpieczony. Podnieść należy, iż w przypadku ubezpieczenia emerytalnego zarówno stopa procentowa 19,52 %, jak i rozkład finansowania w równych częściach przez ubezpieczonych i płatników, nie uległy zmianie w ustawie systemowej od dnia 1 stycznia 1999 roku do dnia obecnego. Zatem każdorazowo należy przyjąć dla potrzeb obliczenia wskaźnika, że ubezpieczenie emerytalne stanowi 9,76 % (0,0976). Natomiast bardziej złożone jest zagadnienie wysokości stopy procentowej i rozkładu finansowania składki na ubezpieczenie rentowe. Dla wyjaśnienia tej kwestii należy sięgnąć do reformy systemu ubezpieczeń społecznych z października 2003 roku. O tego bowiem czasu funkcjonariusze SW zostali wyłączeni z powszechnego systemu ubezpieczeniowego i zaprzestano od nich odprowadzania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Wówczas stopa procentowa składki na ubezpieczenie rentowe wynosiła 13,00 %, z czego ubezpieczony finansował 6,5 %, a dodatkowo ponosił ciężar finansowania składek na ubezpieczenie emerytalne w wysokości 9,76 %, tj. łącznie 16,26 %. Przekuwając to na ułamek dziesiętny (0,1626) i podkładając do przytoczonego wyżej wzoru jasne staje się, że wskaźnik ubruttowienia wynosi 119,4172 %.

Zmiana w rozkładzie stóp procentowanych została dokonana od dnia 1 lipca 2007 roku na gruncie ustawy z dnia 15 czerwca 2007 roku o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2007, Nr 115, poz. 792). Stosownie do przepisu przejściowego z art. 4 tej ustawy w okresie od dnia 1 lipca 2007 roku do dnia 31 grudnia 2007 roku stopa procentowa składki na ubezpieczenie rentowe, o której mowa w art. 22 ust. 1 pkt 2 ustawy wymienionej w art. 1, wynosi 10,00 % podstawy wymiaru, przy czym składkę w wysokości 3,5 % podstawy wymiaru finansują z własnych środków ubezpieczeni, a składkę w wysokości 6,5 % podstawy wymiaru finansują z własnych środków płatnicy składek. Wobec tego funkcjonariusz winien mieć ustaloną podstawę wymiaru przy przyjęciu łącznie 13,26 % (9,76 % na ubezpieczenie emerytalne + 3,5 % na ubezpieczenie rentowe), tj. 0,1326. W takim wypadku przytoczone równanie nakazuje przyjąć wskaźnik ubruttowienia na poziomie 115,2870 %.

Kolejno, po wygaśnięciu powyższego przepisu przejściowego, od dnia 1 stycznia 2008 roku, zmianie uległ art. 22 ust. 1 pkt 2 ustawy systemowej, zgodnie z którym stopa procentowa składek na ubezpieczenia rentowe wyniosła 6,00 %, a także art. 16 ust. 1 i dodany ust. 1b ustawy, w świetle których ubezpieczeni finansowali te składki w wymiarze 1,5 % podstawy wymiaru. Zatem funkcjonariusz winien mieć ustaloną podstawę wymiaru przy przyjęciu łącznie 11,26 % (9,76 % na ubezpieczenie emerytalne + 1,5 % na ubezpieczenie rentowe), tj. 0,1126, co daje wskaźnik ubruttowienia na poziomie 112,6888 %.

Rozkład finansowania składek na ubezpieczenia rentowe z art. 16 ustawy systemowej nie uległ dalszym zmianom w przypadku ubezpieczonych, pomimo nowelizacji art. 22 tej ustawy, a zatem zmiana stóp procentowych pozostaje bez znaczenia dla obliczenia wskaźnika.

Rozważając stanowiska stron nie sposób nie dostrzec daleko idącej nielogiczności stanowiska ZUS w zakresie przyjętego wskaźnika ubrutowienia jeśli ocenie podać konsekwencje płynące dla ubezpieczonego na etapie rozliczenia opłaconych składek za okres przebytej służby.

Organ rentowy zgodnie z prezentowanym przez siebie stanowiskiem otrzymałby składki wyliczone od trzech rodzajów ubezpieczeń (emerytalne, rentowe, chorobowe), a potem musiałby je rozliczyć wyłącznie na dwa fundusze, tj. emerytalny i rentowy. Wskazuje na to również treść decyzji, w której organ ustalał podstawę wymiaru tylko na ostatnie dwa ubezpieczenia, z pominięciem chorobowego. Przypomnieć trzeba, że kwota składki jest jedna i opłacana jest od jednej podstawy wymiaru, jednak konkretne rozliczenie tej kwoty odbywa się na podstawie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 21 września 2017 roku. Przyjęcie stanowiska organu doprowadziłoby do tego, że rozliczenie byłoby niezgodne z proporcjami z art. 22 ust. 1 pkt 1 ustawy systemowej oraz przepisami tego rozporządzenia. Powodowałoby tym samym dowolne ustalenie wysokości składek (nie podstawy ich wymiaru), ponieważ kwota wyjściowa byłaby wyższa. Takie działanie jest z kolei sprzeczne z zasadą równości wyrażoną w art. 2a ustawy systemowej, a zwłaszcza w zakresie wskazanym w ust. 2 pkt 2 i 3 przepisu, tj. odnośnie obowiązku opłacania i obliczania wysokości składek na ubezpieczenie społeczne oraz obliczania wysokości świadczeń. Gdyby przyjąć w przypadku funkcjonariuszy wskaźnik 123,0164 %, pierwotnie stosowany m.in. dla pracowników w 1999 roku, to podstawa wymiaru na ubezpieczenia wyłącznie emerytalne i rentowe byłaby zawyżona, ponieważ ze wskaźnika uwzględniającego trzy rodzaje składek organ musiałby odliczyć tylko dwa rodzaje składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe. Tymczasem, przy hipotetycznym założeniu, że łączna kwota składek pracownika i funkcjonariusza jest taka sama, to pracownik przechodząc ze starego systemu na nowy miałby rozliczoną tę kwotę na trzy fundusze. Natomiast organ chce, aby w przypadku funkcjonariusza taka sama kwota (nieuszczuplona o składkę na ubezpieczenie chorobowe) została rozliczona już tylko na dwa fundusze, co proporcjonalnie zwiększałoby stan jego konta. Przy tym założeniu funkcjonariusze w sposób nieuzasadniony staliby się beneficjentami błędnego, zawyżonego naliczenia podstawy wymiaru składek, od której odprowadzono by składki na dwa rodzaje ubezpieczeń, przez co podstawa wymiaru ich świadczenia w przyszłości byłaby wyższa, niż pracowników cywilnych. I to nawet przy założeniu, że uposażenie funkcjonariusza i przychód pracownika byłby taki sam. Jest to matematyczna konsekwencja założenia przyjętego przez organ rentowy, która prostą drogą prowadzi do naruszenia zasady równości wszystkich ubezpieczonych, wspomnianej w uzasadnieniu zaskarżonych decyzji. Wynika to z faktu, na co Sąd już wskazywał, że kwota składek nie jest wartością abstrakcyjną i dowolną, a została przez ustawodawcę ściśle powiązana z zasadami obliczania zawartymi w ustawie, których nie uwzględnił organ.

Tym samym nie broni się argument użyty w powoływanym przez organ rentowy wyroku Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 22 listopada 2018 roku, wydanym w sprawie III AUa 587/18, zgodnie z którym pomniejszenie podstawy wymiaru składek o ubezpieczenie chorobowe skutkowałoby w przyszłości wyliczeniem niższego świadczenia rentowego bądź emerytalnego. Jest zupełnie odwrotnie. Pomniejszenie tej podstawy nie będzie skutkować wyliczeniem niższego świadczenia, ale wyliczeniem świadczenia należnego, sprawiedliwego w stosunku do pozostałych członków systemu powszechnego i co trzeba podkreślić, wynikającego z przepisów prawa.

Za całkowicie nietrafny należy także uznać drugi argument, zgodnie z którym przyjęcie zmiennego wskaźnika stanowiłoby dowolne pomniejszenie go wedle uznania. Sąd Okręgowy stoi na stanowisku, że wskaźnik ubruttowienia należy wyliczyć nie wedle uznania, ale z uwzględnieniem danych wynikających ściśle z przepisów ustawy systemowej, tj. art. 16 ust. 1 w zw. z art. 22 ust. 1 pkt 1 i 2 tej ustawy, pozostając w ich ścisłym związku. Przepisy systemu ubezpieczeń społecznych maja charakter bezwzględnie obowiązujący i należy je wykładać ściśle.

Podsumowując Sąd ustalił, że dla przeliczenia uposażenia funkcjonariuszy Służby Więziennej w trybie art. 168 ustawy o Służbie Więziennej, celem ustalenia prawidłowej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za miesiąc grudzień lub za ostatni miesiąc pozostawania w służbie, należy przyjąć następujące wskaźniki tego przeliczenia do kolejnych okresów rozliczeniowych:

- 119,4172 % za okres od października 2003 roku do czerwca 2007 roku;

- 115,2871 % za okres od lipca 2007 roku do grudnia 2007 roku;

- 112,6888 % za okres od stycznia 2008 roku.

II. Powyższe rozważania rozstrzygają tym samym przez jaki wskaźnik należy zastosować by ubruttowić uposażenie, jednak nadal otwarta pozostaje kwestia prawidłowego ustalenia uposażenia, które jest podstawą tego ubruttowienia. W tej kwestii znaczenie ma drugie sporne zagadnienie. Podstawą rozważań w tym zakresie jest art. 168 ust. 2 pkt 1 ustawy o Służbie Więziennej, który jako podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe nakazuje przyjąć uposażenie rozumiane jako uposażenie zasadnicze, dodatki do uposażenia, nagrody roczne i uznaniowe oraz dodatkowe wynagrodzenie wypłacane na podstawie art. 208. Spór toczy się o właściwe zakwalifikowanie nagrody rocznej, o której stanowi art. 196 ustawy o Służbie Więziennej, a która przyznawana jest funkcjonariuszowi za służbę pełnioną w danym roku kalendarzowym w wysokości 1/12 uposażenia otrzymanego w roku kalendarzowym, za który nagroda przysługuje. W myśl ust. 2 przepisu nagroda roczna co do zasady przysługuje, jeżeli funkcjonariusz w danym roku kalendarzowym pełnił służbę przez okres co najmniej 6 miesięcy kalendarzowych. Dalej art. 201 ustawy stanowi, że nagrodę roczną wypłaca się nie później niż w ciągu pierwszych 4 miesięcy kalendarzowych następujących po roku, za który przysługuje nagroda, z tym że funkcjonariuszowi zwalnianemu ze służby nagrodę roczną wypłaca się nie później niż w ostatnim dniu służby.

Rozstrzygające znaczenie dla zarysowanego wyżej problemu ma treść przepisu art. 4 pkt 9 ustawy systemowej. Użyte w przepisie pojęcie „przychód” oznacza przychody w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu m.in. służby. Przepisy, do których odsyła definicja ustawowa zawarte zostały w ustawie z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. 2022, poz. 2647, tekst jednolity ze zmianami), która w art. 11 ust. 1 wskazuje, że przychodami – co do zasady – są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Oczywiste jest także, iż płatnik jest zobowiązany do przestrzegania przepisów rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 roku w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U. 2017, poz. 1949, tekst jednolity). Jak stanowi § 1 rozporządzenia podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, osiągany przez pracowników u pracodawcy z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy. Co do zasady więc płatnik ustalając podstawę wymiaru powinien wziąć pod uwagę przychód (wyłączenia z § 2 rozporządzenia nie znajdą zastosowania w niniejszej sprawie), co odpowiada też art. 18 ust. 1 ustawy systemowej. Biorąc zaś pod uwagę, że rozporządzenie zostało wydane na podstawie ustawy systemowej, koniecznym jest posługiwanie się siatką użytych i zdefiniowanych tam pojęć. Zestawienie powyższych przepisów ustawy podatkowej i ustawy systemowej jasno wskazuje, że za przychód należy traktować pieniądze i wartości pieniężne, które w danym roku zostały wypłacone lub postawione do dyspozycji ubezpieczonego. Tyczy się to również nagród rocznych nawet w sytuacji, gdy zostały wypłacone z tytułu służby za poprzedni rok kalendarzowy. Przepisy nie przewidują w przypadku tego świadczenia wyjątków, a zatem podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe winna uwzględniać nagrody naliczone (pozostawione do dyspozycji uprawnionego) w danym roku, a nie należne za rok poprzedni, gdyż to w roku ich naliczenia stanowiły przychód wypłacony funkcjonariuszowi. Z kolei jeśli deklaracje rozliczeniowe i raporty imienne za funkcjonariuszy Służby Więziennej sporządzane są za miesiąc grudzień lub za ostatni miesiąc pozostawania w służbie z uwzględnieniem całego okresu służby to jasne staje się, że podstawa wymiaru za ten miesiąc musi uwzględniać nagrodę roczną wypłaconą w tym roku. Nie ma żadnej podstawy prawnej, która nakazywałaby zaliczać nagrody do roku poprzedniego.

Taką podstawą na pewno nie jest też przytaczany przez organ rentowy w uzasadnieniu decyzji i pismach procesowych art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. 2022, poz. 504, tekst jednolity ze zmianami, zwana dalej ustawą emerytalną) oraz rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 1 kwietnia 1985 roku w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru emerytur i rent (Dz.U. 1989, Nr 11, poz. 63, tekst jednolity ze zmianami). Otóż w myśl tej regulacji prawnej podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w art. 15 ust. 4 i 5 ustawy emerytalnej przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę. Już sam zakres przepisu wskazuje, że ma on odniesienie do ustalania podstawy wymiaru świadczenia, a nie do ustalania podstawy wymiaru składek i nie będzie miał w stosunku do płatnika zastosowania z przyczyn analogicznych jak rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 1 kwietnia 1985 roku. Problem odpowiedniego rozliczania świadczenia należnego za rok poprzedni szeroko wyjaśnił Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 8 stycznia 2007 roku w sprawie I UZP 5/06 (OSNP 2007, nr 9-10, poz. 139), gdzie odpowiadając na pytanie, czy dodatkowe wynagrodzenie roczne (tzw. trzynastka) powinno być uwzględnione przy obliczaniu podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne w myśl art. 15 ustawy emerytalnej w roku faktycznej wypłaty tego wynagrodzenia, czy też doliczone do wynagrodzenia z tego roku, za który przysługuje, opowiedział się za drugim rozwiązaniem. Uzasadniając swoje stanowisko Sąd Najwyższy dokonał wyraźnego rozróżnienia ustalania podstawy wymiaru emerytury i renty od ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Sąd Najwyższy wskazał, że przychodami stanowiącymi podstawę wymiaru składek nie są wierzytelności nawet, jeśli są wymagalne. Co za tym idzie wynagrodzenie wypłacone przez pracodawcę z opóźnieniem wykazywane jest w raporcie za ten miesiąc, w którym zostało wypłacone i wówczas staje się podstawą wymiaru składek. Analogicznie rzecz ma się z nagrodą wypłaconą za poprzedni rok w kolejnym roku kalendarzowym. Czym innym jest bowiem procedura ustalania podstawy wymiaru świadczeń uregulowana w art. 15 ust. 4 ustawy emerytalnej, w której porównuje się stanowiące podstawę wymiaru składek wynagrodzenie pracownika przysługujące za każdy rok do przeciętnego wynagrodzenia pracowników, a zatem wynagrodzenie ze wskazanego przez pracownika okresu musi być realne, niezależnie od tego kiedy pracodawca (płatnik) wskazał je jako podstawę wymiaru składek i kiedy opłacił składkę. W innym wypadku dodatkowe wynagrodzenie za ostatni rok przed rokiem przejścia na emeryturę nie byłoby nigdy wliczane do podstawy wymiaru emerytury, co wypaczałoby sens przepisu. Czym innym jest natomiast procedura ustalania podstawy wymiaru składek przez płatnika, który wykazuje przychody naliczone i wypłacone w danym okresie rozliczeniowym, za który ujmuje je w raportach imiennych określając podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia. Bez znaczenia, za jaki okres są należne.

Powołane orzeczenie Sądu Najwyższego odnosi się do dodatkowego wynagrodzenia rocznego dla pracowników jednostek sfery budżetowej, ale co ważne, podniesiona w uzasadnień uchwały argumentacja jest adekwatna do rozpoznawanego sporu. W obydwu przypadkach środki pieniężne są wypłacane za poprzedni rok kalendarzowy i tym samym w obydwu przypadkach należy do nich odnosić definicję przychodu z ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych ustalając podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Rozważania w tym zakresie mają charakter uniwersalny. Potwierdza to również stanowisko wyrażone przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 27 stycznia 2013 roku, w sprawie II UK 198/12 (LEX nr 1321734), zgodnie z którym przychody w postaci dodatkowych wynagrodzeń, do których prawo zostało nabyte w okresie trwania stosunku pracy, a które zostały wypłacone po jego ustaniu - zostały uzyskane przez ubezpieczonego dopiero w miesiącach ich faktycznej zapłaty, a zatem dopiero wówczas powstał obowiązek opłacenia od nich składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu stosunku pracy, z którego pochodziły. Dopiero wówczas przychody te mogły stanowić podstawę wymiaru składek za dany miesiąc. Wynika to z faktu, że okresy, z których przychody przyjmuje się do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, nie mają przełożenia na okresy, z których przychód przyjmowany jest do ustalania podstawy wymiaru emerytury i renty (por. też uchwałę składu 7 Sędziów SN z dnia 10 września 2009 r., I UZP 5/09, OSNP 2010, nr 5-6, poz. 71; uchwałę SN z dnia 26 sierpnia 2021 r., III UZP 1/21, OSNP 2022, nr 1, poz. 6).

Odnosząc się zaś wskazanego przez organ przepisu, tj. 125a ust. 3 ustawy emerytalnej, to faktycznie obliguje on płatnika do wystawienia zaświadczenia o wysokości przychodu, jednak nie jak wywodzi organ rentowy– przychodu stanowiącego podstawę wymiaru emerytury i renty, ale – zgodnie z literalnym brzmieniem przepisu – przychodu stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, wypłaconego za okresy, za które przychód ten przysługuje. Jest to zatem dokument odmienny od deklaracji rozliczeniowej i raportu imiennego, przez co nie znajdzie przełożenia na istotę zagadnienia. Wykładnia przepisów, poparta poglądami orzecznictwa, stanowczo przekonuje, że nagrodę roczną, o której stanowi art. 196 ustawy o Służbie Więziennej, należy uwzględniać w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w deklaracjach rozliczeniowych i raportach imiennych za rok, w którym została faktycznie wypłacona.

W konsekwencji powyższych rozważań należało ostatecznie przyjąć, że w przypadku byłego funkcjonariusza Służby Więziennej ubezpieczonego płatnik składek Areszt Śledczy w L., przekazując do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych składki na jego ubezpieczenia emerytalne i rentowe w trybie art. 168 ustawy o Służbie Więziennej, był zobligowany do uwzględnienia w jego uposażeniu nagrody rocznej za rok, w którym ta nagroda została wypłacona, a następnie do zastosowania zmiennego wskaźnika przeliczenia tak ustalonego uposażenia celem ustalenia wysokości podstawy wymiaru składek.

III. Zastosowanie powyższych reguł powoduje, że decyzja organu rentowego jest błędna, ponieważ właściwa podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonego wynika z przedstawionych obliczeń i prezentuje się następująco:

Mając powyższe na uwadze, a także uwzględniając dyspozycję z § 2 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 14 września 2010 roku w sprawie przekazywania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe funkcjonariuszy Służby Więziennej zwolnionych ze służby w zakresie ustalenia właściwego okresu rozliczeniowego, Sąd zmienił zaskarżoną decyzję z dnia 4 stycznia 2022 roku, nr (...), w ten sposób, że stwierdził, iż podstawa wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe R. K. z tytułu służby u płatnika składek Aresztu Śledczego w L. wynosi:

- za miesiąc grudzień 2016 roku kwotę 18 154,17 zł;

- za miesiąc grudzień 2017 roku kwotę 40 043,49 zł;

- za miesiąc grudzień 2018 roku kwotę 47 298,04 zł;

- za miesiąc czerwiec 2019 roku kwotę 31 103,31 zł.

Konsekwencją powyższego rozstrzygnięcia jest konieczność zmiany drugiej zaskarżonej decyzji z dnia 4 stycznia 2022 roku, nr (...), w przedmiocie ustalenia podstawy wymiaru składek na Fundusz Emerytur Pomostowych za R. K.. Jak stanowi art. 35 ust. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (Dz.U. 2022, poz. 1340, tekst jednolity ze zmianami) składki na Fundusz Emerytur Pomostowych od uposażenia zwolnionych ze służby funkcjonariuszy, o których mowa w art. 13 (w tym funkcjonariuszy Służby Więziennej), wypłaconego po dniu 31 grudnia 2009 roku do dnia zwolnienia ze służby, opłaca się na zasadach i w trybie określonym w odrębnych przepisach dla składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe przekazywanych za funkcjonariuszy zwolnionych ze służby. Stosownie zaś do art. 36 ust. 2 tej ustawy podstawę wymiaru składki na Fundusz Emerytur Pomostowych stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe, określona w art. 18 ust. 1-2 i ust. 8 oraz w art. 21 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z ust. 1 i 4 przepisu składka jest finansowana w całości przez płatnika składek a jej stopa procentowa wynosi 1,5 % podstawy wymiaru.

Wskazane przepisy nakazują przyjąć, że podstawa wymiaru składek na Fundusz Emerytur Pomostowych jest tożsama z podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, ustaloną w trybie art. 168 ustawy o Służbie Więziennej. Z tym założeniem, że obowiązek odprowadzenia składek został nałożony na płatnika bez względu na fakt, że ubezpieczony nie finansuje w żadnym stopniu składek na wskazany Fundusz, a co wynika z art. 35 ust. 4 ustawy o emeryturach pomostowych. Zatem podstawa wymiaru składek jest w tym przypadku pochodną ustalonej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, przy czym z uwagi na zakres czasowy określony w tym przepisie należy ją ustalić najwcześniej dla 2010 roku, za który podstawa wykazywana jest za miesiąc grudzień lub za ostatni miesiąc pozostawania w służbie funkcjonariusza.

Mając to na uwadze Sąd zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdził, iż dla płatnika składek Aresztu Śledczego w L. podstawa wymiaru składek na Fundusz Emerytur Pomostowych za ubezpieczonego R. K. wynosi:

- za miesiąc grudzień 2016 roku kwotę 18 154,17 zł;

- za miesiąc grudzień 2017 roku kwotę 40 043,49 zł;

- za miesiąc grudzień 2018 roku kwotę 47 298,04 zł ;

- za miesiąc czerwiec 2019 roku kwotę 31 103,31 zł.

IV. Orzeczenie o kosztach Sąd Okręgowy oparł na zasadzie ogólnej odpowiedzialności za wynik procesu, wyrażonej w art. 98 § 1 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Stosownie do § 3 przepisu do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony. Natomiast zgodnie z art. 99 k.p.c. stronom reprezentowanym przez radcę prawnego zwraca się koszty w wysokości należnej według przepisów o wynagrodzeniu adwokata. Koszty te zostały wykazane w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. 2018, poz. 265, tekst jednolity ze zmianami). Wyrok rozstrzyga dwie połączone ze sobą sprawy, dla których należy określić odrębne koszty tak, jak gdyby sprawy prowadzone były oddzielnie. W przypadku sprawy z odwołania od decyzji z dnia 4 stycznia 2022 roku, nr (...), ustalającej podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, wartość przedmiotu sporu, stosownie do art. 126 ¹ § 3 k.p.c., wyniosła 4 074 złote (k. 3, 16). W takim przypadku należało zastosować stawkę przewidzianą w § 2 pkt 3 rozporządzenia, która wynosi 900 złotych. Z kolei w przypadku sprawy z odwołania od decyzji z dnia 4 stycznia 2022 roku, nr (...), ustalającej podstawę wymiaru składek na Fundusz Emerytur Pomostowych, wartość przedmiotu sporu, stosownie do art. 126 ¹ § 3 k.p.c., wyniosła 188 złotych (k. 23, 36). W takim przypadku należało zastosować stawkę przewidzianą w § 2 pkt 1 rozporządzenia, która wynosi 90 złotych. W tej sytuacji Sąd zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L. na rzecz Aresztu Śledczego w L. oraz na rzecz zainteresowanego solidarnie kwotę 990 złotych (900 zł + 90 zł) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy w Lublinie, na podstawie powołanych przepisów oraz art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., orzekł jak w sentencji wyroku.