Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 29 października 2021 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. po rozpatrzeniu wniosku E. W. z dnia 13 października 2021 roku odmówił jej prawa do ponownego ustalenia wysokości kapitału początkowego, a tym samym przeliczenia emerytury.

Z uwagi na to, że ubezpieczona nie przedłożyła nowych dowodów oraz nie ujawniła nowych okoliczności mających wpływ na zmianę wysokości świadczenia, emerytura nadal wpłacana będzie w dotychczasowej wysokości.

(decyzja – k. 42 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Odwołanie od w/w decyzji wniosła E. W. reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika zaskarżając ją w całości i zarzucając jej naruszenie art. 6 ust 2 pkt 1 lit. a ustawy emerytalnej poprzez niezaliczenie do okresów składkowych okresu od dnia 1 września 1977 roku do dnia 20 stycznia 1980 roku przypadającego w czasie zatrudnienia ubezpieczonej w (...) Spółdzielni (...) w Ł. w okresie nauki w (...) Szkole Handlowej w Ł.. Wobec powyższego wniesiono o zmianę zaskarżonej decyzji ZUS poprzez zaliczenie do kapitału początkowego jako okresu składkowego w/w okresu tj. okresu zatrudnienia ubezpieczonej w (...) Spółdzielni (...) przypadającego na okres nauki ubezpieczonej w (...) Szkole Handlowej oraz poprzez przyznanie ubezpieczonej prawa do przeliczenia wysokości emerytury na podstawie ustalonego na nowo kapitału początkowego oraz zasądzenie od organu rentowego na rzecz ubezpieczonej zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

(odwołanie – k. 3-6)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. ZUS wskazał, że w celu zaliczenia do stażu pracy okresu nauki w (...) Szkole Handlowej w Ł. winna ona przedłożyć umowę o praktyczną naukę zawodu zawartą pomiędzy wnioskodawczynią, a zakładem pracy.

(odpowiedź na odwołanie – k. 10-10 verte)

Na rozprawie w dniu 18 października 2022 roku wnioskodawczyni wskazała, że wnosi zaliczenie do okresów składkowych okresu od dnia 1 września 1977 roku do dnia 19 stycznia 1980 roku przypadającego w czasie jej zatrudnienia w (...) Spółdzielni (...) w Ł. w okresie nauki w (...) Szkole Handlowej w Ł..

(rozprawa z dnia 18 października 2022 roku e-protokół (...):01:42 – 00:08:26 - płyta CD – k. 58)

W piśmie z dnia 14 lutego 2023 roku wnioskodawczyni reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika zmieniła pierwotnie zgłaszane w odwołaniu żądanie w ten sposób, że wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji ZUS z dnia 29 października 2021 roku, przeliczenie przysługującej jej emerytury poprzez zaliczenie do kapitału początkowego jako okresu składkowego okresu od dnia 1 września 1977 roku do dnia 31 stycznia 1980 roku tj. okresu zatrudnienia w (...) Spółdzielni (...) oraz poprzez przyznanie ubezpieczonej prawa do przeliczenia wysokości emerytury na podstawie ustalonego na nowo kapitału początkowego, a ponadto o zasądzenie od organu rentowego na rzecz ubezpieczonej zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

(pismo – k. 207-208)

Na rozprawie w dniu 14 lutego 2023 roku pełnomocnik wnioskodawczyni poparł odwołanie, wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego, oświadczając że nie kwestionuje hipotetycznych wyliczeń organu rentowego. Z kolei pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania.

(końcowe stanowiska stron – rozprawa z dnia 14 lutego 2023 roku e-protokół (...):00:46 – 00:05:50 i 00:11:16 – 00:13:22- płyta CD – k. 110)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

E. W. urodziła się w dniu (...).

(okoliczność bezsporna)

Ubezpieczona pobiera emeryturę od dnia 1 lipca 2021 roku, tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek.

Podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę.

- kwota składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynosi 1611,35 zł

- kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi 232083,74 zł

- średnie dalsze trwanie życia wynosi 247,70 m-cy

- wyliczona kwota emerytury wynosi 943,46 zł

Po korekcie kapitału początkowego na koncie, wysokość emerytury wynosi:

( (...),35 + (...),74) / 247,70 = 943,46 zł

Emerytura przyznana od 01.07.2021 r. w kwocie 943,46 zł jest niższa od najniższej emerytury, która wynosi 1250,88 zł. Emerytury nie podwyższa się, gdyż ubezpieczona nie udowodniła łącznie okresów składkowych i nieskładkowych w wymiarze 20 lat.

Od dnia 1 października 2021 roku obliczona emerytura brutto wynosi 943,46 zł.

Wysokość świadczenia do wypłaty wynosi miesięcznie 815,55 zł.

(decyzja – k. 38-40 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

W okresie od 1.09.1977 r. do 19.01.1980 r. odwołująca uczęszczała do (...) Szkole Handlowej w Ł. (odbywała praktyczną naukę zawodu), praktyki zaś odbywała w (...) Handlowym (...) w Ł., który podlegał pod Spółdzielnię (...) w Ł.. Uczniowie odbywali zajęcia teoretyczne i praktyczne – był tydzień nauki i tydzień praktyk. Po ukończeniu 16 roku życia skarżąca pracowała po 8 godzin dziennie. Wnioskodawczyni otrzymywała wynagrodzenie.

(zeznania wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 14 lutego 2023 roku e-protokół (...):08:26 – 00:10:57 – płyta CD – k. 110 w związku z rozprawą z dnia 18 października 2022 roku e-protokół (...):01:42 – 00:11:12-płyta CD – k.58, zeznania świadka R. M. na rozprawie w dniu 18 października 2022 roku e-protokół (...):15:28 – 00:24:53-płyta CD – k.58, zeznania świadka U. P. na rozprawie w dniu 18 października 2022 roku e-protokół (...):37:02 – 00:42:50 -płyta CD – k.58)

Do (...) Szkoły Handlowej w Ł. wraz z wnioskodawczynią uczęszczały: R. W. (obecnie M.) oraz U. K. (obecnie P.). Obie mają uwzględniony przy wyliczeniu emerytury okres praktycznej nauki zawodu w (...) Spółdzielni (...) w Ł. w czasie nauki w (...) Szkole Handlowej w Ł..

(akta osobowe dot. R. M. i karty wynagrodzeń z 1979 r. i 1980 r. w kopercie – k. 68, akta osobowe dot. U. P. w kopercie – k. 90, zeznania świadka R. M. na rozprawie w dniu 18 października 2022 roku e-protokół (...):15:28 – 00:24:53-płyta CD – k.58, zeznania świadka U. P. na rozprawie w dniu 18 października 2022 roku e-protokół (...):37:02 – 00:42:50 -płyta CD – k.58)

W dniu 5.01.1980 r. wydano świadectwo, zaświadczające, że E. B. (obecnie W.) ukończyła praktyczną naukę zawodu w (...) Wojewódzkiej Spółdzielni (...) w Ł. w zawodzie sprzedawcy z wynikiem ogólnym dostateczny.

(wykaz pracowników młodocianych – k. 8, k. 37, świadectwo – k. 40, arkusz ocen ucznia szkoły zawodowej – k. 41-41 verte)

Warunkiem ukończenia nauki było ukończenie praktyk, zaś ich ukończenie warunkowało ukończenie (...) Szkoły Handlowej w Ł..

(zeznania wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 14 lutego 2023 roku e-protokół (...):08:26 – 00:10:57 – płyta CD – k. 110 w związku z rozprawą z dnia 18 października 2022 roku e-protokół (...):01:42 – 00:11:12-płyta CD – k.58, zeznania świadka R. M. na rozprawie w dniu 18 października 2022 roku e-protokół (...):15:28 – 00:24:53-płyta CD – k.58)

Świadectwa pracy wydawane były na podstawie umowy o pracę, bądź umowy o praktyczną naukę zawodu.

(zeznania świadka J. S. na rozprawie w dniu 18 października 2022 roku e-protokół (...):26:22 – 00:29:53-płyta CD – k.58)

Po ukończeniu nauki, wnioskodawczyni zatrudniona była w okresie od dnia: 27 października 1981 roku do dnia 31 marca 1983 roku w Przedsiębiorstwie Handlu (...) w Ł..

(akta osobowe w kopercie – k. 87)

Organ rentowy dokonał hipotetycznego wyliczenia kapitału początkowego i emerytury wnioskodawczyni w oparciu o dokumenty przekazane przez sąd:

Wariant I

Doliczono okres zatrudnienia jako pracownik młodociany od 01.09.1977 r. do 05.01.1980 r. oraz wynagrodzenie (wysokość zarobków podanych w świadectwie pracy U. K.) (...) – 300 zł miesięcznie, (...) – 480 zł miesięcznie; (...) – 720 zł miesięcznie (za 01/1980 120 zł):

- wskaźnik wysokości podstawy wymiaru – 47,27 % z lat 1980-1989;

- kapitał początkowy na dzień 01.01.1999 r. – 54 513,47 zł;

- kapitał początkowy po waloryzacji na dzień przyznania emerytury - 272 272,64 zł, emerytura od 01.07.2021 r. – 1105,71 zł.

Wariant II

Doliczono okres zatrudnienia jako pracownik młodociany od 01.09.1977 r. do 19.01.1980 r. oraz wynagrodzenia (wysokość zarobków podanych w świadectwie pracy U. K.) j.w. (za (...) – 456 zł):

- wskaźnik wysokości podstawy wymiaru – 47,40 % z lat 1980-1989;

- kapitał początkowy na dzień 01.01.1999 r. – 54 567,81 zł;

- kapitał początkowy po waloryzacji na dzień przyznania emerytury - 272 544,10 zł, emerytura od 01.07.2021 r. – 1105,71 zł.

(świadectwo ukończenia zasadniczej szkoły zawodowej, świadectwo pracy, zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu dot. U. P. w kopercie – k. 54, pismo- hipotetyczne wyliczenie ZUS wraz z wyliczeniami – k. 71-84)

Przy przyjęciu, że wnioskodawczyni była zatrudniona jako pracownik młodociany do 31 grudnia 1980 r.:

- hipotetyczny wskaźnik wysokości podstawy wymiaru z lat 1980 – 1989 wyniósłby 47,51 %;

- kapitał początkowy na 01.01.1999 r. wyniósłby 54 745,46 zł;

- kapitał początkowy zwaloryzowany na dzień przyznania emerytury wyniósłby 271 431,40 zł;

- emerytura na dzień przyznania wyniosłaby 1110,39 zł.

Przyjęto kwotę zarobków za 1988 r. tj.: 246 581 zł.

(pismo- hipotetyczne wyliczenie ZUS wraz z wyliczeniami – k. 97-104 verte)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych dowodów, na które składała się dokumentacja załączona do akt niniejszego postępowania oraz znajdująca się w aktach organu rentowego, a ponadto w oparciu o osobowe źródła dowodowe w postaci zeznań wnioskodawczyni oraz świadków: U. P., R. M., J. S.. Podkreślić należało, że świadkowie: U. P., R. M. były w spornym okresie uczniami tej samej co odwołująca szkoły tj. (...) Szkole Handlowej w Ł., a także miały zawartą umowę z tą samą Spółdzielnią co wnioskodawczyni i odbywały praktyki. Sąd dał wiarę zarówno zeznaniom w/w świadków jak i odwołującej, którzy spójnie opisywali sposób prowadzenia przez szkołę praktycznej nauki zawodu oraz jej wymiar, w tym okoliczność wypłacanego wynagrodzenia. Zgodnie potwierdzili, że skarżąca odbywała praktyczną naukę zawodu w okresie od 1.09.1977 r. do 19.01.1980 r. Zeznania wnioskodawczyni oraz wskazanych wyżej świadków, są spójne, logiczne i wiarygodne. Pomimo braku dokumentów dot. wnioskodawczyni zachowanych z tamtego okresu czasu, a w szczególności umowy o praktyczną naukę zawodu zawierającej datę jej rozpoczęcia i zakończenia, brak jest podstaw do ich dyskredytacji.

Wobec powyższego, Sąd przyjął, że wyliczenia dokonane przez ZUS w piśmie z dnia 14 listopada 2022 roku w wariancie II przy uwzględnieniu wysokości zarobków podanych w świadectwie pracy świadka U. P. (koperta – k. 54) powinny zostać uwzględnione przy wyliczaniu kwoty należnej jej emerytury. Hipotetyczne wyliczenie pozwanego organu rentowego w tym wariancie, zdaniem Sądu nie nasuwa jakichkolwiek zastrzeżeń co do jego matematycznej poprawności. Sąd uwzględnił, że hipotetyczne wyliczenie wysokości emerytury wnioskodawczyni było możliwe jedynie w takim zakresie i w tym wariancie w jakim faktycznie potwierdzono, że wnioskodawczyni odbywała praktyczną naukę zawodu od 1.09.1977 r. do 19.01.1980 r. oraz przy przyjęciu wynagrodzeń zastępczych ze świadectwa pracy świadka U. P. tj.: (...) – 300 zł miesięcznie, (...) – 480 zł miesięcznie; (...) – 720 zł miesięcznie (za 01/1980 456 zł – proporcjonalnie zmniejszone biorąc pod uwagę 19.01.1980 r.). Na ten temat jednak sąd szerzej się wypowie się w dalszej części uzasadnienia, a mianowicie na gruncie rozważań prawnych .

W ocenie sądu nie było jakichkolwiek podstaw do tego, aby przyjąć, że skarżąca zatrudniona była jako młodociany pracownik od dnia 1 września 1977 roku do dnia 31 stycznia 1980 roku albowiem twierdzenie to nie znalazło poparcia w żadnym z dowodów zgromadzonym w sprawie.

Jednocześnie sąd pominął wniosek dowodowy pełnomocnika wnioskodawczyni o zwrócenie się do (...) Spółdzielni (...) o nadesłanie listy płac E. W. za styczeń 1980 roku na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 4 k.p.c. jako niemożliwy do przeprowadzenia. W piśmie z dnia 14 marca 2022 roku Spółdzielnia (...) w Ł. wskazała, że nie posiada żadnych akt osobowych, kart wynagrodzeń czy list płac młodocianych dot. wnioskodawczyni.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne i zasługuje na uwzględnienie w części.

Zgodnie z art. 24 ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.2022.0.504), ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego wynoszącego co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn, z zastrzeżeniem art. 46 , art. 47 , art. 50 , art. 50a, art. 50e i art. 184.

W myśl art.26 w/w ustawy, emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust. 5 i art. 183. Wiek ubezpieczonego w dniu przejścia na emeryturę wyraża się w ukończonych latach i miesiącach. Średnie dalsze trwanie życia ustala się wspólnie dla mężczyzn i kobiet oraz wyraża się w miesiącach. Prezes Głównego Urzędu Statystycznego ogłasza w formie komunikatu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" corocznie w terminie do dnia 31 marca tablice trwania życia, z uwzględnieniem ust. 3, dla wieku ubezpieczonych określonego w myśl ust. 2. Tablice, o których mowa w ust. 4 są podstawą przyznawania emerytur na wnioski zgłoszone od dnia 1 kwietnia do dnia 31 marca następnego roku kalendarzowego, z uwzględnieniem ust. 6. Jeżeli jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego, do ustalenia wysokości emerytury zgodnie z ust. 1 stosuje się tablice trwania życia obowiązujące w dniu, w którym ubezpieczony osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn.

Stosownie do treści art. 114 ust. 1 pkt 1 w/w ustawy, w sprawie zakończonej prawomocną decyzją organ rentowy, na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, uchyla lub zmienia decyzję i ponownie ustala prawo do świadczeń lub ich wysokość, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono nowe okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość.

Z cytowanego przepisu wynika, iż warunkiem ponownego ustalenia prawa do świadczeń jest uzyskanie nowych dowodów lub ujawnienie okoliczności, które istniały przed wydaniem decyzji, a nie były znane organowi w chwili orzekania i mają wpływ na prawo do tych świadczeń lub ich wysokość /por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 sierpnia 1999 r., II UKN 231/99 - OSNAPiUS 2000 nr 19 poz. 734; uchwała Sądu Najwyższego z dnia 5 czerwca 2003 r. III UZP 5/03 - OSNAPiUS rok 2003, Nr 18, poz. 442/.

Zwrot "przedłożenie nowych dowodów" oznacza zgłoszenie każdego prawnie dopuszczalnego środka dowodowego, stanowiącego potwierdzenie okoliczności faktycznych istniejących przed wydaniem decyzji, a mających wpływ na powstanie prawa do świadczenia lub jego wysokość. Natomiast użyte w art. 114 ust. 1 ustawy emerytalnej pojęcie "ujawnienie okoliczności" oznacza powołanie się na fakty dotyczące ogółu wymagań formalnych i materialnych związanych z ustaleniem przez organ rentowy prawa do świadczenia lub wysokości świadczenia. Są to określone w przepisach prawa materialnego fakty warunkujące powstanie prawa do świadczenia lub jego wysokości np. staż pracy, wiek, niezdolność do pracy, ale także uchybienia przez organ rentowy normom prawa procesowego lub materialnego, wpływające potencjalnie na dokonanie ustaleń w sposób niezgodny z ukształtowaną z mocy prawa sytuacją prawną osoby zainteresowanej (tak m.in. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 3 lutego 2014 r., I UK 322/13, LEX nr 1444596 oraz Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 11 grudnia 2015 r., III AUa 1087/15, LEX nr 1979499).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie ma podstaw do ponownego ustalenia emerytury, wyrównania świadczeń, jeśli zainteresowany nie przedstawi dokumentów lub okoliczności zmieniających jego sytuację (por. wyrok. Sądu Najwyższego z dnia 15 maja 2014 r., III UK 150/13, LEX nr 1458793).

Zgodnie z art. 6 ust. 2 pkt 1 lit. a ustawy o emeryturach i rentach z FUS za okresy składkowe uważa się również przypadające przed dniem 15 listopada 1991 r. okresy, za które została opłacona składka na ubezpieczenie społeczne albo za które nie było obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne, m.in. zatrudnienia po ukończeniu 15 lat życia na obszarze Państwa Polskiego - w wymiarze nie niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy, jeżeli w tych okresach pracownik pobierał wynagrodzenie lub zasiłki z ubezpieczenia społecznego: chorobowy, macierzyński lub opiekuńczy albo rentę chorobową.

Dla uznania okresu zatrudnienia wykonywanego przed wejściem w życie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych za okres składkowy w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 2 i art. 6 ust. 2 pkt 1 lit. a tej ustawy nie jest wymagane wykazanie przez osobę ubiegającą się o emeryturę lub rentę faktu opłacenia przez pracodawcę składek na pracownicze ubezpieczenie społeczne./wyrok SA w Szczecinie z dnia 19 grudnia 2018 r., III AUa 39/18/.

Jeżeli fakt pozostawania w zatrudnieniu został udowodniony, okres tego zatrudnienia jest okresem składkowym nawet w przypadku, gdy pracodawca nie zgłosił pracownika do ubezpieczenia./wyrok SA w Gdańsku z dnia 30 września 2016 r. III AUa 736/16/.

Na gruncie rozpoznawanego przypadku wnioskodawczyni wywodziła, iż inaczej niż to przyjął organ rentowy w zaskarżonej decyzji legitymuje się dodatkowo okresem zatrudnienia w związku z praktyczną nauką zawodu w okresie - od dnia 1 września 1977 roku do dnia 31 stycznia 1980 roku, gdyż nie został wystarczająco udowodniony – brak umowy o praktyczną naukę zawodu zawartej między wnioskodawczynią, a zakładem pracy.

W sytuacji, gdy organ rentowy zakwestionował twierdzenia ubezpieczonej oraz przedstawione przez nią dowody, rzeczą sądu było przeprowadzenie dodatkowych dowodów i ustalenie na podstawie tak uzupełnionego materiału dowodowego, czy zasadnym było zaliczenie do stażu ubezpieczeniowego skarżącej w/w okresu.

Zgodnie z art. § 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 20 września 1974 r. w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania (Dz. U. Nr 37, poz. 219 z późn. zm.).

1. Przygotowanie zawodowe młodocianych pracowników, zwanych w dalszym ciągu "młodocianymi", może odbywać się w zakładach pracy jako:

1) nauka zawodu,

2) przyuczenie do wykonywania określonej pracy.

2. Nauka zawodu ma na celu przygotowanie zawodowe młodocianego do pracy w charakterze wykwalifikowanego robotnika.

3. Przyuczenie do wykonywania określonej pracy ma na celu przygotowanie młodocianego do pracy w charakterze robotnika przyuczonego i może dotyczyć prac, których rodzaj nie wymaga odbycia nauki zawodu.

Na mocy § 2 ust. 1 Zakład pracy jest obowiązany zawrzeć z młodocianym umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego, która powinna określać:

1) rodzaj przygotowania zawodowego (nauka zawodu lub przyuczenie do wykonywania określonej pracy),

2) czas trwania przygotowania zawodowego,

3) sposób dokształcania teoretycznego młodocianego,

4) wysokość wynagrodzenia.

2. Umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego młodocianego zawiera się na piśmie.

Jak wynika z cytowanych przepisów, aby odbywać praktyczną naukę zawodu wymagane było zawarcie stosownej umowy. Dokumenty załączone do akt sprawy, nie zawierają co prawda samej umowy, lecz zgromadzony w sprawie materiał dowodowy potwierdził, że taka nauka w przypadku wnioskodawczyni faktycznie miała miejsce. W ramach postępowania dowodowego sąd dopuścił dowód z dokumentów zawartych w aktach emerytalnych ubezpieczonej, dokumentów przedłożonych przez ubezpieczoną, w tym arkusza ocen ucznia szkoły zawodowej, świadectwa z dnia 5.01.1980 r. zaświadczającego wprawdzie że wnioskodawczyni ukończyła praktyczną naukę zawodu w (...) Wojewódzkiej Spółdzielni (...) w Ł. w zawodzie sprzedawcy z wynikiem ogólnym dostateczny bez jednak sprecyzowania w jakim konkretnie miało to miejsce okresie, dokumentów pozyskanych w toku postępowania – akt osobowych świadka R. M. oraz U. P. potwierdzających w ich przypadku odbycie praktycznej nauki zawodu w (...) Spółdzielni (...) w Ł. w czasie nauki w (...) Szkole Handlowej w Ł., w tym oryginalnych dokumentów (świadectwa ukończenia zasadniczej szkoły zawodowej, świadectwa pracy, zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu) przedłożonych przez świadka U. P. na rozprawie w dniu 18 października 2022 roku. Autentyczność dokumentów nie była przez strony kwestionowana i nie budziła wątpliwości sądu. Zostały one sporządzone w sposób zgodny z przepisami prawa, przez uprawnione do tego osoby, w ramach ich kompetencji, oraz w sposób rzetelny, stąd też sąd ocenił je jako wiarygodne.

Przechodząc dalej sąd wskazuje, że okoliczność odbywania w spornym okresie przez ubezpieczoną praktycznej nauki zawodu na podstawie art. 231 k.p.c. – można także było wywnioskować z innych ustalonych w sprawie faktów.

Walor wiarygodności przyz

nał także zeznaniom ubezpieczonej. Sąd miał przy tym na uwadze, że zeznania samej ubezpieczonej, osoby najbardziej zainteresowanej pozytywnym rozstrzygnięciem niniejszej sprawy, mogły być choćby z tego powodu uznane za mało wiarygodne. Dostrzegł jednakże, iż znalazły one pełne potwierdzenie także w zeznaniach świadków: U. P., R. M., J. S.. Przy czym świadkowie: U. P., R. M. były w spornym okresie uczniami tej samej co skarżąca szkoły tj. (...) Szkole Handlowej w Ł., a także miały zawartą umowę z tą samą Spółdzielnią co wnioskodawczyni i odbywały praktyki. Oceniając zeznania świadków sąd miał na względzie, że są osobami obcymi dla ubezpieczonej i nie mieli żadnego interesu w tym by nieprawdziwie zeznawać na jej korzyść, narażając się jednocześnie na odpowiedzialność karną.

Nadto oceniając zeznania ubezpieczonej oraz świadków, sąd brał też pod uwagę i tę okoliczność, że osoby te zeznawały na temat zdarzeń sprzed wielu lat, stąd mogły dokładnie nie pamiętać wszystkich okoliczności związanych z przedmiotem niniejszego postępowania. Dlatego na wiarygodność zeznań świadka R. M. nie wpływa okoliczność, że świadek odnosząc się okresu w jakim odbywała się praktyczna nauka zawodu wskazywała: ,,myślę, że było to od 1 września 1977 roku do stycznia 1979 albo 1980 roku, chyba 1980. Było to gdzieś do połowy stycznia. Może to było 19-ego, jakoś tak.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadków, albowiem uzupełniają się one wzajemnie, są logicznie spójne i korespondują z zeznaniami ubezpieczonej. Na ich podstawie sąd ustalił, że w okresie od 1.09.1977 r. do 19.01.1980 r. odwołująca uczęszczała do (...) Szkole Handlowej w Ł. (odbywała praktyczną naukę zawodu), praktyki zaś odbywała w (...) Handlowym (...) w Ł., który podlegał pod Spółdzielnię (...) w Ł.. Uczniowie odbywali zajęcia teoretyczne i praktyczne – był tydzień nauki i tydzień praktyk. Po ukończeniu 16 roku życia skarżąca pracowała po 8 godzin dziennie. Wnioskodawczyni otrzymywała wynagrodzenie. Warunkiem ukończenia nauki było ukończenie praktyk, zaś ich ukończenie warunkowało ukończenie (...) Szkoły Handlowej w Ł.. Z kolei świadectwa pracy wydawane były na podstawie umowy o pracę, bądź umowy o praktyczną naukę zawodu.

Mając powyższe na względzie, sąd uznał, że skoro ubezpieczona i świadkowie: U. P., R. M. uczyły się w tej samej szkole, to podlegały one tym samym regułom odbywania praktycznej nauki zawodu.

Odwołując się do zasad logicznego rozumowania oraz uwzględniając zasady wiedzy i doświadczenia życiowego, sąd uznał, że ubezpieczona aby ukończyć z wynikiem pozytywnym szkołę zawodową musiała odbyć praktyczną naukę zawodu w przepisanym zakładzie pracy. Brak dostępnej dokumentacji w tym zakresie zdaniem sądu, nie niweczy jej prawa do powoływania się na tę okoliczność. Nieprzedstawienie dokumentu potwierdzającego zawarcie umowy w celu nauki zawodu samoistnie nie przesądza o jej nieistnieniu. Co najwyżej może stanowić argument przemawiający za uznaniem, że strony nie realizowały określonej więzi prawnej. Nie jest jednak tak, że w ramach odtwarzania faktów miarodajnych dla rozstrzygnięcia niemożliwe jest przyjęcie, że młodocianego z zakładem pracy łączyła umowa o pracę (mimo nieposiadania dokumentu potwierdzającego jej zawarcie).

W świetle powyższego wskazać należy, że wprawdzie ubezpieczona nie przedłożyła pisemnej umowy o praktyczną naukę zawodu z datą jej rozpoczęcia i zakończenia, jednakże wszechstronna analiza okoliczności faktycznych oraz zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego prowadzi do wniosku, iż w czasie nauki w (...) Szkole Handlowej w Ł. wnioskodawczyni faktycznie odbywała praktyczną naukę zawodu w (...) Handlowym (...) w Ł., który podlegał pod Spółdzielnię (...) w Ł..

W konsekwencji poczynionych ustaleń Sąd uznał, że ubezpieczona w okresie spornym od 1.09.1977 r. do 19.01.1980 r. r. była pracownikiem młodocianym zatrudnionym na podstawie umowy zawartej o praktyczną naukę zawodu i zatrudnienie to jest okresem składkowym w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Jednocześnie brak było podstaw do uwzględniania żądania skarżącej, że tego rodzaju zatrudnienie wykonywała od dnia 1 września 1977 roku aż do dnia 31 stycznia 1980 roku albowiem zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie potwierdził zgłaszanych przez nią twierdzeń w powyższym zakresie w żadnej części.

Wobec powyższego, w realiach rozpoznawanej sprawy organ rentowy dokonał stosownego hipotetycznego wyliczenia kapitału początkowego i emerytury wnioskodawczyni.

Doliczając okres zatrudnienia wnioskodawczyni jako pracownika młodocianego w okresie od 01.09.1977 r. do 19.01.1980 r. oraz przy przyjęciu wynagrodzeń zastępczych tj. wynagrodzeń jakie otrzymywała świadek U. P. odbywając praktyczną naukę zawodu określonych w świadectwie pracy wystawionym przez Spółdzielnię (...) w Ł., tj.: (...) – 300 zł miesięcznie, (...) – 480 zł miesięcznie; (...) – 720 zł miesięcznie (za (...) - 456 zł), wskaźnik wysokości podstawy wymiaru z lat 1980-1989 wyniósł 47,40 %. Kwota kapitału początkowego na dzień 01.01.1999 r. wyniosła 54 567,81 zł, a po waloryzacji na dzień przyznania emerytury - 272 544,10 zł. Emerytura na dzień przyznania tj. 01.07.2021 r. wyniosła 1105,71 zł.

Zdaniem sądu wskazane wyliczenie należy uznać za miarodajne dla rozstrzygnięcia ponieważ w pełni odpowiadało zasadom określonym w art. 26 ustawy emerytalnej.

Tym samym, mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy w Łodzi na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzją w ten sposób, że przeliczył od 1 października 2021 roku, wysokość emerytury E. W., przyjmując do jej ustalenia wysokość kapitału początkowego ustalonego na dzień 1 stycznia 1999 roku w kwocie 54.567,81 zł, po waloryzacji w kwocie 272.544,10 zł, obliczonego przy przyjęciu wskaźnika wysokość podstawy wymiaru z lat 1980-1989 w wysokość 47,40%- punkt 1 sentencji wyroku.

W pozostałej zaś części Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. odwołanie jako bezzasadne oddalił – punkt 2 sentencji wyroku.

O kosztach zastępstwa procesowego, Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 k.p.c., w punkcie 3 sentencji wyroku i zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. na rzecz wnioskodawczyni 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, których wysokość ustalił zgodnie z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018 r., poz.265).