Pełny tekst orzeczenia

Przewodniczący

SSA Robert Kirejew

Sędziowie

SSA Wojciech Paluch

SSO del. Piotr Mika (spr.)

Protokolant

Jolanta Stańczak

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 290/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

3

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sądu Okręgowego w Rybniku z dnia 4 marca 2021 roku, sygn. III K 24/20

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

z apelacji obrońcy oskarżonych:

obraza przepisów postepowania, tj. art. 7 k.p.k. poprzez dowolną , natomiast nie swobodną ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego, przejawiającą się w:

a)  uznaniu, iż wyjaśnienia oskarżonych są częściowo niewiarygodne, jako wewnętrznie niespójne, nielogiczne i pozostające ze sobą, jak i z innymi dowodami, we wzajemnej sprzeczności, w sytuacji gdy niespójność obejmowała kwestię nie mającą istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia, a ich pozostała cześć w zakresie braku woli uchylenia się od płatności wobec oskarżyciela posiłkowego oraz przyczyn, ze względu na które nie doszło do całkowitego uregulowania jego roszczeń, były spójne, a nadto pozostawały w zgodności z zeznaniami K. G., Ł. B. oraz A. D. (1), mając na uwadze, iż oskarżeni zarówno w postępowaniu przygotowawczym, jak i w postępowaniu sądowym wyraźnie wskazali, że nie kwestionują należności wynikających z umowy łączącej (...) sp. z o.o. z M. M. i w dalszym ciągu deklarują chęć spłaty zobowiązania wynikającego z zawartej umowy, a rozbieżności, co do okoliczności pośrednich wskazują, iż wyjaśnienia nie były ustalane, co potwierdza walor wiarygodności;

b)  pominięcie okoliczności związanych z dofinansowaniem (...) sp. z o.o. przez oskarżonych, podpisanej umowy o stałą obsługę prawną, osobistym zaangażowaniem oskarżonych w wykonywanie prac na rzecz (...) S.A., które to okoliczności miały istotny wpływ na ocenę zachowania oskarżonych, w zakresie wykluczającym możliwość przypisania im oszukańczego zamiaru;

c)  wybiórczej ocenie zeznań oskarżyciela posiłkowego przez przyjęcie, iż ich treść w zakresie, w jakim oskarżyciel posiłkowy wskazywał, że został wprowadzony przez oskarżonych w błąd co do sytuacji finansowej (...) sp. z o.o. i możliwości zapłaty za wykonane usługi, jak i co do istnienia wymagalnych wierzytelności na spłatę zobowiązań spółki, pozwalają na przypisanie oskarżonym oszukańczego zamiaru, w sytuacji gdy właściwa i pełna ocena zeznań wskazuje, że oskarżyciel posiłkowy w dniu zawarcia ze (...) sp. z o.o. umowy współpracy i w okresie jej trwania, po pierwsze wiedział o kondycji finansowej spółki jako nowopowstałego podmiotu, po drugie, wyraził zgodę na wystawienie faktur VAT z odroczonym terminem płatności z uwagi na brak zapłaty należności oskarżonym z kontraktu pomiędzy (...) sp. z o.o. a (...) S.A., po trzecie był informowany o przyczynach braku zapłaty – poprzez uczestnictwo w spotkaniach z oskarżonymi, a ponadto akceptował wydłużające się terminy płatności poprzez współpracę handlową ze (...) sp. z o.o., pomimo iż ta nie dokonała opłat za wystawione wcześniej przez oskarżyciela posiłkowego faktury VAT;

d)  pominięciu, iż samo zawarcie umowy cesji wierzytelności przysługującej wobec (...) S.A. nie mogło wprowadzić oskarżyciela w błąd, albowiem (...) sp. z o.o. na dzień podpisania ww. umowy posiadała wierzytelności w stosunku do (...) S.A. a oskarżeni podjęli działania zmierzające do ich prawnego potwierdzenia;

e)  uznaniu, iż oskarżeni w celu uchronienia się przed odpowiedzialnością karną przerzucali problemy (...) sp. z o.o. na rzecz innych osób lub podmiotów, w sytuacji gdy kwestia bezpodstawności braku zapłaty za wykonane prace przez (...) S.A. została potwierdzona przez zeznania A. D. (2), J. T. oraz częściowo N. M., co znalazło odzwierciedlenie w wyjaśnieniach oskarżonych;

f)  uznaniu, iż e-mail oskarżonego D. K. z dnia 1 grudnia 2016 roku wraz z załącznikiem skierowany do adwokata Ł. B. nie ma znaczenia dla oceny zasadności postawionych zarzutów, w sytuacji gdy powyższa wiadomość potwierdza stanowisko oskarżonych w zakresie, w jakim kwestionowali oni zasadność wystawionych przez (...) S.A. not obciążeniowych, a w konsekwencji wskazywali na przyczyny braku płatności na rzecz oskarżyciela posiłkowego i podejmowali próby odzyskania środków pieniężnych należnych (...) sp. z o.o.;

g)  pominięciu zeznań świadka Ł. B. w zakresie w którym wskazywał on iż obsługa prawna (...) sp. z o.o. była prowadzona przez niego nieprzerwanie od momentu powstania spółki do marca 2017 roku a w następstwie odmowie waloru wiarygodności wyjaśnieniom oskarżonych w zakresie, w którym wskazywali oni na posiadanie umowy o stała obsługę prawną przez cały okres istnienia spółki, aż do marca 2017 roku;

h)  pominięciu zeznań świadka Ł. B. w zakresie w którym wskazywał on na podniesiony przez oskarżonych problem braku wypłaty należnego wynagrodzenia przez (...) S.A. inicjatywę oskarżonych, co do woli odzyskania przysługujących spółce wierzytelności oraz związane z tym działania prawne zmierzające do ich wyegzekwowania, które to okoliczności świadczyły o braku oszukańczego zamiaru oskarżonych;

i)  pominięciu zeznań świadka Ł. B. w zakresie w którym wskazywał on na inicjatywę oskarżonych co do zapłaty na rzecz oskarżyciela posiłkowego zobowiązania spółki oraz rozmowy i spotkania zmierzające do uregulowania tej kwestii, które to okoliczności miały istotny wpływ na ocenę zachowania oskarżonych;

j)  przyjęciu, iż zeznania K. G. są częściowo niewiarygodne a częściowo nie mają znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, w sytuacji gdy ww. świadek w sposób szczegółowy opisała okoliczności faktyczne związane z działaniem oskarżonych wyrażającym się w dofinansowaniu spółki, informowaniu oskarżyciela posiłkowego o przyczynach braku płatności, podjęciu działań zmierzających do spłaty oskarżyciela posiłkowego, jak i trudnościami w zakresie prowadzonej obsługi prawnej z pełnomocnikiem Ł. B., a które to zeznania znajdują potwierdzenie w wyjaśnieniach oskarżonych, zeznaniach Ł. B., częściowo A. D. (1), co wskazuje na walor ich wiarygodności;

k)  całkowicie wybiórczej ocenie zeznań świadka A. D. (1) i uznaniu, iż zeznania ww. świadka nie mogą przesądzać, czy (...) S.A. nieprawidłowo dokonywała m.in. potrąceń bądź odmawiała wypłaty należności na rzecz (...) sp. z o.o., w sytuacji gdy ww. wprost zeznał, że część not obciążeniowych była niezasadna a sami oskarżeni kwestionowali ich zasadność, domagając się ich anulowania;

l)  pominięciu zeznań świadka J. T., w zakresie w jakim ww. świadek zeznał, iż zorganizowane zostało spotkanie oskarżonych z przedstawicielami (...) S.A. w przedmiocie rozliczeń (...) S.A. wobec (...) sp. z o.o., a oskarżeni domagali się zapłaty oraz nie wyrażali zgody na dokonanie kompensat;

m)  pominięciu zeznań świadka N. M., w zakresie w jakim ww. świadek zeznała, iż zorganizowane zostało spotkanie z przedstawicielami (...) S.A. w przedmiocie rozliczeń (...) S.A. wobec (...) sp. z o.o.;

n)  niewłaściwej ocenie zeznań świadka G. G. w zakresie, w jakim sąd I instancji stwierdził, iż zeznanie ww. świadka nie mogą przesądzić, czy były prowadzone rozmowy pomiędzy (...) sp. z o.o. a (...) S.A. w przedmiocie kompensat not obciążeniowych, w sytuacji gdy ww. świadek zeznał, iż takowe kompensaty były dokonywane pomiędzy ww. podmiotami;

o)  pominięciu treści oświadczenia (...) S.A. złożonego w Urzędzie Miasta R., które wskazuje, iż nie doszło do właściwego i skutecznego złożenia oświadczenia w przedmiocie uregulowania wszelkich roszczeń wobec (...) sp. z o.o.;

p)  przyjęciu, iż oskarżeni nie podejmowali jakichkolwiek działań zmierzających do wyjaśnienia kwestii bezpodstawności not obciążeniowych, w sytuacji gdy istnienie inicjatywy oraz rodzaj podejmowanych w tym zakresie przez oskarżonych działań wynikał wprost z zeznań świadka A. D. (1), Ł. B., J. T., K. G. oraz dowodów z dokumentów postaci zawezwań do próby ugodowej oraz pozwu o zapłatę przeciwko (...) S.A.;

q)  pominięciu dowodów z dokumentów w postaci zawezwań do próby ugodowej oraz pozwu o zapłatę przeciwko (...) S.A., które to dowody obrazowały inicjatywę oskarżonych w zakresie obejmującym odzyskanie należności od (...) S.A. na pokrycie zobowiązań (...) sp. z o.o. względem oskarżyciela posiłkowego;

r)  przyjęcie, iż brak zapłaty zobowiązania w sp. z o.o. względem oskarżyciela posiłkowego przez samych oskarżonych świadczy o oszukańczym zamiarze, w sytuacji gdy brak było podstaw prawnych do świadczenia przez nich samych na rzecz M. M.;

s)  brak wystawienia faktur VAT przez (...) sp. z o.o. świadczy o braku możliwości zapłaty przez (...) S.A. za wykonane roboty, w sytuacji gdy podstawą do wypłaty wynagrodzenia jest umowa łącząca strony, a nie faktura VAT, która jest dokumentem wyłącznie księgowym, wystawianym dla celów podatkowych;

t)  wypłaty gotówkowe dokonywane z rachunku bankowego (...) sp. z o.o. są sprzeczne z zasadami prowadzenia działalności gospodarczej, w sytuacji gdy sąd nie zweryfikował, czy stanowiły one płatności gotówką za materiały potrzebne do wykonywania prac, w tym w oparciu o faktury kosztowe znajdujące się w dokumentacji finansowej spółki, a nadto w sytuacji gdy stanowiły zapłatę za prace wykonane na rzecz spółki przez pracowników pracujących na czarno lub na umowę zlecenie;

u)  przyjęciu, że wysokość wierzytelności przysługującej (...) sp. z o.o. nie mogła pokryć zobowiązań oskarżyciela posiłkowego w sytuacji gdy z informacji komornika sądowego M. D. wynika, iż w styczniu 2017 roku zostały zajęte środki pieniężne w wysokości 150 000 złotych, co w powiązaniu z wysokością dochodzonego przez (...) sp. z o.o. roszczenia przeciwko (...) S.A. wykazuje, iż roszczenie oskarżyciela posiłkowego mogłoby zostać zaspokojone w całości;

v)  przyjęciu, iż fakt ściągnięcia przez komornika sądowego w styczniu 2017 roku środków pieniężnych z rachunku bankowego (...) sp. z o.o. nie ma znaczenia dla oceny sprawstwa oskarżonych, w sytuacji gdy okoliczność ta obrazuje, iż oskarżeni w żaden sposób nie doprowadzili do braku zaspokojenia roszczeń oskarżyciela posiłkowego.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Dla porządku zaznaczyć na wstępie należy, że całkowicie zbędne jest powoływania się przez obronę w zarzucie i jego uzasadnieniu na kwestię dotyczącą braku po stronie oskarżonych zamiaru wprowadzenia pokrzywdzonego w błąd co do zamiaru zapłaty za zlecone i wykonane usługi, skoro przypisany oskarżonym czyn nie polegał na wprowadzeniu pokrzywdzonego w błąd co do zamiaru zapłaty, ale wprowadzeniu w błąd co do sytuacji finansowej spółki (...) oraz co do możliwości zapłaty (ściślej możliwości zapłaty w terminie) za wykonane usługi. Już przecież wyłącznie wprowadzenie pokrzywdzonego w błąd co do możliwości zapłaty w ustalonym przez oskarżonych i pokrzywdzonego terminie należności przypadających pokrzywdzonemu jest całkowicie wystarczające dla oceny rozporządzenia mieniem dokonanego przez pokrzywdzonego jako rozporządzenia niekorzystnego, skoro za niekorzystność na gruncie art. 286 § 1 k.k. uznaje się każde pogorszenie sytuacji majątkowej kontrahenta, przejawiające się we wszelkich relewantnych z punktu widzenia okoliczności dotyczących wykonania wynikającego z transakcji zobowiązania lub zabezpieczenia transakcji elementach. Niekorzystność nie musi więc wcale wnikać z braku zamiaru zapłaty należnego świadczenia, a dla jej przyjęcia wystarczające jest zmniejszenia szans na zaspokojenie roszczeń pokrzywdzonego w przyszłości lub zwiększenia ryzyka po stronie pokrzywdzonego. Ryzyko niewywiązania się kontrahenta z przyjętego zobowiązania jest w obrocie gospodarczym ze zrozumiałych względów czymś oczywistym i musi być wkalkulowane w każdy rodzaj działalności gospodarczej. Nie sposób jednak uznać, aby uczestnicy obrotu gospodarczego uzyskiwali z tego tytułu uprawnienie do posługiwania się kłamstwem czy też uprawnieniem do zatajania przed kontrahentami okoliczności istotnych dla szacowania poziomu przyjmowanego i akceptowanego przez nich ryzyka. Problem więc nie w tym, czy oskarżeni chcieli zapłacić pokrzywdzonemu za wykonane przez niego usługi, lecz w tym, że wbrew rzeczywistości informowali pokrzywdzonego o tym, że przyczyną opóźnienia w zapłacie jest jedynie brak uzyskania płatności za wykonane prace od (...) S.A., a w sytuacji gdy pokrzywdzony chciał uzyskać zabezpieczenie płatności poprzez cesję wierzytelności przypadających (...) sp. z o.o. od (...) S.A. całkowicie niezgodnie z prawdą poinformowali go o tym, że spółka oskarżonych posiada wobec (...) S.A. bezsporne i wymagalne wierzytelności, których wysokość zabezpiecza uzyskanie przez pokrzywdzonego zapłaty. Z tego powodu podniesione w zarzucie kwestie, które miały być źródłem błędnych ustaleń sądu w zakresie towarzyszącego oskarżonym zamiaru zapłaty za wykonane usługi uznać należy za całkowicie nieistotne dla prawidłowości ustaleń dających podstawę do przypisania oskarżonym czynu wyczerpującego znamiona przestępstwa z art. 286 § 1 k.k. Chodzi w szczególności o okoliczności, na które powołano się w punktach a), b), f), g), h), i), k), l), m), n), o), p) i q). Okoliczności, że oskarżeni:

- konsekwentnie uznawali zasadność roszczeń pokrzywdzonego,

- spójnie wskazywali w procesie na przyczyny nieregulowania należności,

- w miarę posiadanych możliwości dofinansowywali własnymi środkami spółkę (...),

- osobiście byli zaangażowani w realizacje robót budowlanych,

- kwestionowali zasadność wystawionych przez (...) S.A. not obciążeniowych,

- nie godzili się na kompensaty dokonywane przez (...) S.A.,

- podejmowali próby odzyskania środków pieniężnych im należnych,

- korzystali w tym zakresie z profesjonalnej obsługi prawnej,

uznać należy za nieistotne w konfrontacji z prawidłowo ustalonymi faktami, z których wynika, że nie informowali oni pokrzywdzonego, że niższa niż spodziewana przez nich wysokość wpłat ze strony (...) S.A. uniemożliwiała im wywiązanie się w terminie z płatności na rzecz pokrzywdzonego. Gdyby to uczynili, a pokrzywdzony wiedząc o sporze oskarżonych ze (...) S.A. kontynuowałby świadczenie zleconych usług transportowych, akceptując ryzyko uzyskania zapłaty dopiero po rozstrzygnięciu sporu między oskarżonymi a (...) S.A., czynienie oskarżonym zarzutu oszustwa byłoby w istocie bezzasadne.

Ad c)

Brak jakichkolwiek racjonalnych argumentów dla uznania za niewiarygodne zeznań M. M. (2) w zakresie, w jakim pokrzywdzony wskazywał, że jedynym wskazanym przez oskarżonych powodem opóźnienia w zapłacie wymagalnych faktur, był brak płatności należności S. sp. o.o. przez (...) S.A. Okoliczność tę świadek relacjonował w sposób konsekwentnych przez cały tok procesu karnego. W żadnym razie nie przeczy twierdzeniom świadka o tym, że został wprowadzony przez oskarżonych w błąd, okoliczność, iż wiedział o kondycji finansowej spółki jako nowopowstałego podmiotu i wyraził zgodę na wystawienie faktur VAT z odroczonym terminem płatności, a także kontynuował świadczenie usług transportowych mimo upływu terminu płatności niezapłaconych faktur. Postępowanie pokrzywdzonego nie może rodzić żadnych zastrzeżeń w świetle zasad doświadczenie życiowego właśnie z uwagi na poinformowanie go przez oskarżonych, że powodem opóźnienia w płatnościach jest wyłącznie nieuzyskanie zapłaty przez oskarżonych od (...) S.A., który to podmiot z uwagi na rozmiary prowadzonej działalności uznawał za gwarantujący uzyskanie płatności. Twierdzenie, że pokrzywdzony akceptował ryzyko nieuzyskania zapłaty wynikające z kondycji (...) spółki (...) i spornego charakteru wysokości należności przysługujących S. od (...) S.A., nie ma żadnego oparcia w dowodach, skoro brak wiarygodnego dowodu, potwierdzającego to, że świadek wiedział o niższych niż spodziewane przez oskarżonych wpływach, które S. uzyskiwała od (...) S.A., wiedział o spornym charakterze wysokości należności firmy oskarżonych, a mimo to kontynuował współpracę z oskarżonymi.

Ad d i e)

Twierdzenie, że zawarcie umowy cesji wierzytelności przysługującej wobec (...) S.A. nie mogło wprowadzić oskarżyciela w błąd, albowiem (...) sp. z o.o. na dzień podpisania ww. umowy posiadała wierzytelności w stosunku do (...) S.A. a oskarżeni podjęli działania zmierzające do ich prawnego potwierdzenia, jest całkowicie nieuprawnione. Treść umowy cesji zawierała przecież jednoznaczne oświadczenie oskarżonych, że wierzytelność nią objęta nie jest sporna ani co do zasady, ani co do wysokości, a jej przelew nie jest wyłączony zastrzeżeniami umownymi, co jest ewidentnie sprzeczne ze stanowiskiem oskarżonych oraz (...) S.A. co do zasadności i wysokości wierzytelności, oraz z treścią umowy wiążącej (...) sp. z o.o. ze (...) S.A. Samo nawet teoretyczne posiadanie wierzytelności przez (...) sp. z o.o. wobec (...) S.A. z uwagi na jej sporny charakter nie zabezpieczało interesów pokrzywdzonego. Niczego też w tym zakresie nie mogły zmienić starania oskarżonych, skoro i tak sprowadziły się jedynie do prowadzenia rozmów i wyrażenia sprzeciwu wobec praktyk (...) S.A. dotyczących stosowania not obciążeniowych i kompensat, zaś wniesienie pozwu przez S. przeciwko (...) S.A. nastąpiło dopiero po postawieniu oskarżonym zarzutów w niniejszej sprawie.

Ad j)

Z przyczyn już omówionych zeznania K. G. w istocie nie mają znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy w zakresie, w jakim wskazywać miały na działania oskarżonych polegające na w dofinansowaniu spółki, podjęcie przez nich działań zmierzających do spłaty oskarżyciela posiłkowego, jak i na trudności w zakresie prowadzonej obsługi prawnej z pełnomocnikiem Ł. B., skoro okoliczności te nie są w stanie zaprzeczyć ani faktowi wprowadzenia pokrzywdzonego w błąd objętego zamiarem kierunkowym oskarżonych. Mają one istotne znaczenie jedynie w części dotyczącej informowania oskarżyciela posiłkowego o przyczynach braku płatności. Według relacji świadka oskarżeni mieli informować pokrzywdzonego o sytuacji finansowej swojej spółki i o tym, że opóźnienie w płatnościach jest efektem braku płatności ze strony (...) S.A. Już sam fakt, że świadek posługuje się tak ogólnymi sformułowaniami i w swoich zeznaniach nie rozróżniała nawet kwestii brak płatności ze strony (...) S.A. od płatności, które w rzeczywistości miały miejsce, lecz w wysokości mniejszej niż spodziewana przez oskarżonych z uwagi na dokonane kompensaty i noty obciążeniowe, jasno wskazuje, że wiedza świadka o przyczynach braku płatności na rzecz pokrzywdzonego miała charakter bardzo ogólny. Już z tej przyczyny zeznania świadka nie mogą stanowić wiarygodnego zaprzeczenia konsekwentnych i szczegółowych w tym zakresie zeznań pokrzywdzonego.

Ad r)

Zgodzić można się z obroną, że brak zapłaty zobowiązania w sp. z o.o. względem oskarżyciela posiłkowego przez samych oskarżonych nie może sam w sobie świadczyć o oszukańczym zamiarze oskarżonych. Uchybienie to jednak nie miało wpływu na treść zaskarżonego orzeczenia wobec pozostałych przyczyn, które zamiar taki wykazywały w stopniu całkowicie wystarczającym

Ad s)

Zgodzić można się z faktem, że brak wystawienia faktur VAT przez (...) sp. z o.o. nie świadczy o braku możliwości zapłaty przez (...) S.A. za wykonane roboty, skoro podstawą do wypłaty wynagrodzenia jest umowa łącząca strony, a nie faktura VAT. Niemniej umowa łącząca (...) sp. z o.o. ze (...) S.A. jednoznacznie wskazuje, że terminy płatności ustalone były w oparciu o terminy płatności wskazane w fakturze, co skutkowało brakiem wymagalności zapłaty, a tym samym nawet istnienie wierzytelności (...) sp. z o.o. nie zabezpieczało uzyskania przez pokrzywdzonego płatności w terminie przysługujących mu należności od spółki oskarżonych.

Ad t)

Wypłaty gotówkowe dokonywane z rachunku bankowego (...) sp. z o.o. w istocie nie mogą być uznane za sprzeczne z zasadami prowadzenia działalności gospodarczej, bez wykazania, że środki pochodzące z tych wypłat nie były wykorzystywane na cele związane z działalnością gospodarczą spółki. Uchybienie to nie miało jednak wpływu na treść zaskarżonego orzeczenia wobec pozostałych przyczyn, które zamiar taki wykazywały w stopniu całkowicie wystarczającym.

Ad u)

Nawet gdyby przyjąć, że wysokość wierzytelności przysługującej (...) sp. z o.o. mogła pokryć zobowiązań oskarżyciela posiłkowego, to jednak dalece sporny charakter tych wierzytelności, których dochodzenia oskarżeni początkowo całkowicie zaniechali, nie świadczy o braku oszukańczego zamiaru po stronie oskarżonych. Pokrzywdzony bez stosownych działań oskarżonych nie mógł przecież uzyskać zaspokojenia swoich roszczeń. Działania te zostały podjęte przez spółkę (...) dopiero w roku 2019 w czasie toczącego się już przeciwko nim procesu karnego.

Ad v)

Ściągnięcie przez komornika sądowego w styczniu 2017 roku środków pieniężnych z rachunku bankowego (...) sp. z o.o. nie ma znaczenia dla oceny sprawstwa oskarżonych. Wcale też nie obrazuje, iż oskarżeni nie doprowadzili do braku zaspokojenia roszczeń oskarżyciela posiłkowego. Wypada wskazać, że wprowadzenie przez oskarżonych w błąd pokrzywdzonego co do posiadanych bezspornych wierzytelności doprowadziło do udzielenie spółce (...) sp. z o.o. przez pokrzywdzonego kolejnego odroczenia terminu płatności wszystkich zaległych faktur do dnia 10 grudnia 2016 roku, co opóźniło jego działania związane z dochodzeniem płatności na drodze postępowania cywilnego. Pokrzywdzony zamiast dochodzić zaległych płatności już w dniu zawarcia ugody, tj. 26 listopada 2016 roku oczekiwał na płatność pierwszej raty do 10 grudnia 2016 r. i pozostając w błędzie o możliwości zaspokojenia roszczeń skierował 16 grudnia 2016 roku wezwanie do zapłaty do (...) S.A. Pozew przeciwko S. sp. o.o. pokrzywdzony wniósł dopiero w dniu 5 stycznia 2017 roku. Wywołane ugodą z 26 listopada 2016 roku opóźnienie w egzekucji należności wyniosło więc ponad 1 miesiąc, stwarzając zagrożenie dla jej skuteczności.

Wniosek

o zmianę wyroku i uniewinnienie oskarżonych od zarzuconego im czynu

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Brak uchybienia wskazanego w zarzucie.

3.2.

z apelacji obrońcy oskarżonych:

będący konsekwencją naruszenia przepisów prawa procesowego wskazanego powyżej błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który miał wpływ na treść orzeczenia, a polegający na:

a)  przypisaniu oskarżonym winy poprzez uznanie, iż spełnione zostały przesłanki przedmiotowe i podmiotowe zarzucanych im czynów, w sytuacji gdy sąd I instancji opierając się na zebranym w sprawie materiale dowodowym nie wykazał, aby oskarżeni w dniu podjęcia przez nich współpracy z oskarżycielem posiłkowym oraz w trakcie jej trwania mieli zamiar bezpośredni kierunkowy (dolus coloratus) wprowadzenie w błąd oskarżyciela posiłkowego, co do zamiaru zapłaty za zlecone i wykonane usługi oraz co do okoliczności posiadania wierzytelności od podmiotu trzeciego, tj. (...) S.A. i w ten sposób chcieli wyłudzić od oskarżyciela posiłkowego kwotę 582 997,43 zł.;

b)  uznaniu, że oskarżeni od samego początku podjęcia współpracy z oskarżycielem posiłkowym posiadali zamiar kierunkowy obejmujący zarówno cel, jak i sposób działania zmierzający do wyłudzenia mienia oskarżyciela posiłkowego;

c)  oskarżeni wprowadzili oskarżyciela posiłkowego w błąd, zarówno co do sytuacji majątkowej (...) sp. z o.o., jak i w zakresie posiadanej wymagalnej wierzytelności w stosunku do (...) S.A. a w konsekwencji do niekorzystnego rozporządzenia mieniem własnym przez oskarżyciela posiłkowego w wysokości 582 997,43 zł.;

d)  oskarżyciel posiłkowy nie posiadał wiedzy co do stanu finansowego (...) sp. z o.o. i przyczyn braku zapłaty jego wierzytelności;

e)  (...) sp. z o.o. nie posiada wierzytelności względem (...) S.A.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Już wskazanie w samej apelacji, że błąd w ustaleniach faktycznych miał być efektem naruszenia prawa procesowego, świadczy o zasadniczej zbędności tego zarzutu, skoro zarzut tego rodzaju może być skutecznie stawiany jedynie w sytuacji, gdy strona nie kwestionuje oceny wiarygodności poszczególnych dowodów, tj. uznania za wiarygodne dowodów obciążających i za niewiarygodne dowodów przeciwnych. Błąd w ustaleniach faktycznych będący efektem naruszenia prawa procesowego, to uchybienie wtórne świadczące o wpływie uchybienia pierwotnego na treść wyroku. Jedno uchybie może być podstawą tylko jednego zarzutu, a mnożenie zarzutów w takiej sytuacji nie znajduje jakiegokolwiek uzasadnienia.

Dla przypisania oskarżonym znamion przestępstwa oszustwa wcale nie było niezbędne ustalenie, że zamiar doprowadzenia pokrzywdzonego do niekorzystnego rozporządzenia mieniem towarzyszył im już w chwili zawarcia z nim umowy i rozpoczęcia współpracy. Dla przypisania tego rodzaju przestępstwa wystarczające jest, aby tego rodzaju zamiar istniał u oskarżonych w momencie, w którym pokrzywdzony rozporządzał niekorzystnie swoim mieniem (por.: wyrok SA w Katowicach z 28.02.1995 r., II AKr 2/95, Prok. i Pr.-wkł. 1995/9, poz. 22; wyrok SA w Lublinie z 5.06.2003 r., II AKa 122/03, Prok. i Pr.-wkł. 2004/6, poz. 14)

Istnienie takiego zamiaru po stronie oskarżony jawi się jako niewątpliwe w świetle obiektywnych dowodów co najmniej od momentu otrzymania przez ich spółkę wpłaty od (...) S.A. w dniu 22 lipca 2016 roku kwoty 146 812,43 zł. za fakturę wystawioną 23 czerwca 2016 roku, skoro mimo możliwości zadysponowania tą kwotą nie przeznaczyli jej na spłatę wszystkich wymagalnych faktur pokrzywdzonego, Wskazać należy, że stan konta bankowego firmy oskarżonych w dniu 9 sierpnia 2016 roku po wpływie kwoty 245 718, zł od (...) S.A. sięgnął 259 407,96 zł. Mimo wymagalności na tę datę niezapłaconych faktur pokrzywdzonego na kwotę 67 104 zł, oskarżeni nie dokonali ich zapłaty. Jeszcze w dniu 20 sierpnia 2016 roku, gdy łączna wartość wymagalnych faktur pokrzywdzonego w stosunku S. sięgnęła kwoty 139 975,35 zł, spółka oskarżonych dysponowała na rachunku bankowym kwotą 111 305,61 zł a mimo to nie uregulowała wymagalnych należności pokrzywdzonego. Stany konta spółki oskarżonych cały czas od lipca do momentu zawarcia ugody z dnia 26 listopada 2016 roku były dodatnie, sięgając po wpływach należności od (...) S.A.: w dniu 25 sierpnia 2016 roku – 109 509,16 zł, w dniu 6 września 2016 roku – 113 636,82 zł, w dniu 15 września 2016 roku – 50 367,75 zł, w dniu 29 września 2016 roku – 43 136,02 zł, w dniu 13 października 2016 roku – 74 582,26 zł, w dniu 17 listopada 2016 roku – 123 662,99 zł., w dniu 22 listopada 2016 roku – 84 821,57 zł, a na moment zawarcia ugody – 55 423,58 zł. Wskazuje to jednoznacznie na obiektywną możliwość uregulowania przez oskarżonych przynajmniej części należności pokrzywdzonego i fakt, że działalność spółki oskarżonych prowadzona była z pominięciem zapłaty za należne pokrzywdzonemu wynagrodzenia za wykonane usługi. Utrzymywanie przez oskarżonych pokrzywdzonego w przeświadczeniu, że powodem braku płatności jest brak zapłaty ze strony (...) S.A. w sytuacji gdy wpływy od tego podmiotu wyniosły od lipca do końca listopada 2016 roku łącznie 784 726,52 zł. w sposób jednoznaczny obrazuje towarzyszący działaniu oskarżonych zamiar oszukańczy. Potrącenia i kompensaty obniżające spodziewane przez oskarżonych wpływy na dzień zawarcia ugody z pokrzywdzonym wyniosły łącznie 197 976,58 zł. Choć nie jest to kwota bagatelna, to jednak jej wysokość w żadnym razie nie uniemożliwiała oskarżonym uregulowania należności pokrzywdzonego w terminie. Za rzeczywisty i pierwotny powód nieregulowania należności pokrzywdzonego uznać należało okoliczność, iż bieżące i terminowe regulowanie należności pokrzywdzonego uniemożliwiłoby spółce (...) dalsze prowadzenie działalności. Spółka ta przy braku odpowiednio wysokiego poziomu zasobów własnych, zmuszona do ponoszenia istotnych wydatków związanych z wynajęciem sprzętu budowlanego, nie była w stanie równocześnie regulować należności pokrzywdzonego i wykonywać usług zakontraktowanych ze (...) S.A.

Powtórzyć wypada, że relacja pokrzywdzonego była konsekwentna co tego, że jako jedyny powód opóźnienia w płatności oskarżeni wskazywali mu fakt nieotrzymania płatności za wykonane prace ze strony (...) S.A. Na rozprawie M. M. wskazał, że dopiero w grudniu 2016 roku oskarżeni ujawnili przed nim, że brak płatności związany był z potrąceniami stosowanymi przez (...) S.A. jak też trudnościami w uzyskaniu protokołu odbioru robót.

Wniosek

o zmianę wyroku i uniewinnienie oskarżonych od zarzuconego im czynu

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Brak uchybienia wskazanego w zarzucie.

3.3.

z apelacji oskarżyciela publicznego:

obraza przepisów prawa materialnego, tj. art. 12 § 1 k.k. poprzez niezastosowanie tego przepisu a przyjęcie przez sąd przepisu art. 12 k.k., tj. obecnie zastąpionego przez ustawodawcę przepisem art. 12 § 1 k.k. o identycznej treści i dodaniem § 2 k.k.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut w pełni zasadny z uwagi na zmianę treści art. 12 k.k. wynikającą z nowelizacji kodeksu karnego, na skutek ustawy z dnia 4 października 2018 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2018.2077 z dnia 2018.10.31), która weszła w życie w dniu 15 listopada 2018 roku. W takiej sytuacji zgodnie z art. 4 § 1 k.k. obowiązkiem sądu I instancji było zastosowanie treści art. 12 k.k. w jego brzmieniu obowiązującym w chwili orzekania, skoro przepisy znowelizowanej ustawy karnej nie wiązały się z żadnymi bardziej dolegliwymi dla oskarżonych konsekwencjami, czyli poprzednio obowiązujące brzmienie tej ustawy nie było dla oskarżonych względniejsze.

Wniosek

o zmianę wyroku poprzez przyjęcie, że oskarżeni dopuścili się przestępstwa z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. przy zast. art. 12 § 1 k.k.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek w pełni zasadny z uwagi na stwierdzone uchybienie omówione wyżej. Równocześnie jednak konieczne stało się wskazanie przez sąd odwoławczy w swoim wyroku, że zastosowanie przepisu art. 12 § 1 k.k. dotyczy brzmienia kodeksu karnego obowiązującego do 23 czerwca 2020 roku, skoro po tej dacie uznanie przypisanego czynu jako czynu ciągłego z art. 12 § 1 k.k. stanowi podstawę do obligatoryjnego podwyższenia minimalnego ustawowego zagrożenia karą o połowę zgodnie z art. 57b k.k., który został dodany do kodeksu karnego przez art. 38 ustawy z dnia 19 czerwca 2020 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID-19 (Dz.U.2022.171 t.j. z dnia 2022.01.25) Tym samym brzmienie ustawy karnej obowiązujące do dnia 23 czerwca 2020 roku sprawia, że ustawa w tym brzmieniu stała się dla oskarżonych względniejsza w rozumieniu art. 4 § 1 k.k.

3.4.

z apelacji oskarżyciela publicznego:

obraza przepisów postępowania mająca wpływ na treść orzeczenia, a w szczególności przepisu art. 415 § 1 zd. 2 k.p.k. w zw. z art. 46 § 1 k.k. poprzez błędną wykładnię i przyjęcie, że klauzula antykumulacyjna, którą wprowadza art. 415 § 1 zd. 2 k.p.k. nie pozwala na orzeczenie obowiązku naprawienia szkody od oskarżonych wynikającego z art. 46 § 1 k.k., o którego orzeczenie wniósł oskarżyciel posiłkowy

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Uznanie przez sąd I instancji treści art. 415 § 1 zd. 2 k.p.k. za przeszkodę dla orzeczenia w niniejszej sprawie wnioskowanego przez oskarżyciela posiłkowego obowiązku naprawnienia szkody, jest efektem zastosowania wykładni tego przepisu prezentowanej w utrwalonej już linii orzeczniczej Sądu Najwyższego. Linia oparta jest na stanowisku, że nie jest dopuszczalne nakładanie obowiązku naprawienia szkody na podstawie art. 46 § 1 k.k. wobec możliwości wyegzekwowania zasądzonego roszczenia z majątku oskarżonego w oparciu o podstawę z art. 299 § 1 k.s.h. (tak Sąd Najwyższy w orzeczeniach: z 26.02.2014 r., III K.K. 429/13, LEX nr 1446451, z 25.09.2014 r., III K.K. 255/14, OSNKW 2015, nr 2, poz. 13., z 26.01.2016 r., V K.K. 323/15, LEX nr 1970396., z 23.11.2016 r., III K.K. 405/16, LEX nr 2155184., z 27.04.2017 r., IV K.K. 111/17, LEX nr 2307133., z 16.01.2018 r., IV K.K. 234/17, OSNKW 2018, nr 4, poz. 32. i ostatnio z 2.12.2020 r., V K.K. 403/20, LEX nr 3093358) Poglądy najwyższej instancji sądowej dotyczące wskazanego zagadnienia z oczywistych względów nie mogą stanowić dla sądu odwoławczego podstaw ograniczenia jego samodzielności jurysdykcyjnej. Uznając niekwestionowany autorytet Sądu Najwyższego, sąd odwoławczy w tym składzie prezentuje jednak odmienny pogląd, oceniając argumenty przywołane w uzasadnieniach powołanych wyżej judykatów za nieprzekonujące.

Kluczową kwestią dla oceny prawidłowości odmowy uwzględnienia w sprawie niniejszej wniosku pokrzywdzonego o nałożenie na oskarżonych obowiązku naprawienia szkody jest wykładnia użytego w przepisie art. 415 § 1 k.p.k. pojęcia „roszczenie wynikające z popełnienia przestępstwa” oraz tożsamości tego roszczenia z roszczeniem będącym przedmiotem innego postępowania lub prawomocnego orzeczenia. Argumentacja Sądu Najwyższego wskazuje jednoznacznie, że dla przyjęcia tożsamości roszczeń niezbędne jest ustalenie tej tożsamości zarówno w jej aspekcie przedmiotowym, jak i podmiotowym.

Zasada iura nowit curia i wynikający z niej brak związania sądu podstawą prawną żądania powołaną przez stronę, a w konsekwencji nieistotność tej kwestii dla oceny tożsamości przedmiotowej roszczeń (por. postanowienie SN z 6.10.2016 r., IV CSK 804/15, LEX nr 2202502), sprawia, że z uwagi na tożsamość podstawy faktycznej obu roszczeń, nie budzi jakichkolwiek wątpliwości tożsamość przedmiotowa roszczenia pokrzywdzonego skierowanego przeciwko (...) sp. z o.o. z roszczeniem kierowanym wobec oskarżonych. Równocześnie jednak zastrzeżenia sądu odwoławczego dotyczą możliwości oceny obu tych roszczeń za tożsame podmiotowo. Poglądy Sądu Najwyższego w kwestii tożsamości podmiotowej roszczenia przeciwko spółce z ograniczoną odpowiedzialnością opartego na odpowiedzialności z kontraktu oraz roszczenia przeciwko oskarżonemu będącemu członkiem zarządu tej spółki i będącego równocześnie sprawcą przestępstwa (deliktu), świadczą względnie jednoznacznie o tym, że tożsamość roszczenia na gruncie art. 415 § 1 k.p.k. rozumiana winna być w sposób autonomiczny i całkowicie odmienny od rozumienia tożsamości roszczenia w procedurze cywilnej. Ta ostatnia, zważywszy na treści art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c. i art. 366 § 1 k.p.c., wymaga przecież tożsamości podmiotów będących adresatem roszczenia i nie sposób odnaleźć w orzecznictwie sądów cywilnych, jak też w poglądach doktryny, podstaw dla przyjęcia tożsamości roszczenia skierowanego przeciwko osobie prawnej oraz roszczenia przeciwko osobie fizycznej z uwagi na specyficzne umiejscowienie tej ostatniej w strukturze osoby prawnej. Przyjęcie tożsamości podmiotowej roszczenia przeciwko spółce z ograniczoną odpowiedzialnością oraz roszczenia przeciwko członkowi zarządu uzasadniane jest przez najwyższą instancję sądową koniecznością rozpatrywania jej w perspektywie brzmienia art. 299 § 1 k.s.h., który stanowi: "Jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania". Jak wywodzi Sąd Najwyższy we wskazanej sytuacji zachodzi łączność podmiotowa roszczenia, gdyż art. 299 § 1 k.s.h. kształtuje tożsamość podmiotową wymaganą przez art. 415 § 1 zd. 2 k.p.k. W ocenie Sądu Najwyższego łączność podmiotów zobowiązanych do zapłaty zasądzonego roszczenia wynika z samej struktury organizacyjnej spółki, brak jest bowiem różnicy pomiędzy wierzytelnością przysługującą pokrzywdzonemu od spółki jako osoby prawnej i od oskarżonego członka zarządu tej spółki - osoby fizycznej reprezentującej ten podmiot. Choć formalnie oceniając, występują odmiennie określone podmioty, art. 299 § 1 k.s.h. tworzyć ma pomiędzy nimi nierozerwalną łączność pozwalającą na uznanie istnienia ich tożsamości wobec istniejącej wierzytelności. Członek zarządu spółki jest bowiem subsydiarnie (uzupełniająco) odpowiedzialny za zobowiązania spółki wynikające z tego samego roszczenia. Za tak rozumianą na gruncie art. 415 § 1 zd. 2 k.p.k. tożsamością podmiotową roszczenia przemawiać ma ratio legis tego przepisu, które sprowadza się do zapobieżenia funkcjonowania w obrocie prawnym tytułów egzekucyjnych wynikających z dochodzenia tego samego roszczenia w postępowaniu karnym i innym postępowaniu przewidzianym przez ustawę.

Dla porządku i oczyszczenia przedpola rozważań krytycznych wypada wskazać, że próba uzasadniania stanowiska Sądu Najwyższego w omawianej materii tym, że tytuł egzekucyjny uzyskany przez pokrzywdzony podmiot w postępowaniu cywilnym przeciwko spółce kapitałowej, daje podstawę do egzekwowania zasądzonego roszczenia także z osobistego majątku oskarżonego będącego członkiem zarządu spółki, była oczywiście błędna. Co prawda pogląd taki wyrażono wprost jedynie w wyroku w sprawie III K.K. 255/14, a w późniejszych judykatach już się do niego nie odwoływano, jednak przypomnieć należy, że tytuł egzekucyjny uzyskany przez pokrzywdzonego przeciwko spółce z ograniczoną odpowiedzialnością nie może stanowić podstaw egzekucji z majątku osobistego członka zarządu tej spółki i nie jest możliwe rozszerzenie klauzuli wykonalności orzeczenia przeciwko tego rodzaju spółce na członka jej zarządu wobec jednoznacznego pominięcia spółki z ograniczona odpowiedzialnością w treści art. art. 778 ¹ k.p.c., który dotyczy możliwości prowadzenia egzekucji wobec wspólników spółki w razie wydania wobec niej tytułu egzekucyjnego. Nie sposób też doszukiwać się podstaw dla rozszerzenia klauzuli wykonalności tytułu egzekucyjnego wydanego przeciwko spółce z ograniczoną odpowiedzialnością na członków zarządu tej spółki w regulacji art. 788 § 1 k.p.c. (por. uchwała SN z 9.08.1993 r., III CZP 116/93, OSNC 1994, nr 2, poz. 35.) Tym samym prowadzenie egzekucji z majątku osobistego członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wymaga uzyskania tytułu egzekucyjnego przeciwko temu członkowi w drodze odrębnego powództwa opartego na przesłankach z art. 299 § 1 k.s.h.

Choć, będąca założeniem procesu wykładni przepisów, spójność systemu prawa nie wyklucza możliwości nadawania różnych znaczeń takim samym zwrotom, na gruncie różnych ustaw i gałęzi prawa, to jednak sytuacja, w której tym samym pojęciom (tożsamość roszczenia) nadaje się odmienne znaczenie, wymaga, aby stały za tym istotne względy aksjologiczne. Tych właśnie względów, które uzasadniałyby autonomiczne na gruncie art. 415 § 1 k.p.k. rozumienie tożsamości roszczenia, odrębne od przyjmowanego na gruncie procedury cywilnej, sąd odwoławczy nie znajduje.

Konieczność egzekwowania przez osoby pokrzywdzone obowiązku naprawienia szkody w oparciu o różne tytuły wykonawcze jest częstokroć jedynym sposobem realnego zaspokojenia słusznych roszczeń i efektem okoliczności całkowicie niezależnych od pokrzywdzonych. Odsyłanie pokrzywdzonego przestępstwem, który nie uzyskał zaspokojenia swoich roszczeń w drodze egzekucji skierowanej do majątku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, jak stało się to w niniejszym postępowaniu, na drogę kolejnego, odrębnego postępowania cywilnego w celu uzyskania umożliwiającego egzekucję z majątku osobistego oskarżonych tytułu egzekucyjnego opartego na roszczeniu z art. 299 § 1 k.s.h. bądź też art. 415 k.c., w sposób jednoznaczny wypacza ratio legis art. 46 k.k. i stojącą za tym przepisem ideę sprawiedliwości naprawczej. Nie sposób przy tym znaleźć uzasadnienia dla ograniczania uprawnień osoby pokrzywdzonej przestępstwem w wyborze podstaw prawnych naprawienia szkody, skoro roszczenie z art. 299 § 1 k.s.h. nie stanowi na gruncie procedury cywilnej przeszkody dla dochodzenia roszczeń mających oparcie w odpowiedzialności deliktowej członka zarządu spółki z ograniczona odpowiedzialnością. (por. wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 13 marca 2014 r. I CSK 286/13, Legalis nr 1160419) Tym samym, gdyby pokrzywdzony, zamiast dochodzić obowiązku naprawienia szkody w procesie karnym, skierował stosowny pozew przeciwko oskarżonym w procesie cywilnym, uzasadniając roszczenie odpowiedzialnością deliktową, nie napotkałby na przeszkodę procesową wynikającą z faktu wcześniejszego wydania nakazu zapłaty przeciwko (...) sp. z o.o. Trudno odnaleźć powody, dla których fakt wcześniejszego uzyskania przez pokrzywdzonego tytułu egzekucyjnego przeciwko spółce z o.o., kreować miałby standard dochodzenia opartego na odpowiedzialności deliktowej naprawienia szkody od sprawców przestępstwa wyłącznie w drodze postępowania cywilnego, obarczonego nadto ryzykiem, że i tak zostanie ono zawieszone do momentu zakończenia toczącego się równolegle procesu karnego. Niezależnie od tego wypada zwrócić uwagę na okoliczność, że przyjęta przez Sąd Najwyższy wykładnia przepisu art. 415 § 1 zd. 2 k.p.k. prowadzi de facto do ograniczenia uprawnienia pokrzywdzonego w wyborze podmiotu, od którego może dochodzić naprawienia szkody, skoro wcześniejszy tytuł egzekucyjny przeciwko spółce z o.o. ma stanowić przeszkodę dla uzyskania tytułu egzekucyjnego przeciwko sprawcom przestępstwa w procesie karnym. Intuicja sprawiedliwościowa stanowi źródło przekonania sądu odwoławczego, że, w przypadku zbiegu podmiotów odpowiedzialnych za szkodę wyrządzoną przestępstwem, naprawienie szkody winno w pierwszej kolejności egzekwowane być z majątku sprawcy przestępstwa. Choć częstokroć spółka kapitałowa jest beneficjentem korzyści majątkowej osiągniętej z przestępstwa, to jednak jej majątek stanowi przecież potencjalne zabezpieczenie roszczeń innych podmiotów związanych z tą spółką w ramach obrotu gospodarczego. Egzekwowanie obowiązku naprawienia szkody wynikającej z przestępstwa w pierwszej kolejności z majątku spółki zagraża uzasadnionym interesom podmiotów, którym przysługują wobec niej słuszne roszczenia.

Można również odnieść wrażenie, że efektem takiej a nie innej wykładni art. 415 § 1 zd. 2 k.p.k. w omawianym zakresie jest dyskryminacja, w stosunku do tych pokrzywdzonych, którzy takich zabiegów nie podjęli, tej kategorii pokrzywdzonych, którzy zabezpieczając własne interesy na drodze procedury cywilnej skierowali wcześniej roszczenia przeciwko spółce kapitałowej, Wyłącznie dzięki swojemu zaniechaniu pokrzywdzeni, którzy roszczeń do spółki nie skierowali, będą mogli uzyskać zaspokojenie na podstawie tytułu egzekucyjnego wydanego przeciwko sprawcy przestępstwa w procesie karnym.

Swoją wykładnię klauzuli antykumulacyjnej Sąd Najwyższy stara się wzmocnić argumentem, że istotą tego rozwiązania jest także ochrona oskarżonego przed koniecznością obrony za pomocą wielu powództw przeciwegzekucyjnych. Zakaz kumulacji zabezpieczać ma przed możliwością wzbogacenia się pokrzywdzonego, przeciwdziałać obciążeniom oskarżonego, które wystąpiłoby w wypadku podwójnego egzekwowania obowiązków kompensacyjnych. W ocenie sądu odwoławczego każdy przypadek, w którym odpowiedzialność podmiotów zobowiązanych oparta jest na instytucji solidarności czy też solidarności nieprawidłowej (in solidum), wiąże się z niebezpieczeństwem podwójnego egzekwowania świadczenia przez jego beneficjenta. Solidarna odpowiedzialność za szkodę współsprawców przestępstwa i możliwość nakładania na nich obowiązku naprawienia szkody w różnych postępowaniach karnych nie rodzi przy tym kontrowersji i nie stanowi asumptu do stosowania w tym zakresie klauzuli antykumulacyjnej. Niebezpieczeństwu podwójnego egzekwowania świadczenia przez jego beneficjenta co do zasadny zapobiegać mają powództwa przeciwegzekucyjne, jak również możliwość zwrotnego dochodzenia podwójnie wyegzekwowanego świadczenia, jeśli nie w oparciu o odpowiedzialność deliktową, to w najgorszym wypadku w oparciu odpowiedzialność z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia. Taki standard ochrony podmiotu zobowiązanego do świadczenia na gruncie procedury cywilnej nie budzi żadnych kontrowersji i trudno doszukiwać się w tym względzie jakichkolwiek istotnych rozróżnień z uwagi na specyficzne cechy podmiotu zobowiązanego czy też cechy beneficjenta świadczenia. Wykładnia regulacji art. 415 § 1 zd. 2 k.p.k. prezentowana przez Sąd Najwyższy na gruncie odpowiedzialności oskarżonego będącego członkiem zarządu spółki z ograniczona odpowiedzialnością i odpowiedzialnego za szkodę wraz z tą spółką w istocie prowadzi do wykreowania podwyższonego standardu ochrony tej kategorii sprawców przestępstw. Trudno odnaleźć racjonalne i aksjologicznie uzasadnione powody, dla których to właśnie sprawca przestępstwa odpowiadający za szkodę wspólnie ze spółka kapitałową, miałby z takiego podwyższonego standardu ochrony korzystać, będąc uprzywilejowany w stosunku do wszystkich innych podmiotów zobowiązanych do świadczenia na zasadzie solidarności i solidarności nieprawidłowej. Równocześnie irracjonalnym jest doszukiwanie się powodów dla stosowania podwyższonego standardu ochrony oskarżonego przed podwójną egzekucją z uwagi na specyficzne cechy beneficjentów obowiązku naprawienia szkody. Brak jakichkolwiek przesłanek dla przyjęcia, aby to właśnie ofiary przestępstw uznać należało za podmioty, które stwarzają wyższe niż inni niebezpieczeństwo podwójnego egzekwowania świadczeń. Nie lekceważąc niebezpieczeństw związanych z możliwością podwójnej egzekucji świadczeń związanych z naprawieniem szkody wyrządzonej przestępstwem, sąd odwoławczy stoi na stanowisku, że ochrona słusznego interesu majątkowego oskarżonego powinna nastąpić poprzez poczynienie w wyroku karnym orzekającym obowiązek naprawienia szkody zastrzeżenia, że zapłata świadczenia przez spółkę prawa handlowego wynikającego z wykonania określonego tytułu egzekucyjnego zwalnia oskarżonego do wysokości dokonanej zapłaty. Takie ujęcie przedmiotowego zagadnienia pozwala na faktyczną realizację idei sprawiedliwości naprawczej w procesie karnym, a przy tym nie narusza żadnych praw oskarżonego.

Na koniec wypada wskazać, że cele przyświecające specyficznemu rozumieniu tożsamości roszczenia na gruncie art. 415 § 1 k.p.k., to jest zapobieżenie funkcjonowaniu w obrocie prawnym tytułów egzekucyjnych wynikających z dochodzenia tego samego roszczenia w postępowaniu karnym i innym postępowaniu przewidzianym przez ustawę, jak również ochrona oskarżonego przed podwójnych egzekwowaniem świadczenia, i tak nie mogą zostać osiągnięte we wskazany przez Sąd Najwyższy sposób, skoro podmiot pokrzywdzony przestępstwem na gruncie procedury cywilnej mimo dysponowania tytułem egzekucyjnym przeciwko spółce z ograniczoną odpowiedzialnością nie znajdzie jakichkolwiek przeszkód dla uzyskania tytułu egzekucyjnego przeciwko sprawcy przestępstwa będącego członkiem zarządu tej spółki.

Podsumowując, brak jest wystarczających, aksjologicznie akceptowalnych powodów dla osłabiania spójności sytemu prawa poprzez specyficzne i odmienne niż przyjmowane w procedurze cywilnej rozumienie znaczenia tożsamości roszczenia na gruncie art. 415 § 1 zd. 2 k.p.k. O ile cel przyświecający tej regulacji w postaci zapobieżenia funkcjonowaniu w obrocie prawnym tytułów egzekucyjnych wynikających z dochodzenia tego samego roszczenia w postępowaniu karnym i innym postępowaniu przewidzianym przez ustawę, uznać należy za w pełni akceptowalny w sytuacjach tożsamości podmiotowej roszczeń przyjmowanej w procedurze cywilnej, o tyle ograniczenie uprawnień pokrzywdzonego przestępstwem w procesie karnym sprowadzające się do pozbawienia go możliwości dochodzenia naprawienia szkody od sprawcy przestępstwa w przypadku dysponowania tytułem egzekucyjnym przeciwko spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, jawi się jako dalece nieuzasadnione. W sytuacjach takich uzyskanie przez pokrzywdzonego przestępstwem tytułu egzekucyjnego umożliwiającego mu kompensatę szkody z majątku sprawcy przestępstwa nie jest w żadnym razie niepożądane. Przeciwnie realizuje nie budzące kontrowersji i społecznie akceptowane idee sprawiedliwości naprawczej. Brak powodów, aby za niepożądane i będące przejawem zbędnego mnożenia tytułów egzekucyjnych uznać uzyskanie przez pokrzywdzonego dysponującego tytułem egzekucyjnym przeciwko spółce z ograniczoną odpowiedzialnością kolejnego tytułu egzekucyjnego umożlwiającego mu zaspokojenie słusznych roszczeń z majątku sprawcy przestępstwa, zwłaszcza w sytuacjach gdy wcześniejsza egzekucja skierowana do majątku spółki okazała się bezskuteczna. Brak również akceptowalnych powodów, aby kreować wynikający z przyjmowanej przez Sąd Najwyższy wykładni art. 415 § 1 zd. 2 k.p.k. podwyższony standard ochrony oskarżonego przed podwójną egzekucją świadczenia, tym bardziej że brak podstaw, aby zagrożenie podwójną egzekucją ze strony osób pokrzywdzonych przestępstwem uznać należało za wyższe niż ze strony innych podmiotów. Już tylko w formie dygresji dodać można, że ograniczenie realizacji celów przyświecających krytycznie ocenionemu sposobowi wykładni klauzuli antykumulacyjnej wyłącznie do postępowania karnego, wszak uzyskanie tytułu egzekucyjnego przeciwko sprawcy przestępstwa i tak możliwe byłoby na gruncie postępowania cywilnego, świadczy również o względnie niskiej efektywności narzędzia użytego do realizacji tych celów. Innymi słowy, negatywny skutek użycia tego narzędzia w postaci uszczerbku dla spójności systemu prawa, nie jest w wystarczającym stopniu rekompensowany korzyściami płynącymi ze specyficznego rozumienia tożsamości roszczeń na gruncie art. 415 § 1 zd. 2 k.p.k.

Powyższa krytyka przywołanej linii orzecznictwa Sądu Najwyższego nie jest odosobniona. Wypada wskazać na kontestujące tę linię i stanowiące uzupełnienie argumentacji sądu poglądy wyrażane w literaturze przedmiotu: Marcin Cichoński, Krytyczna analiza linii orzeczniczej Sądu Najwyższego dotyczącej wykładni klauzuli antykumulacyjnej odnoszącej się do wspólników i członków zarządu spółek prawa handlowego. MOP 2021, Nr 21, str. 1125; Tomasz Pudo, Glosa do wyroku SN z dnia 26 lutego 2014 r., III K.K. 429/13, Prok.i Pr. 2016, nr 7-8, s. 264-274; R. A. Stefański, S. Zabłocki [w:] R. A. Stefański, S. Zabłocki, Kodeks postępowania karnego. Tom. III. Komentarz do art. 297-424, Warszawa 2021, art. 415.

Krytykę poglądów Sądu Najwyższego w omawiany zakresie odnaleźć można również w orzecznictwie sądów powszechnych: wyrok SA w Lublinie z 12.06.2018 r., II AKa 132/18, LEX nr 2528737, wyrok SO w Częstochowie z 4.01.2017 r., VII Ka 848/16, LEX nr 2193157.

Wniosek

o zmianę wyroku poprzez orzeczenie wobec obu oskarżonych na podstawie art. 46 § 1 k.k. obowiązku naprawienia szkody przez oskarżonych w wysokości 491 124,22 zł solidarnie ze spółką (...) sp. z o.o. na rzecz pokrzywdzonego M. M.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek zasadny w zakresie, w jakim postulował samo orzeczenie wobec oskarżonych wnioskowanego przez oskarżyciela posiłkowego środka kompensacyjnego w postaci obowiązku naprawienia szkody. Wniosek jednak nie jest zasadny w części, w jakiej wskazuje na konieczność orzeczenia tego obowiązku jako świadczenia solidarnego ze spółką (...) sp. z o.o. Zgodnie z treścią art. 369 kodeksu cywilnego źródłem solidarności świadczenia może być wyłącznie przepis ustawy lub czynność prawna. Brak podstaw prawnych dla uznania świadczenia zasądzonego na rzecz pokrzywdzonego od spółki (...) z tytułu niewykonania umowy, jako solidarnego ze świadczeniem oskarżonych opartym na odpowiedzialności z deliktu (art. 415 kodeksu cywilnego) Nie ulega jednak wątpliwości, że pomiędzy oboma zobowiązaniami zachodzi stosunek zbliżony do odpowiedzialności dłużników solidarnych (tzw. solidarność nieprawidłowa). Zaspokojenie jednego z tych roszczeń zwalnia drugiego dłużnika od obowiązku świadczenia na rzecz wierzyciela. Mimo że kodeks cywilny nie zna instytucji solidarności nieprawidłowej, w takiej sytuacji w orzecznictwie sądów cywilnych przyjmuje się, że mogą znaleźć zastosowanie w drodze analogii niektóre przepisy o odpowiedzialności solidarnej, w tym zawarte w art. 366 k.c., które są najbardziej zbliżone i odpowiadają celowi i charakterowi społeczno-gospodarczego stosunku prawnego (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 18 grudnia 1968 r., II CR 409/68, OSNC 1969, Nr 11, poz. 207 oraz z dnia 7 maja 1999 r., I CKN 1147/97, OSP 2000, Nr 4, poz. 65). Nakładając obowiązek naprawienia szkody na oskarżonych należało więc zastrzec, że spełnienie świadczenia bądź to przez oskarżonych, bądź to spółkę (...), zwalnia te podmioty z obowiązku świadczenia do wysokości świadczenia spełnionego przez którykolwiek z nich.

3.5.

z apelacji oskarżyciela publicznego:

błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, a mający wpływ na treść orzeczenia poprzez przyjęcie, iż w niniejszym postępowaniu roszczenie o naprawienie szkody przysługujące oskarżycielowi posiłkowemu względem oskarżonych było przedmiotem prawomocnego rozstrzygnięcia sądu

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut błędny, gdyż uchybienie sądu I instancji dotyczące nieorzeczenia wnioskowanego środka kompensacyjnego było efektem błędnej wykładni i zastosowania przepisu art. 415 § 1 zd. 2 k.p.k. i uznania roszczenia, o którym orzeczono prawomocnym nakazem zapłaty wydanym przez Sądu Okręgowy w Gliwicach w sprawie X GNc 16/17, za roszczenie tożsame z roszczeniem pokrzywdzonego z tytułu naprawienia szkody w sprawie niniejszej. Uchybienie to dotyczyło więc wykładni i zastosowania przepisów prawa procesowego, a nie ustaleń faktycznych. Innymi słowy nie dotyczyło ustalenia faktów, lecz oceny znaczenia ustalonych faktów i ich subsumpcji.

Wniosek

o zmianę wyroku poprzez orzeczenie wobec obu oskarżonych na podstawie art. 46 § 1 k.k. obowiązku naprawienia szkody przez oskarżonych w wysokości 491 124,22 zł solidarnie ze spółką (...) sp. z o.o. na rzecz pokrzywdzonego M. M. (2)

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Patrz: uwagi z sekcji 3.4 niniejszego uzasadnienia

3.6.

z apelacji oskarżyciela publicznego:

rażąca niewspółmierność wymierzonych oskarżonym kar wynikająca z faktu orzeczenie kar w granicach dolnego zagrożenia ustawowego, co sprawia, iż orzeczona kara nie uwzględnia wysokiego stopnia winy i społecznej szkodliwości zarzuconego oskarżonym czynu, właściwości i warunków osobistych sprawców, ich osobistego stosunku do popełnionego przestępstwa, sposobu jego popełnienia i wyrządzonej znacznej szkody majątkowej, jak również obiektywnej niemożliwości jej naprawienia przez oskarżonych, co powoduje, iż wymierzone kary za występek przeciwko mieniu nie spełnią celów wychowawczych, jak i zapobiegawczych oraz nie realizują celu społecznego oddziaływania kary i nie czynią zadość potrzebie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarówno ocena strony podmiotowej, jak i przedmiotowej przypisanego oskarżonym przestępstwa świadczy o tym, że orzeczonych wobec oskarżonych kar nie sposób uznać za kary rażąco łagodne. Mimo że przedmiotem niekorzystnego rozporządzenia mieniem przez pokrzywdzonego było mienie o wartości istotnie przekraczającej próg mienia znacznej wartości, to jednak zwrócić należy uwagę na okoliczność, że niekorzystność rozporządzenia mieniem w niniejszej sprawie, jaką oskarżeni obejmowali swoim zamiarem, nie dotyczyła braku woli spełniania świadczenia na rzecz pokrzywdzonego, lecz przyjęła postać niekorzystności związanej z niedochowaniem terminu jego spełnienia i ryzykiem istotnych trudności w odzyskaniu mienia, co zasadniczo obniża poziom społecznej szkodliwości przypisanego oskarżonym przestępstwa. Za okoliczność obniżającą poziom winy obu oskarżonych należy uznać szczególną atypową sytuacje motywacyjną. Związana ona była z chęcią kontynuowania przedsięwzięć gospodarczych, które napotkały na niespodziewane przez oskarżonych trudności, wynikające z faktu obciążenia firmy oskarżonych przez (...) S.A. należnościami z tytułu partycypacja w kosztach budowy oraz wstrzymaniem płatności wynagrodzenia w części zabezpieczonej na poczet odpowiedzialności za wady. Choć trudności, na które napotkali oskarżeni uznać należy za efekt ich niskich kompetencji i braku staranności w opracowaniu realnego biznesplanu, to jednak nie można zaprzeczyć, że celem działania oskarżonych nie było uzyskanie nienależnych korzyści majątkowych bez jakiegokolwiek świadczenia z ich strony, a towarzyszącym przestępstwu celem działania było utrzymanie bytu kierowanej przez nich spółki (...). Spółka ta wykonywała realne prace na rzecz innych podmiotów i nie sposób negować istotnego zaangażowania oskarżonych w wykonanie zawartych z firmą (...) S.A. kontraktów. Istotne dla wymiaru kary miały w końcu znaczenie właściwości osobiste oskarżonych wynikające z niebudzącego zastrzeżeń sposobu życia oraz uprzedniej niekaralności. Karalność oskarżonego D. K. miała charakter karalności następczej, wynikającej z wyroków, które zapadły już po popełnieniu przestępstwa przypisanego w sprawie niniejszej.

Wniosek

o zmianę wyroku poprzez orzeczenie względem oskarżonych kar po 2 lata pozbawienia wolności

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Brak uchybienia wskazanego w zarzucie.

3.7.

z apelacji oskarżyciela posiłkowego:

obraza prawa materialnego, to jest art. 46 § 1 k.k. poprzez odstąpienie od orzeczenia wobec oskarżonych środka kompensacyjnego w postaci obowiązku naprawienia szkody, pomimo iż w niniejszej sprawie doszło do skazania oskarżonych, a oskarżyciel posiłkowy złożył wniosek o orzeczenie obowiązku naprawienia szkody, co też zgodnie z art. 46 § 1 k.k. obligowało sąd I instancji do zastosowania żądanego środka kompensacyjnego

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut oceniono jako niezasadny z uwagi na jego zbędność, gdyż odstąpienie od orzeczenia wobec oskarżonych środka kompensacyjnego stanowiące naruszenie art. 46 § 1 k.k. jest efektem uchybienia pierwotnego, którym było naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 415 § 1 zd 2 k.p.k. polegające na jego nieprawidłowym zastosowaniu.

Wniosek

o zmianę wyroku poprzez orzeczenie na mocy art. 46 § 1 k.k. wobec oskarżonych M. K. i D. K. obowiązku solidarnego naprawienia szkody poprzez zapłatę na rzecz oskarżyciela posiłkowego M. M.kwoty 491 122, 24 zł z tym zastrzeżeniem, że oskarżeni są odpowiedzialni za szkodę wraz ze spółką (...) sp. z o.o. z siedzibą w K., wobec której zasądzono tę należność prawomocnym nakazem zapłaty Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 26 stycznia 2017 roku, sygn. X GNc 16/17) i zapłata przez którykolwiek podmiot zobowiązany zwalania pozostałych do wysokości zapłaconej sumy

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek zasadny, lecz nie z powodu uchybienia wskazanego w zarzucie, a uchybienia omówionego w sekcji 3.4 niniejszego uzasadnienia

3.8.

z apelacji oskarżyciela posiłkowego:

mająca wpływ na treść zaskarżonego wyroku obraza prawa procesowego, a mianowicie art. 433 § 1 k.p.k. w zw. z art. 415 § 1 k.p.k. polegająca na uznaniu, że uprzednie orzeczenie cywilne Sądu Okręgowego w Gliwicach w postaci nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 26 stycznia 2017 roku, sygn. X GNc 16/17 zasądzająca roszczenie od (...) sp. z o.o. z siedzibą w K., w której oskarżeni byli członkami zarządu, na rzecz oskarżyciela posiłkowego, stoi na przeszkodzie orzeczeniu na podstawie art. 46 § 1 k.k. obowiązku naprawienia solidarnie przez obu oskarżonych szkody powstałej po stronie oskarżyciela posiłkowego w związku z popełnionym przestępstwem objętym niniejszym postępowaniem

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Powody uznania zarzutu za zasadny wskazane w sekcji 3.4 niniejszego uzasadnienia

Wniosek

o zmianę wyroku poprzez orzeczenie na mocy art. 46 § 1 k.k. wobec oskarżonych M. K. i D. K. obowiązku solidarnego naprawienia szkody poprzez zapłatę na rzecz oskarżyciela posiłkowego M. M.kwoty 491 122, 24 zł z tym zastrzeżeniem, że oskarżeni są odpowiedzialni za szkodę wraz ze spółką (...) sp. z o.o. z siedzibą w K., wobec której zasądzono tę należność prawomocnym nakazem zapłaty Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 26 stycznia 2017 roku, sygn. X GNc 16/17) i zapłata przez którykolwiek podmiot zobowiązany zwalania pozostałych do wysokości zapłaconej sumy

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek w pełni zasadny z przyczyn omówionych w sekcji 3.4 niniejszego uzasadnienia

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Skazanie oskarżonych za przypisane im przestępstwo, jego kwalifikacja prawna, orzeczone kary, zaliczenia na poczet kar pozbawienia wolności okresów zatrzymania oskarżonych w sprawie oraz rozstrzygnięcie o kosztach procesu.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Brak we wskazanym zakresie uchybień podniesionych w apelacjach, jak również innych uchybień podlegających uwzględnieniu przez sąd odwoławczy niezależnie od granic zaskarżenia, podniesionych zarzutów oraz wpływu na treść orzeczenia (art. 439 k.p.k., art. 440 k.p.k., art. 455 k.p.k.)

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Nałożenie na oskarżonych środka kompensacyjnego w postaci obowiązku naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem w myśl art. 46 § 1 k.k.

Zwięźle o powodach zmiany

Powody wskazane w sekcji 3.4 niniejszego uzasadnienia.

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

3

Wobec uwzględnienia apelacji oskarżyciela posiłkowego oraz częściowego uwzględnienia apelacji oskarżyciela publicznego o kosztach procesu za postępowanie odwoławcze w myśl. art 634 k.p.k. orzec należało w oparciu o przepisy o kosztach za postępowanie przed sądem pierwszej instancji. Zgodnie z art. 627 k.p.k. w przypadku skazania oskarżonego, zasądza się od niego na rzecz oskarżyciela posiłkowego wydatki, w szczególności wskazane w art. 616 § 1 pkt 2 k.p.k. wydatki z tytułu ustanowienia w sprawie jednego pełnomocnika. Z tego też powodu należało uwzględnić wniosek pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego i zasądzić na rzecz M. M.zwrot wydatków w wysokości określonej w § 11 ust. 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U.2015.1800 z dnia 2015.11.05), tj. za reprezentowanie oskarżyciela posiłkowego przed sądem apelacyjnym, czyli w wysokości 1200 złotych, którą to kwotą po połowie należało obciążyć obu oskarżonych.

4

Kierując się w myśl art. 624 § 1 k.p.k. zasadami słuszności, sąd odwoławczy uznał, że wobec ciążącego na oskarżonych zobowiązania z tytułu obowiązku naprawienia szkody, należało obu oskarżonych zwolnić z obowiązku zapłaty kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, gdyż możliwości finansowe oskarżonych w pierwszej kolejności powinny zostać wykorzystane dla zaspokojenia roszczenia pokrzywdzonego. W związku z tym pozostałymi wydatkami związanymi z postępowaniem odwoławczym obciążono Skarb Państwa.

7.  PODPIS

SSO del. Piotr Mika SSA Robert Kirejew SSA Wojciech Paluch

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

obrońca oskarżonych

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

skazanie oskarżonych za czyn z art. 286 § 1 k.k. w zw. art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k.

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

2

Podmiot wnoszący apelację

oskarżyciel publiczny

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

kwalifikacja prawna przypisanego oskarżonym czynu, wymiar orzeczonych kar pozbawienia wolności oraz brak rozstrzygnięcia o obowiązku naprawienia szkody

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

3

Podmiot wnoszący apelację

oskarżyciel posiłkowy

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

brak rozstrzygnięcia o obowiązku naprawienia szkody

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana