Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 sierpnia 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 23 sierpnia 2017 r. w Katowicach

sprawy z odwołania (...) Spółki Akcyjnej w G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

przy udziale zainteresowanego R. M. (R. M.)

o podleganie obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.
i Syndyka Masy Upadłości (...) (...) + B.
+ (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
w upadłości w O.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Bielsku-Białej

z dnia 29 kwietnia 2016 r. sygn. akt VI U 1267/15

1.  z apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B. – zmienia zaskarżony wyrok w całości i oddala odwołanie;

2.  odrzuca apelację Syndyka Masy Upadłości (...) (...) + B. + V. (...)
z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości w O..

/-/SSA M. Procek /-/SSA W. Bzibziak /-/SSA M. Żurecki

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III AUa 1675/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 18 grudnia 2014r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w B. stwierdził, że R. M. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i chorobowemu od 21 stycznia 2013r. do 31 marca 2013r. i od 10 kwietnia 2013r. do 31 maja 2013r. z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy
o pracę u płatnika składek (...) S.A. w G..

Organ rentowy podał, że w związku z przeprowadzonym postępowaniem wyjaśniającym ustalono, iż R. M. został zgłoszony do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych
i obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego:

1. w okresie od 21 stycznia 2013r. do 31 marca 2013r. przez (...) (...)+H.+B.+ (...) Spółkę z o.o. z siedzibą
w O. jako pracownik,

2. od 10 kwietnia 2013r. do 31 maja 2013r. w (...) S.A. z pracowniczym kodem tytułu ubezpieczenia.

Wskazał, że z umów porozumienia z 1 sierpnia 2011r., 1 grudnia 2011r. (i aneksu do niej),
31 października 2012r. wynika, iż usługobiorca nie przekazał usługodawcy wraz
z wykonawcami żadnego majątku swojego przedsiębiorstwa, lecz jedynie zadania
i kompetencje do realizacji – poprzedników pracowników „wykonawców” przejętych
w oparciu o przepis art. 23 ¹ kp.

Płatnik zatrudniał pracowników i zleceniobiorców bezpośrednio w (...) s.c., a po jej przekształceniu z dniem 7 listopada 2011r. w (...) S.A. oraz za pośrednictwem
firm outsourcingu kadrowo-płacowego, tj. Centrum (...) Sp. z o.o., R.
Sp. z o.o., (...) (...)+H.+B.+V., Przedsiębiorstwo (...) Sp. z o.o., a obecnie (...)
Sp. z o.o. Agencja Pracy (...) według wskazanych umów o współpracy, umów porozumienia oraz aneksów do nich.

Spółka (...) wyrejestrowała pracowników z ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego. Zostali oni zgłoszeni przez nowego pracodawcę do tych ubezpieczeń.
Według wyjaśnień płatnika, pracownicy przejęci przez firmy outsourcingu kadrowo -płacowego byli oddelegowani do świadczenia pracy na rzecz (...) S.A. w tym samym miejscu pracy, na tych samych stanowiskach z wynagrodzeniem ustalonym przez pierwszego pracodawcę z tym samym zakresem obowiązków. Dla pracowników nic się nie zmieniło prócz nazwy pracodawcy. Wraz z przekazaniem pracowników przekazano całą dokumentację kadrowo-płacową, tj. akta osobowe, badania lekarskie, przeszkolenia BHP, wnioski urlopowe, zwolnienia lekarskie. Rozliczenie między (...) a firmami outsourcingu kadrowo -płacowego dokonywano w ten sposób, że na koniec miesiąca następowało zatwierdzenie list obecności przez (...) S.A. Na tej podstawie naliczana była lista płac, która stanowiła podstawę do wystawienia faktury VAT. Zdaniem organu rentowego firmy przejmujące świadczyły jedynie usługi w zakresie prowadzenia dokumentacji pracowniczej i płacowej jako firma zewnętrzna na zasadach właściwych dla tzw. biur rachunkowych – nie stając się pracodawcami.

Zgłoszenie R. M. do ubezpieczeń społecznych przez (...) (...)+H.+B.+ (...) Sp. z o.o. było nieuzasadnione, gdyż faktycznym pracodawcą nadal była (...) S.A.

W odwołaniu od tej decyzji (...) S.A. w G. domagała się jej zmiany
i stwierdzenia, że R. M. nie podlega w okresie od 21 stycznia 2013r. do 31 marca 2013r. obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym jako jej pracownik.

Obszernie uzasadniając swoje stanowisko zarzuciła naruszenie przepisów art. 23 ¹ kp, art. 28 w związku z art. 80 kpa, art. 7 kpa oraz art.77 § 1 kpa.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania podnosząc okoliczności wskazane
w zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 29 kwietnia 2016r., sygn. akt VI U 1267/15 Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Bielsku-Białej zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił, że R. M. nie podlega ubezpieczeniom społecznym jako pracownik u płatnika składek (...) S.A. w G. w okresie od dnia 21 styczna 2013r. do dnia 31 marca 2013r. oraz zasądził od organu rentowego na rzecz Spółki kwotę 60 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Na podstawie akt organu rentowego i przesłuchania A. G. (1) – prezesa odwołującej się (k. 70 i 72 a.s.) ustalił Sąd, że w dniu 1 sierpnia 2011r. we W. została zawarta pomiędzy (...) s.c. A. G., T. K., a Centrum (...) Sp. z o.o. z siedzibą we W. umowa o świadczenie usług, na mocy której Spółka przekazała swoich pracowników zgodnie z art. 23 ¹ kp firmie outsourcingowej Centrum (...)
Sp. z o.o.

Byli to: M. K. (1), I. T., P. K., M. Z., A. N., J. D., I. S., A. K., A. D., E. W., M. S., R. B..

W dniu 1 września 2011r. A. G. został zatrudniony przez Centrum (...)na podstawie umowy na czas nieokreślony na stanowisku dyrektora generalnego w pełnym wymiarze czasu pracy z wynagrodzeniem 1.000 zł brutto. Do rozwiązania umowy o pracę doszło na mocy porozumienia stron z dniem 31 sierpnia 2013r.

Podał nadto Sąd, że (...) S.A. powstała w wyniku przekształcenia w dniu
20 października 2011r. Spółki cywilnej (...). G., T. K., K. S., T. S., K. B., T. G., M. K..

W dniu 1 grudnia 2011r. pomiędzy Spółką cywilną (...) z siedzibą w D., a (...) Sp. z o.o. we W. została zawarta umowa o świadczenie usług na czas określony,
tj. do 31 lipca 2014r. Następnie na mocy porozumienia z dnia 31 października 2012r. pomiędzy (...) S.A. z siedzibą w G., (...) Sp. z o.o. z siedzibą we W., (...) (...)+H.+B.+V.
Sp. z o.o. dotychczasowy pracodawca (...) Sp. z o.o. przekazała (...) (...) +H.+B.+ (...) Sp. z o.o. wszystkich swoich pracowników z dniem 1 listopada 2012r.

Przez cały okres obowiązywania umów o świadczenie usług, rozliczenia pomiędzy odwołującą się, a firmami Centrum (...), R. i (...) (...)+H.+B.+ (...) Sp. z o.o. dokonywano w następujący sposób: na koniec miesiąca następowało zatwierdzenie list obecności przez spółkę (...) S.A., na tej podstawie naliczana była lista płac, która stanowiła podstawę do wystawienia faktury VAT.

Ustalił także Sąd, że R. M. prowadzi działalność gospodarczą od dnia 1 sierpnia 2007r. w zakresie działalności fizjoterapeutycznej. W okresie od 21 stycznia 2013r. do
31 marca 2013r. był zatrudniony w (...) (...)+H. +B.+ (...) Sp. z o.o., która zgłosiła go do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego jako swojego pracownika.
W związku z zawartą umową o pracę R. M. został, jako pracownik tymczasowy, skierowany do pracy u odwołującej się i świadczył pracę okresie od 21 stycznia 2013r. do
31 marca 2013r. Następnie w dniu 10 kwietnia 2013r. R. M. zawarł z (...) S.A. umowę o pracę na czas określony od 10 kwietnia 2013r. do 30 kwietnia 2014r. na stanowisku dyrektora handlowego ds. sprzedaży detalicznej w pełnym wymiarze czasu pracy z wynagrodzeniem 1.600 zł brutto. W dniu 31 maja 2013r. nastąpiło rozwiązanie umowy na mocy porozumienia stron.

Przechodząc do rozważań prawnych Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej wskazał na treść art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 11 ust. 1, art. 12 ust. 1, art. 13 pkt 1 i art. 8 ust. 1 ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych, a także art. 22 § 1 kp i art. 23 ¹ § 1 i § 2 kp
i stwierdził, że spór dotyczył objęcia R. M. ubezpieczeniami społecznymi: emerytalnym, rentowym, chorobowym i wypadkowym w okresie od 21 stycznia 2013r. do
31 marca 2013r. w (...) S.A. w G..

Podał Sąd, że z przeprowadzonego postępowania dowodowego, którego organ rentowy na żadnym etapie nie kwestionował, wynika, że R. M. podjął pracę i wykonywał ją zgodnie z zakresem obowiązków w okresie od 21 stycznia 2013r. do 31 marca 2013r., będąc zatrudnionym w (...) (...)+H.+B.+ (...) Sp. z o.o.

Stwierdził Sąd, że powoływane przez organ rentowy i pełnomocnika syndyka orzeczenia Sądu Okręgowego w Olsztynie i Sądu Apelacyjnego w Białymstoku zapadały w zupełnie innym stanie faktycznym.

W rozpoznawanej sprawie bowiem R. M. nie był przekazany do (...) (...)+H.+B.+ (...) Sp. z o.o. na podstawie
art. 23 ^{( 1 )}kp w wykonaniu umowy z dnia 1 sierpnia 2011r. zawartej z Centrum (...), czy też kolejnych umów zawieranych z odwołującą się przez (...) Sp. z o.o. i (...) (...)+H.+B.+ (...) Sp. z o.o.

W konsekwencji Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 kpc i art. 98 kpc zmienił zaskarżoną decyzję orzekając jak w sentencji wyroku.

Powyższy wyrok zaskarżył organ rentowy oraz zainteresowany – syndyk masy upadłości (...) (...)+H.+B.+V.
Sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w O..

Organ rentowy zarzucił:

- naruszenie prawa materialnego poprzez błędną wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie
art. 4 pkt 2 ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych w związku
z art. 22 kp poprzez przyjęcie, że pracodawcą (osobą zobowiązaną do opłacania składek
na ubezpieczenie społeczne) dla ubezpieczonego R. M. w okresie od 21 stycznia 2013r. do 31 marca 2013r. była spółka (...) (...)+H.+ B.+ (...) Sp. z o.o.,

-

niezastosowanie art. 2 pkt 3, art. 8 ustawy z 9 lipca 2003r. o zatrudnieniu pracowników tymczasowych do oceny warunków przekazania (...) S.A. pracowników przez spółkę

outsourcingową (...) (...)+H.+B.+ (...) Sp. z o.o., na podstawie zawartych umów porozumienia oraz o świadczenie usług.

W oparciu o powyższe zarzuty wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku, ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy do Sądu I instancji celem ponownego rozpoznania.

ZUS stwierdził, że faktycznym pracodawcą R. M. w spornym okresie była (...) S.A.

W tym zakresie wzięto pod uwagę faktyczne warunki wykonywania pracy przez niego
w tej Spółce, jak również istnienie realnego stosunku pracy w spółce zatrudniającej oraz postanowienia zawartych umów o oświadczenie usług i umów porozumienia, których stroną pozostawały obie spółki: (...) i (...) (...)+H.+ B.+ (...) Sp. z o.o.

Skarżący zaznaczył, że nie kwestionuje samego faktu zatrudnienia i dalszego zgłoszenia przez (...) (...)+H.+B.+ (...) Sp. z o.o. R. M. do ubezpieczeń społecznych, lecz podnosi brak po jej stronie uprawnienia do wykonywania funkcji płatnika składek wobec niego.

Organ rentowy podał, że zebrany materiał dowodowy pozwala na ustalenie, że tylko
w Spółce (...) realizowały się w całości dla R. M. przesłanki zatrudnienia pracowniczego po myśli art. 22 kp.

Z poczynionych ustaleń dowodowych, a szczególnie pozyskanej od Drugiego Urzędu Skarbowego w B. dokumentacji z przeprowadzonej kontroli skarbowej
w tej Spółce wynika, że przejęci do pracy u niej pracownicy spółki outsourcingowej
(zwani wykonawcami) faktycznie świadczyli pracę na rzecz (...) pod nadzorem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez nią.

W świetle powyższego zgłoszenie R. M. do ubezpieczeń społecznych w spornym okresie przez (...) (...)+H.+B.+ (...) Sp. z o.o.,
nie może być traktowane jako dokonane przez podmiot uprawniony. Brak wystąpienia tego uprawnienia organ rentowy dowodził w decyzji argumentując, że nie zostało ono nabyte
w trybie art. 23 ¹ kp.

Skarżący odwołał się także do stanowiska syndyka masy upadłości (...) (...)+H.+B.+ (...) Sp. z o.o., który wskazał m.in., że osoby przejmowane przez Spółkę, czy też nawet nowozatrudniane do świadczenia pracy
u usługobiorców (m.in. w (...)) nie były w rzeczywistości pracownikami Spółki (...) (...)+H.+B.+ (...) Sp. z o.o. Zatrudnianie ich
w tej Spółce było pozorne lub stanowiło próbę obejścia prawa.

Rzekomych pracowników nie łączył z (...) (...)+H.+B.+ (...) Sp. z o.o. stosunek pracy, gdyż nie zostały wypełnione znamiona z art. 22
§ 1 kp.

Skoro więc R. M. nie łączył ze Spółką(...). (...)+H.+ B.+ (...) Sp. z o.o. faktyczny stosunek pracy, nie zachodziły również
po jej stronie uprawnienia do zgłoszenia go do ubezpieczeń społecznych w spornym okresie.

ZUS wskazał także, że zgromadzony materiał dowodowy dotyczący postępowań prowadzonych wobec innych „wykonawców” zatrudnianych w Spółce (...)
nie pozwala na przyjęcie tezy, iż w tym konkretnym wypadku mamy do czynienia
z wykonywaniem przez R. M. pracy tymczasowej na rzecz (...) (...)+ H.+B.+ (...) Sp. z o.o., w trybie art. 2 pkt 3 ustawy z dnia 9 lipca 2003r. o zatrudnianiu pracowników tymczasowych, gdyż pracownicy Spółki (...) (...)+H.+B.+ (...) Sp. z o.o., świadczyli na rzecz (...) pracę o charakterze stałym, gdzie brak jest elementu zastępstwa za nieobecnego pracownika, czy wykonywania pracy w sposób okresowy. Najczęściej byli to właśnie pracownicy Spółki (...) przejęci przez firmy outsourcingu kadrowego i ponownie skierowani do pracy na te same stanowiska, ale również pracownicy zatrudnieni bezpośrednio przez samą Spółkę (...) (...)+H.+B.+ (...) Sp. z o.o.

Otwartą natomiast pozostaje kwestia, czy Spółka (...) zatrudniając pracowników na podstawie umowy outsourcingowej uwzględniała wymogi wynikające z art. 8 pkt 3 ustawy
z dnia 9 lipca 2003r. o zatrudnianiu pracowników tymczasowych.

W ocenie organu rentowego zatrudnienie na podstawie umowy outsourcingowej (umowa kontraktowa) nie posiada pierwszeństwa przed zatrudnieniem uregulowanym przepisami
o zatrudnianiu pracowników tymczasowych.

Skarżący podkreślił, że ustalony stan faktyczny pozwala na przyjęcie, iż zawarta umowa
o pracę nie była realizowana. R. M. nie wykonywał pracy pod kierunkiem i nadzorem (...) (...)+H.+B.+ (...) Sp. z o.o., natomiast jego praca była nadzorowana, oceniana i rozliczana przez (...).

Zdaniem ZUS umowa zawarta pomiędzy R. M., a (...) (...)+ H.+B.+ (...) Sp. z o.o., była umową nieważną ze względu na dyspozycje zawarte w art. 58 § 1 kc i nie wiązała jej stron.

Na gruncie prawa ubezpieczeń społecznych powinno to skutkować przyjęciem, że płatnikiem składek dla R. M. była w spornym okresie Spółka (...), jako jego rzeczywisty pracodawca.

Z kolei syndyk masy upadłości (...) (...)+H.+ B.+ (...) Sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w O. zarzucając błędne ustalenie przez Sąd, że pomiędzy R. M., a Spółką istniał stosunek pracy w sytuacji, gdy nie były spełnione żadne przesłanki ku takiemu uznaniu oraz że taki stosunek pracy nie istniał w spornym okresie pomiędzy nimi –

wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania oraz zasądzenie od Spółki (...) na swoją rzecz zwrotu kosztów postępowania za obydwie instancje lub ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Bielsku-Białej do ponownego rozpoznania.

Zdaniem skarżącej zaskarżony wyrok został oparty na błędnym ustaleniu, jakoby R. M. był związany z nią stosunkiem pracy.

Nie były bowiem spełnione przesłanki określone w art. 22 § 1 kp.

R. M. wykonywał pracę nie na rzecz Spółki (...) (...)+H.+ B.+ (...) Sp. z o.o., lecz wyłącznie na rzecz (...) S.A. Skarżąca nie prowadziła bowiem żadnego zakładu pracy w G., ani w okolicy.

R. M. pracował wyłącznie pod kierownictwem (...), gdyż zainteresowana nie miała na tamtym terenie w ogóle żadnych rzeczywistych pracowników.

Podała nadto, że wynagrodzenie pracownikom wypłacała z reguły nie ona, tylko inna powiązana z nią spółka. Wypłata wynagrodzenia następowała po otrzymaniu zapłaty od (...) S.A., bo zgodnie z łączącą je umową, powinna jej płacić z góry należności na poczet wynagrodzeń pracowników.

Podkreśliła, że nie ponosiła żadnego ryzyka gospodarczego w zatrudnieniu R. M.,
a nadto nigdy nie poszukiwał on pracy u niej, tylko w (...).

Skarżąca podniosła również, że R. M. nie można traktować jako pracownia tymczasowego w rozumieniu ustawy z dnia 9 lipca 2003r. o zatrudnianiu pracowników tymczasowych.
W tym zakresie odwołała się do swojego wcześniejszego pisma procesowego.

Zdaniem Spółki (...) (...)+H.+B.+ (...) Sp. z o.o. zatrudnienie R. M. u niej było zatem nie tyle pozorne, co nieważne jako
zmierzające do obejścia prawa, a celem takiej konstrukcji było unikanie przez rzeczywistego pracodawcę ( (...) S.A.) opłacania ciężarów finansowych związanych z zatrudnieniem pracowników (podatku dochodowego oraz składek na ubezpieczenia społeczne).

Odwołała się również do wcześniej wskazanych wyroków sądów powszechnych, a także do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 19 stycznia 2016r., sygn. I UK 28/15.

(...) S.A. w G. wniosła o oddalenie obu apelacji i zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

apelacja organu rentowego zasługuje na uwzględnienie.

Spór w rozstrzyganej sprawie dotyczył oceny, czy zainteresowany R. M. w okresie od 21 stycznia 2013r. do 31 marca 2013r. podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym określonym w art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1 ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2016r., poz. 963 ze zm.) jako pracownik płatnika składek – (...) S.A. w G..

Z treści art. 6 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 13 pkt 1 tej ustawy wynika, że osoby fizyczne będące na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej pracownikami podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i chorobowemu od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania. Płatnikami składek w stosunku do nich
jest pracodawca (art. 4 pkt 2 lit. a).

Z kolei, zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych za pracownika
(z zastrzeżeniem ust. 2 i 2a) uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy. Przepis
ten odsyła więc do przepisów kp, a w szczególności do art. 22 § 1, w myśl którego przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, w miejscu i czasie wyznaczonym przez niego, a pracodawca do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem.

Ze wskazanych przepisów wynika, że obowiązek pracodawcy polegający na dokonaniu zgłoszenia do ubezpieczenia społecznego dotyczy zatrudnionych pracowników. Powstaje on jedynie wówczas, gdy stosunek pracy jest realizowany.

W utrwalonym orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że podstawę do objęcia ubezpieczeniami społecznymi stanowi nie samo formalne zawarcie umowy o pracę,
wypłata wynagrodzenia, przystąpienie do ubezpieczenia i opłacenie składki, czy wystawienie świadectwa pracy, ale faktyczne i rzeczywiste realizowanie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy wynikających z art. 22 § 1 kp. Istotne jest więc, aby stosunek pracy zrealizował się przez wykonywanie zatrudnienia o cechach pracowniczych, a okoliczności wynikające z formalnie zawartej umowy o pracę nie są wiążące w postępowaniu o ustalenie podlegania obowiązkowi pracowniczego ubezpieczenia społecznego (por. m.in. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 19 lutego 2008r., sygn. II UK 122/07, LEX nr 448905; z dnia 24 lutego 2010r., sygn. II UK 204/09, LEX nr 590241; z dnia 19 października 2007r., sygn. akt
II UK 56/07, LEX nr 376433; z dnia 13 lutego 2012r., sygn. akt I UK 271/11, LEX nr 169837 oraz z dnia 18 maja 2006r., sygn. akt II UK 164/05, LEX nr 192462).

W ocenie Sądu Apelacyjnego zebrany w sprawie materiał dowodowy dawał podstawy przyjęcia – odmiennie niż uczynił to Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej – że płatnikiem składek na ubezpieczenia społeczne za R. M. w okresie od 21 stycznia 2013r. do 31 marca 2013r. powinna być (...) S.A. w G..

R. M. pomimo, iż w tym czasie miał formalnie zawartą umowę o pracę z (...) (...)+H.+B.+ (...) Sp. z o.o. z siedzibą
w O., to faktycznie wszystkie elementy stosunku pracy były realizowane w stosunku do (...) S.A.

Praca była bowiem wykonywana na rzecz tej Spółki, w czasie i miejscu wyznaczonym przez nią, a nadto pod jej kierownictwem.

Wskazać w tym miejscu należy, że prezesem zarządu Spółki (...) jest A. G. (1), któremu faktycznie R. M. podlegał w trakcie całego okresu zatrudnienia.

Podkreślić należy, że A. G. (1) dokonywał naboru pracowników do pracy
w (...) S.A.

Wprawdzie z jego wyjaśnień wynika, iż czynił to jako pracownik zatrudniony na stanowisku dyrektora w (...) (...)+H.+B.+V.
Sp. z o.o., do której (ostatecznie po kolejnych zmianach podmiotu przejmującego)
zostali przekazani w trybie art. 23 ¹ kp pracownicy (...) s.c. A. G., T. K. (przekształconej w dniu 20 października 2011r. w (...) S.A.).

Przejęcie w tym trybie samych pracowników (...) w drodze kolejnych porozumień zawieranych przez nią z Centrum (...) Sp. z o.o., (...) Sp. z o.o. i (...) (...)+H.+B.+V. – bez przejścia zakładu pracy – było niemożliwe. Tym samym pracodawcą tych pracowników nadal pozostawała Spółka (...).

Oznacza to, że A. G. (1) dokonując naboru pracowników formalnie w imieniu (...) (...)+H.+B.+ (...) Sp. z o.o. do pracy
w (...) S.A., faktycznie czynił to jako prezes tej Spółki.

Również mechanizm rozliczania między Spółkami wskazuje, iż faktycznie wynagrodzenie
za pracę było realizowane przez Spółkę (...). To ona bowiem zatwierdzała listę obecności, na podstawie której sporządzano listę płac stanowiącą podstawę do wystawienia faktury za świadczone przez (...) (...)+H.+B.+ (...) Sp. z o.o. usługi.

W świetle przedstawionych okoliczności zasadnym zatem było przyjęcie, że płatnikiem składek za R. M. w okresie od 21 stycznia 2013r. do 31 marca 2013r. powinna być (...) S.A., w której doszło do faktycznej realizacji wszystkich istotnych elementów stosunku pracy między tymi stronami.

Mając powyższe względy na uwadze skoro apelacja organu rentowego okazała się zasadna, Sąd II instancji na mocy art. 386 § 1 kpc zmienił zaskarżony wyrok i oddalił odwołanie.

Natomiast apelacja syndyka masy upadłości (...) (...)+ H.+B.+ (...) Sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej z siedzibą
w O. podlegała odrzuceniu.

W ocenie Sądu Apelacyjnego skarżący nie jest bowiem stroną w rozumieniu art. 477 ¹¹
§ 2 kpc.

Zgodnie z tym przepisem zainteresowanym jest ten, czyje prawa lub obowiązki zależą od rozstrzygnięcia sprawy. Zainteresowanym jest zatem ten, czyje prawa lub obowiązki w sferze ubezpieczeń społecznych zależą bezpośrednio od rozstrzygnięcia sprawy (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 6 września 2006r., sygn. III UZP 4/05, OSNP 2007 nr 3-4, poz. 51
i z dnia 12 grudnia 2011r., sygn. I UZP 6/11, OSNP 2012 nr 9-10, poz. 122 oraz wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 28 października 2004r., sygn. II UK 66/04, OSNP 2005 nr 10, poz. 149; z dnia 10 stycznia 2006r., sygn. I UK 121/05, OSNP 2006 nr 23-24, poz. 364; z dnia
4 października 2007r., sygn. I UK 137/07, OSNP 2008 nr 23-24, poz. 356; z dnia 5 czerwca 2007r., sygn. I UK 8/07, OSNP 2008 nr 15-16, poz. 228).

O tym, czy konkretna osoba posiada status zainteresowanego ze względu na przedmiot postępowania w sprawie z zakresu ubezpieczeń społecznych, przesądza nie jej subiektywne przekonanie, ale obiektywna okoliczność, że w danym wypadku prawa lub obowiązki tej osoby „zależą” od rozstrzygnięcia sprawy. Rozstrzygnięcie sprawy powoduje bowiem zmianę w sferze prawnej zainteresowanego. Może ona polegać na zyskaniu prawa, bądź jego utracie, albo na pojawieniu się powinności, ewentualnie jej wygaśnięciu (v. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 października 2008r., sygn. I UK 79/08, OSNP 2010 nr 7-8, poz. 99). A zatem wskazany w omawianym przepisie związek zależności musi mieć charakter bezpośredni, co oznacza, że z samej mocy wydanej decyzji muszą płynąć dla zainteresowanego prawa lub obowiązki wynikające z prawa ubezpieczeń społecznych, które mogą być podtrzymane
w wyroku sądu ubezpieczeń społecznych przez oddalenie odwołania (art. 477 ¹⁴ § 1 kpc)
bądź też uchylone przez zmianę decyzji (art. 477 ¹⁴ § 2 kpc). W konsekwencji tylko wtedy, gdy wynik postępowania prowadzi do stworzenia indywidualnej normy prawnej oddziałującej nie tylko na adresata decyzji, lecz także na inny podmiot, można uznać, że prawa lub obowiązki tego podmiotu zależą od rozstrzygnięcia sprawy.

W takiej właśnie sytuacji występuje bezpośrednia zależność, o której mowa w art. 477 ¹¹
§ 2 kpc. Tak jest w szczególności w przypadku decyzji ustalającej pracowniczy tytuł ubezpieczenia społecznego skierowanej do płatnika składek, która wprost kształtuje
sytuację prawną pracownika (ubezpieczonego). Wymagany przez art. 477 ¹¹ § 2 kpc związek bezpośredniej zależności między wydaną decyzją a prawami i obowiązkami danego podmiotu dotyczy wyłącznie osnowy decyzji, nie zaś z motywów przedstawiających ocenę prawną ustalonych okoliczności faktycznych.

Zauważyć należy, że z decyzji ustalającej podleganie danej osoby ubezpieczeniom społecznym jako pracownik wynikają prawa i obowiązki w zakresie: zgłaszania do ubezpieczeń społecznych, przebiegu ubezpieczeń społecznych oraz ustalania wymiaru składek i ich poboru (art. 83 ust. 1 pkt 1-3a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych)
i dotyczą one odpowiednio ubezpieczonego i wskazanego w decyzji płatnika składek.
Z perspektywy obowiązków przypisanych płatnikom składek przez tę ustawę, decyzja taka rozstrzyga wyłącznie to, czy dany podmiot jest płatnikiem składek (pracodawcą) a nie to, czy jest nim (lub nie) inny podmiot. Jest tak nawet wtedy, gdy w motywach rozstrzygnięcia (uzasadnieniu decyzji) ocenia się status prawny innego podmiotu.

Zatem warunkiem uzyskania statusu zainteresowanego (strony postępowania) na podstawie postanowienia sądu jest bezpośrednie oddziaływanie rozstrzygnięcia w danym postępowaniu na prawa i obowiązki podmiotu wezwanego do udziału w sprawie. Dla uzyskania prawa
do bycia stroną nie wystarczy zatem sam akt procesowy sądu, ale konieczne jest spełnienie przesłanek kreujących status zainteresowanego. Dlatego formalna decyzja sądu tylko
wtedy wywołuje przewidziane w niej skutki (nabycie statusu zainteresowanego jako strony określonej w art. 477 ¹¹ § 1 kpc), gdy ma oparcie w bezpośredniej relacji między przyszłym rozstrzygnięciem, a sferą prawną wezwanego podmiotu. Stąd też wadliwe postanowienie nie może wywołać skutku procesowego i uczynić podmiot nieuprawniony stroną postępowania (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 kwietnia 2017r., sygn. I UK 279/16, niepublik.).

W konsekwencji uznać więc należało, że syndyk masy upadłości (...) (...)+H.+B.+ (...) Sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w O. nie ma przymiotu zainteresowanego, a tym samym nie jest stroną postępowania. Jego apelacja jest zatem niedopuszczalna i podlegała odrzuceniu (art. 373 kpc w związku z art. 370 kpc).

/-/SSA M. Procek /-/SSA W. Bzibziak /-/SSA M. Żurecki

Sędzia Przewodniczący Sędzia

MP