Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

19 kwietnia 2023 r.

Sąd Rejonowy Poznań – Stare Miasto w P., Wydział I Cywilny w składzie:

Przewodniczący: Asesor sądowy M. P.

Protokolant: p.o. stażysty P. D.

po rozpoznaniu 19 kwietnia 2023 r.

na rozprawie

w sprawie z powództwa (...) spółki akcyjnej z siedzibą B.

przeciwko R. S.

o zapłatę

I.  Zasądza od pozwanej na rzecz powódki 3056,42 zł (trzy tysiące pięćdziesiąt sześć złotych i czterdzieści dwa grosze) wraz z odsetkami umownymi w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie od 27 września 2022 r. do dnia zapłaty;

II.  Oddala powództwo w pozostałym zakresie

III.  Uznaje, że powódka wygrała w 27%, zaś pozwana w 73% i z tego tytułu zasądza od powódki na rzecz pozwanej 1461,32 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od uprawomocnienia się wyroku.

Asesor sądowy M. P.

UZASADNIENIE

Powódka spółka (...) Spółka akcyjna z siedzibą w B. w dniu 9 grudnia 2022 r. wniosła o zasądzenie od pozwanej R. S. kwoty 11.304,42 zł wraz z umownymi odsetkami za opóźnienie równymi dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 16 września 2022 r. do dnia zapłaty, a także kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia. Powódka wskazała, że poprzez podpisanie weksla z dnia 8 lipca 2021 r. pozwana zobowiązała się do zapłaty w dniu 15 września 2022 r. kwoty wskazanej na wekslu w wysokości 11.304,42 zł. Powódka wezwała pozwaną do wykupu weksla, pozwana nie wpłaciła żadnej kwoty. Powódka podała, że weksel był wystawiony na zabezpieczenie roszczeń wynikających z umowy pożyczki nr (...) z 8 lipca 2021 r. Powódka wskazała, że roszczenie stało się wymagalne w dniu 16 września 2022 r.

Pozwana w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa a także o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu swojego stanowiska pozwana wskazała, że weksel został wystawiony niezgodnie z deklaracją wekslową i stanem faktycznym w zakresie kwoty weksla. Podniósł, że kwota wskazana we wekslu nie odpowiada faktycznemu zadłużeniu, które w ocenie pozwanej zostało spłacone w części. Według pozwanej, powódka podała nieprawidłową wysokość zobowiązań wynikających z umowy pożyczki, albowiem bezzasadnie (bezprawnie) naliczyła wyższe oprocentowanie. Działanie powódki, jako profesjonalisty w udzielaniu pożyczek pozabankowych, pozwana uznaje za rażąco sprzeczne z dobrymi obyczajami oraz zasadami współżycia. Odsetki w umowie nie są wyliczone prawidłowo, podobnie jak nieprawidłowa jest wysokość (...). Pozwana podała, że nie ma zadłużenia obejmującego odsetki, prowizję i opłatę przygotowawczą. Prowizja i opłata przygotowawcza są nienależne w całości z tego powodu, że wynikają z postanowień abuzywnych. Według pozwanej, kapitał należałoby rozłożyć na ilość rat wskazanych w umowie pożyczki, a więc rata wynosiłaby znacznie mniej niż podana przez powódkę w umowie. Pozwana zakwestionowała w całości wyliczenie należności dochodzonej pozwem. Zakwestionowała wyliczenie odsetek. Wskazała, że wypowiedzenie umowy pożyczki jest nieskuteczne.

Powódka w piśmie z dnia 22 marca 2023 r. wskazała, że podtrzymuje dotychczasowe stanowisko. Powódka podała, że pozwana w pełni zaakceptowała warunki umowy i dokonywała spłat zgodnie z harmonogramem. Pozwana zobowiązała się do spłaty zobowiązania w 36 ratach po 433 zł każda. W umowie pożyczki zawartej pomiędzy powódką a pozwaną precyzyjnie wskazano, że całkowita kwota pożyczki, czyli suma wszystkich środków pieniężnych, które pożyczkodawca udostępnia pożyczkobiorcy na podstawie umowy, wynosi 7.000 zł. Całkowity koszt pożyczki, czyli wszystkie koszty, które pożyczkobiorca jest zobowiązany ponieść w związku z umową wynosi 8.588 zł. Całkowita kwota do zapłaty przez pożyczkobiorcę, tj. suma całkowitego kosztu pożyczki i pożyczki wynosi 15.588 zł. Powódka podkreśliła, że umowa precyzuje także, że w związku z udzieleniem pożyczki, pożyczkobiorca jest zobowiązany ponieść następujące koszty:

- opłata przygotowawcza - 340 zł - opłata związana z przygotowaniem i zawarciem umowy,

- prowizja pośrednika finansowego - 311 zł,

- prowizja pożyczkodawcy - 6.349 zł - przy czym szczegółowe zestawienie kwot składających się na prowizję zostały przedstawione na etapie wnioskowania o pożyczkę i zaakceptowane przez pożyczkobiorcę.

Powódka podała, że w przedmiotowej sprawie kwota odsetek dziennych wynosi: 46,42 zł. Na dzień wniesienia pozwu, pozwana dokonała wpłat na łączną sumę 4.530 zł, jednakże 200 zł z pierwszych 10 wpłat zostało przekazane na wykupioną przez pozwaną usługę dodatkową - (...). Po dacie wniesienia pozwu pozwana nie dokonała żadnej wpłaty. Pozwana jest zobowiązana do zapłaty kwoty 11.304,42 zł (tj. 11.258,00 zł + 46,42 zł). Powódka wskazała, że umowa została zawarta - podpisana przez pozwaną - w dniu 07 lipca 2021 r. Wypłata środków na rzecz pozwanej nastąpiła w dniu 08 lipca 2021 r. M. od pozwanej zawierający oświadczenie o sankcji kredytu darmowego wpłynął do powodowej spółki w dniu 01 marca 2023 r.

Powódka zaznaczyła, że weksel gwarancyjny in blanco został wypełniony zgodnie z deklaracją wekslową. Ciężar dowodu okoliczności przeciwnej ciąży na pozwanej. W ocenie powódki koszty zawarte w umowie pożyczki nie przekraczają limitu pozaodsetkowych kosztów kredytu. Powódka zaprzeczyła, by umowa pożyczki zawierała postanowienia stanowiące klauzule niedozwolone, sprzeczne z prawem albo zasadami współżycia społecznego.

STAN FAKTYCZNY:

W dniu 8 lipca 2021 r. powódka i pozwana zawarły umowę pożyczki gotówkowej nr (...), na mocy której powódka udzieliła pozwanej pożyczki w kwocie 7.000 zł. Natomiast przy tak określonym kapitale jako kwotę całkowitą do zapłaty podano 15.588 zł, miesięczna rata miała wynosić 433 zł a rat miało być 36. W punkcie 1 umowy zawarto postanowienie, na podstawie którego pożyczkodawca na wniosek pożyczkobiorcy udziela pożyczki gotówkowej w kwocie 14.000 zł, na którą składają się całkowita kwota pożyczki, czyli suma wszystkich środków pieniężnych nieobejmujących kredytowanych kosztów pożyczki, które pożyczkodawca udostępnia pożyczkobiorcy na podstawie umowy wynosząca 7.000 zł, kredytowane koszty pożyczki, czyli kwota pieniężna wynosząca 7.000 zł, która zostanie przeznaczona na zapłatę kosztów należnych w dniu zawarcia umowy, o których mowa w pkt 1.4 umowy. Pożyczka zostaje udzielona na okres 36 miesięcy. Pożyczka jest oprocentowana w wysokości 7,09 % w skali roku (odsetki umowne). Nadto w puncie 1.4 umowy wskazano, że w związku z udzieleniem pożyczki pożyczkobiorca jest zobowiązany ponieść następujące koszty:

- opłata przygotowawcza 340 zł,

- prowizja pośrednika finansowego - 311 zł,

- prowizja pożyczkodawcy - 6.349 zł - przy czym szczegółowe zestawienie kwot składających się na prowizję zostały przedstawione na etapie wnioskowania o pożyczkę, w załączniku do wniosku o udzielenie pożyczki i zaakceptowane przez pożyczkobiorcę.

W punkcie 1.5 umowy postanowiono: „W związku z powyższym, zgodnie z ustawą o kredycie konsumenckim pożyczkodawca wskazuje, że:

a)całkowity koszt pożyczki, czyli wszelkie koszty, które pożyczkobiorca jest zobowiązany ponieść w związku z umową obliczony zgodnie z (...) („całkowity koszt pożyczki”) wynosi 8.588 zł,

b)rzeczywista roczna stopa oprocentowania, czyli całkowity koszt pożyczki, wyrażony jako wartość procentowa całkowitej kwoty pożyczki w stosunku rocznym ( (...)) wynosi 83,20 %,

c) całkowita kwota do zapłaty przez pożyczkobiorcę tj. suma całkowitego kosztu pożyczki i całkowitej kwoty pożyczki („całkowita kwota do zapłaty”) wynosi 15.588 zł.

W punkcie 2 umowy wskazano, że pożyczkobiorca zobowiązuje się do zapłaty na rzecz pożyczkodawcy całkowitej kwoty do zapłaty w formie 36 równych miesięcznych rat, obejmujących spłatę pożyczki oraz odsetek ( (...)) w wysokości 433 zł i w terminach wskazanych w harmonogramie spłat stanowiącym załącznik nr 1 do umowy na rachunek pożyczkodawcy, przy czym pierwsza rata płatna będzie do dnia 17 sierpnia 2021 r., a ostatnia rata płatna będzie do 17 lipca 2024 r.

W punkcie 2.5 umowy postanowiono, że wierzytelności pożyczkodawcy z tytułu niniejszej umowy pokrywane są w ramach danej raty, rozpoczynając od rat zaległych najwcześniej a następnie w ramach danej raty bieżącej, w następującej kolejności: a) kwota z tytułu pożyczki, b) odsetki umowne.

Następnie w punkcie 3.1 umowy strony ustaliły prawne zabezpieczenie spłaty kwot należnych pożyczkodawcy z tytułu umowy w formie weksla własnego in blanco nie na zlecenie (stanowiącego załącznik nr 2 do umowy) wraz z deklaracją wekslową (stanowiącą załącznik nr 3 do umowy). Pożyczkodawca będzie uprawniony do wypełnienia weksla in blanco w sytuacji i na zasadach określonych w deklaracji wekslowej (pkt 3.2 zd. 3). Nadto w punkcie 8 umowy wskazano, że pożyczkodawca może wypowiedzieć umowę w przypadku gdy opóźnienie w płatności kwoty równej jednej racie przekroczy 30 dni, po uprzednim wezwaniu pożyczkobiorcy do zapłaty zaległości w terminie 7 dni od daty otrzymania wezwania; pożyczkodawca zobowiązany jest do zachowania 30 dniowego okresu wypowiedzenia warunków umowy. Pożyczkodawca ma prawo wypełnić weksel in blanco, o którym mowa w pkt 3.1(a), na zasadach określonych w deklaracji wekslowej w przypadku, gdy opóźnienie w płatności kwoty równej jednej racie przekroczy 30 dni po uprzednim wezwaniu pożyczkobiorcy do zapłaty zaległości w terminie 7 dni od daty otrzymania wezwania.

W harmonogramie spłat wskazano numery rat (1-36), dzień spłaty raty (przypadał na 17 każdego miesiąca, kwoty składowe poszczególnych rat ujęte w dwóch kolumnach: pożyczka i odsetki umowne, raty razem – każda w kwocie 433 zł. Przy czym w ramach każdej z rat z upływem czasu w ramach każdej raty stopniowo zwiększał się udział kapitału kosztem odsetek umownych, które z kolei malały.

dowód: umowa pożyczki gotówkowej nr (...) z dnia 7 lipca 2021 r. (k. 3-5), harmonogram spłat (k. 6)

W celu zabezpieczenia roszczeń powódki wynikających z ww. umowy pozwana wystawiła na rzecz powódki weksel in blanco, podpisując się na gotowym druku weksla, którym nie wypełniono ani daty jego wystawienia, ani kwoty, ani też terminu płatności.

W deklaracji wekslowej z dnia 8 lipca 2021 r. pozwana oświadczyła, iż upoważnia pożyczkodawcę do wypełnienia weksla na sumę odpowiadającą jego zadłużeniu wynikającemu z umowy pożyczki; pożyczkodawca ma prawo uzupełnić weksel oraz dochodzić na tej podstawie zobowiązania przed sądem:

1)  gdy opóźnienie w płatności kwoty równej wartości jednej pełnej raty przekroczy 30 dni, po uprzednim wezwaniu pozwanej do zapłaty zaległości w terminie 7 dni od daty otrzymania wezwania;

2)  w razie złożenia oświadczenia o odstąpieniu od umowy pożyczki i w przypadku braku zaksięgowania zwrotu środków z tytułu pożyczki w terminie 30 dni od dnia złożenia oświadczenia o odstąpieniu od umowy, lub odsetek dziennych od tej kwoty, oraz upływu 7 dni od dnia wezwania pozwanej przez pożyczkodawcę do zapłaty należnych pożyczkodawcy środków.

Weksel został wypełniony przez powódkę, ze wskazaniem, że wypełnienie nastąpiło w B. na kwotę 11.304,42 zł, a pozwana w dniu 15 września 2022 r. zapłaci za ten własny weksel na zlecenie powódki ww. sumę. Weksel był płatny w B..

dowód: kopia weksla (k. 8), deklaracja wekslowa (k. 11)

Pozwana spłaciła z tytułu zawartej umowy 4.330 zł.

Bezsporne, dowód: karta klienta (k.68)

W piśmie z dnia 17 sierpnia 2022 r. powódka poinformowała pozwaną, że ze względu na naruszenie postanowień umowy nr (...) zawartej z pozwaną w dniu 8 lipca 2021 r. polegającym na niepłaceniu zobowiązań umownych zgodnie z ustalonym kalendarzem spłat do ww. pożyczki, powódka wypowiada pozwanej umowę pożyczki z zachowaniem terminu 30 dni, co czyni wszystkie zobowiązania pozwanej dotyczące ww. umowy wymagalnymi. Jednocześnie w piśmie tym powódka wskazała, że zgodnie z odpowiednimi postanowieniami ww. umowy oraz deklaracji wekslowej wystawiony przez pozwaną weksel in blanco został wypełniony. Powódka wezwała pozwaną do wykupu weksla w ciągu najbliższych 30 dni pod rygorem skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego. W piśmie tym powódka wskazała, że na dzień sporządzenia pisma dług wynosi 11.304,42 zł.

dowód: pismo z dnia 17 sierpnia 2018 r. – wypowiedzenie umowy pożyczki i wezwanie od wykupu weksla (k. 66)

OCENA DOWODÓW:

Powyższy stan faktyczny ustalony został na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach niniejszej sprawy. Wskazane wyżej dokumenty uznano za przydatne dla rozstrzygnięcia sprawy gdyż ich prawdziwość i autentyczność nie była kwestionowana przez strony postępowania, jak również Sąd nie znalazł podstaw, aby czynić to z urzędu. Trzeba jednakże podkreślić, że zebranym w sprawie dokumentom Sąd przypisał znaczenie jakie wynika z art. 245 k.p.c. (względnie z art. 243 ¹ k.p.c. w związku z art. 245 k.p.c. w przypadku kopii dokumentów i wydruków, w których było możliwe ustalenie ich wystawców). Stanowiły one zatem dowód tego, że osoby (osoba), które je podpisały złożyły oświadczenie zawarte w dokumencie. Pomimo powyższego dokumenty te mogły stanowić podstawę wyżej przedstawionych ustaleń faktycznych. W ocenie Sądu stanowiły one wystarczający dowód na to, że pozwana zawarła z pożyczkodawcą umowę pożyczki, a kwota pożyczki została jej wypłacona, a także, że podpisała na zabezpieczenie zobowiązania weksel in blanco.

OCENA PRAWNA:

Powództwo podlegało uwzględnieniu w części.

Powódka roszczenie swoje wywodziła z weksla, stanowiącego zabezpieczenie zobowiązania pozwanej z umowy pożyczki.

Zgodnie z art. 101 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 roku prawo wekslowe (t.j. Dz. U. z 2016 roku, poz. 160) weksel własny zawiera: nazwę "weksel" w samym tekście dokumentu, w języku, w jakim go wystawiono, przyrzeczenie bezwarunkowe zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej, oznaczenie terminu płatności, oznaczenie miejsca płatności, oznaczenie osoby, na której rzecz lub na której zlecenie zapłata ma być dokonana, oznaczenie daty i miejsca wystawienia wekslu i podpis wystawcy wekslu. Weksel własny, podobnie jak weksel trasowany (art. 103 w zw. z art. 10 prawa wekslowego), może zostać wystawiony jako tak zwany weksel in blanco, który w literaturze definiowany jest między innymi jako niecałkowicie wypełniony dokument wekslowy, podpisany przez wystawcę z zamiarem zobowiązania się wekslowo, mogący po wypełnieniu stać się wekslem zupełnym. Weksle własne in blanco są w praktyce często stosowanym sposobem zabezpieczenia roszczeń.

Jak przyjmuje się w doktrynie, prawo do uzupełnienia treści weksla uzyskuje każdy posiadacz blankietu wekslowego z chwilą nabycia praw z tego weksla w dobrej wierze i w sposób przewidziany w prawie wekslowym. Uzupełnienie weksla in blanco jest prawidłowe, jeżeli dokona go osoba do tego uprawniona, tj. remitent lub prawny jego następca, czyli ten, kto nabył weksel in blanco w drodze prawa wekslowego przez indos lub prawa cywilnego przez przelew, dziedziczenie oraz gdy treść weksla nadana mu przy jego uzupełnieniu odpowiada porozumieniu zawartemu między osobą podpisaną na wekslu in blanco a osobą, której został wręczony weksel in blanco w celu zaciągnięcia zobowiązania wekslowego. Wraz z przeniesieniem praw z tego dokumentu na drugą osobę powstaje prawo nabywcy do wypełnienia weksla niezupełnego i nadania mu wszystkich cech weksla zupełnego oraz prawo przeniesienia wszystkich uprawnień na jego następców. W ten sposób osoba zobowiązana z weksla in blanco zgadza się na odpowiedzialność wekslową z tego dokumentu w stosunku do przyszłych jeszcze jej nieznanych nabywców weksla. Skoro wystawca wydał weksel in blanco, to tym samym upoważnił otrzymującego weksel do jego wypełnienia pod warunkiem uzupełnienia zgodnie z umową (por. Prawo wekslowe. Komentarz pod red. L. Bagińskiej, C.H. Beck 2018 – Legalis, teza 53 do art. 10).

Podobne stanowisko zostało wyrażone w orzecznictwie, gdzie przyjęto, że nieodzowną w świetle art. 10 Prawa wekslowego przesłanką uznania niezupełnego dokumentu za weksel in blanco jest udzielenie odbiorcy tego dokumentu upoważnienia do jego uzupełnienia. Przyjmuje się, że z chwilą wręczenia weksla in blanco między wręczającym, który złożył podpis w zamiarze zaciągnięcia zobowiązania wekslowego, a odbiorcą dochodzi, zgodnie z uchwałą składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 29.6.1995 r., III CZP 66/95 (OSNCP 1995, nr 12, poz. 168), do zawarcia umowy skierowanej na powstanie zobowiązania wekslowego. Zobowiązanie to i odpowiadająca mu wierzytelność powstają jednak dopiero po uzupełnieniu weksla in blanco zgodnie z udzielonym upoważnieniem. Do chwili uzupełnienia można mówić jedynie o przyszłym zobowiązaniu wekslowym oraz przyszłej wierzytelności wekslowej. Uzupełnienie wywiera jednakże skutek z mocą wsteczną, od chwili wydania weksla in blanco odbiorcy. Przyszła wierzytelność, określana w uproszczeniu jako wierzytelność warunkowa, jest uważana za przenoszalną. Dopuszcza się przy tym przeniesienie wraz z nią uprawnienia do uzupełnienia weksla in blanco, chyba że co innego wynika z treści upoważnienia do uzupełnienia (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 9.12.2004 r., II CK 170/04, nie publ., z dnia 19.11.2004 r., V CK 228/04, OSP 2005, nr 11, poz. 130, z dnia 26.1.2001 r., II CKN 25/00, OSNC 2001, nr 7-8, poz. 117, oraz z dnia 5.2.1998 r., III CKN 342/97, OSNC 1998, nr 9, poz. 141).

Sąd orzekający w sprawie przychyla się do poglądu reprezentowanego w doktrynie i orzecznictwie, że dla przyjęcia ważności i istnienia zobowiązania wekslowego z weksla in blanco, trzeba przyjąć obowiązek istnienia ważnego zobowiązania podstawowego (patrz przykładowo wyroki Sądu Najwyższego z dnia 24 listopada 2010 roku, sygn. akt II CSK 296/10 oraz z dnia 26 września 2013 roku, II CSK 719/12). Prowadzi to do wniosku, że pozwana miała możliwość stawiania wszelkich zarzutów dotyczących stosunku podstawowego łączącego go z pierwotnym wierzycielem, a Sąd był zobligowany do zbadania czy w oparciu o ten stosunek istnieją podstawy do skutecznego dochodzenia przez powódkę zgłoszonych w pozwie należności.

W niniejszej sprawie powódka przedłożyła wypełniony przez siebie, a wystawiony przez pozwaną weksel. Powódka wskazując stosunek podstawowy w oparciu o który pozwana wystawiła weksel in blanco wskazała umowę pożyczki z dnia 7 lipca 2021 r.

Pozwana, formułowała zarzuty zgodnie z którymi:

- podniosła zarzut wypełnienia weksla niezgodnie z deklaracją wekslową,

- zakwestionowała wysokość dochodzonego roszczenia, wskazując, że kwota do spłaty powinna być niższa.

Zarzuty podniesione przez pozwaną – konsumenta, nakładały na sąd obowiązek oceny umowy łączącej strony również pod kątem abuzywności. Zgodnie z art. 385 ¹ § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Zgodnie z § 2 jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie. Natomiast § 3 tego artykułu stanowi, że nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta.

By określone postanowienie umowy mogło zostać uznane za „niedozwolone postanowienie umowne" w rozumieniu przywołanego przepisu, spełnione muszą zostać cztery warunki: umowa musi być zawarta z konsumentem, postanowienie umowy „nie zostało uzgodnione indywidualnie", postanowienie kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy, postanowienie sformułowane w sposób jednoznaczny nie dotyczy „głównych świadczeń stron" (por. Komentarz do art. 385 ¹ kodeksu cywilnego, A. Rzetecka – Gil, Lex).

Zgodnie z treścią art. 22 ¹ k.c. za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Odnosząc powyższe do niniejszej sprawy należy wskazać, że pozwana zawarła przedmiotową umowę jako konsument. Z materiału dowodowego nie wynikało, by przedmiotowa umowa wiązałaby się z jakąkolwiek działalnością gospodarczą pozwanej, czy też była zawarta na potrzeby działalności zawodowej.

W niniejszej sprawie umowa, będąca podstawą zobowiązań pozwanej zawarta została w ramach standardowo stosowanych formularzy umowy, które pozwana zaakceptowała i nie miała wpływu oraz możliwości negocjowania szczegółowych warunków umowy. O ile postanowienia zawartej umowy pożyczki nie naruszają przepisów o kredycie konsumenckim, zarówno co do treści samej umowy, jak i sposobu jej wypowiedzenia, to niektóre postanowienia umowy w świetle art. 385 ¹ § 1-4 k.c., który stanowi o niedozwolonych klauzulach umownych, nie mogą być zaakceptowane. Pozwana nie miała jakiegokolwiek wpływu na treść umowy, chociażby dlatego, że jak widać powódka korzystała z gotowego formularza, którym powszechnie posługuje się w kontaktach z klientami (pożyczkobiorcami). Podkreślić należy, że zgodnie z art. 385 ¹ § 1 k.c. za sprzeczne z dobrymi obyczajami należy uznać m.in. działania wykorzystujące niewiedzę, brak doświadczenia konsumenta, naruszenie równorzędności stron umowy, działania zmierzające do dezinformacji, wywołania błędnego przekonania konsumenta, wykorzystania jego niewiedzy lub naiwności. Chodzi więc o działanie potocznie określane jako nieuczciwe, nierzetelne, odbiegające in minus od przyjętych standardów postępowania (porównaj wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 27 stycznia 2011 r, sygn. akt VI ACa 771/10, Lex nr 824347). Rażące naruszenie interesów konsumenta zachodzi natomiast w sytuacji, w których w rażący sposób została naruszona równowaga interesów stron umowy przez to, że jedna z nich wykorzystała swoją przewagę, formułując konkretne postanowienie umowy. Określenie „rażąco" należy stosować do znacznego odchylenia przyjętego uregulowania od zasady uczciwego wyważenia praw i obowiązków (porównaj wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 14 września 2011 r., VI ACa 291/11, Lex nr 1130440). Rażące naruszenie interesów konsumenta oznacza nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków na jego niekorzyść w określonym stosunku obligacyjnym (porównaj wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 14 grudnia 2010 r., VI ACa 487/10, Lex nr 1120268). Nie można zapominać, że przepisy o niedozwolonych postanowieniach umownych zostały wprowadzone z kodeksu cywilnego w ramach implementacji dyrektywy 93/13/EWG w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich. Kompetencja sądu do zbadania z urzędu tego, czy klauzula w umowie jest postanowieniem nieuczciwym, stanowi w tej sytuacji zarówno środek do realizacji celu określonego w art. 6 dyrektywy 93/13, to znaczy uniemożliwienia związania konsumenta nieuczciwym postanowieniem, jak i do przyczynienia się do osiągnięcia celu art. 7 wskazanej dyrektywy, ponieważ przeprowadzenie przez sąd z urzędu takiej oceny może działać jako czynnik przyczyniający się do zapobiegania nieuczciwym warunkom w umowach zawieranych pomiędzy konsumentami a sprzedawcami lub dostawcami (tak m.in. wyrok TS z 21 listopada 2002 r., C-473/00; wyrok TS z dnia 27 czerwca 2000 r, C-240/98).

Zaliczenie do sumy wekslowej znacznie zawyżonego wynagrodzenia prowizyjnego w kwocie 6.349 zł (przy kwocie pożyczki 7.000 zł) oraz prowizji pośrednika finansowego w kwocie 311 zł, stanowiące w rzeczywistości dodatkowe wynagrodzenie pożyczkodawcy, rażąco narusza interesy konsumenta. Powyższe postanowienia kształtują prawa i obowiązki pozwanej w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszają interesy pozwanej. Postanowienia zawartej umowy powinny być wynikiem konsensusu, wyrównanych negocjacji. Tymczasem są to postanowienia przyjęte z wzorca, jakim posługuje się pożyczkodawca w prowadzonej przez siebie działalności, narzucając je konsumentowi i nie dając mu możliwości negocjacji w tym zakresie.

Prowizja, w tym prowizja pośrednika finansowego, nie stanowiła świadczenia głównego. W tym zakresie przywołać należy podzielany przez Sąd pogląd wyrażony przez Sąd Okręgowy w Poznaniu w uzasadnieniu wyroku w sprawie II Ca 982/21, w której powodem był ten sam podmiot, zgodnie z którym znaczenie językowe prowizji to wynagrodzenie za pośrednictwo w zawieraniu umów na rzecz dającego polecenie lub zawieranie ich w jego imieniu, ustalane w procentach od dokonywanych transakcji. Pobieranie prowizji przewidują niektóre umowy nazwane w kodeksie cywilnym np. umowa agencji, także prawo bankowe za niektóre usługi. (Nowa Encyklopedia Powszechna PWN pod red. B. Kaczorowskiego Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa 2004 rok str.31). Zgodnie z umową agencyjną w razie braku odmiennych postanowień umownych agentowi należy się prowizja, które stanowi jego wynagrodzenie. Agent ma w pewnych wypadkach także prawo do zwrotu wydatków, które odróżnia się od wynagrodzenia. Jednakże to, jak agent kalkuluje swoje wynagrodzenie, czyli czy pokrywa ono także koszty jego działalności, obok zysku, należy do niego. (art.758 ¹, 762 k.c.). W umowie komisu prowizja jest także synonimem wynagrodzenia (art. 765 k.c.). Z kolei w prawie bankowym mówi się o ekonomicznej kategorii „ceny kredytu/pożyczki”, na którą składają się odsetki kapitałowe, prowizje i inne należności banku, jak opłaty czy koszty. Jako wynagrodzenie banku traktowane są odsetki i prowizje. Prowizja stanowi postać wynagrodzenia banku, związanego z umową kredytową, innego niż odsetki zwykłe. Prowizja od kredytu stanowi opłatę pobieraną przez bank w momencie udzielania kredytu. Jest ona pobierana przez bank w chwili zawierania umowy kredytu albo w momencie udostępniania kredytu. Wysokość opłat i prowizji nie musi stanowić równowartości poniesionych przez bank kosztów. Banki najczęściej ustalają z klientami prowizję od udzielenia kredytu oraz na wypadek jego niewykorzystania (art.77 prawa bankowego), jednak są możliwe i inne prowizje. Art. 110 prawa bankowego wyróżnia prowizje od opłat z tytułu wykonywanych czynności bankowych oraz opłat za wykonywanie innych czynności (B. Bajor Komentarz do art. 77 prawa bankowego LEX Stec do art.69 prawa bankowego Legalis). W doktrynie traktuje się prowizje i opłaty jako wchodzące w istocie w skład wynagrodzenia banku, pobieranego obok odsetek (oprocentowania). Celem prowizji i opłat jest zapewnienie bankom wynagrodzenia za wykonywane przez nie czynności i usługi. Wynagrodzenie to może obejmować zwrot kosztów i wydatków poniesionych w związku z wykonaniem danej czynności i ewentualnie godziwą marżę. Możliwe jest pobieranie prowizji, a zwłaszcza opłat w wysokości uśrednionej dla określonego rodzaju czynności czy nawet zryczałtowanej (tak teza 2 do art.110 Prawa bankowego L. K. LEX). Tak ujmowane wynagrodzenie wpisuje się w definicję wynagrodzenia za udzielenie pożyczki w wypadku, gdy strony uzgodnią odpłatność pożyczki, co jest na rynku regułą.

Zgodnie z art. 720 § 1 k.c. przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Do essentialia negotii umowy pożyczki zalicza się w orzecznictwie: oznaczenie stron, oznaczenie przedmiotu pożyczki (określenie ilości pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku), a także zobowiązanie się dającego pożyczkę do ich przeniesienia na własność biorącego oraz obowiązek zwrotu przedmiotu pożyczki. Wynagrodzenie, w szczególności odsetki kapitałowe, nie stanowią elementu przedmiotowo istotnego umowy pożyczki (K. Osajda Komentarz do art.720 Kodeksu cywilnego tezy A. 5 i 7 Legalis).

Jednakże w razie, gdy umowa pożyczki jest odpłatna, mamy do czynienia z wynagrodzeniem, które może przybrać postać przede wszystkim odsetek kapitałowych. W praktyce wynagrodzenie przybiera najczęściej postać odsetek od pożyczonego kapitału. Poza odsetkami umowa może przewidywać także inne składniki wynagrodzenia dla dającego pożyczkę w postaci różnego rodzaju opłat, które mogą być łącznie określane jako pozaodsetkowe koszty pożyczki. W przypadku pożyczki konsumenckiej, do której stosuje się przepisy o kredycie konsumenckim, ustawodawca rozróżnia wśród kosztów kredytu odsetki i „pozaodsetkowe koszty kredytu”, te ostatnie definiując jako „wszystkie koszty, które konsument ponosi w związku z umową o kredyt konsumencki, z wyłączeniem odsetek”. (K. O. teza D. I. 45 i 45.1 cyt. wyżej). Koszty pozaodsetkowe to przykładowo, opłaty, prowizje, podatki i marże jeżeli są znane kredytodawcy oraz koszty usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, w przypadku gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu lub do uzyskania go na oferowanych warunkach, z wyjątkiem kosztów opłat notarialnych ponoszonych przez konsumenta. Zatem pod pojęciem wynagrodzenia (w znaczeniu odpłatności za udzielenie pożyczki) innego, niż odsetki kapitałowe, należy rozumieć wszelkie koszty ponoszone przez pożyczkobiorcę przewidziane w umowie pożyczki, bez względu na to, czego dotyczą, a więc czy stanowią „czysty” dochód pożyczkodawcy, nazwany np. marżą, czy też pokrywają koszty jego działalności gospodarczej, czy też ryzyko kredytowe, czy też koszty wykonywania konkretnych czynności związanych z zawarciem i wykonaniem umowy. Te koszty ponosi pożyczkobiorca, są więc dla niego ceną udzielonej pożyczki, odpłatą w rozumieniu odpłatności pożyczki. (...) dopuszcza obciążanie tymi kosztami konsumentów, ale pod pewnymi wszakże warunkami. Istotne są także uregulowania polskiego prawa cywilnego.

Przechodząc do oceny, czy pkt 1 umowy określający prawa i obowiązki stron w zakresie ponoszenia przez pozwanego na rzecz pożyczkodawcy wynagrodzenia prowizyjnego i prowizji pośrednika finansowego mają charakter niedozwolony (są abuzywne), trzeba przede wszystkim wskazać, że zgodnie z (...) § 1 zdanie drugie k.c. nie może być abuzywne świadczenie główne, jeżeli zostało sformułowane w sposób jednoznaczny. Podnosi się, że pojęcie „głównych świadczeń stron” (art. 385 ¹ § 1 zd. 2. k.c.) należy interpretować raczej wąsko, w nawiązaniu do elementów przedmiotowo istotnych umowy. (tak SN w wyroku z 8 czerwca 2004 r. I CK 635/03 L.). Elementem przedmiotowo istotnym umowy pożyczki nie jest odpłatność za udzieloną pożyczkę (tak np. J. Gudowski teza 9 Komentarz do art.720 Kodeksu cywilnego LEX). W tym względzie należy odnotować uchwałę Sądu Najwyższego z 27 października 2021 r. (III CZP 43/20), w której Sąd stwierdził, że wynagrodzenie prowizyjne (prowizja), stanowiące wynagrodzenie z tytułu udzielenia pożyczki, przewidziane w umowie pożyczki, do której mają zastosowanie przepisy ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (jedn. tekst: Dz.U. z 2019 r., poz. 1083 ze zm.), nie jest świadczeniem głównym w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c. Sąd Najwyższy przy tej okazji (oraz w sprawie III CZP 42/20 w uchwale z 26.10.2021 r.) wyraził pogląd, że okoliczność, że pozaodsetkowe koszty kredytu konsumenckiego nie przekraczają wysokości określonej w art. 36a ust. 1 i 2 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim, nie wyłącza oceny, czy postanowienia określające te koszty są niedozwolone (art. 385 ¹ § 1 k.c.).

Przyglądając się przepisom dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich zwrócić trzeba uwagę na art. 4 ust. 2 dyrektywy Rady 93/13/EWG, według którego kontrola abuzywności jest wyłączona w odniesieniu do postanowień określających główny przedmiot umowy oraz relację ceny i wynagrodzenia do dostarczonych w zamian towarów lub usług, o ile postanowienia te zostały wyrażone prostym i zrozumiałym językiem. Ponieważ stosowne wyłączenie zawarte w art. 4 ust. 2 dyrektywy 93/13/EWG stanowi wyjątek od zasady kontroli treści nieuczciwych warunków, wyłączenie to należy interpretować w sposób zawężający (tak wyrok TSUE z 30.4.2014 r. w sprawie C-26/13, Kásler i Káslerné Rábai, ECLI:EU:C:2014:282, pkt. 42 oraz wyr. TSUE z 26.2.2015r. w sprawie C-143/13, Matei i Matei, ECLI:EU:C:2015:127, pkt. 49, wyrok TSUE z dnia 3 września 2020 r.C-84/19 tezy 66 i 67 i cytowany tam wyrok TSUE z dnia 23 kwietnia 2015 r., Van Hove,C- 96/14,EU:C:2015:262, pkt. 31, także K. Osajda Komentarz do art.185 ¹ Kodeksu cywilnego tezy 22-24 Legalis). Dyrektywa posługuje się zatem pojęciem „głównego przedmiotu umowy”.

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej nie wyklucza, aby w przypadku umowy pożyczki tak określone wynagrodzenie, które służy pokryciu różnych kosztów działania pożyczkodawcy, nadto jego ryzyka kredytowego czy wreszcie stanowi dodatkowy „czysty zysk”, nie było świadczeniem głównym w rozumieniu art. 4 ust. 2 Dyrektywy 93/13/EWG. Należy przypomnieć w tym względzie, że zgodnie z art. 4 ust. 2 tej dyrektywy ocena nieuczciwego charakteru warunków nie dotyczy ani określenia głównego przedmiotu umowy, ani relacji ceny i wynagrodzenia do dostarczonych w zamian towarów lub usług, o ile warunki te zostały wyrażone prostym i zrozumiałym językiem. (...) wskazuje, że w ramach umowy kredytu kredytodawca zobowiązuje się głównie udostępnić kredytobiorcy określoną kwotę pieniężną, zaś kredytobiorca – głównie spłacać tę sumę w przewidzianych terminach, z reguły z odsetkami. Świadczenia podstawowe takiej umowy odnoszą się zatem do kwoty pieniężnej, która musi być określona w stosunku do waluty wypłaty i określonej spłaty. Pojęcie „głównego przedmiotu umowy” i „ceny” w rozumieniu art. 4 ust. 2 dyrektywy 93/13 nie może wyznaczać pojęcie „całkowitego kosztu kredytu ponoszonego przez konsumenta” w rozumieniu art. 3 lit. g) dyrektywy (...) (wyrok z dnia 26 lutego 2015 r., M.,C-143/13,EU:C:2015:127, pkt47). Zatem okoliczność, że różne rodzaje opłat lub „prowizja” są wliczane w całkowity koszt kredytu konsumenckiego, nie jest rozstrzygająca dla celów ustalenia, że koszty te wchodzą w zakres podstawowych świadczeń przewidzianych w umowie o kredyt.

(...) wskazuje, że do sądu krajowego należy dokonanie oceny, z uwzględnieniem charakteru, postanowień i ogólnej systematyki rozpatrywanej w postępowaniu głównym umowy o kredyt, a także kontekstu faktycznego i prawnego, w jaki wpisuje się ta umowa, czy rozpatrywane warunki odnoszą się do świadczeń, które stanowią zasadniczy element tej umowy, a w szczególności do obowiązku zwrotu przez dłużnika kwoty oddanej do jego dyspozycji przez kredytodawcę. (...) podkreśla, że można zakwalifikować jako stanowiące główny przedmiot umowy jedynie jasne i zrozumiałe warunki, ponieważ ten sam wymóg przejrzystości, o którym mowa w art. 4 ust. 2 dyrektywy 93/13, znajduje się również w art. 5 tej dyrektywy, który przewiduje, że pisemne warunki umowy powinny „zawsze” być wyrażone prostym i zrozumiałym językiem. Ustanowiony przez tę dyrektywę system ochrony opiera się na założeniu, że konsument jest stroną słabszą niż przedsiębiorca, zwłaszcza jeśli chodzi o stopień poinformowania, zatem wymóg przejrzystości należy rozumieć w sposób rozszerzający, to znaczy w ten sposób, że wymaga on nie tylko, aby dany warunek był zrozumiały dla konsumenta z gramatycznego punktu widzenia, lecz by konsument ten był również w stanie ocenić, na podstawie precyzyjnych i zrozumiałych kryteriów, konsekwencje ekonomiczne dla niego. (...) dochodzi do wniosku, że w celu dokonania oceny, czy rozpatrywane warunki dotyczące kosztów ponoszonych przez konsumenta wchodzą w zakres głównego przedmiotu umowy, do sądu odsyłającego (…) należy ustalenie, czy w świetle całokształtu istotnych okoliczności faktycznych, w tym reklamy i informacji dostarczonych przez kredytodawcę w ramach negocjacji umowy kredytu, a także, bardziej ogólnie, wszystkich warunków umowy kredytu konsumenckiego (…), właściwie poinformowany oraz dostatecznie uważny i rozsądny przeciętny konsument mógł nie tylko z łatwością zapoznać się z kwotami należnymi tytułem opłat i prowizji (…), ale także oszacować potencjalnie dla niego istotne konsekwencje ekonomiczne.

(...) przyznał, że przedsiębiorca nie jest zobowiązany do wyszczególnienia charakteru każdej usługi świadczonej w zamian za koszty, które obciążają konsumenta na podstawie postanowień umowy, takie jak „prowizja” czy „opłata przygotowawcza”. Niemniej jednak, aby spełnić wymóg przejrzystości, musi zaistnieć sytuacja, w której charakter faktycznie świadczonych usług da się w sposób racjonalny zrozumieć lub wywieść z całej umowy. (...) wywiódł, że art. 4 ust. 2 dyrektywy 93/13 należy interpretować w ten sposób, że warunki umowy o kredyt konsumencki, które obciążają konsumenta kosztami innymi niż spłata kapitału podstawowego i zapłata odsetek, nie są objęte wyjątkiem przewidzianym w tym przepisie, jeżeli warunki te nie określają ani charakteru tych kosztów, ani usług, za które mają stanowić wynagrodzenie, i są sformułowane w sposób, który wprowadza konsumenta w błąd co do jego obowiązków i skutków gospodarczych tych warunków, czego ustalenie należy do sądu odsyłającego. Tak więc pozaodsetkowy koszt kredytu dla konsumenta, który na mocy przepisów krajowych jest ograniczony do określonego pułapu, może jednak prowadzić do znaczącej nierównowagi w rozumieniu orzecznictwa Trybunału, mimo że został ustalony poniżej tej górnej granicy, jeżeli świadczone w zamian usługi nie wchodziły racjonalnie w zakres świadczeń wykonanych w ramach zawarcia lub zarządzania umową o kredyt, lub gdy kwoty obciążające konsumenta z tytułu kosztów udzielenia i zarządzania pożyczką wydają się oczywiście nieproporcjonalne do kwoty pożyczki. Do sądu krajowego należy ponadto uwzględnienie w tym aspekcie skutków innych warunków umownych w celu ustalenia, czy rzeczone warunki nie powodują znaczącej nierównowagi ze szkodą dla pożyczkobiorcy. (...) odnosząc się do art. 3 ust. 1 dyrektywy 93/13 stwierdził, że należy interpretować go w ten sposób, że warunek umowny dotyczący pozaodsetkowych kosztów kredytu, który określa ten koszt poniżej ustawowego pułapu i który przenosi na konsumenta koszty działalności gospodarczej kredytodawcy, może powodować znaczącą nierównowagę wynikających z umowy praw i obowiązków stron ze szkodą dla konsumenta, gdy obciąża konsumenta kosztami nieproporcjonalnymi w stosunku do świadczeń i do kwoty otrzymanego kredytu, czego ustalenie należy do sądu odsyłającego. (tezy 66-97 wyrok (...) z dnia 3 września 2020 r.C-84/19).

Podsumowując, po pierwsze według wykładni dyrektywy 93/13 EWG dokonanej przez (...) nawet ocena, że wynagrodzenie prowizyjne stanowi główne oświadczenie pożyczkobiorcy-konsumenta, nie wyłącza badania jego abuzywności. Po drugie Sąd Okręgowy podziela pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w uchwale III CZP 43/20, że wynagrodzenie prowizyjne nie stanowi głównego świadczenia stron umowy pożyczki konsumenckiej.

Mając powyższe na uwadze należy dojść do wniosku, że wynagrodzenie prowizyjne i prowizja pośrednika finansowego nie stanowiły świadczenia głównego umowy w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 zdanie drugie k.c. wykładanego zgodnie z art. 4 ust. 2 dyrektywy 93/13 EWG. Jakkolwiek sformułowania obu przepisów nieco się różnią, jednakże przepis kodeksu cywilnego powinno się wykładać zgodnie z treścią dyrektywy. Wynagrodzenie prowizyjne i prowizja pośrednika finansowego nie stanowią przedmiotowo istotnych elementów umowy pożyczki konsumenckiej. Nawet, gdyby stanowiły świadczenie główne, to żadne z ocenianych postanowień umowy nie spełnia warunku jasności i przejrzystości. Pkt. 1.4 umowy ustalający prowizję na poziomie 6.349 zł oraz prowizję pośrednika finansowego - 311 zł, nie wyjaśnia, za co pozwana miała zapłacić tę kwotę. Z umowy nie wynika, czy prowizje te zostały pobrane za udzielenie kredytu (a jeśli tak, co należy rozumieć przez udzielenie kredytu), czy za dodatkowe usługi powódki i jakie, czy może stanowi wynagrodzenie za korzystanie przez pozwaną z kapitału powódki, pobierane obok odsetek kapitałowych, czy ma rekompensować powódce ryzyko braku spłaty kredytu, czy też ma jeszcze inny charakter i cel. Brak tych informacji w umowie nie pozwolił pozwanej jako konsumentowi na zorientowanie się co do ekonomicznych skutków umowy w tym znaczeniu, że pozwana nie wiedziała, za co płaci. Jest to tym bardziej istotne, że wysokość prowizji jest nieproporcjonalnie wysoka w stosunku do całkowitej kwoty kredytu, a więc środków pieniężnych udostępnionych kredytobiorcy.

Powódka nie wykazała, by prowizja miała na celu pokrycie konkretnych dodatkowych – poza opłatą przygotowawczą – kosztów związanych z realizacją umowy i nie przedstawiła kalkulacji takich kosztów. Fakt wyznaczenia pożyczkodawcom limitu wprowadzanych kosztów pozaodsetkowych, nie oznacza, że mogą oni czynić to dowolnie, w oderwaniu od rzeczywistych i uzasadnionych kosztów, a nadto – że pod pozorem opłat mających służyć pokryciu kosztów mogą pobierać kwoty stanowiące faktycznie dodatkowy zysk albo rekompensujące całe ryzyko związane z zawieraniem umowy. W konsekwencji Sąd uznał, że zapis umowy, kształtujący wysokość prowizji godził w równowagę kontraktową stron, prowadził do zapewnienia powódce nadmiernych korzyści – przewyższających ewidentnie i rażąco korzyść uzyskaną przez pozwaną, a jednocześnie zmierzał do obejścia przepisów o wysokości odsetek maksymalnych i prowadził do naruszenia uzasadnionych ekonomicznych interesów pozwanej jako konsumenta i to również w sposób rażący, znacznie odbiegający od zasad uczciwego wyważenia praw i obowiązków stron. To odsetki kapitałowe, w wysokości limitowanej przez ustawodawcę, pełnią funkcję wynagrodzenia za korzystanie z cudzego kapitału.

W tej sytuacji Sąd uznał, że postanowienia dotyczące prowizji nie wiążą pozwanej.

Ustalenie abuzywności postanowień umownych kreujących zobowiązania pozwanej do zapłaty wynagrodzenia prowizyjnego i prowizji pośrednika finansowego ma ten skutek, że nie wiążą one od dnia zawarcia umowy. W związku z tym Sąd wyłączył z należności dochodzonej pozwem kwoty wynagrodzenia prowizyjnego i prowizji pośrednika finansowego, czyli umniejszono należność dochodzoną pozwem o kwotę 6.660 zł (311 zł + 6.349 zł) i w tym zakresie powództwo oddalił jako niezasadne, o czym orzekł w pkt II wyroku.

W pozostałym zakresie, zgodnie z wyżej wymienionymi podstawami materialnymi, żądanie powódki Sąd uznał za uzasadnione, tj. w zakresie pozostałej do zapłaty kwoty udzielonej pożyczki – 3.010 zł oraz odsetek za nieterminową płatność pożyczki – 46,42 zł, co łącznie stanowi kwotę 3.056,42. Pozwana uiściła na poczet zobowiązania kwotę 4.330 zł. Kwota 3.010 zł stanowi różnicę między kwotą 7.340 zł (7.000 zł + 340 zł opłata przygotowawcza) a kwotą 4.330 zł.

Odsetki od wskazanych należności Sąd zasądził zgodnie z treścią art. 481 § 1 i 2 k.c. W niniejszej sprawie, zgodnie z pkt 8.1 umowy pożyczki wypowiedzenie umowy pożyczki wymagało zaległości w wysokości co najmniej jednej raty, utrzymywania się zaległości przez minimum 30 dni oraz braku spłaty w terminie 7 dni od otrzymania wezwania do zapłaty. Zadłużenie stało się wymagalne po upływie 30 dni od doręczenia wypowiedzenia umowy. Powódka pismem z 17 sierpnia 2022 r. wezwała R. S. do zapłaty w terminie 30 dni kwoty 11.304,42 zł. Pozwana odebrała pismo 26 sierpnia 2022 r. Termin 30 dni upłynął 26 września 2022 r. W świetle powyższego, żądanie powódki o zasądzenie odsetek od dnia 16 września 2022 r. należało uznać za nieuzasadnione. Sąd orzekł odsetki umowne w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie od 27 września 2022 r. do dnia zapłaty.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie ww. przepisów, orzeczono jak pkt. I wyroku.

KOSZTY PROCESU:

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 100 zd. 1 k.p.c. i art. 98 § 1 ¹ k.p.c. w pkt III wyroku.

Powódka wygrała niniejszą sprawę w 27 % swojego żądania, zaś pozwana w 73 %. Na koszty po stronie powódki złożyła się: opłata od pozwu 750 zł, wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości 3.600 zł ustalone na podstawie art. 16 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze oraz 17 zł tytułem opłaty skarbowej uiszczonej od udzielonego pełnomocnictwa – razem 4.367 zł, natomiast na koszty po stronie pozwanej złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości 3.600 zł ustalone na podstawie § 2 pkt. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych i 17 zł tytułem opłaty skarbowej uiszczonej od udzielonego pełnomocnictwa – razem 3.617 zł. Powódka winna zwrócić pozwanej 73 % poniesionych przez nią kosztów procesu tj. 2.640,41 zł (3.617 zł x 73 %), a pozwana winna zwrócić powódce 27 % poniesionych przez nią kosztów tj. 1.179,09 zł (4.367 zł x 27 %). Skoro obie strony są zobowiązane do pokrycia kosztów poprzez ich zwrot swojemu przeciwnikowi procesowemu, to należało zastosować regułę kompensacji, polegającą na tym, że zasądzeniu podlega jedynie różnica tych kwot na rzecz tej strony, która uprawniona jest do większej sumy. A więc, skoro pozwana winna zwrócić powódce 1.179,09 zł, a powódka winna zwrócić pozwanej 2.640,41 zł, to na rzecz pozwanej podlegała zasądzeniu od powódki jedynie różnica tych kwot, tj. 1.461,32 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Od kosztów procesu pozwanej należą się również odsetki ustawowe za opóźnienie liczone od daty uprawomocnienia się wyroku.

Asesor sądowy M. P.