Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 1 kwietnia 2021 r., wydanym w sprawie z powództwa Banku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. przeciwko A. S. o zapłatę, Sąd Rejonowy dla Łodzi – Widzewa w Łodzi oddalił powództwo i zasądził od powoda na rzecz pozwanej kwotę 3.617,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Apelację od tego wyroku wniósł powód, zaskarżając go w całości, żądając jego zmiany poprzez uwzględnienie powództwa w całości z zasądzeniem od pozwanej na jego rzecz zwrotu kosztów postępowania przed Sądami obu instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm prawem przepisanych oraz zarzucając naruszenie:

1.  art. 233 § 1 k.p.c. w związku z art. 227 k.p.c. poprzez dowolną, a nie swobodną, ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynikającą z pominięcia dowodu z dźwiękowego zapisu rozmowy telefonicznej umieszczonego na elektronicznym nośniku informacji w postaci płyty CD, który wprost potwierdza fakt wypowiedzenia umowy przez pozwaną, a pominięcie tego dowodu przyczyniło się do wadliwego ustalenia stanu faktycznego i błędnego ustalenia, że powód nie sprostał przesłankom warunkującym skuteczne wypowiedzenie umowy, podczas gdy istota sprawy sprowadza się do faktu, iż to pozwana wypowiedziała umowę, a ustalenia Sądu, że to powód ją wypowiedział są w całości wadliwe, co skutkowało błędnym oddaleniem powództwa w całości;

2.  art. 232 k.p.c. w związku z art. 6 k.c. poprzez wadliwe uznanie, że powód nie udowodnił dochodzonego pozwem roszczenia we wskazanej granicami powództwa wysokości, podczas gdy staranna analiza materiału dowodowego potwierdza, iż powództwo w całości zasługuje na uwzględnienie;

3.  art. 75c ust. 1 i 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (t.j. Dz. U. z 2021 r., poz. 2439 ze zm.) poprzez jego niewłaściwe zastosowanie, skutkujące błędnym uznaniem, że powód nie wypowiedział umowy w sposób skuteczny, podczas gdy staranna analiza materiału dowodowego daje podstawy do uznania, iż umowa została wypowiedziana przez pozwaną, a zatem przepis niniejszego artykułu nie mógł być stosowany w realiach niniejszego postępowania.

W odpowiedzi na apelację pozwana wniosła o jej oddalenie i zasądzenie kosztów zastępstwa w postępowaniu apelacyjnym według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda skutkowała uchyleniem zaskarżonego wyroku i przekazaniem sprawy Sądowi Rejonowemu dla Łodzi – Widzewa w Łodzi celem ponownego rozpoznania, bowiem w postępowaniu niniejszym zaistniały przesłanki uzasadniające wydanie orzeczenia kasatoryjnego, zważywszy, że Sąd I instancji zaniechał rozpoznania istoty sprawy.

Z uzasadnienia wyroku Sądu I instancji jasno wynika, iż powództwo podlegało oddaleniu w całości ze względu na brak skutecznego wypowiedzenia przez powoda łączącej strony umowy o kartę kredytową, a Sąd wywodził, że powodowy bank nie udowodnił okoliczności, z których wynikałoby zachowanie określonej w § 14 procedury warunkującej taką skuteczność, w szczególności nie wykazano, iż doszło do przesłania pozwanej pisemnego wezwania do zapłaty zaległych rat; w efekcie Sąd uznał, że nie jest możliwe przyjęcie istnienia wymagalności dochodzonego roszczenia. Podnieść trzeba jednak, że zadaniem Sądu orzekającego w sprawie jest rozpoznanie powództwa w granicach sformułowanej przez powoda podstawy faktycznej, co oznacza, że Sąd winien zbadać w toku postępowania dowodowego, czy na podstawie materiału dostarczonego przez obie strony procesu możliwe jest ustalenie, że zaistniały składające się na tę podstawę okoliczności, z których strona powodowa wywodzi skutki prawne, a następnie zastosować do tych okoliczności odpowiednie przepisy prawa materialnego. Tymczasem w sprawie niniejszej Sąd meriti nie dostrzegł, że powodowy bank wywodzi powstanie swego natychmiast wymagalnego roszczenia dochodzonego pozwem z faktu jednostronnego rozwiązania przez A. S. przedmiotowej umowy o kartę kredytową w drodze wypowiedzenia oraz przedstawił materiał dowodowy mający wykazać fakty świadczące o złożeniu przez pozwaną stosownego oświadczenia woli w tym przedmiocie w trybie wymaganym umową. Z wywodów zawartych w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku jasno widać, że Sąd Rejonowy – zapewne wskutek niezbyt uważnej lektury pism procesowych strony powodowej – niewłaściwie odczytał podstawę faktyczną powództwa i de facto badał zasadność roszczenia opartego na zupełnie innej podstawie. W efekcie Sąd ten nie przystąpił nawet do przeprowadzenia postępowania dowodowego w celu ustalenia kluczowej okoliczności składającej się na rzeczywistą podstawę roszczenia objętego pozwem, natomiast oddalił powództwo z uwagi na niewykazanie okoliczności, których powodowy bank bynajmniej nie powoływał, nie wywodził z nich żadnych skutków prawnych, ani też nie opierał na nich dochodzonych żądań. Zarzuty apelacyjne zmierzające do przekonania Sądu odwoławczego o tym, że w sprawie zachodzi opisany powyżej stan rzeczy, mający swe źródło w uchybieniach popełnionych przez Sąd niższej instancji, należy uznać za oczywiście zasadne.

Dokładnie określone żądanie oraz przytoczenie uzasadniających je okoliczności faktycznych stanowi obligatoryjną treść pozwu, a granice sporu wyznacza nie tylko treść żądania pozwu ( petitum), ale i podstawa faktyczna powództwa ( causa petendi), rozumiana jako okoliczności faktyczne powoływane przez powoda dla uzasadnienia wydania wyroku określonej treści. O zakresie rozstrzygnięcia sądu zarówno w sensie pozytywnym, jak i negatywnym decyduje „żądanie”, które należy odnosić zarówno do treści wniosku o zasądzenie, jak i do faktów powoływanych na jego uzasadnienie (tak w uchwale SN z dnia 2 lipca 2021 r., III CZP 39/20, (...) Nr 9-12 z 2021 r.). Skoro zadaniem Sądu przy rozpoznawaniu sprawy jest ustalenie, czy roszczenie powinno zostać uwzględnione w całości bądź w części jako uzasadnione powołanymi w pozwie okolicznościami faktycznymi, przy zastosowaniu odpowiedniej podstawy prawnej, zaś Sąd I instancji skoncentrował się na rozpatrywaniu tego, czy jest ono uzasadnione zupełnie innymi okolicznościami, które przez stronę powodową nie zostały przytoczone na uzasadnienie dochodzonego roszczenia, oznacza to, że w postępowaniu pierwszoinstancyjnym nie została rozpoznana istota sprawy poddanej pod osąd organu orzekającego. Powszechnie przyjmuje się w orzecznictwie, że do nierozpoznania istoty sprawy dochodzi w sytuacji, gdy Sąd meriti dokonał oceny prawnej roszczenia bez oparcia jej na właściwie ustalonej podstawie faktycznej i w sprawie zachodzi potrzeba poczynienia po raz pierwszy niezbędnych ustaleń faktycznych. Przenoszenie w takiej sytuacji procesowej ciężaru konstruowania podstawy faktycznej rozstrzygnięcia do Sądu II instancji wypaczałoby sens dwuinstancyjnego postępowania sądowego (tak np. w postanowieniu SN z dnia 20 lipca 2006 r., V CSK 140/06, niepubl., w postanowieniu SN z dnia 5 grudnia 2012 r., I CZ 168/12, OSNC Nr 5 z 2013 r., poz. 68, w postanowieniu SN z dnia 22 maja 2014 r., IV CZ 26/14, niepubl. w postanowieniu SN z dnia z 13 listopada 2014 r., V CZ 73/14, niepubl., w postanowieniu SN z dnia 26 marca 2015 r., V CZ 7/15, niepubl., w postanowieniu SN z dnia z 7 października 2015 r., I CZ 68/15, niepubl. lub w postanowieniu SN z dnia 22 lutego 2017 r., IV CZ 112/16, niepubl.). Ocena prawna Sądu I instancji pozostająca poza wskazaną podstawą faktyczną i żądaniem powoda nie stanowi rozstrzygnięcia o istocie sprawy. Brak ustaleń faktycznych i konieczność dokonania ich przez sąd odwoławczy po raz pierwszy czyni zasadnym uchylenie wyroku z uwagi na obowiązek respektowania konstytucyjnej zasady dwuinstancyjności postępowania sądowego (tak w postanowieniu SN z dnia 5 grudnia 2012 r., I CZ 168/12, OSNC Nr 5 z 2013 r., poz. 68).

Fundamentalne uchybienia, jakich dopuścił się Sąd niższej instancji w sprawie niniejszej, równoznaczne są więc z nierozpoznaniem istoty sprawy i uzasadniają wydanie w postępowaniu apelacyjnym orzeczenia na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. polegającego na uchyleniu zaskarżonego wyroku i przekazaniu sprawy temu Sądowi do ponownego rozpoznania. Przy ponownym rozpoznawaniu sprawy Sąd meriti winien rozważyć kwestię zasadności powództwa w kontekście rzeczywiście przytoczonych przez powoda okoliczności faktycznych, respektując zasady właściwego rozkładu ciężaru dowodu przy wykazywaniu okoliczności, z których strony wywodzić będą skutki prawne i stosując do ustalonego stanu faktycznego właściwe przepisy materialnoprawne. Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego pozostawiono Sądowi niższej instancji, jak wymaga tego art. 108 § 2 k.p.c.