Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 października 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 30 października 2012 r. w Poznaniu

sprawy z odwołania K. H., Z. S., L. S. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o podleganie ubezpieczeniu społecznemu

na skutek apelacji Z. S. i L. S. (1)

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Zielonej Górze

z dnia 14 lutego 2012 r. sygn. akt IV U 4843/10

o d d a l a apelację.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 21.06.2010r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. stwierdził, że K. H. zgłoszona do ubezpieczeń społecznych jako pracownik u płatnika składek „ Zakład Produkcyjno-Handlowy (...) nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom: emerytalnemu i rentowym, chorobowemu oraz wypadkowemu w okresie od 29.10.2009 do 28.02.2010r, albowiem umowa o pracę z dnia 28.10.2009r. został sporządzona dla pozoru, celem obejścia przepisów ustawy.

Odwołanie od decyzji tej wniosła K. H. podnosząc, że zarzut pozorności umowy o prace jest dla niej krzywdzący, albowiem już w okresie wcześniejszym była pracownikiem (...), a po zawarciu umowy z dnia 28.10.2009r. świadczyła pracę. (sygn. akt IV U 4843/10).

Od decyzji tej odwołanie wnieśli również Z. S. i L. S. (1) -wspólnicy spółki cywilnej pod nazwą Zakład Produkcyjno-Handlowy (...) wnosząc o zmianę zaskarżonej decyzji i orzeczenie, że K. H. podlega obowiązkowym ubezpieczeniom: emerytalnemu i rentowym, chorobowemu oraz wypadkowemu w okresie od 29.10.2009r do 28.02.2010r, a ewentualnie o jej uchylenie. Odwołujący zarzucili organowi rentowemu naruszenie prawa procesowego to jest art. 7, art. 8 i art. 107 § 1 i 3 k.p.a. oraz naruszenie prawa materialnego przez błędne zastosowanie art.58 par. 1 i art.83 § 1 k.c. Jak też błędną wykładnię art.83 ust.1 pkt. 3 i 4 i niewłaściwe zastosowanie art.38 ust.2 i art.41 ust.7 b ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych. W uzasadnieniu odwołujący wskazali, że organ rentowy nie podał żadnego merytorycznego uzasadnienia przyjętej oceny, że umowa o pracę z K. H. była czynnością pozorną i mającą na celu obejście prawa, a właściwa ocena stanu faktycznego prowadzić winna do wniosku przeciwnego. Ponadto zarzucili, że wydając zaskarżoną decyzję organ rentowy nie ustalił w sposób prawidłowy wszystkich istotnych okoliczności sprawy do czego był zobligowany na podstawie obowiązujących przepisów prawa.

Decyzją uzupełniającą z dnia 19.05.2011r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych stwierdził, ze K. H. zgłoszona do ubezpieczeń społecznych jako pracownik u płatnika składek „ Zakład Produkcyjno-Handlowy (...) s.c. Z. S. i L. S. (1) (wg zgłoszenia (...)) nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom: emerytalnemu i rentowym, chorobowemu oraz wypadkowemu w okresie od 29.10.2009r. do 8.02.2010r..

Od decyzji tej odwołanie wnieśli Z. S. i L. S. (1) - wspólnicy spółki cywilnej pod nazwą Zakład Produkcyjno-Handlowy (...) wnosząc o uchylenie zaskarżonej decyzji i umorzenie postępowania. Odwołujący zarzucili organowi rentowemu naruszenie prawa procesowego to jest art.6 i art.107 § 1 k.p.a. i wskazali, że organ rentowy w decyzji uzupełniającej powtórzył jedynie treść decyzji uzupełnianej, precyzując przy tym płatnika składek, ale nie podał żadnego rozstrzygnięcia i uzasadnianie decyzji uzupełniającej, a tym samym wydał ją bez podstawy prawnej.

Sprawy ze wszystkich odwołań połączono do wspólnego rozpoznania i dalej prowadzono pod sygn. akt IV U 4843/10.

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Zielonej Górze wyrokiem z dnia 14 lutego 2012 r. (sygn. akt IV U 4843/10) oddalił odwołania.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny.

K. H. - z zawodu technik technologii odzieży - dnia 1.03.2005r. została zatrudniona przez Zakład Produkcyjno Handlowy (...) i spółka na czas określony do dnia 28.02.2006r., w pełnym wymiarze czasu pracy, na stanowisku szwaczki. Dnia 1.03.2006r. strony zawarły umowę o pracę o charakterze sezonowym na czas odszycia kolekcji lato - jesień 2006 i zima - wiosna 2007r.. Odwołująca została zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy, na stanowisku szwaczki. Stosunek pracy ustał z dniem 9.03.2007r..

Dnia 10.03.2007r. odwołująca została zatrudniona na czas określony do dnia 31.12.2009r., w pełnym wymiarze czasu pracy, na stanowisku szwaczki, przy czym z dniem 1.08.2007r. powierzono jej stanowisko brygadzistki. Dnia 31.10.2008r. pracodawca wypowiedział ww. umowę o pracę w części dotyczącej rodzaju umowy i czasu jej trwania wskazując na konieczność dostosowania realizacji terminów produkcji do występujących w modzie kolekcji sezonowych (wiosna-lata, jesień-zima) i zaproponował od 16.11.2008r. umowę terminową- o charakterze sezonowym - na czas produkcji odzieży na sezon jesień-zima 2008/2009. Odwołująca przyjęła nowe warunki umowy o pracę, a stosunek pracy z umowy terminowej o charakterze sezonowym ustał z dniem 31.03.2009r. z uwagi na zakończenie produkcji odzieży na sezon jesień - zima 2008/2009.

Od dnia 1.04.2009r. do dnia 28.10.2009r. K. H. przebywała nieprzerwanie na zwolnieniu lekarskim z powodu ciąży, a dnia 26.10.2009r złożyła podanie do Zakładu Produkcyjno Handlowego (...) o przyjęcie jej do pracy na stanowisku technologa odzieży od dnia 29.10.2009r. zaznaczając, że po urlopie macierzyńskim pragnie nadal pracować w zakładzie. Tego samego dnia – w oparciu o skierowanie wystawione w dniu 20.10.2009r. przez (...) zawierające planowane stanowisko pracy (technolog odzieży) i oświadczenie pracodawcy o braku czynników szkodliwych dla zdrowia - uzyskała zaświadczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do zatrudnienia na tym stanowisku. Dnia 29.10.2009r. K. H. została zatrudniona przez Zakład Produkcyjno Handlowy (...) i spółka na podstawie zawartej umowy terminowej o charakterze sezonowym na czas odszycia kolekcji wiosna - lato 2010r., w pełnym wymiarze czasu pracy, na stanowisku technologa odzieży. W zakres jej czynności wchodziło sprawdzenie dokumentacji technologicznej modeli szytych w sezonie wiosna-lato 2010r. oraz zlecenie zakupu oprzyrządowania do maszyn - w terminie do 10.11.2009r, jak też - w systemie pracy ciągłej - brakowanie wyrobów gotowych, weryfikacja trafaretów zgodnie z opisem modeli, kompletowanie dodatków zgodnie z dokumentacją techniczną poszczególnych zleceń i stały nadzór technologiczny nad odszyciem prototypów i wzorów oraz przygotowanie szablonów oraz wykrojników według potrzeb, nadzór technologiczny nad odszyciem prototypów i wzorów jak też wykonywanie innych poleceń przełożonych.

W dniu 29.10.2009r. K. H. stawiła się w siedzibie firmy, podpisała listę obecności, przeszła szkolenie BHP, wydano jej fartuch i tego dnia - pod nadzorem Z. S. - opracowała model 831 poprzez sprawdzenie dokumentacji tego modelu, sprawdzenie dodatków i ich skompletowanie, a także wykonała papierowy szablon.

Następnego dnia, to jest 30.10.2009r. K. H. wystąpiła do pracodawcy o udzielenie jej urlopu wypoczynkowego do 4.11.2009, a dnia 4.11.2009 wystąpiła o urlop wypoczynkowy lub bezpłatny do dnia 7.11.2009. W dniu 5.10.2009r odwołująca został przyjęta na oddział ginekologiczno - położniczy Szpitala w Ś. celem operacyjnego zakończenia ciąży z powodu położenia miednicowego płodu i dnia 6.11.2009r. - w drodze cesarskiego cięcia - urodziła córkę. Pismem dnia 19.11.2009r. wystąpiła do pracodawcy o udzielenie jej urlopu macierzyńskiego i wypłatę zasiłku z tytułu urodzenia dziecka od 6.11.2009 do 25.03.2010r. Stosunek pracy wynikający z umowy o pracę zawartej w dniu 29.10.2009r. ustał z dniem 28.02.2010r. z uwagi na zakończenie produkcji odzieży na sezon wiosna - lato 2010r..

Po ustaniu zatrudnienia odwołująca wystąpiła do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o wypłatę zasiłku macierzyńskiego po dniu 28.02.2010r..

Wspólnikami spółki cywilnej (...) jest Z. S. i L. S. (2). Nie łączy ich stosunek pokrewieństwa czy powinowactwa z K. H.. Z tytułu zatrudnienia K. H. została zgłoszona do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych od 29.10.2009r. do 28.02.2010r..

Od 2006r. Zakład Produkcyjno-Handlowy (...) stosował zasady zatrudniania w oparciu o umowy terminowe o charakterze sezonowym związanym z odszyciem kolekcji odzieży na sezony jesień-zima, wiosna-lato. Na tych zasadach zatrudniał pracowników, którzy po zakończeniu pracy pobierali zasiłek dla bezrobotnych i wiedzieli, że jak będzie produkcja na kolejny sezon, to będą zatrudnieni. Kolekcje były usługowo szyte - w oparciu o przysyłany, już wykrojony materiał i dodatki - pod zamówienia składane przez kontrahenta zbierającego zamówienia na terenie Niemiec. Ponadto Zakład wykonywał - w oparciu o przysyłany materiał i dodatki oraz opis - modele próbne wraz z wykrojem, które to modele próbne wysyłane były do kontrahenta celem akceptacji i po zaakceptowaniu służyły do zbierania konkretnych zamówień produkcyjnych. Kolekcje wiosna-lato zwykle były odszywane w okresie od października do kwietnia, a kolekcje jesień-zima od maja-czerwca do września-października. W rzeczywistości - w każdym przypadku - zależało to od ilości złożonych zamówień, które wpływały również w trakcie szycia. Przed październikiem 2009r. w (...) nie był zatrudniany technolog odzieży zajmujący się przygotowaniem produkcji, a te obowiązki wykonywała K. G. jak też Z. S.. Z biegiem czasu zmieniała się struktura zamówień i było coraz więcej zamówień na krótkie serie wielu modeli, co zwiększało ilość pracy na etapie przygotowania produkcji i K. G. zgłaszała potrzebę zatrudnienia osoby do pomocy, ponieważ sama nie dawała rady. Na ten temat rozmawiała ze Z. S., który powiedział jej, że to stanowisko może objąć K. H.. Wiadomym było, że odwołująca jest w wysokiej ciąży i będzie rodzić w pierwszej dekadzie listopada, ale za 4 miesiące - po urlopie macierzyńskim - miała wróci do pracy i zatrudniono ją, by nie stracić dobrego pracownika. Rozmowa K. G. i Z. S. dotyczyła zasadniczo tego, czy zgodzi się ona świadczyć pracę technologa odzieży w czasie, gdy K. H. będzie przebywała na urlopie macierzyńskim. K. G. przystała na takie rozwiązania wiedząc, że w perspektywie czasowej nastąpi jej odciążenie. Od 19 do 30 października 2009r. K. G. przebywała na zwolnieniu lekarskim. K. H. miała przygotować dokumentację pierwszego modelu puszczanego na szwalnię. Model taki został przygotowany. Był to jeden model próbny spodni. W okresie wcześniejszym był szyty taki model spodni, ale obecnie miał on dodatkowo kieszonki. W pozostałym zakresie przygotowaniem do produkcji pod koniec roku 2009r. wykonywała K. G., a później zatrudniono na stanowisku brakarza T. T.. Dnia 29.10.2009r. w siedzibie Zakładu (...) przebywała W. Ś., która widziała K. H. w biurze Z. S., jak przeglądali jakieś papiery. Produkcja ruszyła w listopadzie 2009r. i dotyczyła odszycia produkcji bieżącej w oparciu o wcześniej zaakceptowane modele oraz uszycia modelu próbnego spodni. Po odszyciu kolekcji wiosna-lato 2010 miała być od maja 2010r. szyta kolejna kolekcja, ale do tego nie doszło. W kolekcji wiosna-lato złożono mało zamówień. W kwietniu 2010r. Z. S. miał już świadomość, że nie podpisze umowy na kolekcję jesień-zima na proponowanych mu warunkach i z tego powodu Zakład Produkcyjno-Handlowy (...) został zamknięty i ostatecznie zlikwidowany w czerwcu 2010r. K. H. w okresie swojego zatrudnienia w Zakładzie Produkcyjno Handlowym (...) wykonywała pracę szwaczki, brakarza, pracowała na finiszu (prasowała gotową odzież i sprawdzała ją). Po zakończeniu poprzedniej umowy o pracę przebywała na zwolnieniu lekarskim z uwagi na zagrożoną ciążę. Jak ryzyko poronienia stało się mniejsze chciała wrócić do pracy i skontaktowała się z pracodawcą. Dowiedziała się, że jest postój ale będzie możliwość pracy od listopada 2009r. i może być zatrudniona na stanowisku szwaczki.

Później Z. S. skontaktował się z nią, bo K. G. była na zwolnieniu lekarskim, a była konieczność przygotowania wykrojów. Zaproponował jej pracę na stanowisku technologa odzieży, którą przyjęła. Po urlopie macierzyńskim - w marcu 2010r. - miała wrócić do pracy. Po pracy w dniu 29.10.2009r. bardzo źle się poczuła i wzięła urlop. Przewidywany termin porodu był wyznaczony na 9.11.2009r., ale nie wykluczano, że może być cesarskie cięcie.

Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego Sąd I instancji uznał, iż odwołania nie są zasadne.

Zdaniem sądu I instancji zebrany w sprawie materiał dowodowy i jego ocena - przemawia za przyjęciem, że zawierając umowę o pracę w dniu 29.10.2009r. obie strony tej umowy nie miały rzeczywistego zamiaru związania się stosunkiem pracy i miały pełną świadomość, że K. H. - w ramach tej umowy - nie będzie świadczyła pracy w rozumieniu art.22 k.p.

Zebrany w sprawie materiał dowodowy jednoznacznie bowiem wskazuje, że już od kilku lat (...) stosował określone zasady zatrudniania pracowników, a więc zatrudniał ich na umowy terminowe o charakterze sezonowym - na czas odszycia kolekcji odzieży na sezony jesień-zima, wiosna lato. Kolekcje sezonowe były usługowo szyte - w oparciu o przysyłany, już wykrojony materiał i dodatki - pod zamówienia składane przez jednego kontrahenta, przy czym kolekcje wiosna-lato zwykle były odszywane w okresie od października do kwietnia, a kolekcje jesień-zima od maja-czerwca do września-października. Niewątpliwym jest także, że również K. H. (z zawodu technolog odzieży) była zatrudniana przez (...) na tych zasadach jako szwaczka, brakarz, brygadzistka, a przed październikiem 2009r w firmie nie było osoby zatrudnionej na stanowisku technologa odzieży i obowiązki związane z przygotowaniem produkcji wykonywała K. G. oraz odwołujący - Z. S..

Biorąc więc powyższe okoliczności pod uwagę - w ocenie Sądu Okręgowego - zawarcie w dniu 29.10.2009r. umowy o pracę na czas odszycia kolekcji wiosna-lato 2010r., w pełnym wymiarze czasu pracy, na stanowisku technologa odzieży, było czynnością pozorną. Strony miały bowiem pełną świadomość, iż K. H. jest w bardzo wysokiej ciąży (tuż przed rozwiązaniem) i będzie ona przebywała na urlopie macierzyńskim praktycznie do końca marca 2010r..

Tym samym - mając na uwadze dotychczasowy czas trwania umów sezonowych (do końca marca) strony miały również świadomość, że w ramach umowy z dnia 29.10.2009r. K. H. nie będzie w rzeczywistości osobiście, za wynagrodzeniem, w sposób ciągły, w warunkach podporządkowania wykonywać czynności wchodzących w zakres jej obowiązków. Oceny tej nie zmieniają przy tym twierdzenia odwołujących się, że w istocie rzeczywisty czas zatrudnienia był uzależniony od ilości składanych zamówień. Należy bowiem zauważyć, że (...) wykonywał produkcję odzieży pod zamówienia jednego klienta, a w każdym dotychczasowym przypadku odszycie zamówionej kolekcji kończyło się w marcu. Tym samym w dacie zawierania umowy nie istniały żadne realne, przesłanki do przyjęcia, że w tym przypadku czas na odszycie zamówień ulegnie wydłużeniu. Ponadto wiadomym było, że K. H. faktycznie obowiązków technologa odzieży wykonywać nie będzie i w rzeczywistości to świadek K. G. - tak jak dotychczas - miała wykonywać te czynności.

Powyższe jednoznacznie świadczy, że nie można mówić o istnieniu konstytutywnej cechy stosunku pracy jakim jest osobiste jej świadczenie. O ile bowiem dopuszczalne jest za zgodą pracodawcy powierzenie określonych obowiązków pracownika innej osobie, to takie powierzenie nie może dotyczyć praktycznie pełnego zakresu tych obowiązków.

Dla oceny sprawy nie można również pominąć faktu, że do tej pory (...) nie zatrudniał technologa odzieży i w tym kontekście, biorąc pod uwagę, że umowa o pracę była umową zawartą na czas odszycia kolekcji i wiadomym było, że technolog będzie przebywał na urlopie macierzyńskim w ocenie sądu jest to kolejna okoliczność przemawiająca za pozornością zawartej umowy. Nie ma bowiem uzasadnienia gospodarczego zatrudnianie przez przedsiębiorcę osoby, co do której wiadomo, że pracy świadczyć nie będzie i tworzenia stanowiska pracy, które do tej pory w strukturze zakładu nie istniało. Oceny tej nie zmienia stanowisko odwołujących się, że z biegiem czasu zmieniała się struktura zamówień, skoro do 29.10.2009r., ta zmiana struktury zamówień nie spowodowała formalnej zmiany struktury stanowisk pracy. Zdaniem sądu stworzenie stanowiska technologa odzieży miało jedynie na celu utworzenie takiego stanowiska pracy na którym - z uwagi na stan ciąży K. H. - nie będą występowały czynniki uciążliwe dla zdrowia, co miało znaczenie dla uzyskania przez nią formalnego zaświadczenia lekarskiego o możliwości zatrudnienia.

Z materiału dowodowego wynika, że dnia 29.10.2009r. odwołująca się była na terenie zakładu pracy i wówczas opracowała próbny model spodni (sprawdziła dokumentację modelu i dodatki oraz wykonała papierowy szablon). Z jej zeznań wynika, że z uwagi na chorobę K. G. zaszła konieczność przygotowania wykrojów, a z zeznań Z. S. wynika, że była to pilna czynność uzasadniająca zawarcie umowy o pracę. W ocenie sądu powyższa okoliczność nie przemawia jednak za przyjęciem ważności umowy o pracę, albowiem fakt opracowania próbnego modelu - w okolicznościach niespornego faktu, że w całym pozostałym zakresie przygotowanie do produkcji kolekcji miała i faktycznie wykonała K. G.. - winien być oceniany w kategoriach jednorazowej czynności. Strony zawierając umowę miały bowiem świadomość, że w istocie nie będą realizowały elementów charakterystycznych dla stosunku pracy, a pozorność umowy o pracę zachodzi także wówczas, gdy praca jest faktycznie świadczona, lecz na innej podstawie niż umowa o pracę.

Resumując - w ocenie Sądu Okręgowego - w chwili zawarcia umowy o pracę zamiarem odwołujących się nie było nawiązanie stosunku pracy w rozumieniu art.22 §1 k.p. i zasadne jest twierdzenie, że umowa o pracę z dnia 29.10.2009r. została zawarta dla pozoru, albowiem zarówno po stronie pracodawcy jak i pracownika nie istniała rzeczywista wola nawiązania stosunku pracy ani rzeczywista potrzeba nawiązania takiego stosunku. Obie strony wiedziały, że K..H. w pełnym wymiarze czasu pracy, osobiście, w sposób ciągły, w warunkach podporządkowania i za wynagrodzeniem pracy na stanowisku technologa odzieży świadczyć nie będzie, bowiem będzie przebywać na urlopie macierzyńskim i stan taki będzie trwał do czasu zakończenia odszywania kolekcji, na potrzeby której została zatrudniona na nowo utworzonym stanowisku.

Wyrok ten w całości apelacją zaskarżyli odwołujący K. H. a nadto Z. S. i L. S. (1) – wspólnicy spółki cywilnej pod nazwą Zakład Produkcyjno-Handlowy (...) s.c. zarzucając:

1.  naruszenie przepisów prawa materialnego tj.

a)  art. 83 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny ( Dz.U.1964.16.93 z późn. zm., zwanej dalej "KC") w związku z art. 300 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz.U.1998.21.94 z późn. zm., zwanej dalej "KP") poprzez ich niewłaściwe zastosowanie a mianowicie przyjęcie, iż przepisy te znajdują zastosowanie w sprawie i w rezultacie odmowę objęcia K. H. ubezpieczeniem społecznym z tytułu zatrudnienia u Z. S. i L. S. (1) prowadzących działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej pod nazwą Zakład Produkcyjno- Handlowy (...) s. c. Z. S., L. S. (1) od dnia 29 października 2009 r., w sytuacji gdy materiał dowodowy sprawy wskazuje, że K. H. od wskazanej daty była związana stosunkiem pracy,

b)  art. 6 ust.1 pkt. 1 i art. 13 pkt. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U.2009.205.1585 z późn. zm., zwana dalej "ustawą systemową") w związku z art. 22 i 11 KP, poprzez ich niezastosowanie, pomimo że przesłanka wykonywania przez K. H. pracy na rzecz i pod kierownictwem pracodawców, w miejscu i czasie przez nich wyznaczonym i za wynagrodzeniem znajduje potwierdzenie w materiale dowodowym sprawy, a w rezultacie K. H. spełniła przesłanki bycia pracownikiem podlegającym ubezpieczeniu społecznemu;

c)  art. 6 KC przez jego niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że ciężar dowodu co do okoliczności dotyczących wykonywania zawartej umowy spoczywał na odwołujących się a nie na organie rentowym, który kwestionował ważność tej umowy;

2. naruszenie przepisów prawa procesowego tj.

a) art. 233 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U.1964.43.296 z późn. zm., zwanej dalej "KPC") poprzez jego niewłaściwe zastosowanie tj. niezbadanie w sposób wszechstronny materiału dowodowego i w rezultacie błędne przyjęcie, że umowa z dnia 29 października 2009 r. została zawarta dla pozoru.

b) art. 6 i art. 107 w zw. z art. 111 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U.2000.98.1071 z późn. zm., zwanej dalej "KPA") poprzez ich niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, że niewłaściwe oznaczenie w decyzji administracyjnej strony postępowania może zostać konwalidowane w drodze wydania decyzji uzupełniającej i to po upływie 11 miesięcy od dnia wydania wadliwej decyzji.

Ponadto zaskarżonemu wyrokowi zarzucono sprzeczność istotnych ustaleń z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego tj. ustalenie, że zawierając umowę o pracę z dnia 29 października 2009 r. obie strony tej umowy: K. H. oraz Z. S. i L. S. (1) prowadzący ówcześnie działalność gospodarczą w ramach umowy spółki cywilnej pod nazwą Zakład Produkcyjno- Handlowy (...) s. c. Z. S., L. S. (1), nie miały zamiaru związania się stosunkiem pracy i w konsekwencji błędne ustalenie, że umowa z dnia 29 października 2009 r. została zawarta dla pozoru.

Wskazując na powyższe zarzuty skarżący wnieśli o:

1. zmianę zaskarżonego wyroku Sądu Okręgowego poprzez uwzględnienie wniesionych odwołań i zmianę decyzji ZUS o oznaczeniu (...) tj. orzeczenie, że Pani K. H. podlegała ubezpieczeniom: emerytalnemu i rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu w okresie od 29 października 2009 r. do 28 lutego 2010 r., a także zasądzenie od ZUS na rzecz Odwołujących się Z. S. i L. S. (1) zwrotu kosztów procesu, według norm przepisanych.

ewentualnie o:

2. uchylenie zaskarżonego wyroku Sądu Okręgowego i przekazanie sprawy temu Sądowi do ponownego rozpoznania - przy uwzględnieniu kosztów postępowania odwoławczego;

Pozwany organ rentowy nie złożył odpowiedzi na apelację.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja okazała się bezzasadna.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd I Instancji przeprowadził wyczerpujące postępowanie dowodowe, a zebrany materiał poddał wszechstronnej ocenie z zachowaniem granic swobodnej oceny dowodów przewidzianej przez art. 233 § 1 k.p.c. Na tej podstawie Sąd Okręgowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne i rozważania prawne, które tutejszy Sąd w pełni podziela i przyjmuje za własne bez potrzeby ponownego ich przytaczania.

Spór w analizowanej sprawie sprowadzał się do rozstrzygnięcia czy prawidłowo organ rentowy stwierdził, że K. H. u płatnika składek „ Zakład Produkcyjno-Handlowy (...) s.c. Z. S. i L. S. (1) (wg zgłoszenia (...)) nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom: emerytalnemu i rentowym, chorobowemu oraz wypadkowemu w okresie od 29.10.2009r. do 8.02.2010r. a jego istota do ustalenia czy strony zawarły ważną umowę o pracę czy też była to umowa pozorna.

Na wstępie wskazać należy podstawy prawne niniejszego wyroku.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 i art. 13 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 137 póz. 887 ze zm.) obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, chorobowemu i wypadkowemu podlegają pracownicy od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku. Zgodnie z art. 12 ust. 1 cyt. ustawy obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Zważyć należy, że czynność zmierzająca do obejścia prawa nie może być jednocześnie czynnością pozorną oraz, że wady oświadczeń woli dotykające nie tylko umowy o pracę, ale także umowy cywilnoprawne – nawet powodujące ich nieważność – generalnie nie skutkują w sferze prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego. W tych stosunkach prawną doniosłość ma jedynie zamiar obejścia prawa przez „fikcyjne” zawarcie umowy, tj. takie, które nie wiąże się z jej realizacją, a dokonanie zgłoszenia do ubezpieczenia następuje pod pozorem zatrudniania. Takie samo stanowisko prezentuje w swoich orzeczeniach Sąd Najwyższy, a Sąd Apelacyjny je w pełni podziela i przyjmuje za własne bez konieczności ponownego, szczegółowego przytaczania (vide: wyrok SN z 2.06.2006 r. sygn. akt I UK 337/05 – publ. Wokanda 2006/12/29; wyrok z 25.11.2005 r. sygn. akt II UK 141/04 – publ. OSNP 2005/15/235.

O objęciu obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym decyduje faktyczna realizacja umowy o pracę, a zamiar obejścia prawa w rozumieniu art. 58 § 1 k.c. może się przejawiać jedynie w fikcyjnym zawarciu umowy tj. takim, które nie wiąże się z jej realizacją, a dokonanie zgłoszenia z tego tytułu do ubezpieczenia społecznego następuje jedynie pod pozorem jej realizacji. Dokonanie czynności prawnej dla osiągnięcia skutków, jakie ustawa z nią wiąże, nie ma i nie może mieć na celu obejścia prawa, o ile umowa o pracę jest rzeczywiście realizowana.

W analizowanym stanie faktycznym prawidłowo na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego ocenił Sąd I instancji, iż obie strony umowy o pracę złożyły pozorne oświadczenie i nie nawiązały w efekcie stosunku pracy stanowiącego tytuł ubezpieczeń społecznych.

Wskazać bowiem należy, iż obiektywnie płatnik nie miał żadnej potrzeby gospodarczej aby zatrudnić K. H. na stanowisku technologa odzieży, które to stanowisko wcześniej nie istniało a obowiązki z tego zakresu świadczyła K. G.. Zatrudnienie odwołującej w okolicznościach trudnej sytuacji gospodarczej płatnika, niepewności nowych kontraktów, uwzględniając fakt, iż zakład został rzeczywiście zamknięty w kwietniu 2010r. a w czerwcu 2010r. zlikwidowany budzi poważne wątpliwości. Zasady doświadczenia życiowego i logicznego rozumowania nakazują przyjąć, iż w takich okolicznościach płatnik ogranicza koszty a nie tworzy nowe stanowiska pracy. Wątpliwości budzi także zatrudnienie K. H. na kilka dni przed planowanym terminem porodu w sytuacji gdy z powodu zagrożenia ciąży odwołująca przez cały jej okres przebywała na zwolnieniu lekarskim. Płatnik musiał przewidywać, iż za kilka dni odwołująca K. H. będzie niezdolna do świadczenia pracy z powodu urodzenia dziecka i połogu tj. urlopu macierzyńskiego, który pokrywał się czasowo z całym okresem na jaki umowę zawarto. Zwykle bowiem prace nad odszyciem kolekcji w okresie zimowym kończyły się w marcu. Uwzględniając zasady doświadczenia życiowego przyjąć należy, iż zwykle kobiety w tak zaawansowanej ciąży (na kilka dni przed porodem – poród planowany na 9.11.2009r. ale nie wykluczano, że może być cesarskie cięcie) wycofują się z życia zawodowego, planując pobyt w szpitalu a nie podejmują nowe aktywności zawodowe.

Wątpliwości także budzi sama ilość obowiązków jakie K. H. wykonała w dniu 29.10.2009r. przechodząc szkolenie wstępne w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, zaznajamiając się z zakresem czynności na nowo objętym stanowisku technologa odzieży, składając szereg oświadczeń związanych z podjęciem zatrudnienia, a przede wszystkim wykonując w tym samym dniu nowy model spodni. Przy czym już dnia następnego tj. 30.10.2009r. odwołująca złożyła wniosek o urlop wypoczynkowy na żądanie ze względów rodzinnych.

Zważyć w tym miejscu należy, iż podstawą ubezpieczenia społecznego jest rzeczywiste zatrudnienie, a nie sama umowa o pracę (art. 22 k.p., art. 6 ust. 1 pkt 1 i art. 13 pkt 1 ustawy z 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych). Umowa o pracę nie jest czynnością wyłącznie kauzalną, gdyż w zatrudnieniu pracowniczym chodzi o wykonywanie pracy. Brak pracy podważa umowę o pracę. Innymi słowy jej formalna strona, nawet połączona ze zgłoszeniem do ubezpieczenia społecznego, nie stanowi podstawy takiego ubezpieczenia. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2010 r., I UK 74/10,LEX nr 653664)

Analiza powyższych okoliczności a w szczególności krótkotrwałość zatrudnienia (1 dzień efektywnego wykonywania pracy) w okolicznościach niniejszej sprawy tj. wysoko zaawansowanej ciąży odwołującej, trudnej sytuacji gospodarczej płatnika oraz sezonowości dotychczasowego zatrudnienia potwierdza słuszność wywiedzionych przez Sąd I instancji ustaleń, iż strony złożyły pozorne oświadczenia woli, których celem było jedynie uzyskanie świadczeń z ubezpieczenia społecznego na podstawie pozornej umowy o pracę. W ocenie Sądu Apelacyjnego sporna umowa został zawarta bez zamiaru jej realizacji.

Uwzględniając powyższe Sąd Apelacyjny na podstawie przepisu art.385 k.p.c. oddalił apelację.

/SSA Marek Borkiewicz/ /SSA Iwona Niewiadowska-Patzer/ /SSA Ewa Cyran/