Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 maja 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 8 maja 2014 r. na rozprawie w Szczecinie

sprawy z powództwa Syndyka masy upadłości (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości likwidacyjnej w S.

przeciwko E. B.

o zapłatę

na skutek apelacji obu stron

od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie

z dnia 3 września 2013 r., sygn. akt I C 271/13

I. zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

1. zasądza od pozwanej E. B. na rzecz powoda Syndyka masy upadłości (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości likwidacyjnej w S. kwotę 68.564,10 zł (sześćdziesiąt osiem tysięcy pięćset sześćdziesiąt cztery złote dziesięć groszy) wraz z ustawowymi odsetki od dnia 31 października 2012 roku do dnia zapłaty;

2. oddala powództwo w pozostałej części;

3. nakazuje pobrać od pozwanej E. B. na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Szczecinie kwotę 3444 złote (trzy tysiące czterysta czterdzieści cztery) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych;

4. znosi wzajemnie pomiędzy stronami koszty zastępstwa procesowego;

II. oddala apelację pozwanej w pozostałej części,

III. oddala apelację powoda,

IV. zasądza od powoda na rzecz pozwanej kwotę 1359,06 zł (jeden tysiąc trzysta pięćdziesiąt dziewięć złotych sześć groszy) tytułem części kosztów postępowania apelacyjnego.

Dariusz Rystał Wiesława Kaźmierska Agnieszka Sołtyka

sygn. akt I ACa 769/13

UZASADNIENIE

W pozwie z dn. 08.03.2013r. Syndyk masy upadłości (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. wystąpił przeciwko pozwanej E. B. o zapłatę kwoty 137.760 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 31.10.2012r. do dnia zapłaty.

Pozwana w odpowiedzi na pozew, pismo z dn. 03.04.2013r. wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych w wysokości dwukrotnej stawki minimalnej.

Sąd Okręgowy w Szczecinie wyrokiem z 3 września 2013r. zasądził na rzecz powoda Syndyka masy upadłości (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. kwotę 88.435,41 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 31 października 2012 roku do dnia zapłaty, oddalił powództwo w pozostałej części i orzekł w przedmiocie kosztów procesu.

Sąd Okręgowy ustalił, że E. B. i W. B. w okresie od 05.12.2011r. do 05.06.2012r. byli w związku małżeńskim i pozostają w nim do dzisiaj.

E. B. dnia 17.02.2004r. zawarła z E. R. umowę najmu, na podstawie której wynajęła lokal mieszkalny przy ul. (...) w S. o pow. 248,88 m ² na okres 3 lata za kwotę 2.100 Euro miesięcznie.

E. B. dnia 05.11.2007r. zawarła z firmą (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. umowę najmu, w której tej firmie dwie nieruchomości lokalowe mieszkalne przy ul. (...) w S. o łącznej powierzchni 248,88 m ² za kwotę 14.815 zł + VAT miesięcznie na czas określony do 30.09.2008r. Aneksem nr (...) z dn. 07.08.2008r. dla lokalu nr (...) najem został przedłużony na okres do 30.06.2009r. Aneksem nr (...) od dnia 01.03.2009r. czynsz najmu został określony na kwotę 13.585,49 zł + 22% VAT. Z tytułu w/w umowy firma (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. za okres od 05.12.2007r. do 05.01.2008r. uiściła kwotę czynszu 18.074,30 zł z VAT.

W dniu 15.04.2008r. W. B. wynajął firmie (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. budynek o pow. 227,46 m ² przy ul. (...) w S. za miesięczny czynsz najmu 15.000 zł plus podatek VAT w wysokości przewidzianej przepisami prawa.

W. B. od dnia 23.04.2009r. pełni funkcję prezesa zarządu (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S..

W dniu 21.07.2009r. pomiędzy Spółką (...) reprezentowaną przez W. B. i M. U., a E. B., zawarta została umowa najmu lokalu użytkowego w S. ul. (...) o pow. 248,88 m ². W myśl tej umowy najemca Spółka (...) zobowiązała się do uiszczania comiesięcznego czynszu najmu do 31.12.2009r. w kwocie netto 12.000 zł, a od dnia 01.01.2010r. w kwocie netto po 14.500 zł miesięcznie.

Następnie aneksem nr (...) z dnia 31.12.2009r. do umowy najmu strony zmniejszyły czynsz najmu od 01.01.2010r. do kwoty netto 14.000 zł miesięcznie.

W lokalu użytkowym przy ul. (...) w S. stanowiącego przedmiot najmu z umowy z dnia 21.07.2009r. Spółka (...) prowadziła biuro Spółki do 10.10.2012r..

W wykonaniu w/w umowy najmu z dnia 21.07.2009r. E. B. wystawiła Spółce (...) spółce z o.o. fakturę VAT nr (...) z dn. 01.08.2009r. za okres od 22.07. do 31.08.2009r. na kwotę 19.362,58 zł z VAT.

Jako formę płatności wskazano przelew w terminie 7 dni od otrzymania faktury. Na fakturze brak jest dowodu przyjęcia faktury przez Spółkę (...)

W dniu 01.09.2009r. E. B. wystawiła Spółce (...) spółce z o.o. fakturę VAT nr (...) na kwotę 14.640 zł z VAT, w wykonaniu w/w umowy najmu z dnia 21.07.2009r., tytułem zapłaty za czynsz najmu za wrzesień 2009r.

Jako formę płatności wskazano przelew. Na fakturze brak jest dowodu przyjęcia faktury przez Spółkę (...). Fakturę wysłano do odbiorcy z dniu 14.09.2009r.

W dniu 01.10.2009r. E. B. wystawiła Spółce (...) spółce z o.o. fakturę VAT nr (...) na kwotę 14.640 zł z VAT, w wykonaniu w/w umowy najmu z dnia 21.07.2009r., tytułem zapłaty za czynsz najmu za październik 2009r.

Jako formę płatności wskazano przelew. Termin płatności 7 dni od otrzymania faktury. Na fakturze brak jest dowodu przyjęcia faktury przez Spółkę (...). Fakturę wysłano do odbiorcy z dn. 09.10.2009r.

Przelewem z dn. 03.11.2009r. faktura została zapłacona w całości.

W dniu 01.11.2009r. E. B. wystawiła Spółce (...) spółce z o.o. fakturę VAT nr (...) na kwotę 14.640 zł z VAT, w wykonaniu w/w umowy najmu z dnia 21.07.2009r., tytułem zapłaty za czynsz najmu za listopad 2009r.

Jako formę płatności wskazano przelew. Na fakturze brak jest dowodu przyjęcia faktury przez Spółkę (...). Fakturę wysłano do odbiorcy z dn. 09.11.2009r.

Należność w kwocie 14.640 zł. z w/w faktury uregulowano przelewem z dn. 08.01.2010r.

W dniu 01.12.2009r. E. B. wystawiła Spółce (...) spółce z o.o. fakturę VAT nr (...) na kwotę 14.640 zł z VAT, w wykonaniu w/w umowy najmu z dnia 21.07.2009r., tytułem zapłaty za czynsz najmu za grudzień 2009r.

Jako formę płatności wskazano przelew. Na fakturze brak jest dowodu przyjęcia faktury przez Spółkę (...). Fakturę wysłano do odbiorcy z dn. 07.12.2009r.

Należność z w/w faktury uregulowano dnia 20.01.2010r.

W dniu 01.01.2010r. E. B. wystawiła Spółce (...) spółce z o.o. fakturę VAT nr (...) na kwotę 14.640 zł z VAT, w wykonaniu w/w umowy najmu z dnia 21.07.2009r., tytułem zapłaty za czynsz najmu za styczeń 2010r.

Jako formę płatności wskazano przelew, termin płatności 15.01.2010r. Na fakturze brak jest dowodu przyjęcia faktury przez Spółkę (...). Fakturę wysłano do odbiorcy z dn. 20.01.2010r.

Należność z w/w faktury uregulowano przelewem z dn. 31.03.2010r. (w kwocie wyższej, niż wynikało z faktury, tj. 17.080 zł).

W dniu 01.02.2010r. E. B. wystawiła Spółce (...) spółce z o.o. fakturę VAT nr (...) na kwotę 17.080 zł z VAT, w wykonaniu w/w umowy najmu z dnia 21.07.2009r., tytułem zapłaty za czynsz najmu za luty 2010r.

Jako formę płatności wskazano przelew, termin płatności 15.02.2010r. Na fakturze brak jest dowodu przyjęcia faktury przez Spółkę (...). Fakturę wysłano do odbiorcy w dn. 29.01.2010r.

Należność z w/w faktury uregulowano przelewem z dn. 12.05.2010r.

W dniu 01.03.2010r. E. B. wystawiła Spółce (...) spółce z o.o. fakturę VAT nr (...) na kwotę 17.080 zł z VAT, w wykonaniu w/w umowy najmu z dnia 21.07.2009r., tytułem zapłaty za czynsz najmu za marzec 2010r.

Jako formę płatności wskazano przelew, termin płatności 15.03.2010r. Na fakturze brak jest dowodu przyjęcia faktury przez Spółkę (...). Fakturę wysłano do odbiorcy w dn. 01.03.2010r.

Należność z w/w faktury uregulowano przelewem z dn. 02.07.2010r.

W dniu 01.04.2010r. E. B. wystawiła Spółce (...) spółce z o.o. fakturę VAT nr (...) na kwotę 17.080 zł z VAT, w wykonaniu w/w umowy najmu z dnia 21.07.2009r., tytułem zapłaty za czynsz najmu za kwiecień 2010r.

Jako formę płatności wskazano przelew, termin płatności 15.04.2010r. Na fakturze brak jest dowodu przyjęcia faktury przez Spółkę (...). Fakturę wysłano do odbiorcy w dn. 14.04.2010r.

Należność z w/w faktury uregulowano przelewem z dn. 10.09.2010r.

W dniu 01.05.2010r. E. B. wystawiła Spółce (...) spółce z o.o. fakturę VAT nr (...) na kwotę 17.080 zł z VAT, w wykonaniu w/w umowy najmu z dnia 21.07.2009r., tytułem zapłaty za czynsz najmu za maj 2010r.

Jako formę płatności wskazano przelew, termin płatności 15.05.2010r. Na fakturze brak jest dowodu przyjęcia faktury przez Spółkę (...). Fakturę wysłano do odbiorcy w dn. 12.05.2010r.

Należność z w/w faktury uregulowano przelewem z dn. 21.10.2010r.

W dniu 01.06.2010r. E. B. wystawiła Spółce (...) spółce z o.o. fakturę VAT nr (...) na kwotę 17.080 zł z VAT, w wykonaniu w/w umowy najmu z dnia 21.07.2009r., tytułem zapłaty za czynsz najmu za czerwiec 2010r.

Jako formę płatności wskazano przelew, termin płatności 15.06.2010r. Na fakturze brak jest dowodu przyjęcia faktury przez Spółkę (...). Fakturę wysłano do odbiorcy w dn. 15.06.2010r.

Należność z w/w faktury uregulowano przelewem z dn. 27.08.2010r.

W dniu 01.07.2010r. E. B. wystawiła Spółce (...) spółce z o.o. fakturę VAT nr (...) na kwotę 17.080 zł z VAT, w wykonaniu w/w umowy najmu z dnia 21.07.2009r., tytułem zapłaty za czynsz najmu za lipiec 2010r.

Jako formę płatności wskazano przelew, termin płatności 15.07.2010r. Na fakturze brak jest dowodu przyjęcia faktury przez Spółkę (...). Fakturę wysłano do odbiorcy w dn. 07.07.2010r.

Należność z w/w faktury uregulowano przelewem z dn. 05.11.2010r.

W dniu 01.08.2010r. E. B. wystawiła Spółce (...) spółce z o.o. fakturę VAT nr (...) na kwotę 17.080 zł z VAT, w wykonaniu w/w umowy najmu z dnia 21.07.2009r., tytułem zapłaty za czynsz najmu za sierpień 2010r.

Jako formę płatności wskazano przelew, termin płatności 15.08.2010r. Na fakturze brak jest dowodu przyjęcia faktury przez Spółkę (...). Fakturę wysłano do odbiorcy w dn. 18.08.2010r.

Należność z w/w faktury uregulowano przelewem z dn. 07.12.2010r.

W dniu 01.10.2010r. E. B. wystawiła Spółce (...) spółce z o.o. fakturę VAT nr (...) na kwotę 17.080 zł z VAT, w wykonaniu w/w umowy najmu z dnia 21.07.2009r., tytułem zapłaty za czynsz najmu za wrzesień 2010r.

Jako formę płatności wskazano przelew, termin płatności 15.09.2010r. Na fakturze brak jest dowodu przyjęcia faktury przez Spółkę (...). Brak jest również dowodu doręczenia czy nadania do odbiorcy.

Należność z w/w faktury uregulowano przelewem z dn. 02.02.2011r. częściowo, tj. w kwocie 16.705,50 zł.

W dniu 01.09.2010r. E. B. Spółce wystawiła (...) spółce z o.o. fakturę VAT nr (...) na kwotę 17.080 zł z VAT, w wykonaniu w/w umowy najmu z dnia 21.07.2009r., tytułem zapłaty za czynsz najmu za październik 2010r.

Jako formę płatności wskazano przelew, termin płatności 15.10.2010r. Na fakturze brak jest dowodu przyjęcia faktury przez Spółkę (...). Brak jest również dowodu doręczenia czy nadania do odbiorcy.

Należność z w/w faktury uregulowano przelewem z dn. 11.02.2011r.

W dniu 01.11.2010r. E. B. wystawiła Spółce (...) spółce z o.o. fakturę VAT nr (...) na kwotę 17.080 zł z VAT, w wykonaniu w/w umowy najmu z dnia 21.07.2009r., tytułem zapłaty za czynsz najmu za listopad 2010r.

Jako formę płatności wskazano przelew, termin płatności 10.11.2010r. Na fakturze brak jest dowodu przyjęcia faktury przez Spółkę (...). Brak jest również dowodu doręczenia czy nadania do odbiorcy.

Należność z w/w faktury uregulowano przelewem z dn. 23.05.2011r.

W dniu 01.12.2010r. E. B. wystawiła Spółce (...) spółce z o.o. fakturę VAT nr (...) na kwotę 17.080 zł z VAT, w wykonaniu w/w umowy najmu z dnia 21.07.2009r., tytułem zapłaty za czynsz najmu za grudzień 2010r.

Jako formę płatności wskazano przelew, termin płatności 10.12.2010r. Na fakturze brak jest dowodu przyjęcia faktury przez Spółkę (...). Brak jest również dowodu doręczenia czy nadania do odbiorcy.

Należność z w/w faktury uregulowano przelewem z dn. 23.05.2011r.

W dniu 03.01.2011r. E. B. wystawiła Spółce (...) spółce z o.o. fakturę VAT nr (...) na kwotę 17.220 zł z VAT, w wykonaniu w/w umowy najmu z dnia 21.07.2009r., tytułem zapłaty za czynsz najmu za styczeń 2011r.

Jako formę płatności wskazano przelew zgodnie z umową, nie wskazano terminu płatności. Na fakturze brak jest dowodu przyjęcia faktury przez Spółkę (...). Brak jest również dowodu doręczenia czy nadania do odbiorcy.

Należność z w/w faktury uregulowano przelewem z dn. 06.05.2011r.

W dniu 01.02.2011r. E. B. wystawiła Spółce (...) spółce z o.o. fakturę VAT nr (...) na kwotę 17.220 zł z VAT, w wykonaniu w/w umowy najmu z dnia 21.07.2009r., tytułem zapłaty za czynsz najmu za luty 2011r.

Jako formę płatności wskazano przelew zgodnie z umową, nie wskazano terminu płatności. Na fakturze brak jest dowodu przyjęcia faktury przez Spółkę (...). Brak jest również dowodu doręczenia czy nadania do odbiorcy.

Należność z w/w faktury uregulowano przelewem z dn. 15.06.2011r.

W dniu 01.03.2011r. E. B. wystawiła Spółce (...) spółce z o.o. fakturę VAT nr (...) na kwotę 17.220 zł z VAT, w wykonaniu w/w umowy najmu z dnia 21.07.2009r., tytułem zapłaty za czynsz najmu za marzec 2011r.

Jako formę płatności wskazano przelew zgodnie z umową, nie wskazano terminu płatności. Na fakturze brak jest dowodu przyjęcia faktury przez Spółkę (...). Brak jest również dowodu doręczenia czy nadania do odbiorcy.

Należność z w/w faktury uregulowano przelewem z dn. 15.06.2011r.

W dniu 01.04.2011r. E. B. wystawiła Spółce (...) spółce z o.o. fakturę VAT nr (...) na kwotę 17.220 zł z VAT, w wykonaniu w/w umowy najmu z dnia 21.07.2009r., tytułem zapłaty za czynsz najmu za kwiecień 2011r.

Jako formę płatności wskazano przelew zgodnie z umową, nie wskazano terminu płatności. Na fakturze brak jest dowodu przyjęcia faktury przez Spółkę (...). Brak jest również dowodu doręczenia czy nadania do odbiorcy.

Należność z w/w faktury uregulowano przelewem z dn. 04.10.2011r.

W dniu 02.05.2011r. E. B. wystawiła Spółce (...) spółce z o.o. fakturę VAT nr (...) na kwotę 17.220 zł z VAT, w wykonaniu w/w umowy najmu z dnia 21.07.2009r., tytułem zapłaty za czynsz najmu za maj 2011r.

Jako formę płatności wskazano przelew zgodnie z umową, nie wskazano terminu płatności. Na fakturze brak jest dowodu przyjęcia faktury przez Spółkę (...). Brak jest również dowodu doręczenia czy nadania do odbiorcy.

Należność z w/w faktury uregulowano przelewem z dn. 22.02.2012r.

W dniu 01.06.2011r. E. B. wystawiła Spółce (...) spółce z o.o. fakturę VAT nr (...) na kwotę 17.220 zł z VAT, w wykonaniu w/w umowy najmu z dnia 21.07.2009r., tytułem zapłaty za czynsz najmu za czerwiec 2011r.

Jako formę płatności wskazano przelew zgodnie z umową, nie wskazano terminu płatności. Na fakturze brak jest dowodu przyjęcia faktury przez Spółkę (...). Brak jest również dowodu doręczenia czy nadania do odbiorcy.

Należność z w/w faktury uregulowano przelewem z dn. 22.02.2012r.

W dniu 01.07.2011r. E. B. wystawiła Spółce (...) spółce z o.o. fakturę VAT nr (...) na kwotę 17.220 zł z VAT, w wykonaniu w/w umowy najmu z dnia 21.07.2009r., tytułem zapłaty za czynsz najmu za lipiec 2011r.

Jako formę płatności wskazano przelew zgodnie z umową, nie wskazano terminu płatności. Na fakturze brak jest dowodu przyjęcia faktury przez Spółkę (...). Brak jest również dowodu doręczenia czy nadania do odbiorcy.

Należność z w/w faktury uregulowano przelewem z dn. 22.02.2012r., w części, tj. co do kwoty 14.667,29 zł.

W dniu 01.08.2011r. E. B. wystawiła Spółce (...) spółce z o.o. fakturę VAT nr (...) na kwotę 17.220 zł z VAT, w wykonaniu w/w umowy najmu z dnia 21.07.2009r., tytułem zapłaty za czynsz najmu za sierpień 2011r.

Jako formę płatności wskazano przelew zgodnie z umową, nie wskazano terminu płatności. Na fakturze brak jest dowodu przyjęcia faktury przez Spółkę (...). Brak jest również dowodu doręczenia czy nadania do odbiorcy.

Należność z w/w faktury uregulowano przelewem z dn. 17.04.2012r.

W dniu 01.09.2011r. E. B. wystawiła Spółce (...) spółce z o.o. fakturę VAT nr (...) na kwotę 17.220 zł z VAT, w wykonaniu w/w umowy najmu z dnia 21.07.2009r., tytułem zapłaty za czynsz najmu za wrzesień 2011r.

Jako formę płatności wskazano przelew zgodnie z umową, nie wskazano terminu płatności. Na fakturze brak jest dowodu przyjęcia faktury przez Spółkę (...). Brak jest również dowodu doręczenia czy nadania do odbiorcy.

Należność z w/w faktury uregulowano przelewem z dn. 26.04.2012r.

W dniu 03.10.2011r. E. B. wystawiła Spółce (...) spółce z o.o. fakturę VAT nr (...) na kwotę 17.220 zł z VAT, w wykonaniu w/w umowy najmu z dnia 21.07.2009r., tytułem zapłaty za czynsz najmu za październik 2010r.

Jako formę płatności wskazano przelew zgodnie z umową, nie wskazano terminu płatności. Na fakturze brak jest dowodu przyjęcia faktury przez Spółkę (...). Brak jest również dowodu doręczenia czy nadania do odbiorcy.

W dniu 02.11.2011r. E. B. wystawiła Spółce (...) fakturę VAT nr (...) na kwotę 17.080 zł z VAT, w wykonaniu w/w umowy najmu z dnia 21.07.2009r., tytułem zapłaty za czynsz najmu za listopad 2011r.

Jako formę płatności wskazano przelew zgodnie z umową, nie wskazano terminu płatności. Na fakturze brak jest dowodu przyjęcia faktury przez Spółkę (...). Brak jest również dowodu doręczenia czy nadania do odbiorcy.

Należność z w/w faktury uregulowano przelewem z dn. 26.04.2012r.

W dniu 01.12.2011r. E. B. wystawiła Spółce (...) fakturę VAT nr (...) na kwotę 17.220 zł z VAT, w wykonaniu w/w umowy najmu z dnia 21.07.2009r., tytułem zapłaty za czynsz najmu za grudzień 2011r.

Jako formę płatności wskazano przelew zgodnie z umową, nie wskazano terminu płatności. Na fakturze brak jest dowodu przyjęcia faktury przez Spółkę (...). Brak jest również dowodu doręczenia czy nadania do odbiorcy.

Należność z w/w faktury uregulowano przelewem z dn. 26.04.2012r.

W dniu 02.01.2012r. E. B. wystawiła Spółce (...) spółce z o.o. fakturę VAT nr (...) na kwotę 17.220 zł z VAT, w wykonaniu w/w umowy najmu z dnia 21.07.2009r., tytułem zapłaty za czynsz najmu za styczeń 2012r.

Jako formę płatności wskazano przelew zgodnie z umową, nie wskazano terminu płatności. Fakturę Spółka (...) otrzymała z dniu 05.01.2012r.

Należność z w/w faktury uregulowano przelewem z dn. 26.04.2012r

W dniu 01.02.2011r. E. B. wystawiła Spółce (...) spółce z o.o. fakturę VAT nr (...) na kwotę 17.220 zł z VAT, w wykonaniu w/w umowy najmu z dnia 21.07.2009r., tytułem zapłaty za czynsz najmu za luty 2012r.

Jako formę płatności wskazano przelew zgodnie z umową, nie wskazano terminu płatności. Fakturę Spółka (...) otrzymała z dniu 16.02.2012r.

Należność z w/w faktury uregulowano przelewem z dn. 29.05.2012r. Pismem z dnia 17.02.2012r. E. B. wypowiedziała Spółce (...) umowę najmu z dn. 21.07.2009r. W/w Spółka pismo przyjęła w tym samym dniu.

W dniu 01.03.2011r. E. B. wystawiła Spółce (...) spółce z o.o. fakturę VAT nr (...) na kwotę 17.220 zł z VAT, w wykonaniu w/w umowy najmu z dnia 21.07.2009r., tytułem zapłaty za czynsz najmu za marzec 2012r.

Jako formę płatności wskazano przelew zgodnie z umową, nie wskazano terminu płatności. Fakturę Spółka (...) otrzymała z dniu 07.03.2012r.

Należność z w/w faktury uregulowano przelewem z dn. 01.06.2012r.

W dniu 02.04.2012r. E. B. wystawiła Spółce (...) spółce z o.o. fakturę VAT nr (...) na kwotę 17.220 zł z VAT, w wykonaniu w/w umowy najmu z dnia 21.07.2009r., tytułem zapłaty za czynsz najmu za kwiecień 2012r.

Jako formę płatności wskazano przelew zgodnie z umową, nie wskazano terminu płatności. Fakturę Spółka (...) otrzymała z dniu 04.04.2012r.

Należność z w/w faktury uregulowano przelewem z dn. 05.06.2012r.

W dniu 02.05.2012r. E. B. wystawiła Spółce (...) spółce z o.o. fakturę VAT nr (...) na kwotę 17.220 zł z VAT, w wykonaniu w/w umowy najmu z dnia 21.07.2009r., tytułem zapłaty za czynsz najmu za maj 2012r.

Jako formę płatności wskazano przelew zgodnie z umową, nie wskazano terminu płatności. Fakturę Spółka (...) otrzymała z dniu 18.05.2012r.

W dniu 26.04.2012r. w wykonaniu w/w umowy najmu z dnia 21.07.2009r. z aneksem nr (...) z dn. 31.12.2009r. Spółka (...) uiściła na rzecz E. B.: kwotę 68.880 zł tytułem zapłaty za faktury VAT nr:

-

(...) z dn. 01.09.2011r. wystawionej na kwotę brutto 17.220 zł za czynsz najmu za wrzesień 2011r;

-

(...) z dnia 02.11.2011r. wystawionej na kwotę brutto 17.220 zł za czynsz najmu za listopad 2011r.;

-

(...) z dnia 01.12.2011r. wystawionej na kwotę brutto 17.220 zł za czynsz najmu za grudzień 2011r.;

-

(...) z dnia 02.01.2012r. wystawionej na kwotę brutto 17.220 zł za czynsz najmu za styczeń 2012rr.

W dniu 18.05.2012r. E. B. wystawiła Spółce (...) spółce z o.o. notę odsetkową nr (...) tytułem nieterminowych zapłat czynszu najmu za umowę z dnia 21.07.2009r., którą Spółka (...) przyjęła w dn. 22.05.2012r.

W dniu 29.05.2012r. w wykonaniu w/w umowy najmu z dnia 21.07.2009r. z aneksem nr (...) z dn. 31.12.2009r. Spółka (...) uiściła na rzecz E. B.: tytułem zapłaty za fakturę VAT nr (...) z dn. 01.02.2012r. kwotę brutto 17.220 zł za czynsz najmu za luty 2012r.

W dniu 05.06.2012r. w wykonaniu w/w umowy najmu z dnia 21.07.2009r. z aneksem nr (...) z dn. 31.12.2009r. Spółka (...) uiściła na rzecz E. B.: kwotę 34.440 zł tytułem zapłaty za faktury VAT:

-

nr (...) z dn. 02.04.2012r. wystawionej na kwotę brutto 17.220 zł czynsz najmu za kwiecień 2012r.;

-

nr (...) z dnia 02.05.2012r. wystawionej na kwotę brutto 17.220 zł za czynsz najmu za maj 2012r.

W dniu 05.06.2012r. Spółka (...) złożyła wniosek o ogłoszenie upadłości.

Postanowieniem z dnia 19.07.2012r. Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie XII Wydział Gospodarczy w sprawie o sygn. akt XII GU 59/12 ogłosił upadłość Spółki (...).

Po ogłoszeniu upadłości, aż do października 2012 r., lokale użytkowe przy ul. (...) w S. były zajmowane przez Spółkę (...). W pomieszczeniach stał sprzęt biurowy, na półkach były segregatory z dokumentami. Znajdujące się tam wyposażenie utrudniało pozwanej prowadzenie prac remontowych, które zamierzała przeprowadzić przed wynajęciem nieruchomości lokalowej kolejnemu najemcy.

E. B. umową najmu z dnia 14.09.2012r. zawartą z firmą (...) Sp. z o.o. w S. wynajęła tej firmie lokale mieszkalne nr (...) przy ul. (...) w S. o łącznej powierzchni 248,88 zł na czas nieoznaczony. Czynsz najmu uzgodniono na kwotę 9.000 zł miesięcznie plus 22% VAT.

Wezwaniem do zapłaty z dnia 19.10.2012r. pełnomocnik radca prawny M. F. działający w imieniu Tymczasowego Zarządcy Masy Upadłości (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości likwidacyjnej w S. wezwał E. B. do zapłaty kwoty 137.760 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 19.07.2012r. do dnia zapłaty. Wskazał, iż powyższa kwota wynika z bezskuteczności w rozumieniu art. 128 Prawa upadłościowego i naprawczego wypłat z tytułu czynszu za lokal przy ul. (...) w S. oznaczonych tytułem (...), (...), (...), (...), (...), (...), FV (...), (...) w terminie 7 dni.

W odpowiedzi na to wezwanie pismem z dnia 29.10.2012r. pełnomocnik E. B. adwokat G. W. w imieniu swojej mocodawczyni odmówiła zapłaty żądanej kwoty.

Pełnomocnictwem z dnia 29.03.2013r. E. B. upoważniła adwokat G. W. między innymi do składania w jej imieniu oświadczeń o potrąceniu przysługujących jej wierzytelności względem dochodzonych przez syndyka masy upadłości Spółki (...) oraz do udzielania dalszych pełnomocnictw. Następnie, iż adwokat G. W. pełnomocnictwem z dn. 02.04.2013r. udzieliła dalszego pełnomocnictwa adwokatowi M. J..

Pismem z dnia 02.04.2013r., nadanym na poczcie w tej samej dacie, skierowanym do E. K. Syndyka Masy Upadłości (...) Spółki z o.o. w upadłości likwidacyjnej w S., pełnomocnik E. B. adwokat M. J. w imieniu swojej mocodawczyni oświadczył, iż jego mandantka dokonuje potrącenia swojej wierzytelności w kwocie 69.262,98 zł z wierzytelnością dochodzoną w sprawie I C 271/13 przed Sądem Okręgowym w Szczecinie.

Pismem z dnia 09.04.2013r., nadanym na poczcie w tej samej dacie, skierowanym do E. K. Syndyka Masy Upadłości (...) Spółki z o.o. w upadłości likwidacyjnej w S., pełnomocnik E. B. adwokat M. J. w imieniu swojej mocodawczyni oświadczył, iż jego mandantka dokonuje potrącenia swojej wierzytelności w kwocie 140.967,70 zł z wierzytelnością dochodzoną w sprawie I C 271/13 przed Sądem Okręgowym w Szczecinie, ewentualnie na wypadek uwzględnienia powództwa w tej sprawie.

W kolejnym piśmie z dnia 09 kwietnia 2013r pozwana zgłosiła wierzytelność co do kwot jak w zgłoszeniu wierzytelności, które załączyła, tj. kwoty 69.262,98 zł oraz kwoty 140.967,70 zł na wypadek uwzględnienia powództwa w niniejszej sprawy w niniejszej sprawie, obejmującej:

1)  68.880 zł tytułem zapłaty za fakturę VAT:

-

nr (...) z dn. 01.09.2011r. na kwotę brutto 17.200 zł za czynsz najmu za wrzesień 2012r.;

-

nr (...) z dn. 02.11.2011r. na kwotę brutto 17.200 zł za czynsz najmu za listopad 2012r.;

-

nr (...) z dn. 01.12.2012r. na kwotę brutto 17.200 zł za czynsz najmu za grudzień 2012r.;

-

nr (...) z dn. 02.01.2012r. na kwotę brutto 17.200 zł za czynsz najmu za styczeń 2012r.

2)  17.220 zł tytułem zapłaty za fakturę VAT:

-

nr (...) z dn. 01.02.2012r. na kwotę brutto 17.220 zł za czynsz najmu za luty 2012r.;

3)  17.220 zł tytułem zapłaty za fakturę VAT:

-

nr (...) z dn. 01.03.2012r. na kwotę brutto 17.220 zł za czynsz najmu za marzec 2012r.;

4)  34.440 zł tytułem zapłaty za faktury VAT:

-

nr (...) z dn.02.04.2012r. na kwotę brutto 17.200 zł za czynsz najmu za kwiecień 2012r.;

-

nr (...) z dn. 02.05.2012r. na kwotę brutto 17.200 zł za czynsz najmu za maj 2012r oraz kwoty odsetek od w/w kwot za ostatni rok przed datą ogłoszenia upadłości w wysokości 3.270zł.

Zarządzeniem z dn. 30.04.2013r. sygn. akt XII GUp 20/12 sędzia komisarz w sprawie upadłości (...) Spółki z o.o. w S. w upadłości likwidacyjnej zwrócił zgłoszenie wierzytelności wierzycielki E. B. z dn. 02.04.2013r. z uwagi na braki formalne.

Pismem z dnia 20.05.2013r. E. B. zgłosiła do sędziego komisarza masy upadłości Spółki (...) w postępowaniu o sygn. akt XII GUp 20/12 (...) wierzytelność wraz z oświadczeniem o potrąceniu na kwotę 69.262,98 zł i 140.967,70 zł.

Wskazała w nim, iż na kwotę 69.262,98 zł składają się:

-

kwota 374,50 zł tytułem nieuregulowania należności z faktury VAT (...);

-

kwota 17.220 zł tytułem nieuregulowanej należności wynikającej z faktury VAT nr (...);

-

kwota 27.774,19 zł tytułem odszkodowania za bezumowne korzystanie przez upadłego z lokalu wierzyciela w miesiącach czerwiec-lipiec 2012r. do dnia ogłoszenia upadłości;

-

odsetki do dnia 19.07.2012r. za ostatni rok przed ogłoszeniem upadłości 12.888,76 zł i wcześniej 11.005,53 zł.

Na kwotę 140.967,70 zł:

-

kwota 137.760 zł dochodzoną przez powoda z faktur: (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...) i (...)

-

odsetki 3.270,70 zł.

Sąd Okręgowy uznał, że powództwo okazało się częściowo zasadne.

Sąd ten uznał, iż powódka w myśl art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c. nie wykazała, że otrzymane od upadłej Spółki (...) świadczenie jest rażąco wygórowane- tymczasem ciężar dowodu tej okoliczności obciążał wyłącznie powódkę. W niniejszej sprawie pozwana broniąc się przed zastosowaniem tego przepisu przedstawiła cały szereg dowodów, które pozwalały na ocenę wysokości świadczenia i ustalenie, czy przewyższa ono w rażącym stopniu wartość świadczenia otrzymywanego przez upadłego.

Uznał też, że podstawa żądania z art. 127 ust. 1 Pr.u.i.n. była nietrafna, a w konsekwencji bezprzedmiotowym było odnoszenie się do tych argumentów stron, które obejmowały roczne terminy z art. 126 Pr.u.i.n.

Roszczenie oparte na treści art. 128 Pr.u.i.n okazało się natomiast co do zasady słuszne, a istotę sporu co do żądania opartego na tej podstawie prawnej stanowiły dwie kwestie:

-

czy comiesięczna zapłata czynszu najmu w wykonaniu umowy najmu zawartej przed okresem sześciu miesięcy przed ogłoszeniem upadłości jest czynnością prawną, czy czynnością faktyczną (jak wynika bowiem z powołanego art. 128 ust. 1 Pr.u.i.n. bezskuteczność dotyczy wyłącznie czynności prawnych, a nie czynności faktycznych);

-

czy regulacja art. 128 ust. 1 Pr.u.i.n. stanowi ograniczenie przesłanek z art. 96 Pr.u.i.n. w zw. z art. 498 i 499 k.c., w konsekwencji, czy do czynności upadłego dokonanych z małżonkiem w okresie sześciu miesięcy przed ogłoszeniem upadłości wyłączone jest prawo zgłoszenia zarzutu potrącenia wierzytelności objętych regulacją art. 128 ust. 1 Pr.u.i.n.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy wskazał, iż stanowisko judykatury co do tego, czy zapłatę czynszu najmu można traktować jako czynności prawne, nie było jednolite.

W ocenie tego Sądu to sama istota umowy najmu przesądza o tym, iż płatność czynszu ma charakter czynności prawnej, a nie faktycznej. Jak wynika bowiem, że umowy najmu zawartej pomiędzy stronami (art. 56 k.c. w zw. z art. 65 k.c.), pozwana zawarła ją w celu osiągnięcia określonego zysku (dochodu). Cel ten bez wątpienia był objęty oświadczeniem woli obu stron, skoro strony umówiły się na płatny co miesiąc czynsz. Zapłata umówionego czynszu najmu jest więc również elementem czynności prawnej – umowy najmu, wykonywanym okresowo już po zawarciu samej umowy.

Z tego powodu Sąd uznał, iż uiszczanie okresowe umownego czynszu najmu stanowi czynność prawną i w konsekwencji w sprawie ma zastosowanie art. 128 Pr.u.i.n., gdyż bezspornym było w sprawie, że upadła Spółka (...) reprezentowana przez męża pozwanej W. B. w okresie 6 miesięcy przed zgłoszeniem wniosku o ogłoszenie upadłości tej Spółki (od 05.12.2011r. do 05.06.2012r.) zapłaciła na rzecz pozwanej czynsz z umowy najmu z dn. 21.07.2009r. na łączną kwotę dochodzoną pozwem 137.760 zł. Nie ma tu żadnego znaczenia, wbrew zarzutom strony pozwanej, że sama umowa najmu zawarta została znacznie dawniej, niż 6 miesięcy przed ogłoszeniem upadłości. To data spełnienia świadczenia, a więc płatności czynszu przesądza o bezskuteczności czynności prawnej, a nie data zawarcia umowy stanowiącej źródło dokonanej czynności.

Wymaga zatem wskazania, iż w tych okolicznościach bezskuteczność tej czynności względem masy upadłości Spółki (...) powstała z mocy prawa.

Co do zasady zatem pozwana przedmiotową kwotę powinna zwrócić do masy upadłości upadłej Spółki (...) (art. 134 U.pr.u.i.n.)

Pozwana podniosła zarzut potrącenia, który w pewnym zakresie okazał się skuteczny.

Pozwana zarzut potrącenia podniosła już w odpowiedzi na pozew oraz następnie w piśmie z dn. 20.05.2013r., czyli dwukrotnie, zaś jej twierdzenia wskazywały na wielokrotne zgłaszanie do potrącenia (czyli na składanie oświadczenia o potrąceniu) w postępowaniu upadłościowym przysługujących jej wierzytelności

Sąd przez dowód z urzędu (art. 228 § 2 k.p.c.) ustalił również, iż pozwana ostatecznie skutecznie pismem z dnia 20.05.2013r. dokonała zgłoszenia wierzytelności .

W ocenie Sądu dopiero w piśmie z dnia 20 maja 2013r oświadczenie o potrąceniu co do wierzytelności głównej, przysługującej pozwanej, złożono skutecznie (nawet jednak ustalenie, że oświadczenie o potrąceniu skutecznie zgłoszono wcześniej- ponieważ oświadczenia o potrąceniu co do należności głównej dotyczyły w przypadku każdego z oświadczeń o potrąceniu tych samych należności).

Ostatecznie podstawę uznania, iż pozwana skutecznie złożyła oświadczenie o potrąceniu w myśl art. 96 Pr.u.i.n., stanowiło pismo pozwanej z dnia 20.05.2013r. o zgłoszeniu wierzytelności zawierające oświadczenie pozwanej (złożone przez pełnomocnika) potrącenia kwot: 69.262,98 zł i 140.967,70 zł wraz ze zgłoszeniem na ta okoliczność zarzutów potrącenia.

W ocenie Sądu I instancji do kategorii wierzytelności istniejących, wymagalnych i objętych oświadczeniem o potrąceniu zaliczyć należy kwotę 374,50zł tytułem brakującej należności z faktury Vat (...), 17.200 zł z faktury Vat (...), tj. czynsz za październik 2011r., odsetki od tej kwoty za okres 12.10.2011r. do 18.07.2013r. w kwocie 3.955,90 zł i odszkodowanie za bezumowne korzystanie z lokalu w kwocie 27.774,19 - czyli łącznie zarzut potrącenia uznano za zasadny, a oświadczenie o potrąceniu za skutkujące umorzeniem wierzytelności co do łącznej kwoty 49.324,59 zł.

Odnośnie przedstawionej do potrącenia należności głównej z faktury Vat nr (...) w kwocie 374,50zł, Sąd uznał iż pozwana poprzez dowód z wyciągu bankowego wykazała, że Spółka (...) bezspornie przelała na jej rzecz kwotę 16.705,50 zł z dn. 02.02.2011r. wskazując w tytule przelewu „fv (...)”, choć zgodnie z umową w okresie września 2010r. stawka czynszu najmu wynosiła 17.080 zł (z VAT), a więc przelew nie obejmował należnej pozwanej kwoty 374,50zł, która to kwota została skutecznie przedstawiona do potrącenia.

Sąd co do zasady nie znalazł podstaw aby kwestionować przedstawiony przez pozwaną dowód w postaci kopii faktury VAT nr (...) z dn. 01.10.2010r. za czynsz za miesiąc wrzesień 2010r. Według Sądu w okolicznościach niniejszej sprawy przedstawienie dowodu z kopii faktury Vat jest dowodem w pełni wystarczającym.

Obowiązek zapłaty czynszu najmu w przypadku spółki (...) wynikał z samej umowy najmu, zaś kwestia wystawienia faktury miała znaczenie wyłącznie dla określenia daty początkowej biegu odsetek.

Odnosząc się do należności z faktury nr (...) na kwotę 17.220 zł Sąd ten wskazał, iż obejmuje ona całą należność główną, to jest czynsz najmu za październik 2011r. w kwocie 17.220 zł. Bezsporne było w sprawie, iż taka stawka czynszu obowiązywała w październiku 2011r. Sąd uznał, iż potwierdzenie prezentatą przez Spółkę (...) przyjęcia tej faktury na jej kopii w dn. 04.10.2011r. jest wystarczające do przyjęcia, iż zgodnie z umową faktura ta powinna była być zapłacona w terminie 7 dni, zatem do 11.10.2011r.; ponadto wskazać należy, że niezależnie od tego, czy została wystawiona faktura, czy też nie, obowiązek comiesięcznej zapłaty czynszu wynika z umowy, a to, czy pozwana wystawiła fakturę, czy też nie, jest w przypadku należności głównych z umowy najmu, kwestią wtórną.

Jeśli chodzi o zarzut potrącenia co do żądania odsetkowego - jedynie zarzut potrącenia odsetek z faktury VAT nr (...) od 12.10.2011r. do 18.07.2013r. na kwotę 3.955,90 zł uznano za sprecyzowany (należność ta powtarzała się bowiem zarówno w nocie odsetkowej jak i tabelach).

Sąd ten uznał, iż Spółka (...) od 12.10.2011r. do 18.07.2013r. pozostawała w stanie opóźnienia względem pozwanej w płatności kwoty 17.220 zł. W tym też zakresie żądanie płatności odsetek (art. 481 k.c.) uznać należało za uzasadnione w myśl art. 92.ust. 1 U.Pr.u.i.n. zgodnie ze zgłoszeniem wierzytelności, za wyjątkiem odsetek za jeden dzień tj. za 19.07.2013r. gdyż dnia ogłoszenia upadłości do okresu z art. 92 ust. 1 u.pr.u.i.n. nie wlicza się. W okresie od 12.10.2011r. do 18.07.2013r. ustawowe odsetki od tej kwoty wyniosły 3.955,90 zł.

Sąd ten uznał też, iż pozwana poprzez dowód z zeznań świadków wykazała, że przedmiot najmu Spółka (...) zajmowała w okresie czerwca do dnia 19.07.2012r. to jest ogłoszenia upadłości. Skoro tak, to w myśl art. 224 i 225 k.c. pozwanej przysługuje prawo do żądania wynagrodzenia za ten okres w wysokości odpowiadającej umownemu czynszowi najmu z umowy z dnia 21.07.2009r. (bo to ten czynsz stanowi równowartość wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy, jakie pozwana mogłaby uzyskać od Spółki (...), gdyby jej posiadanie opierało się na prawie, a wynika to bezpośrednio z zawartej umowy najmu.

Zatem za miesiąc czerwiec 2012r. 17.220 zł oraz za okres od 01 do 19.07.2012r. kwota 10.554,12 zł (17.220 : 31 = 555,48 zł x 19 dni = 10.554,12 zł), razem 27.774,12 zł. Odnośnie odsetek, wymaga wskazania, iż pozwana nie wykazała aby przed ogłoszeniem upadłości wzywała Spółkę (...) do zapłaty w/w kwot.

Sąd Okręgowy uznał, iż pozwana istnienie wierzytelności w zakresie odsetek wykazała jedynie wobec wierzytelności z faktury (...) co do kwoty 3955,90 zł, wykazała istnienie wierzytelności głównych łącznie na kwotę 45.368,69 zł (374,50 zł + 17.200 zł + 27.774,19), czyli z faktury Vat (...)r na kwotę 17.200zł oraz odszkodowanie za bezumowne korzystanie - za czerwiec 2012r. 17.220 zł oraz za okres od 01 do 19.07.2012r. kwota 10.554,12 zł, razem: 49.324,59 zł.

W pozostałej części natomiast skapitalizowane odsetki objęte zarzutem potrącenia, uznano za objęte nim nieskutecznie. Nie dlatego, że roszczenie takie powstać nie mogło, lecz dlatego, że oprócz odsetek od faktury Vat (...) pozwana nie zachowała konsekwencji w opisywaniu przysługującej jej wierzytelności z tego tytułu, co uniemożliwiło weryfikację wierzytelności w tej części. Pozwana bowiem nie tylko nie zachowała jednolitego stanowiska w toku całego procesu, ale również w sposób tak nieprecyzyjny nakreślała terminy początkowe i końcowe w tabelach jak na k. 206 i k. 210, że w zakresie podniesionego zarzut potrącenia jak w zgłoszeniu wierzytelności z dn. 20.05.2013r. Sąd nie miał w ogóle możliwości merytorycznej kontroli twierdzeń pozwanej w tym względzie.

Żeby skutecznie zgłosić oświadczenie o potrąceniu oraz zarzut potrącenia, należy sprecyzować, że do potrącenia przedstawia się konkretną kwotę odsetek, wynikającą z konkretnych faktur i za konkretny okres, w wysokości określonej w ustawie- czego pozwana nie uczyniła.

Przedstawiony zarzut (z wyjątkiem dotyczącym odsetek w kwocie 3.955,90 zł za opóźnienie w płatności faktury (...)) tego wymogu nie spełnia, zaś ogólne określenie, że potrąceniem objęte są odsetki i podanie kwoty bez wskazania kryteriów sposobu obliczenia ich wartości, będzie skutkowało nieuwzględnieniem zarzutu potrącenia w tym zakresie.

Wskazano też, że w zgłoszeniu wierzytelności z dn. 20.05.2013r. pozwana żądanie potrącenia odsetek co do kwot 12.888,76 zł i 11.005,53 zł sformułowała jedynie za okres do 19.07.2012r. Nie wskazała jednak, w jaki sposób obliczyła wskazane sumy odsetek 12.888,76 zł i 11.005,53 zł, gdyż nie wskazała od jakiej kwoty i w jakiej konkretnie wysokości żąda odsetek nie było zatem żadnej możliwości weryfikacji twierdzeń pozwanej w tym względzie. Pozwana na stronie 11 zgłoszenia wierzytelności z dn. 20.05.2013r. podtrzymała swoje stanowisko, iż z uwagi na rygory postępowania upadłościowego jako wierzyciel zgłasza należność w postaci odsetek ustawowych wyłącznie od dnia ogłoszenia wierzytelności tj. do 19.07.2012r. Jednocześnie w tabeli jak na k. 206 i k. 210 wskazywała również na okres od 19.07.2012r., w żaden sposób nie wyjaśniając jednak tej okoliczności. Wobec tego Sąd I instancji uznał, iż w ostateczności można przyjąć, że pozwana dochodzi odsetek wyłącznie za okres do ogłoszenia upadłości wobec sprecyzowania stanowiska jak w piśmie z dnia 20 maja 2013r, co nie czyni jednak w dalszym ciągu roszczenia odsetkowego sprecyzowanym w taki sposób, żeby można było orzekać w przedmiocie potrącenia tych wierzytelności.

Wskazał też, że nawet w razie uznania zarzutu potrącenia w zakresie żądania odsetkowego za należycie sprecyzowany ponad kwotę odsetek, wynikających z faktury Vat nr (...), pozwana nie udowodniła wysokości pozostałych odsetek ustawowych.

Zgodnie z § 6 ust 2 umowy najmu "czynsz płatny jest miesięcznie z góry w terminie 7 dni od daty otrzymania przez najemcę wystawionej przez wynajmującego faktury Vat", przy czym pozwana nie udowodniła w przypadku większości złożonych przez nią faktur faktu ich otrzymania przez Spółkę (...).

Część faktur złożonych do akt nie zawiera w ogóle żadnej adnotacji o ich odbiorze, część zaopatrzono jedynie w dowody nadania, co dla ustalenia wysokości odsetek, tj. określenia daty ich odbioru jako momentu wymagalności roszczenia o czynsz określonego w umowie, jest dalece niewystarczające. Konsekwencją powyższego będzie uznanie zarzutu w tym zakresie za nieudowodniony, przy czym wskazać należy, że trudno uznać, aby ciężar dowodu tych okoliczności obciążał inny niż pozwana podmiot. Noty odsetkowe nie mogą bowiem zastąpić dowodu z doręczenia Spółce (...) faktury w konkretnej dacie. Tym bardziej, iż nie można w ocenie Sądu ustalić na jakiej podstawie np. pozwana w nocie odsetkowej jak k. 171 i k. 206 termin płatności oznaczyła jako 27.10.2010r., a już w nocie na k. 210 na dzień 12.09.2011r. – zarówno dla odsetek przed ogłoszeniem upadłości jak i po ogłoszeniu upadłości.

Odnosząc się do zarzutu potrącenia kwoty 140.967,70 zł Sąd Okręgowy w całości uznał ten zarzut za chybiony, pozwana nie wykazała istnienia tej wierzytelności. Obejmuje ona de facto wierzytelność główną 137.760 zł dochodzoną przez powodowego syndyka w niniejszej sprawie oraz wyliczone przez pozwaną od tej kwoty odsetki w związku z bezskutecznością czynności dokonanych przez Spółkę (...), a zwrotu świadczeń z których to czynności dochodzi powód w niniejszej sprawie. Roszczenie o zasądzenie otrzymanych przez pozwaną kwot w ogóle jednak nie powstało. Nie wiadomo nawet, jaka miałaby być podstawa prawna takiego roszczenia.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy zasądził na podstawie art. 134 Pr.u.i.n. uznał, że zwrot w stosunku do masy upadłości kwot uzyskanych na podstawie bezskutecznych czynności prawnych w kwocie 137.760zł musi nastąpić, lecz po pomniejszeniu tej sumy o przysługującą pozwanej wierzytelność umorzoną wskutek potrącenia tj. o kwotę 49.324,59 zł. Wobec umorzenia się wierzytelności do kwoty wierzytelności niższej, zasądzeniu podlegała kwota 88.435, 41 zł, stanowiąca różnicę - czego podstawę stanowi art. 498 k.c., żądanie odsetek od 31.10.2012r. do dnia zapłaty uznano za uzasadnione.

W tym stanie rzeczy, skoro zarzut potrącenia okazał się skuteczny co do kwoty 49.324,59 zł, to powództwo uwzględniono co do kwoty 88.435,41 zł z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 31.10.2012r., a w rezultacie w pozostałym zakresie powództwo podlegało oddaleniu..

Orzeczenie w przedmiocie kosztów procesu pkt. III i IV wyroku oparto na art. 100 k.p.c., na zasadzie stosunkowego rozdzielenia kosztów.

Apelację do powyższego wyroku wniósł powód zaskarżając go w zakresie:

1)  punktu I w odniesieniu do nie zasądzenia na rzecz strony powodowej dochodzonego roszczenia ponad kwotę 88.435,41 zł,

2)  punktu II w odniesieniu do oddalenia powództwa ponad kwotę 88.435,41 zł,

3)  punktu IV w odniesieniu do zasądzonych na rzecz strony powodowej kosztów procesu przy uwzględnieniu wygrania procesu jedynie w 64,20%.

Przedmiotowemu wyrokowi zarzucił naruszenie:

1)  art. 93 prawa upadłościowego i naprawczego poprzez przyjęcie, że wierzytelność z tytułu bezskutecznej czynności prawnej istniała w dniu ogłoszenia upadłości;

2)  art. 128 PUiN poprzez przyjęcie dopuszczalności potrącenia, co prowadzi dalej do czynności prawnej bezskutecznej względem masy upadłości.

Mając na uwadze powyższe zarzuty wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez zasądzenie na rzecz powoda obok zasądzonej już kwoty 88.435,41 zł, także kwoty 49.324,59 zł wraz z zasądzeniem kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazał, że dopuszczenie na gruncie niniejszego sporu możliwości potrącenia wierzytelności masy upadłości z wierzytelnością pozwanej stoi w sprzeczności z normami PUiN.

Niniejszy spór został rozstrzygnięty z naruszeniem art. 93 PUiN. Uznając za dopuszczalne, dokonane przez pozwaną potrącenie Sąd bowiem przyjął, iż obie wierzytelności istniały w dniu ogłoszenia upadłości. Powód wskazuje jednakże, iż roszczenie syndyka oparte na przesłance bezskuteczności jest dopiero następstwem ogłoszenia upadłości. Wierzytelność powstaje dopiero w dniu ogłoszenia upadłości. Dopiero syndykowi służy możliwość wystąpienia z powództwem opartym na bezskuteczności czynności prawnej z mocy prawa. Powództwa oparte na przesłance bezskuteczności, choć są powodziami o świadczenie, to jednak zawierają w sobie implicite żądanie ustalenia, że czynność prawna upadłego była bezskuteczna. Bezskuteczność ta jednak istnieje tylko wtedy, gdy ogłoszono upadłość i postępowanie upadłościowe się toczy.

Tym samym wg powoda w okolicznościach niniejszej sprawy nie można zgodzić się z przyjęciem, iż zaistniały przesłanki określone w art. 93 PUiN, tym samym nie doszło do skutecznego potrącenia wierzytelności pozwanej z wierzytelnością upadłego. Uzasadnieniem takiego stanowiska strony jest również treść art. 132 oraz 367 PUiN wskazujących na krąg podmiotów, które mogą wystąpić z takim powództwem oraz skutki umorzenia postępowania upadłościowego dla prowadzonych postępowań opartych na przesłance bezskuteczności.

Niezależnie od powyższej argumentacji, dotyczącej zakresu zaskarżenia powód wskazał, iż w odniesieniu do części powództwa tj. kwot 27.774,19 zł oraz 3.955,90 zł należy podnieść dodatkowe okoliczności. Zgłoszenie do potrącenia w.w. kwot i uznanie tego potrącenia za skuteczne powoduje niejako dokonanie czynności prawnej bezskutecznej w okolicznościach określonych w art. 128 PUiN. Potrącenie to prowadzi do przysporzenia na rzecz strony pozwanej (w wyniku nie zasądzenia od niej dochodzonego w tym zakresie roszczenia) kwoty 27.774,19 zł oraz 3.955,90 zł, co dalej wypełnia dyspozycję art. 128 PUiN. W wyniku zatrzymania przez pozwaną wskazanych kwot dochodzi w istocie do dokonania przez upadłego w terminie sześciu miesięcy przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości czynności prawnej bezskutecznej. W hipotetycznej sytuacji zaspokojenia powyższych kwot bezpośrednio przed ogłoszeniem upadłości objęte by one zostały pozwem i zapewnie zostałyby zasądzone na rzecz powoda.

Apelację wniosła również pozwana zaskarżając wyrok w części, tj. w zakresie, w jakim Sąd I instancji uwzględnił powództwo (punkt I oraz w konsekwencji punkty III, oraz IV. sentencji zaskarżonego wyroku).

Zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła:

I.  naruszenie przepisów prawa procesowego mające wpływ na wynik sprawy, tj.:

1)  naruszenie przepisu art. 217 § 1 i 2 w zw. z art. 227 w zw. z art. 233 § 1 kpc -poprzez nierozpoznanie zamieszczonego w odpowiedzi na pozew wniosku pozwanej o zobowiązanie powoda do złożenia oryginałów dokumentów księgowych (...) Sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej wskazujących na dokładne daty doręczenia spółce wszystkich faktur VAT wystawionych przez pozwaną, w szczególności: oryginałów faktur VAT wystawionych na w/w spółkę przez pozwaną - pomimo że powód zakwestionował odsetki wyliczone przez pozwaną i zgłoszone do potrącenia, a nie rozpoznanie w/w wniosku stanowiło uchybienie tym istotniejsze, że powód wraz z pozwem złożył kilka faktur VAT wystawionych przez pozwaną i zaopatrzonych w prezentaty (...) Sp. z o.o. - co również potwierdza, że tylko powód jest w posiadaniu informacji pozwalających na ustalenie ponad wszelką wątpliwość kiedy poszczególne faktury były doręczane do upadłej spółki i, co za tym idzie, od kiedy należały się pozwanej odsetki ustawowe; przedmiotowy wniosek pozwanej był wobec tego tym bardziej zasadny;

2)  naruszenie przepisu art. 233 § 2 kpc - poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów, które to naruszenie polega na:

a)  niezgodnej z zasadami logiki i prawidłowego rozumowania ocenie materiału dowodowego jako pozwalającego na uznanie, że pozwanej należy się wynagrodzenie z tytułu bezumownego korzystania z jej lokalu za okres jedynie czerwca i od 1 do 19 lipca 2012 r., pomimo że Sąd jednocześnie (ze wszech miar prawidłowo) przyjął, że w lokalu pozwanej spółka (...) prowadziła biuro spółki do 10 października 2012 r, nie ustalając jednocześnie żadnej przerwy w okresie używania lokalu przez w/w spółkę; niekonsekwentną i nielogiczną jest wobec tego ocena dowodów prowadząca do wniosku, że wynagrodzenie za bezumowne korzystanie należy się pozwanej jedynie za okres ostatniego ok. półtora miesiąca przed dniem ogłoszenia upadłości, skoro zarówno dokumenty, jak też zeznania świadków i pozwanej (uznane za wiarygodne) wskazują, że korzystanie z lokalu przez najemcę miało charakter nieprzerwany, a w szczególności nic w ich treści nie wskazuje, by (...) zaprzestał korzystania z lokalu w kwietniu i maju 2012 r.;

b)  błędnej ocenie stanowiska pozwanej - jako niekonsekwentnego i niepopartego wskazaniem żadnych kryteriów w zakresie opisywania przysługującej jej wierzytelności z tytułu odsetek ustawowych od niepłaconych w terminie należności czynszowych; prawidłowa ocena twierdzeń pozwanej winna zmierzać do ustalenia, że od samego początku (odpowiedzi na pozew) pozwana w przejrzysty i spójny sposób, posiłkując się nawet materiałami w postaci tabel, uzasadniała swoje stanowisko, zachowując w tym zakresie pełną konsekwencję zarówno w kolejnych pismach procesowych, jak też kolejnych zgłoszeniach wierzytelności (zarówno nieskutecznych z kwietnia 2013 r. oraz skutecznych z maja 2013 r.) i pismach do powoda oraz jego pełnomocnika;

c)  błędnej ocenie faktur VAT złożonych wraz z pozwem - tj. ocenie niewszechstronnej, nieuwzględniającej tego, że z treści adnotacji poczynionych na przedmiotowych dokumentach wynika data ich doręczenia do spółki (...), ponadto prawidłowa (wszechstronna) ocena w/w faktur VAT winna również prowadzić do wniosku, że tylko powód dysponuje pełną wiedzą co do dat wymagalności poszczególnych faktur (i tym bardziej uzasadniony był wobec tego wniosek pozwanej o zobowiązanie powoda do złożenia w Sądzie przedmiotowych dokumentów), kompleksowa ocena w/w faktur VAT winna być dokonana również w kontekście badania przydatności dla sprawy dokumentu o nazwie „Załącznik Nr 1" i zmierzać do ustalenia, że prezentaty przybite przez (...) Sp. z o.o. na owych fakturach korespondują w pełni z datami wymagalności tychże faktur uwzględnionymi w Załączniku Nr 1 -okoliczność ta winna potwierdzać prawdziwość dat ujawnionych w przedmiotowym Załączniku Nr 1 i znaczenie tego dokumentu dla sprawy;

d)  błędnej ocenie noty odsetkowej - jako sprzecznej ze stanowiskiem pozwanej w zakresie należnych jej odsetek; ocena ta jest nieprawidłowa, gdyż nie uwzględnia, że sama pozwana od początku procesu wyjaśniała, że zarówno Załącznik Nr 1, jak też wystawiona na jego podstawie nota odsetkowa, „mają w sprawie znaczenie o tyle, że wskazują na terminy, kiedy (...) Sp. z o. o. doręczone były poszczególne faktury VAT' (odpowiedź na pozew - s. 9); wobec takiego stanowiska pozwanej, niezrozumiałym jest, dlaczego Sąd I instancji uznał, że brak precyzji w zapisach noty odsetkowej ma świadczyć o „niekonsekwencji" pozwanej;

e)  błędnej ocenie dokumentu o nazwie „Załącznik nr 1" - który ma podstawowe znaczenie dla ustalenia terminów doręczenia do (...) Sp. z o.o. poszczególnych faktur wystawionych przez pozwaną, a którego wiarygodność została potwierdzona zeznaniami pozwanej oraz świadków: W. B. oraz U. M., uznanymi wszak za wiarygodne; ocena dowodów dokonana przez Sąd I instancji w zasadzie w ogóle pomija przedmiotowy dokument, prawidłowa ocena Załącznika Nr 1 winna zostać przeprowadzona z uwzględnieniem faktur VAT złożonych do akt wraz z pozwem i potwierdzających prawidłowość zawartych w Załączniku Nr 1 informacji w zakresie terminów doręczania poszczególnych faktur VAT do spółki (...) oraz - w konsekwencji - również w zakresie ich wymagalności:

-

faktura VAT nr (...) (prezentata przybita na fakturze załączonej do pozwu: 5 września 2011 r., data płatności według załącznika Nr 1: 12 września 2011 r., tj. dokładnie 7 dni po dacie wynikającej z prezentaty);

-

faktura VAT nr (...) (prezentata przybita na fakturze załączonej do pozwu: 21 listopada 2011 r., data płatności według Załącznika Nr 1: 28 listopada 2011 r., tj. dokładnie 7 dni po dacie wynikającej z prezentaty);

-

faktura VAT nr (...) (prezentata przybita na fakturze załączonej do pozwu: 2 grudnia 2011 r., data płatności według Załącznika Nr 1: 9 grudnia 2011 r., tj. dokładnie 7 dni po dacie wynikającej z prezentaty);

-

faktura VAT nr (...) (prezentata przybita na fakturze załączonej do pozwu: 5 stycznia 2012 r., data płatności według Załącznika Nr 1:12 stycznia 2012 r., tj. dokładnie 7 dni po dacie wynikającej z prezentaty)

f)  częściowo błędnej ocenie zeznań świadka W. B. – jako pozbawionych znaczenia w zakresie, w jakim dotyczyły innych kwestii niż zawarcie najmu, zajmowanie nieruchomości pozwanej przez (...) oraz syndyka oraz pozostawanie z pozwaną w związku małżeńskim; tymczasem zeznania tego świadka mają istotne znaczenie dla ustalenia przyczyn i miejsca powstania Załącznika Nr

g)  niepełnej ocenie umowy najmu z dnia 21 lipca 2009 r., tj. ocenie z pominięciem tego, że strony owej umowy umówiły się w § 6 ust. 2, że czynsz będzie płatny miesięcznie, z góry, a więc zapłata czynszu w miesiącu następnym po tym, za który zapłata winna nastąpić, w każdym przypadku oznaczała opóźnienie;

3)  naruszenie przepisu art. 233 § 2 kpc - także poprzez dokonanie szeregu istotnych dla rozstrzygnięcia ustaleń sprzecznych ze zgromadzonym materiałem:

a)  ustalenie, że spółka (...) zajmowała przedmiot najmu bez podstawy prawnej jedynie w okresie czerwca i lipca 2012 r., pomimo, że z materiału dowodowego wynika, że spółka w okresie do ogłoszenia upadłości zajmowała wynajmowane pomieszczenia nieprzerwanie, w tym bez podstawy prawnej w miesiącach: kwietniu, maju, czerwcu i lipcu 2012 r.; dwa miesiące składające się na ten okres Sąd I instancji zatem bezpodstawnie pominął;

b)  nie ustalenie, że pozwanej należy się wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z jej nieruchomości także za miesiące kwiecień i maj 2012 r.;

c)  ustalenie, że na fakturach VAT o numerach: (...) „brak jest dowodu doręczenia czy nadania odbiorcy", podczas gdy w rzeczywistości na fakturach tych (na egzemplarzach dołączonych do pozwu) widnieją dowody doręczenia ich do (...) Sp. z o.o. w postaci przybitych na fakturach potwierdzeń odbioru

d)  ustalenie, że na fakturze VAT nr (...) „brak jest dowodu doręczenia czy nadania odbiorcy", podczas gdy w rzeczywistości na fakturze tej -dołączonej do odpowiedzi na pozew - widnieje dowód doręczenia do (...) Sp. z o.o. w postaci przybitej na fakturze prezentaty z dnia 4 października 2011 r. potwierdzającej jej doręczenie do biura spółki;

e)  ustalenie, że pozwana w tabelach prezentujących sposób wyliczenia odsetek zamieszczonej na k. 206 i 210 akt wskazywała na następujące okresy, za które obliczała odsetki: do 19.07.2012 r." i „od 19.07.2012 r.", podczas gdy w rzeczywistości pozwana w przedmiotowych tabelach wskazała na odsetki obliczone za okres do 18.07.2011 r. (odsetki za okres dawniejszy niż rok przed dniem ogłoszenia upadłości) oraz od 19.07.2011 r. (tj. od 19.07.2011 r. do 19.07.2012 r. - odsetki za ostatni rok przed ogłoszeniem upadłości);

f)  ustalenie, że Sąd oddalił złożony przez pozwaną wniosek o dowód z opinii biegłego - w rzeczywistości postanowienie o oddaleniu przedmiotowego wniosku nie zostało nigdy wydane;

g)  ustalenie, że przedmiotem najmu w okolicznościach sprawy był lokal położony przy ul. (...) o powierzchni 248,88 m2, podczas gdy z treści umowy najmu z dnia 21 lipca 2009 r. wynika, że łączna powierzchnia stanowiąca przedmiot najmu wynosiła 1.428,88 m2 (vide § 1 przedmiotowej umowy najmu: 119,52 m2 + 129,36 m2 + 1180 m2);

h)  ustalenie, że pozwana w dniu 14 września 2012 r. wynajęła spółce (...) Sp. z o.o. lokal położony na ul. (...), o łącznej powierzchni 248,88 m2, podczas gdy w rzeczywistości z samej treści umowy wynika, że wynajęta powierzchnia obejmowała także działkę, na której położony jest budynek i wynosiła w sumie 1.428,88 m2;

i)  nie ustalenie, że pozwana w dniu 20 maja 2013 r. nie tylko zgłosiła do masy upadłości (...) Sp. z o.o. wierzytelności na kwoty 69.262,98 zł oraz 140.967,70 zł, ale również zawiadomiła o tym powoda oraz jego pełnomocnika;

II.  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.;

1)  Naruszenie art. 56 w zw. z art. 659 § 1 kc - poprzez błędną wykładnię i uznanie, że zapłata czynszu najmu jest czynnością prawną podczas gdy w rzeczywistości zapłata czynszu jest jedynie czynnością faktyczną, wykonawczą w stosunku do uprzedniej czynności prawnej, jaką jest samo zawarcie umowy najmu;

2)  Naruszenie art. 128 ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze - poprzez błędną wykładnię i uznanie, że zapłata najmu będąca skutkiem wcześniejszego zdarzenia prawnego - zawarcia umowy najmu na długo przed okresem 6 miesięcy poprzedzających złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości - mieści się w zakresie tego przepisu, także poprzez błędną wykładnię i uznanie, że w zakresie w/w przepisu mieści się zapłata czynszu za miesiące dalsze niż ostatnie 6 miesięcy przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości;

3)  Naruszenie art. 96 ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze - poprzez błędną wykładnię i uznanie, że roszczenie pozwanej wobec (...) sp. z o.o. o zapłatę kwoty 137.760 zł nie może być przedstawione do potrącenia.

Mając na uwadze powyższe zarzuty, wniosła o:

1.  zobowiązanie powoda do złożenia do akt sprawy będących w jego posiadaniu:

- dokumentów księgowych spółki (...) Sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej wskazujących na terminy doręczenia (...) Sp. z o.o. wszystkich faktur VAT wystawionych na tę spółkę przez pozwaną i terminy zaksięgowania tych faktur przez spółkę, będących w jego posiadaniu egzemplarzy wszystkich faktur VAT wystawionych na w/w spółkę przez pozwaną, a następnie przeprowadzenie dowodu z przedmiotowych dokumentów na okoliczność terminów doręczenia do (...) Sp. z o.o. poszczególnych faktur VAT przez pozwana;

2.  zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości;

3.  zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów postępowania przed Sądami I oraz II instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego - według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwana zawarła rozwinięcie poszczególnych, choć nie wszystkich zarzutów.

W odpowiedziach na apelacje strony wniosły wzajemnie o jej oddalenie i orzeczenie o kosztach.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja pozwanej okazała się zasadna jedynie w części, natomiast apelację powoda należało uznać za bezzasadną w całości.

Powód swoje roszczenie po pierwsze wywodził z bezskuteczności z mocy prawa świadczeń spełnionych na rzecz pozwanej E. B. przez Spółkę (...) w postaci czynszu najmu - wobec niewspółmierności wartości tych świadczeń w stopniu rażącym w rozumieniu art. 127 ust. 1 ustawy z dnia 28.02.2003r. Prawa upadłościowego i naprawczego.

Sąd Okręgowy uznał, iż powódka w myśl art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c. nie wykazała, że otrzymane od upadłej Spółki (...) świadczenie jest rażąco wygórowane – powyższe nie zostało zakwestionowane w apelacji powoda.

Po drugie z bezskuteczności z mocy prawa świadczeń spełnionych na rzecz pozwanej przez Spółkę (...) w postaci czynszu najmu w okresie od 05.12.2011r. do 05.06.2012r. jako dokonanych z pozwaną jako małżonkiem reprezentanta upadłego w rozumieniu art. 128 Pr.u.i.n.

W tym zakresie Sąd Okręgowy uznał to roszczenie za słuszne co do zasady.

Prawidłowo sąd ten przyjął, że istotą sporu co do żądania opartego na tej podstawie prawnej stanowiła kwestia, czy comiesięczna zapłata czynszu najmu w wykonaniu umowy najmu zawartej przed okresem sześciu miesięcy przed ogłoszeniem upadłości jest czynnością prawną, czy czynnością faktyczną (jak wynika bowiem z powołanego art. 128 ust. 1 Pr.u.i.n. bezskuteczność dotyczy wyłącznie czynności prawnych, a nie czynności faktycznych).

Sąd I instancji uznał, że powyższa czynność jest czynnością prawną, z czym z kolei nie zgodziła się skarżąca pozwana., która podniosła zarzut. naruszenia art. 56 w zw. z art. 659 § 1 kc poprzez błędną wykładnię i uznanie, że zapłata czynszu najmu jest czynnością prawną podczas gdy w rzeczywistości zapłata czynszu jest jedynie czynnością faktyczną, wykonawczą w stosunku do uprzedniej czynności prawnej, jaką jest samo zawarcie umowy najmu.

Swoje stanowisko uzasadniła tym, że zaplata czynszu była jedynie czynnością następczą i de facto jedynie wykonawczą wobec oświadczeń woli złożonych przez strony w dniu 21 lipca 2009 r., a kreujących umowę najmu, której dotyczy spór, że samo wykonanie zobowiązania nie jest czynnością prawną.

Pozwana dodała, że nie sposób zgodzić się z Sądem I instancji, że charakter najmu przesądza o tym, że zapłata czynszu ma charakter czynności prawnej - gdyby bowiem było tak, jak chce Sąd I instancji, a zapłata czynszu stanowiła czynność prawną z tego względu, że cel w postaci zysku najemcy był objęty wolą stron przy zawieraniu umowy, to konsekwentnie należałoby uznać, że tym sposobem de facto dochodziłoby co miesiąc między wynajmującym a najemcą do zawierania kolejnych umów najmu - co miesiąc wszak następowałaby zapłata czynszu stanowiąca, zdaniem Sądu, czynność prawną.

Nadto wg skarżącej niezależnie od powyższego nawet gdyby, jak zdaje się przyjmować Sąd I instancji, uznać zapłatę czynszu za „element czynności prawnej - umowy najmu", to w takim przypadku powództwo winno być oddalone, bowiem w art. 128 Prawa upadłościowego mowa jest o czynnościach prawnych (a więc - pełnych, kompletnych, dokonywanych „w całości" w okresie 6 miesięcy poprzedzających złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości), a nie jedynie o „elementach czynności prawnych".

Uzupełniając powyższą argumentację pozwana wskazała, że błędnie przyjmuje też Sąd I instancji, iż nie ma znaczenia sama data zawarcia umowy najmu - przeciwnie, data ta ma znaczenie tym większe, że zdaniem Sądu Okręgowego zapłata czynszu nie jest czynnością prawną ale jedynie elementem czynności prawnej w postaci umowy najmu.

Tym bardziej zatem to moment wykreowania tego „elementu podstawowego" czynności prawnej, jakim było zawarcie umowy, jako podstawowe zdarzenie prawne i warunek sine qua non zapłaty czynszu, winien być rozstrzygający dla oceny całości, składającej się - zdaniem Sądu - na czynność prawną.

Pozwana dodała też, że powołuje się ponadto na ugruntowane orzecznictwo Sądu Najwyższego, zgodnie z którym w zakres art. 128 ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze nie wchodzą czynności wypłaty określonych środków przez upadłego, gdy wyplata jest w istocie tylko konsekwencją (skutkiem) innego, wcześniejszego zdarzenia prawnego, będącym źródłem kreującym obowiązek dokonania zapłaty przez

upadłego.

Wg skarżącej o ile można w orzecznictwie doszukać się podobieństw do sprawy niniejszej, to należy wskazać na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 czerwca 2006 r., V CSK 76/06, nadto stan faktyczny sprawy niniejszej był też zgoła inny niż stan faktyczny sprawy, w której Sąd Najwyższy wydał przywołany w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia wyrok z dnia 24 marca 2012 r., II CSK 546/11.

Rozbudowując argumentacją w powyższym zakresie pozwana wskazała, że o ile w okolicznościach tamtej sprawy można było mieć wątpliwości co do tego, czy sporne umowy pożyczek zostały w istocie zawarte, czy też były pozorne, o tyle w sprawie niniejszej nie może być jakichkolwiek wątpliwości co do tego, że umowa z dnia 21 lipca 2009 r. nie była zawarta dla pozoru, lecz stanowiła w pełni prawidłową i skuteczną czynność prawną realizowaną z powodzeniem przez jej strony przez okres ok. 2,5 roku.

Dodała też, że o ile w przypadku pożyczki, której dotyczył spór zakończony przedmiotowym wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 24 maja 2012 r. mogły powstać wątpliwości co do fikcyjności umowy, o tyle w okolicznościach niniejszej sprawy jest absolutnie pewne, że umowa najmu została zawarta prawidłowo, z poszanowaniem obowiązujących przepisów, a także że była ważna i skuteczna, tak więc nie sposób zgodzić się wobec tego z Sądem I instancji co do tego, że stany faktyczne obu spraw są zbliżone.

Z kolei Sąd Okręgowy wskazał, iż stanowisko judykatury co do tego, czy zapłatę czynszu najmu można traktować jako czynności prawne, nie było jednolite, jednocześnie podzielił pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 24.03.2012r. sygn. II CSK 546/11, zgodnie z którym spłata zobowiązania z umowy pożyczki (umówione raty) jest czynnością prawną.

Sąd I instancji uznał, że pogląd zawarty w uzasadnieniu tego wyroku w pełni znajduje odniesienie również i do czynszu najmu, a nie tylko rat pożyczki; analogicznie jak w przypadku rat z umowy pożyczki w przypadku czynszu najmu chodzi o spełnienie świadczenia zaciągniętego na podstawie wcześniej zawartej umowy, a więc można stwierdzić, że na potrzeby oceny, czy spełnienie takiego świadczenia jest czynnością prawną, czy faktyczną, stany faktyczne niniejszej sprawy i sprawy, w której orzekał Sąd Najwyższy, są bardzo zbliżone.

W ocenie Sądu Okręgowego to sama istota umowy najmu przesądza o tym, iż płatność czynszu ma charakter czynności prawnej, a nie faktycznej. Jak wynika bowiem, że umowy najmu zawartej pomiędzy stronami (art. 56 k.c. w zw. z art. 65 k.c.), pozwana zawarła ją w celu osiągnięcia określonego zysku (dochodu), cel ten bez wątpienia był objęty oświadczeniem woli obu stron, skoro strony umówiły się na płatny co miesiąc czynsz - zapłata umówionego czynszu najmu jest więc również elementem czynności prawnej – umowy najmu, wykonywanym okresowo już po zawarciu samej umowy.

Z tego powodu Sąd Okręgowy uznał, iż uiszczanie okresowe umownego czynszu najmu stanowi czynność prawną i w konsekwencji w sprawie ma zastosowanie art. 128 Pr.u.i.n.

Sąd Apelacyjny podziela w całości powyższe rozważania sądu I instancji przyjmując je tym samym za własne, uznając argumentację pozwanej za czysto polemiczną, a nie merytoryczną i jako taką całkowicie nieprzekonującą.

Pozwana mimo podniesienia, że istnieje ugruntowane orzecznictwo Sądu Najwyższego, zgodnie z którym w zakres art. 128 ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze nie wchodzą czynności wypłaty określonych środków przez upadłego, gdy wyplata jest w istocie tylko konsekwencją (skutkiem) innego, wcześniejszego zdarzenia prawnego, będącym źródłem kreującym obowiązek dokonania zapłaty przez

upadłego, to w istocie nie wskazała żadnego orzeczenia na poparcie lansowanej przez siebie powyższej tezy.

Odwołała się jedynie do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 22 czerwca 2006 r. sygn. V CSK 76/06 oraz z dnia 24 marca 2012 r., sygn. II CSK 546/11.

Sąd Najwyższy w swoim wyroku z 24 maja 2012 r., sygn. II CSK 546/11 (w sprawie błędnie wskazywano datę orzeczenia na 24 marca) uznał, że spłata przez spółkę na rzecz małżonka wspólnika i prezesa zarządu, w okresie wskazanym w art. 128 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze pożyczki zaciągniętej wcześniej jest czynnością prawną odpłatną w rozumieniu tego przepisu.

Pozwany w odniesieniu do powyższego orzeczenia całkowicie niezasadnie zarzucił sądowi I instancji, że nie sposób zgodzić się co do tego, że stan faktyczny powyższej sprawy jest zbliżony do niniejszej.

Sąd I Instancji prawidłowo zaakcentował, że analogicznie jak w przypadku rat z umowy pożyczki w przypadku czynszu najmu chodzi o spełnienie świadczenia zaciągniętego na podstawie wcześniej zawartej umowy, a więc można stwierdzić, że na potrzeby oceny, czy spełnienie takiego świadczenia jest czynnością prawną, czy faktyczną, stany faktyczne niniejszej sprawy i sprawy, w której orzekał Sąd Najwyższy, są bardzo zbliżone – tak więc istotne tu były jedynie prawne rozważania co do charakteru czynności zapłaty raty z umowy pożyczki – czynszu najmu , a nie wyrwane z kontekstu samo porównywanie stanów faktycznych obu spraw.

Również z powoływanego przez samą pozwaną orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 22 czerwca 2006 r. sygn. V CSK 76/06 wynika, że czynność wypłaty kwoty należnej dywidendy oraz czynność wypłaty kwoty odsetek od dywidendy są czynnościami prawnymi, bowiem takie działania podjęte są w zamierzonym przez spółkę celu umorzenia spoczywającego na niej zobowiązania, z równoczesną wolą pozwanego wygaszenia jego wierzytelności wobec spółki wskutek przyjęcia zapłaty.

Sąd Najwyższy dodał też, że zarówno w orzecznictwie jak i w piśmiennictwie dominuje pogląd, że spełnienie świadczenia pieniężnego jest w zasadzie czynnością prawną, ponieważ do jej elementów należy zgodna wola obu stron co do spełnienia zobowiązania i co do przyjęcia zapłaty skutkującej jego umorzeniem, co oczywiście zależy od wyrażonej woli zarówno płacącego, jak i przyjmującego zapłatę (zob. wyrok SN z dnia 5 czerwca 1997 r., sygn. akt II CKN 195/97, niepubl., uzasadnienie uchwały SN z dnia 3 kwietnia 1992 r., sygn. akt I PZP 19/92, OSNC 1992/9/166), odmiennego w tym przedmiocie stanowiska zajętego przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 23 kwietnia 1976 r. (III CRN 46/76), krytycznie ocenionego w reprezentatywnym piśmiennictwie, nie podziela skład orzekający w niniejszej sprawie.

Na zakończenie powyższych rozważań należy powołać się również na wyrok Sądu Najwyższego z 14 listopada 2013 r., sygn. IV CSK 157/13, w którym m.in. uznano, że spełnienie świadczenia pieniężnego w wykonaniu zobowiązania należy uznać za czynność prawną w rozumieniu także art. 128 p.u.n.

W uzasadnieniu wskazano, że: „za uzasadniony należy uznać także kasacyjny zarzut naruszenia art. 128 ust. 1 p.u.n. przez błędną wykładnie użytego tam pojęcia "czynności prawnej". Sąd Apelacyjny bowiem uznał, że czynnością prawną w rozumieniu tego przepisu nie jest przelew kwoty pieniężnej, gdyż jest to czynność faktyczna, a zatem nie mogą być skutecznie zaskarżone przez powódkę na podstawie art. 128 p.u.n. czynności dokonania przez przyszłą upadłą przelewu określonych kwot na rzecz strony pozwanej w dniach 18 lutego i 2 marca 2011 r. Stanowisko to pomija, że oba powyższe przelewy dokonane zostały celem spłaty długu strony powodowej wynikającego z realizacji umów kupna - sprzedaży materiałów budowlanych, a w orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że zapłata świadczenia pieniężnego w wykonaniu zobowiązania jest czynnością prawną. Czynnością prawną jest bowiem zdarzenie faktyczne, w skład którego wchodzi przynajmniej jedno oświadczenie woli zmierzające do ustanowienia, zmiany lub zniesienia stosunku prawnego. Czynnością prawną jest więc świadome i celowe zachowanie określonej osoby zmierzające do osiągnięcia wskazanych wyżej skutków cywilnoprawnych. O spełnieniu świadczenia można mówić dopiero wtedy, gdy zostanie ono zaoferowane przez dłużnika i przyjęte przez wierzyciela. Niezależnie od tego, w jakiej formie następuje spełnienie świadczenia pieniężnego: przelewu na konto wierzyciela, czy wręczenia określonej sumy pieniężnej, ze strony dłużnika ma ono na celu wykonanie zobowiązania i zwolnienie się z długu. Wierzyciel przyjmując świadczenie na zaspokojenie określonej wierzytelności, powoduje, że wierzytelność ta gaśnie. Działania obu stron są zatem celowe - nakierowane na wykonanie zobowiązania i zniesienie łączącego je stosunku prawnego. Zawierają więc oświadczenia woli, które mogą być wyrażone przez każde zachowanie ujawniające wolę w sposób dostateczny (art. 60 k.c.). Z tych przyczyn spełnienie świadczenia pieniężnego w wykonaniu zobowiązania należy uznać za czynność prawną w rozumieniu także art. 128 p.u.n. (porównaj między innymi uchwałę z dnia 3 kwietnia 1992 r. I PZP 19/92, OSNC 1992/9/166 oraz wyroki z dnia 7 kwietnia 2005 r. II CK 592/04, OSP 2006/3/36, z dnia 6 listopada 2009 r. I CSK 154/09, niepubl. i z dnia 24 maja 2012 r. II CSK 546/11, OSNC 2013/2/24).

Rozważając we wskazanych wyżej wyrokach z dnia 7 kwietnia 2005 r. II CK 592/04 i z dnia 24 maja 2012 r. II CSK 546/11 na gruncie art. 128 p.u.n. kwestię spłaty zobowiązania, w szczególności spłatę pożyczki, jako czynności prawnej odpłatnej Sąd Najwyższy stwierdził, że w rozumieniu powyższego przepisu zarówno sama umowa pożyczki jest czynnością prawną odpłatną, jak i spłata pożyczki w wykonaniu zobowiązania jest taką czynnością, gdyż celem spełnienia świadczenia jest zwolnienie się z zobowiązania (causa solvendi), co przy odwołaniu się do konstrukcji czynności kauzalnych, charakteryzuje tę czynność, jako odpłatną. Jeżeli spełnione przez przyszłego upadłego świadczenie odpowiada treści jego zobowiązania, następuje zmniejszenie stanu pasywnego przyszłej masy upadłości do wysokości odpowiadającej wysokości spełnionego świadczenia oraz powiększenie majątku wierzyciela o kwotę, o którą był uprzednio uszczuplony.

Taka wykładnia art. 128 p.u.n. uwzględnia także cel i sens tego przepisu. Wprawdzie dopuszczalna jest spłata przez przyszłego upadłego w każdym czasie długu wymagalnego, a spłata długu niewymagalnego jest niedopuszczalna tylko w warunkach określonych w art. 127 ust. 3 p.u.n., lecz przepis art. 128 p.u.n. przewiduje sytuację wyjątkową, gdy chodzi o czynności prawne wywołujące podejrzenie, że są fikcyjne i zostały dokonane w celu wyprowadzenia majątku przyszłego upadłego do powiązanych z nim majątkowo lub osobowo innych podmiotów, kosztem pozostałych wierzycieli. Dlatego należy przyjąć, że spłata długu, dokonana na pół roku przed złożeniem wniosku o upadłość, na rzecz osób bliskich i osób prawnych powiązanych z dłużnikiem kapitałowo lub osobowo, jest na podstawie art. 128 p.u.n. czynnością prawną bezskuteczną wobec masy upadłości także wtedy, gdy dług ten wynikał z umowy zawartej wcześniej. Dla przyszłej masy upadłości i jej wierzycieli wybiórcza spłata, w okresie ochronnym, na rzecz osób bliskich lub powiązanych kapitałowo, wcześniej powstałych zobowiązań pieniężnych, mogłaby mieć znacznie dotkliwsze skutki niż zawarcie w tym czasie z takimi osobami odpłatnych umów. Nie ma więc racjonalnych powodów, aby objąć działaniem wymienionego przepisu jedynie drugą czynność prawną a pierwszą nie”

Sąd Apelacyjny w całej rozciągłości podziela szeroko przytoczone powyżej stanowisko Sądu Najwyższego uznając, że jak najbardziej znajduje ono zastosowanie w niniejszej sprawie

Nie można, więc było uznać za zasadny zarzutu pozwanej, że doszło do naruszenia art. 128 ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze - poprzez błędną wykładnię i uznanie, że zapłata najmu będąca skutkiem wcześniejszego zdarzenia prawnego - zawarcia umowy najmu na długo przed okresem 6 miesięcy poprzedzających złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości mieści się w zakresie tego przepisu.

Zasadnie Sąd Okręgowy uznał, że nie ma żadnego znaczenia, wbrew zarzutom strony pozwanej, że sama umowa najmu zawarta została znacznie dawniej, niż 6 miesięcy przed ogłoszeniem upadłości - to data spełnienia świadczenia, a więc płatności czynszu przesądza o bezskuteczności czynności prawnej, a nie data zawarcia umowy stanowiącej źródło dokonanej czynności.

Podobnie należało podejść do zarzutu błędnej jego wykładni poprzez uznanie, że w zakresie w/w przepisu mieści się zapłata czynszu za miesiące dalsze niż ostatnie 6 miesięcy przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.

W świetle powyższej regulacji istotne jest to, że czynności prawne odpłatne zostały dokonane przez upadłego w terminie sześciu miesięcy przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości – nie zmienia tego fakt, że upadły wskazał, że płatności dotyczą okresu dalszego niż ostatnie 6 miesięcy.

Sąd Okręgowy słusznie też uznał, że co do zasady pozwana kwotę dochodzoną pozwem tj. 137.760 zł powinna zwrócić do masy upadłości upadłej Spółki (...) (art. 134 U.pr.u.i.n.) i że podniesiony przez pozwaną zarzut potrącenia w pewnym zakresie okazał się skuteczny.

Ostatecznie podstawę uznania, iż pozwana skutecznie złożyła oświadczenie o potrąceniu w myśl art. 96 Pr.u.i.n., stanowiło pismo pozwanej z dnia 20.05.2013r. o zgłoszeniu wierzytelności zawierające oświadczenie pozwanej potrącenia kwot: 69.262,98 zł i 140.967,70 zł wraz ze zgłoszeniem na ta okoliczność zarzutów potrącenia (powyższe nie było kwestionowane przez pozwaną).

Co do kwoty 69.262,98 zł pozwana wskazała, iż składają się na nią:

- kwota 374,50 zł tytułem nieuregulowania należności z faktury VAT (...);

- kwota 17.220 zł tytułem nieuregulowanej należności wynikającej z faktury VAT nr (...);

- kwota 27.774,19 zł tytułem odszkodowania za bezumowne korzystanie przez upadłego z lokalu wierzyciela w miesiącach czerwiec-lipiec 2012r. do dnia ogłoszenia upadłości.

- w pozostałej części odsetki.

Natomiast w ocenie Sądu Okręgowego do kategorii wierzytelności istniejących, wymagalnych i objętych oświadczeniem o potrąceniu zaliczyć należy kwotę 374,50zł tytułem brakującej należności z faktury Vat (...), 17.200zł z faktury Vat (...), tj. czynsz za październik 2011r., odsetki od tej kwoty za okres 12.10.2011r. do 18.07.2013r. w kwocie 3.955,90 zł i odszkodowanie za bezumowne korzystanie z lokalu w kwocie 27.774,19 - czyli zarzut potrącenia został uznano za zasadny, a oświadczenie o potrąceniu za skutkujące umorzeniem wierzytelności, co do łącznej kwoty 49.324,59 zł.

W zakresie zarzutu potrącenia co do żądania odsetkowego, to sąd I instancji przyjął za zasadny jedynie zarzut potrącenia odsetek z faktury VAT nr (...) k. 243 od 12.10.2011r. do 18.07.2013r. na kwotę 3.955,90 zł, gdyż tylko on był sprecyzowany (należność ta powtarzała się bowiem zarówno w nocie odsetkowej jak i tabelach).

Dlatego też sąd ten uznał, iż Spółka (...) od 12.10.2011r. do 18.07.2013r. pozostawała w stanie opóźnienia względem pozwanej w płatności kwoty 17.220 zł. i żądanie odsetek było uzasadnione, za wyjątkiem odsetek za jeden dzień tj. za 19.07.2013r. gdyż dnia ogłoszenia upadłości do okresu z art. 92 ust. 1 U.pr.u.i.n. nie wlicza się - tak więc odsetki te w okresie od 12.10.2011r. do 18.07.2013r. wyniosły 3.955,90 zł.

W pozostałej części natomiast skapitalizowane odsetki objęte zarzutem potrącenia, Sąd Okręgowy uznał za objęte nim nieskutecznie.

W uzasadnieniu powyższego wskazał, że: „nie dlatego, że roszczenie takie powstać nie mogło, lecz dlatego, że oprócz odsetek od faktury Vat (...) pozwana nie zachowała konsekwencji w opisywaniu przysługującej jej wierzytelności z tego tytułu, co uniemożliwiło weryfikację wierzytelności w tej części. Pozwana bowiem nie tylko nie zachowała jednolitego stanowiska w toku całego procesu, ale również w sposób tak nieprecyzyjny nakreślała terminy początkowe i końcowe w tabelach jak na k. 206 i k. 210, że w zakresie podniesionego zarzut potrącenia jak w zgłoszeniu wierzytelności z dn. 20.05.2013r. Sąd nie miał w ogóle możliwości merytorycznej kontroli twierdzeń pozwanej w tym względzie.

Żeby skutecznie zgłosić oświadczenie o potrąceniu oraz zarzut potrącenia, należy sprecyzować, że do potrącenia przedstawia się konkretną kwotę odsetek, wynikającą z konkretnych faktur i za konkretny okres, w wysokości określonej w ustawie- czego pozwana nie uczyniła.

Przedstawiony zarzut (z wyjątkiem dotyczącym odsetek w kwocie 3. 955,90 zł za opóźnienie w płatności faktury (...)) tego wymogu nie spełnia, zaś ogólne określenie, że potrąceniem objęte są odsetki i podanie kwoty bez wskazania kryteriów sposobu obliczenia ich wartości, będzie skutkowało nieuwzględnieniem zarzutu potrącenia w tym zakresie.

Wskazać należy również, że w zgłoszeniu wierzytelności z dn. 20.05.2013r. pozwana żądanie potrącenia odsetek co do kwot 12.888,76 zł i 11.005,53 zł k . 197 sformułowała jedynie za okres do 19.07.2012r. Nie wskazała jednak, w jaki sposób obliczyła wskazane sumy odsetek 12.888,76 zł i 11.005,53 zł, gdyż nie wskazała od jakiej kwoty i w jakiej konkretnie wysokości żąda odsetek.

Wskazać nadto należy, że nawet w razie uznania zarzutu potrącenia w zakresie żądania odsetkowego za należycie sprecyzowany ponad kwotę odsetek, wynikających z faktury Vat nr (...), pozwana nie udowodniła wysokości pozostałych odsetek ustawowych.

Zgodnie z § 6 ust 2 umowy najmu "czynsz płatny jest miesięcznie z góry w terminie 7 dni od daty otrzymania przez najemcę wystawionej przez wynajmującego faktury Vat", przy czym pozwana nie udowodniła w przypadku większości złożonych przez nią faktur faktu ich otrzymania przez Spółkę (...).

Część faktur złożonych do akt nie zawiera w ogóle żadnej adnotacji o ich odbiorze, część zaopatrzono jedynie w dowody nadania, co dla ustalenia wysokości odsetek, tj. określenia daty ich odbioru jako momentu wymagalności roszczenia o czynsz określonego w umowie, jest dalece niewystarczające. Konsekwencją powyższego będzie uznanie zarzutu w tym zakresie za nieudowodniony, przy czym wskazać należy, że trudno uznać, aby ciężar dowodu tych okoliczności obciążał inny niż pozwana podmiot. Noty odsetkowe nie mogą bowiem zastąpić dowodu z doręczenia Spółce (...) faktury w konkretnej dacie. Tym bardziej, iż nie można w ocenie Sądu ustalić na jakiej podstawie np. pozwana w nocie odsetkowej jak k. 171 i k. 206 termin płatności oznaczyła jako 27.10.2010r., a już w nocie na k. 210 na dzień 12.09.2011r. – zarówno dla odsetek przed ogłoszeniem upadłości jak i po ogłoszeniu upadłości”.

Jednakże z powyższym stanowiskiem Sądu Okręgowego jak i z przytoczoną na jego poparcie argumentacją nie sposób w świetle materiału dowodowego zebranego i przeprowadzonego w sprawie zgodzić się.

Sad I instancji prawidłowo uznał, że zarzut potrącenia powinien być oceniany z punktu widzenia art. 93-96 Pr.u.i.n. jak też ogólnych reguł Kodeku cywilnego wynikających z art. 489 i 499 i następne k.c. – stanowiących w przedmiocie oświadczenia i zarzutu o potrąceniu.

Sąd Apelacyjny w pełni akceptuje poczynione w tym zakresie teoretyczne, prawne rozważania dokonane przez Sąd Okręgowy.

Sąd Najwyższy w wyroku z 21 czerwca 2012 r., sygn. III CSK 317/11 wskazał, że dla zarzutu potrącenia, jak i innych zarzutów procesowych, także opartych na materialnoprawnych podstawach, przepisy kodeksu postępowania cywilnego nie przewidują żadnych wymagań formalnych, a zatem nie stosuje się do nich wymagań przewidzianych dla pozwu w art. 187 § 1 k.p.c. Swoboda wyboru formy zgłoszenia zarzutu potrącenia (art. 60 k.p.c.) i podleganie jedynie ogólnym wymaganiom dotyczącym zarzutów, nie oznacza jednak dowolności w jego formułowaniu. Poza wymogiem oświadczenia o potrąceniu pozwany powinien zindywidualizować swoją wierzytelność, skonkretyzować jej zakres przedstawiony do potrącenia z wierzytelnością powoda, wskazać przesłanki jej powstania, wymagalności i wysokości oraz dowody w celu ich wykazania. Jeśli pozwany przedstawia do potrącenia więcej niż jedną wierzytelność powinien określić kolejność ich potrącania. Dopuszczona została możliwość objęcia zarzutem potrącenia wierzytelności wątpliwych.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego pozwany, choć w nie idealny, ale mimo wszystko wystarczający sposób uczynił zadość powyższym wymogom potracenia.

Skarżąca odnosząc się w uzasadnieniu apelacji do argumentacji sądu w zakresie niezasadności zarzutu potrącenia całości odsetek wskazała, że wyjaśniła (już w zgłoszeniu wierzytelności - na jego s. 11, k. 206 akt sprawy), że z uwagi na rygory postępowania upadłościowego wierzyciel zgłasza należność w postaci odsetek ustawowych wyłącznie do dnia ogłoszenia upadłości, tj. do 19 lipca 2012 r., w tabeli na tej samej stronie (k. 206 akt), kierując się rygorami postępowania upadłościowego i ze względu na konieczność zaliczenia jej wierzytelności do właściwej kategorii, podzieliła odsetki ustawowe na dwie kategorie tj. odsetki należne za okres dawniejszy niż rok przed ogłoszeniem upadłości, oznaczone w tabeli na k. 206 jako odsetki do 18.07.2011 r. (a nie jak ustalił Sad, odsetki za okres do 19.07.2012 r.) oraz odsetki należne za okres ostatniego roku przed ogłoszeniem upadłości, oznaczone w tabeli na k. 206 jako odsetki od 19.07.2011 r (a nie jak przyjął Sąd, odsetki od 19.07.2012 r.).

Pozwana zaznaczyła też, że zgłasza odsetki należne jedynie za okres do dnia ogłoszenia upadłości spółki (...), kategoria „odsetek od 19.07.2011 r.”, obejmując odsetki naliczone za okres od dnia 19 lipca 2011 r. do dnia 19 lipca 2012 r., a do potrącenia przedstawione zostały wszystkie odsetki, niezależnie od tego, do której z owych dwóch kategorii (za okres dawniejszy niż rok przed ogłoszeniem upadłości czy też za ostatni rok przed tą datą) zostały zaliczone.

Ta samo dotyczy także tabeli na k. 210 akt - tu również pozwana, ze względu na konieczność zaliczenia jej wierzytelności z tytułu odsetek ustawowych do właściwej kategorii wierzytelności w postępowaniu upadłościowym, wskazała dwie kategorie odsetek: naliczonych za okres „do 18.07.2011 r.”, a zatem starszych niż rok przed dniem ogłoszenia upadłości, oraz naliczonych za okres „od 19.07.2011 r.”, do dnia 19 lipca 2012 r., tj. za okres ostatniego roku przed ogłoszeniem upadłości.

Pozwana zaznaczyła też, że już w odpowiedzi na pozew wskazała, że nota odsetkowa została przez nią wystawiona na podstawie Załącznika Nr 1, jednakże ten dokument jest w pełni wiarygodny jedynie w zakresie terminów doręczenia poszczególnych faktur do (...) Sp. z o.o., zaś w pozostałym zakresie zawiera pewne nieścisłości, które następnie przełożyły się na nie do końca precyzyjną treść noty odsetkowej - nieścisłości te zostały jednak wskazane w odpowiedzi na pozew.

Skarżąca podniosła też, że dokładne wyliczenia rzeczywistej wysokości wierzytelności z tytułu odsetek ustawowych pozwana przedstawiła w samej odpowiedzi na pozew (i załączonym do niego zgłoszeniu wierzytelności), obszernie objaśniając swój tok rozumowania, co dodatkowo zobrazowano za pomocą tabel.

Sąd Apelacyjny podzielił zasadność przytoczonej powyżej argumentacji skarżącej powodującej, że żądanie odsetkowe należało uwzględnić w szerszym zakresie aniżeli uczynił to sąd I instancji.

Jednakże zdaniem sądu odwoławczego w powyższym zakresie najistotniejsza była kwestia zapisu § 6 ust. 2 umowy zgodnie z którym czynsz najmu jest płatny miesięcznie z góry w terminie 7 dni od dnia otrzymania przez Najemcą wystawionej przez Wynajmującego faktury VAT.

Prawidłowo stwierdził Sąd I instancji, że obowiązek zapłaty czynszu najmu w przypadku spółki (...) wynikał z samej umowy najmu, lecz nie jest już tak, że kwestia wystawienia faktury miała decydujące znaczenie dla określenia daty początkowej biegu odsetek.

Skoro z samej treści umowy, nie kwestionowanej przez żadną ze stron wynikało, że czynsz jest płatny miesięcznie z góry, to data doręczenia faktury VAT ma dla wymagalności danej faktury za czynsz znaczenie wyłącznie o tyle, o ile faktura ta została doręczona najemcy wcześniej niż 7 dni przed końcem danego miesiąca, w przeciwnym razie, datą wymagalności czynszu za dany miesiąc był ostatni dzień poprzedzającego go miesiąca.

Zgodnie z treścią art. 92 ustęp1 powoływanej powyżej ustawy z masy upadłości mogą być zaspokojone odsetki od wierzytelności, należne od upadłego, za okres do dnia ogłoszenia upadłości.

Skoro zatem odsetki liczone od dnia ogłoszenia upadłości nie mogą być zaspokojone z masy upadłości, to nie należy ich podawać w zgłoszeniu wierzytelności - w zgłoszeniu wierzytelności należy podać odsetki obliczone do dnia ogłoszenia upadłości, tj. bez uwzględnienia tego dnia.

Pozwana przedstawiła do potrącenia odsetki w łącznej wysokości 23.894, 29 zł

- odsetki do dnia 19.07.2012r. za ostatni rok przed ogłoszeniem upadłości 12.888,76 zł i wcześniej 11.005,53 zł.

W większości faktur były wskazywane datą terminy płatności, też były wskazywane korzystniejsze dla powoda terminy, bo wskazywano połowę każdego miesiąca, ale w fakturze (...) w tabeli szczegółowego wyliczenia odsetek, znajdującej się w odpowiedzi na pozew z 3.04.2013 r., błędnie wskazano termin płatności 9.02.2010, powinien być 15.02.2010 – korekta odsetek to 523,16 zł, analogicznie przy fakturze (...) – wskazano termin płatności 12.03.2010, a powinien być 15.03.2010 – po korekcie 663,08, podobnie faktura (...) wskazano 9.12.2011, a na fakturze 10.12.2011, po korekcie – 846,37 zł, na fakturze (...) zapis, że płatność 7 dni od otrzymania faktury VAT – ale zawsze robiono korzystniej dla powoda, bo nie liczono od pierwszego ani od 8 dnia każdego miesiąca, lecz znacznie później, z faktury (...) błędnie policzono odsetki do dnia 19.07.2012, powinno być do 18.07.2012 po korekcie 1723,42.

Czyli należna kwota odsetek liczonych metodą pozwanego tj. do 18.07.2011 wyniosła 11005,53 – 54,75 = 10.950,78, a od 19.07.2011 do 18.07.2012 – wyniosła 12.888,76 – 12,26 = 12.876,50, tak więc łącznie należne pozwanemu odsetki nadające się do potrącenia stanowiły kwotę 23.827, 28 zł

Nadto, tak jak prawidłowo przyjął sąd I instancji do potrącenia nadawała się kwota 374,50 zł tytułem nieuregulowania należności z faktury VAT (...), kwota 17.220 zł tytułem nieuregulowanej należności wynikającej z faktury VAT nr (...), kwota 27.774,19 zł tytułem odszkodowania za bezumowne korzystanie przez upadłego z lokalu wierzyciela w miesiącach czerwiec-lipiec 2012r., co łącznie dawało kwotę 69.195,90 zł.

Po potrąceniu tej kwoty z kwotą dochodzoną pozwem tj. 137.760 pozostawała do zasądzenia kwota 68.564,10 zł.

Z uwagi na stanowisko zajęte przez pozwanego na rozprawie apelacyjnej w dniu 8 maja 2014 roku brak było potrzeby ustosunkowania się do zarzutów apelacyjnych, co do braku zasądzenia przez sąd I instancji wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości za miesiące kwiecień i maj 2012 roku.

Natomiast całkowicie bezzasadny był zarzut pozwanej naruszenie art. 96 ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze poprzez błędną wykładnię i uznanie, że roszczenie pozwanej wobec (...) Sp. z o.o. o zapłatę kwoty 137.760 zł nie może być przedstawione do potrącenia.

Uzasadnienie tych zarzutów tj. że skoro zapłata w/w kwoty była bezskuteczna z mocy prawa, to należności z tytułu faktur VAT o numerach (...) nie zostały nigdy skutecznie wpłacone na rzecz pozwanej, tym samym pozwana ma w takim przypadku wciąż roszczenie o zapłatę należności wynikających z przedmiotowych faktur VAT zostało poczynione w całkowitym oderwaniu od omówionych powyżej regulacji prawa upadłościowego.

Zatem prawidłowo Sąd Okręgowy uznał, że zarzut potrącenia kwoty 140.967,70 zł należało w całości uznać za chybiony, gdyż zgodnie z art. 96 Pr.u.i.n. potrąceniu mogą ulec wyłącznie wierzytelności istniejące, a pozwana nie wykazała istnienia tej wierzytelności.

Obejmuje ona de facto wierzytelność główną 137.760 zł dochodzoną przez powodowego syndyka w niniejszej sprawie oraz wyliczone przez pozwaną od tej kwoty odsetki w związku z bezskutecznością czynności dokonanych przez Spółkę (...), a zwrotu świadczeń z których to czynności dochodzi powód w niniejszej sprawie.

Również zdaniem Sądu Apelacyjnego roszczenie o zasądzenie otrzymanych przez pozwaną kwot w ogóle nie powstało.

Natomiast odnosząc się do apelacji powoda, to w całości nie zasługiwała ona na uwzględnienie.

Powód przedmiotowemu wyrokowi zarzucił naruszenie art. 93 prawa upadłościowego i naprawczego poprzez przyjęcie, że wierzytelność z tytułu bezskutecznej czynności prawnej istniała w dniu ogłoszenia upadłości oraz art. 128 PUiN poprzez przyjęcie dopuszczalności potrącenia, co prowadzi dalej do czynności prawnej bezskutecznej względem masy upadłości.

W uzasadnieniu wskazał, że sąd I instancji uznając za dopuszczalne, dokonane przez pozwaną potrącenie przyjął, iż obie wierzytelności istniały w dniu ogłoszenia upadłości.

Powód wskazał jednakże, iż roszczenie syndyka oparte na przesłance bezskuteczności jest dopiero następstwem ogłoszenia upadłości, wierzytelność powstaje dopiero w dniu ogłoszenia upadłości a dopiero syndykowi służy możliwość wystąpienia z powództwem opartym na bezskuteczności czynności prawnej z mocy prawa. Powództwa oparte na przesłance bezskuteczności, choć są powodziami o świadczenie, to jednak zawierają w sobie implicite żądanie ustalenia, że czynność prawna upadłego była bezskuteczna, a bezskuteczność ta jednak istnieje tylko wtedy, gdy ogłoszono upadłość i postępowanie upadłościowe się toczy.

Tym samym wg skarżącego w okolicznościach niniejszej sprawy nie można zgodzić się z przyjęciem, iż zaistniały przesłanki określone w art. 93 PUiN, dlatego nie doszło do skutecznego potrącenia wierzytelności pozwanej z wierzytelnością upadłego.

Sąd Apelacyjny w powyższym zakresie podziela stanowiska pozwanej zaprezentowane w odpowiedzi na apelację, że nawet gdyby przyjąć, jak chce powód, że wierzytelność syndyka powstaje dopiero z chwilą ogłoszenia upadłości, to i tak spełnione są w okolicznościach sprawy przesłanki stosowania art. 93 ust. 1 Prawa upadłościowego i naprawczego, albowiem przedmiotowy przepis wymaga by „obie wierzytelności istniały w dniu ogłoszenia upadłości), chociażby termin wymagalności jednej z nich jeszcze nie nastąpił.

W odniesieniu do wierzytelności dochodzonej przez syndyka masy upadłości, to także i ona bezspornie istniała już w dniu ogłoszenia upadłości, co zresztą podnosił sam powód.

W zakresie drugiego zarzutu powód wskazał, że zgłoszenie do potrącenia kwot i uznanie tego potrącenia za skuteczne powoduje niejako dokonanie czynności prawnej bezskutecznej w okolicznościach określonych w art. 128 PUiN. Potrącenie to prowadzi do przysporzenia na rzecz strony pozwanej (w wyniku nie zasądzenia od niej dochodzonego w tym zakresie roszczenia) kwoty 27.774,19 zł oraz 3.955,90 zł, co dalej wypełnia dyspozycję art. 128 PUiN.

Dodał też, że w wyniku zatrzymania przez pozwaną wskazanych kwot dochodzi w istocie do dokonania przez upadłego w terminie sześciu miesięcy przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości czynności prawnej bezskutecznej, w hipotetycznej sytuacji zaspokojenia powyższych kwot bezpośrednio przed ogłoszeniem upadłości objęte by one zostały pozwem.

Powyższe uzasadnienie zdaniem Sądu Apelacyjnego jest całkowicie niezasadne, oderwane od istoty regulacji art. 128 PUiN, ma charakter czysto polemiczny, a nie merytoryczny, wystarczające więc będzie jedynie wskazanie, że gdyby nawet przyjąć słuszność takiej argumentacji, to praktycznie eliminowało to by skuteczność podnoszenia w stosunku do upadłego zarzutu potrącenia, co gwarantuje przecież przedmiotowa ustawa.

Mając na uwadze całokształt powyższych rozważań, to Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 kpc zmienił zaskarżony wyrok, w ten sposób, że zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 68.564,10 zł. wraz z ustawowymi odsetki od dnia 31 października 2012 roku do dnia zapłaty, oddalił powództwo w pozostałej części.

W odniesieniu do kosztów procesu, to należało przyjąć, że strona powodowa wygrała proces w 50% i w takim też stosunku, w oparciu o art. 100 kpc rozliczono koszty sądowe oraz wzajemnie zniesiono pomiędzy stronami koszty zastępstwa procesowego.

Na podstawie art. 113 ustęp 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych nakazano pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Szczecinie kwotę 3444 złote tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Na podstawie art. 385 kpc w pozostałej części oddalono apelację pozwanej oraz w całości oddalono apelację powoda.

W zakresie kosztów postępowania apelacyjnego należało przyjąć, że powód przegrał w całości, natomiast pozwana wygrała w 23 % -w oparciu o art. 98 § 1 -3 kpc oraz art. 100 kpc , po wzajemnym rozliczeniu pomiędzy stronami kosztów zasądzono od powoda na rzecz pozwanej kwotę 1359, 06 zł tytułem części kosztów postępowania apelacyjnego.

Dariusz Rystał Wiesława Kaźmierska Agnieszka Sołtyka