Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 kwietnia 2014 roku

Sąd Okręgowy w Tarnowie – Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Natalia Lipińska

Protokolant: st. sekr. sądowy Patrycja Czarnik

po rozpoznaniu w dniu 29 kwietnia 2014 roku w Tarnowie na rozprawie

sprawy z odwołania J. L.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 8 stycznia 2014 roku nr (...)

w sprawie J. L.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o prawo do emerytury

oddala odwołanie.

Sygn. akt IV U 277/14

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Okręgowego w Tarnowie

z dnia 29 kwietnia 2014 r.

Decyzją z dnia 8 stycznia 2014 r., nr (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T., na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153,
poz. 1227 ze zm.) oraz przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.
w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.), odmówił J. L. przyznania prawa do emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że ubezpieczony nie spełnia wymogów określonych w art. 184 powołanej ustawy, od wystąpienia których uzależnione jest nabycie prawa do emerytury, ponieważ na dzień
1 stycznia 1999 r. nie udowodnił ogólnego stażu pracy w wymiarze co najmniej 25 lat, ani też co najmniej 15- letniego stażu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze, a jedynie 11 lat, 7 miesięcy i 9 dni takiej pracy. W stażu pracy
w szczególnych warunkach organ rentowy nie uwzględnił wnioskodawcy okresów zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w G. od
4 października 1974 r. do 31 lipca 1976 r. i od 26 listopada 1982 r. do 31 marca 1983 r. na stanowisku montera oraz od 1 sierpnia 1976 r. do 30 czerwca 1977 r. na stanowisku technika kalkulatora, ponieważ- jak podał- nie można określić rodzaju wykonywanych przez ubezpieczonego w tym czasie prac oraz od 1 kwietnia 1983 r. do 16 maja 1984 r., od
1 stycznia 1988 r. do 10 maja 1988 r. i od 14 grudnia 1990 r. do 28 lutego 1991 r. na stanowiskach starszego kierownika obiektu, kierownika warsztatu i kierownika obiektu, ponieważ stanowiska takie nie zostały wymienione w wykazach stanowiących załącznik
nr 1 do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.

Decyzję tę zaskarżył J. L., domagając się jej zmiany i przyznania mu prawa do emerytury. W uzasadnieniu odwołujący podniósł, że przez co najmniej 15 lat pracował
w szczególnych warunkach w Przedsiębiorstwie(...)
w G.. Na rozprawie w dniu 29 kwietnia 2014 r. ubezpieczony zakwestionował nie doliczenie mu przez organ rentowy do ogólnego stażu pracy okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Bezsporne w niniejszej sprawie było, że odwołujący J. L., urodzony
(...)r., w dniu (...)r. osiągnął 60 lat życia. Na dzień 1 stycznia 1999 r. ubezpieczony udokumentował 24 lata, 5 miesięcy i 25 dni okresów składkowych i nieskładkowych (23 lata, 8 miesięcy i 23 dni okresów składkowych;
9 miesięcy i 2 dni okresów nieskładkowych) oraz staż pracy w szczególnych warunkach
w wymiarze 11 lat, 7 miesięcy i 9 dni z tytułu zatrudnienia od 1 lipca 1977 r. do 31 maja
1978 r., od 1 czerwca 1978 r. do 30 września 1980 r., od 1 października 1980 r. do
30 listopada 1981 r., od 1 grudnia 1981 r. do 25 listopada 1982 r., od 17 maja 1984 r. do
31 grudnia 1984 r., od 1 stycznia 1985 r. do 31 grudnia 1987 r. i od 11 maja 1988 r. do
13 grudnia 1990 r. w Przedsiębiorstwie (...) w G. na stanowiskach mistrza warsztatu, majstra, starszego majstra, mistrza i starszego mistrza.

We wniosku z dnia 7 listopada 2013 r. ubezpieczony wniósł o przyznanie mu prawa do emerytury.

Zaskarżoną decyzją z dnia 8 stycznia 2014 r. ZUS Oddział w T. odmówił J. L. przyznania prawa do tego świadczenia, ponieważ wnioskodawca nie udokumentował zarówno 25- letniego ogólnego stażu pracy, jak i 15- letniego stażu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Ubezpieczony nie jest członkiem OFE.

(okoliczności bezsporne)

Sąd ustalił ponadto następujący stan faktyczny sprawy:

Odwołujący legitymuje się następującymi okresami składkowymi: od 16 sierpnia
1972 r. do 2 sierpnia 1974 r. z tytułu odbycia zasadniczej służby wojskowej, od
4 października 1974 r. do 18 października 1987 r., od 19 października 1987 r. do
24 października 1987 r. i od 25 października 1987 r. do 28 lutego 1991 r. z tytułu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...)w G., od 1 marca 1991 r. do 4 lutego 1992 r., od 27 listopada 1991 r. do 3 grudnia 1991 r., od 5 lutego 1992 r. do
22 listopada 1992 r., od 23 listopada 1992 r. do 18 maja 1993 r., od 19 maja 1993 r. do
31 grudnia 1993 r., od 1 stycznia 1994 r. do 23 stycznia 1998 r. i od 29 kwietnia 1997 r. do
23 stycznia 1998 r. z tytułu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) Spółka Akcyjna w G. Zakład w T. oraz od 12 maja 1998 r. do 31 grudnia 1998 r. z tytułu zatrudnienia w (...)Spółka z o.o. w T.- co daje łącznie 23 lata, 8 miesięcy i 23 dni. Wszystkie te okresy zostały uwzględnione ubezpieczonemu przez organ rentowy w stażu pracy.

dowód:

-

wykaz wprowadzonych okresów ubezpieczonego- k. 20 cz. II akt ZUS,

-

kserokopia książeczki wojskowej- k. 3 cz. I akt ZUS,

-

decyzja o ustaleniu kapitału początkowego z dnia 07.01.2014 r.- k. 22 cz. II akt ZUS,

-

świadectwa pracy z dnia: 28.02.1991 r., 20.01.1998 r. i 31.03.2002 r.- cz. I akt ZUS,

Od 19 października 1987 r. do 24 października 1987 r., od 5 lutego 1992 r. do
22 listopada 1992 r. i od 19 maja 1993 r. do 31 grudnia 1993 r. odwołujący korzystał z urlopu bezpłatnego.

dowód:

-

decyzja o ustaleniu kapitału początkowego z dnia 07.01.2014 r.- k. 22 cz. II akt ZUS,

-

świadectwo pracy z dnia: 20.01.1998 r.- cz. I akt ZUS,

Odwołujący był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...)w G. od 4 października 1974 r. do 31 lipca 1976 r. na stanowisku montera, od
1 sierpnia 1976 r. do 30 czerwca 1977 r. na stanowisku technika kalkulatora, od 26 listopada 1982 r. do 31 marca 1983 r. na stanowisku montera, od 1 kwietnia 1983 r. do 16 maja 1984 r. na stanowisku starszego kierownika obiektu, od 1 stycznia 1988 r. do 10 maja 1988 r. na stanowisku kierownika warsztatu i od 14 grudnia 1990 r. do 28 lutego 1991 r. na stanowisku kierownika obiektu.

dowód:

-

angaże, pisma dotyczące zmian angażu, aneksy- cz. II akt ZUS,

-

świadectwa pracy z dnia: 28.02.1991 r. i 20.01.1998 r.- cz. I akt ZUS,

Przedsiębiorstwo (...)świadczyło usługi na rzecz Zakładów(...)
w T. oraz innych zakładów chemicznych w Polsce. Zajmując stanowisko montera od
4 października 1974 r. do 31 lipca 1976 r. i od 26 listopada 1982 r. do 31 marca 1983 r. odwołujący pracował na terenie Zakładów (...) w T. na wydziałach chloru, saletrzaku i kwasu siarkowego. W tym czasie, stale i w pełnym wymiarze godzin pracował przy montowaniu rur służących do przesyłu mediów, tj. wody, kwasów i pary, na wysokości. Odwołujący przygotowywał rury o średnicy od 40 do 500 mm, frezował ich końcówki, po czym rury te montował na wysokości wykorzystując do tego celu estakady. Pewne prace wnioskodawca realizował na poziomie zerowym, ale były to prace przygotowawcze, immanentnie związane z pracami wykonywanymi na wysokości. Oprócz czynności montera konstrukcji metalowych na wysokości w ramach dobowego wymiaru godzin odwołujący nie realizował żadnych innych prac.

dowód:

-

zeznania odwołującego J. L.- 00:16:11-00:20:22

Na stanowisku technika kalkulatora odwołujący zajmował się w szczególności sporządzaniem kalkulacji na wyroby WPP T. na podstawie cenników oraz prowadzeniem całokształtu gospodarki gazami technicznymi w Zarządzie na terenie Zakładów (...) w T.. Kalkulacje sporządzane były, aby móc zrealizować wyliczenia i wypełnić faktury. Była to praca przy biurku, nie wymagająca żadnej aktywności fizycznej. Zgodnie z pisemnym zakresem czynności, do obowiązków wnioskodawcy na stanowisku technika kalkulatora należało w szczególności: sporządzanie kalkulacji wstępnych i wynikowych na podstawie obowiązujących katalogów i cenników, sporządzanie kalkulacji wstępnych i wynikowych na elementy nietypowe, nie objęte cennikami państwowymi, prowadzenie ewidencji sporządzonych kalkulacji, instruowanie dozoru technicznego i załogi w sprawach zaistniałych nieprawidłowości w kosztach wykonania wyrobu, informowanie nadzoru technicznego i załogi o nowo wprowadzonych i technicznie uzasadnionych normach, wykonywanie i dostarczanie w ustalonych terminach niezbędnych dokumentów wynikających z instrukcji obiegu dokumentów do zainteresowanych komórek w przedsiębiorstwie, wprowadzanie i kontrolowanie przestrzegania obowiązujących norm i stawek, kontrolowanie zaszeregowania robót według obowiązujących norm i cenników, kontrolowanie warunków pracy i obsady stawek roboczych co do zgodności norm pracy, instruowanie majstrów
i innych pracowników w terenie w sprawach normowania pracy celem przestrzegania warunków pracy, będących podstawą przy opracowywaniu norm, opracowywanie kosztorysów, weryfikowanie kosztorysów na zlecenia zewnętrzne i wewnętrzne, sporządzanie tabel zryczałtowanych, prowadzenie szczegółowej ewidencji kosztorysów, wystawianie zleceń roboczych w oparciu o obowiązujące katalogi norm pracy oraz prowadzenie ewidencji wystawianych zleceń.

dowód:

-

pismo dotyczące zmiany angażu z dnia 11.05.1978 r.- cz. II akt ZUS,

-

pisemne zakresy czynności na stanowisku technika ds. normowania
i kalkulacji oraz kalkulatora- cz. II akt ZUS,

-

zeznania odwołującego J. L.- 00:20:22,

Jako kierownik obiektu odwołujący nadzorował pracę podległych mu mistrza
i brygadzistów pracujących przy budowie stacji uzdatniana wody. Podlegało mu łącznie
z mistrzem i brygadzistami ponad 20 osób. Odwołujący miał swoją siedzibę w starej ciepłowni, natomiast obiekt, którym kierował oddalony był od ciepłowni o około 300-400 metrów. Podlegli odwołującemu pracownicy zajmowali się orurowaniem pomp. Prace te wykonywali zarówno pracownicy fizyczni, jak i mistrz i brygadziści. Odwołujący natomiast w ciągu dnia przebywał w budynku starej ciepłowni i tylko trzy razy dziennie wychodził na budowę celem skontrolowania przebiegu prac. Oprócz tego, prowadził ewidencję pracy, sporządzał kalkulacje i szkolił pracowników.

dowód:

-

zeznania odwołującego J. L.- 00:22:43-00:26:56,

Jako kierownik warsztatu produkcji pomocniczej odwołujący nadzorował pracę pracowników fizycznych wykonujących elementy rurociągów i zbiorników dla Zakładów (...) w T. w budynku starej ciepłowni. Podlegało mu maksymalnie
24 pracowników, tj. ślusarzy, monterów i spawaczy, w tym brygadziści, którzy w ramach dobowego wymiaru czasu pracy, w przeciwieństwie do odwołującego, wykonywali te same czynności co pracownicy fizyczni. Pomieszczenie, w którym odwołujący spędzał większość swojego dnia pracy znajdowało się obok warsztatu, na terenie hali.

dowód:

-

zeznania odwołującego J. L.- 00:28:02,

Jako kierownik obiektu na przełomie lat 1990-1991 odwołujący nie miał przypisanego konkretnego obiektu, którym by kierował. Podlegało mu wówczas około 20 pracowników,
tj. monterów, tokarzy i spawaczy, w tym brygadzista, którzy świadczyli pracę na terenie Zakładów (...)w T..

dowód:

-

zeznania odwołującego J. L.- 00:30:03,

W ramach umowy zawartej z Przedsiębiorstwem (...) w G. od 11 maja 1988 r. do 30 września 1988 r. odwołujący pracował na budowie zagranicznej na terenie NRD na stanowisku starszego mistrza.

dowód:

-

umowa o pracę na budowie zagranicznej z dnia 06.05.1988 r.- cz. I akt ZUS,

W ramach umów o pracę na czas określony zawartych z (...)S.A.
w W. od 1 stycznia 1995 r. do 30 czerwca 1995 r. i od 1 stycznia 1996 r. do
31 grudnia 1996 r. odwołujący pracował na budowach zagranicznych na terenie Czech na stanowisku mistrza. W tym czasie stale i w pełnym wymiarze godzin wykonywał te same czynności co podlegli mu spawacze i monterzy konstrukcji metalowych na wysokości.

dowód:

-

umowy o pracę na budowie zagranicznej z dnia: 30.12.1994 r. i 01.01.1996 r.- cz. I akt ZUS,

-

zeznania odwołującego J. L.- 00:35:32,

Stan faktyczny w sprawie Sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów oraz zeznania odwołującego.

Sąd pozytywie ocenił dowody z dokumentów, których autentyczność oraz wiarygodność, jak również poprawność materialna i formalna nie budziły wątpliwości, zaś ich treść i forma nie były kwestionowane przez strony postępowania. Brak było zatem jakichkolwiek podstaw, także takich, jakie należałoby uwzględnić z urzędu, aby dokumentom tym odmówić właściwego im znaczenia dowodowego.

Sąd w całości dał wiarę zeznaniom słuchanego w charakterze strony J. L., który złożył depozycje odnośnie rodzaju czynności wykonywanych w spornych okresach zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) oraz w okresie wyjazdów na budowy eksportowe do Czech. Zeznania te zasługiwały na walor pełnej wiarygodności, gdyż były jasne, logiczne, wewnętrznie spójne i znalazły potwierdzenie w zgromadzonych w sprawie dokumentach. Waloru wiarygodności tym zeznaniom nie odbiera fakt, że wnioskodawca twierdził, iż jego praca na stanowiskach kierowniczych była pracą w szczególnych warunkach. Wszak trzeba mieć na uwadze, że jest to subiektywna ocena dokonana przez stronę, a dotyczy kwestii, które stanowią przedmiot rozstrzygnięcia w sprawie. Ostateczna zatem ocena, czy na stanowiskach kierowniczych odwołujący wykonywał czy też nie pracę
w szczególnych warunkach dokonana zostanie przez Sąd w oparciu o całokształt zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego.

Pozostałe okoliczności sprawy Sąd uznał za bezsporne, gdyż nie były w żaden sposób kwestionowane przez strony, zaś dokumenty przedstawione na ich stwierdzenie nie budziły wątpliwości Sądu co do ich autentyczności.

Sąd rozważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. z 2013 poz. 1440 ze zm.), ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli: 1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat- dla kobiet i 65 lat- dla mężczyzn oraz 2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (ust. 2).

Wymagany w art. 184 ust. 1 pkt 2 okres składkowy i nieskładkowy przewiduje
art. 27 powołanej ustawy, w świetle którego wynosi on co najmniej 20 lat dla kobiet
i 25 lat dla mężczyzn.

Przepis art. 32 ustawy statuuje natomiast, iż ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 ust. 1. Zgodnie z dyspozycją tego przepisu- za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz
o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Stosownie do treści art. 32 ust. 4 ustawy, wiek emerytalny, o którym mowa
w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych. Mowa tu o rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Jak wynika z § 1 wskazanego rozporządzenia, stosuje się je do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, wymienione w § 4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia.

W myśl § 2 ust. 1, okresami uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu uważa się okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Okresy pracy, o których mowa w ust. 1, stwierdza zakład pracy na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy (ust. 2).

Zgodnie zaś z § 4 ust. 1, prawo do emerytury nabywa pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A rozporządzenia, jeżeli osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn oraz legitymuje się wymaganym okresem zatrudnienia, w tym co najmniej okresem 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Bezsporne w niniejszej sprawie było, że odwołujący osiągnął wiek 60 lat i nie przystąpił do OFE.

Wnioskodawca nie wykazał natomiast przed organem rentowym na dzień 1 stycznia 1999 r. zarówno ogólnego stażu pracy, jak i stażu pracy w szczególnych warunkach.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że przepisy prawa z zakresu ubezpieczeń społecznych są przepisami bezwzględnie obowiązującymi, należy je stosować ściśle
i niedopuszczalna jest tutaj żadna interpretacja rozszerzająca. Przepisy te muszą być bezwzględnie przestrzegane w stosunku do wszystkich nawet, jeśli jawią się one osobie zainteresowanej jako subiektywnie niesprawiedliwe (por. np. wyrok SA w Krakowie z dnia 20 lutego 2013 r., III AUa 1167/12, Legalis nr 733341; wyrok SA w Warszawie z dnia
1 kwietnia 2005 r., III AUa 1605/04, niepubl.).

Jednocześnie zauważyć trzeba, że przyznanie prawa do emerytury warunkowane jest spełnieniem wszystkich wymienionych przez przepisy przesłanek łącznie. Wówczas, na wniosek osoby uprawnionej, organ rentowy wydaje decyzję o przyznaniu prawa do świadczenia. Niespełnienie przez ubezpieczonego ustawowych warunków koniecznych do przyznania świadczenia powoduje wydanie decyzji odmownej. Wydanie takiej decyzji następuje również wtedy, gdy ubezpieczony nie spełnia chociażby jednego z ustawowych warunków niezbędnych do przyznania świadczenia. Nie jest natomiast dopuszczalne
w sprawie z zakresu ubezpieczeń społecznych wydanie wyroku ustalającego spełnienie przez ubezpieczonego niektórych warunków wymaganych do nabycia prawa do świadczenia
i przyznającego to świadczenie pod warunkiem spełnienia pozostałych warunków
w przyszłości. Jak podniósł Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 11 czerwca 2013 r.,
II UK 380/12 ( Legalis nr 745393), sądy ubezpieczeń społecznych nie posiadają uprawnienia do wydawania orzeczenia wstępnego w rozumieniu art. 318 § 1 k.p.c., ponieważ przepisy
o postępowaniu odrębnym w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych nie przewidują,
tj. nie dopuszczają wydawania wyroków wstępnych, o których mowa w art. 318 § 1 k.p.c., „tylko co do samej zasady”, którą byłoby niedopuszczalne „warunkowe” ustalenie uprawnień emerytalnych, bez koniecznego kumulatywnego spełnienia łącznie wszystkich przesłanek (warunków) ich nabycia (por. także wyroki SN: z dnia 8 stycznia 2013 r., I UK 365/12, Legalis nr 710340 i z dnia 9 lutego 2010 r., I UK 262/09, LEX nr 585728). Reasumując,
w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych nie jest dopuszczalne wydanie wyroku ustalającego spełnienie przez ubezpieczonego niektórych warunków wymaganych do nabycia prawa do świadczenia lub wyroku przyznającego to świadczenie pod warunkiem spełnienia pozostałych warunków w przyszłości (por. wyrok SA w Łodzi z dnia 10 października 2013 r., III AUa 20/13, LEX nr 1383460, wyrok SA w Szczecinie z dnia 5 września 2013 r., III AUa 200/13, LEX nr 1381543).

Jak wynika z akt organu rentowego, wnioskodawca wykazał przed ZUS ogólny staż pracy w wymiarze 24 lat, 5 miesięcy i 25 dni okresów składkowych i nieskładkowych
(23 lata, 8 miesięcy i 23 dni okresów składkowych oraz 9 miesięcy i 2 dni okresów nieskładkowych).

Taki też okres składkowy (23 lata, 8 miesięcy i 23 dni) został uwzględniony przez ZUS odwołującemu w decyzji o ustaleniu kapitału początkowego z dnia 7 stycznia 2014 r.
(k. 22 cz. II akt ZUS), której ubezpieczony nie kwestionował.

Na rozprawie w dniu 29 kwietnia 2014 r. wnioskodawca podał co prawda, że organ rentowy do ogólnego stażu pracy nie wliczył mu okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej, jednak jak wynika ze znajdującego się w aktach organu rentowego wykazu wprowadzonych okresów ubezpieczonego (k. 20 cz. II akt ZUS), okres zasadniczej służby wojskowej od 16 sierpnia 1972 r. do 2 sierpnia 1974 r. został uwzględniony wnioskodawcy
w uznanych przez ZUS okresach składkowych, zarówno w decyzji o ustaleniu kapitału początkowego, jak i w zaskarżonej decyzji. O tym, że w tym właśnie czasie w/w odbywał zasadniczą służbę wojskową świadczy treść zalegającej w aktach ZUS kserokopii książeczki wojskowej (k. 3 cz. I akt ZUS). Poza tym, wskazać należy, że już w dniu 27 stycznia 1998 r. składając wniosek o rentę inwalidzką w dołączonym do tego wniosku kwestionariuszu okresów składkowych i nieskładkowych (k. 2 cz. I akt ZUS) odwołujący wymienił jako pierwszy okres odbywania zasadniczej służby wojskowej od 16 sierpnia 1972 r. do
20 sierpnia 1974 r., przedkładając na tę okoliczność kserokopię książeczki wojskowej
(k. 3 cz. I akt ZUS).

Zarówno w decyzji o ustaleniu kapitału początkowego, jak i w zaskarżonej decyzji prawidłowo natomiast organ rentowy nie zaliczył wnioskodawcy do ogólnego stażu pracy okresów korzystania z urlopu bezpłatnego, co miało miejsce od 19 października 1987 r. do
24 października 1987 r., od 5 lutego 1992 r. do 22 listopada 1992 r. i od 19 maja 1993 r. do
31 grudnia 1993 r. (decyzja o ustaleniu kapitału początkowego z dnia 7 stycznia 2014 r., świadectwo pracy z dnia 20 stycznia 1998 r.). Faktu przebywania na takich urlopach wnioskodawca nie kwestionował. Wręcz przeciwnie, na rozprawie w dniu 29 kwietnia 2014 r. potwierdził, że z urlopów takich korzystał.

Okresów takich nie uwzględnia się jednak w stażu pracy.

Okresy urlopów bezpłatnych nie są bowiem ani okresami składkowymi, ani nieskładkowymi w rozumieniu art. 6 i 7 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (por. wyrok SA w Krakowie z dnia
17 października 2013 r., III AUa 403/13, Legalis nr 746611).

Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 12 grudnia 2012 r., III AUa 796/12 ( Legalis nr 733931), podleganie obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu
w ramach stosunku pracy oznacza, że pracodawca ma obowiązek opłacania składek za pracownika, który jest u niego zatrudniony, co z kolei skutkuje zaliczeniem takich okresów do ”okresów składkowych”, od których zależą w przyszłości świadczenia emerytalno-rentowe uregulowane w ustawie. Natomiast okres urlopu bezpłatnego jest, zgodnie z art. 174 § 2 k.p., okresem, który stanowi przerwę w realizacji obowiązków i praw pracowniczych
u pracodawcy, czyli pracodawca nie ma obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne za pracownika. Uwzględniając brzmienie art. 6 i 7 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, okresu urlopu bezpłatnego nie zalicza się zatem ani do okresów składkowych, ani okresów nieskładkowych, chyba że mamy do czynienia z przypadkami określonymi w art. 7 ust. 5 i 8 w/w ustawy.

Zasadnie zatem organ rentowy uznał, że na dzień 1 stycznia 1999 r. ubezpieczony wykazał ogólny staż pracy w wymiarze 24 lat, 5 miesięcy i 25 dni okresów składkowych
i nieskładkowych, tj. 23 lata, 8 miesięcy i 23 dni okresów składkowych obejmujących okresy od 16 sierpnia 1972 r. do 2 sierpnia 1974 r. z tytułu odbycia zasadniczej służby wojskowej, od 4 października 1974 r. do 18 października 1987 r., od 19 października 1987 r. do
24 października 1987 r. i od 25 października 1987 r. do 28 lutego 1991 r. z tytułu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w G., od 1 marca 1991 r. do 4 lutego 1992 r., od 27 listopada 1991 r. do 3 grudnia 1991 r., od 5 lutego 1992 r. do
22 listopada 1992 r., od 23 listopada 1992 r. do 18 maja 1993 r., od 19 maja 1993 r. do
31 grudnia 1993 r., od 1 stycznia 1994 r. do 23 stycznia 1998 r. i od 29 kwietnia 1997 r. do
23 stycznia 1998 r. z tytułu zatrudnienia oraz od 12 maja 1998 r. do 31 grudnia 1998 r.
z tytułu zatrudnienia w (...) Spółka z o.o. w T. oraz okres nieskładkowy w wymiarze 9 miesięcy i 2 dni.

Skoro tak, stwierdzić należało, że wnioskodawca nie spełnił jednej z przesłanek warunkujących prawo do tzw. wcześniejszej emerytury, jaką jest wykazanie na dzień
1 stycznia 1999 r. co najmniej 25- letniego ogólnego stażu pracy.

Nawet zatem, gdyby w/w udowodnił 15- letni staż pracy w szczególnych warunkach, prawo do emerytury i tak by mu nie przysługiwało.

Sąd nie prowadził więc szczegółowego postępowania dowodowego w tym przedmiocie i oddalił wniosek dowodowy odwołującego o dopuszczenie w sprawie dowodu
z przesłuchania świadków. W tym względzie miał na uwadze, że okoliczności sporne zostały w sprawie dostatecznie wyjaśnione w oparciu o zgromadzone dowody. Dopuszczenie dowodu z zeznań świadków na okoliczność wykonywania przez odwołującego pracy w szczególnych warunkach w sytuacji, gdy nie wykazał on przed sądem ogólnego stażu pracy, jako przesłanki koniecznej do przyznania mu prawa do tzw. wcześniejszej emerytury, zmierzałoby zatem tylko do przewłoki postępowania.

Pomimo to zauważyć należy, że przed ZUS ubezpieczony wykazał staż pracy
w szczególnych warunkach w wymiarze 11 lat, 7 miesięcy i 9 dni.

Do stażu tego ZUS nie doliczył mu okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w G. od 4 października 1974 r. do 31 lipca 1976 r. i od 26 listopada 1982 r. do 31 marca 1983 r. na stanowisku montera oraz od 1 sierpnia 1976 r. do 30 czerwca 1977 r. na stanowisku technika kalkulatora, ponieważ nie można- jak podał- określić rodzaju wykonywanych przez ubezpieczonego w tym czasie prac oraz od 1 kwietnia 1983 r. do 16 maja 1984 r., od 1 stycznia 1988 r. do 10 maja 1988 r. i od 14 grudnia 1990 r. do 28 lutego 1991 r. na stanowiskach starszego kierownika obiektu, kierownika warsztatu
i kierownika obiektu, ponieważ stanowiska takie nie zostały wymienione w wykazach stanowiących załącznik nr 1 do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.

W ocenie Sądu, do stażu pracy w szczególnych warunkach można by doliczyć wnioskodawcy okres zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) na stanowisku montera od 4 października 1974 r. do 31 lipca 1976 r. i od 26 listopada 1982 r. do 31 marca 1983 r. Jak bowiem wskazał słuchany w charakterze strony J. L., w tym czasie stale i w pełnym wymiarze godzin pracował on przy montowaniu konstrukcji metalowych na wysokości, która to praca wymieniona została w Dziale V, zatytułowanym: „W budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych” poz. 5 (prace przy montażu konstrukcji metalowych na wysokości), wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia
7 lutego 1983 r.

Takiej kwalifikacji pracy ubezpieczonego nie zmienia fakt, że wnioskodawca pewne czynności- jak wskazał- wykonywał na poziomie zerowym. Trzeba mieć bowiem na uwadze, że były to prace przygotowawcze, immanentnie związane z pracami wykonywanymi na wysokości. Jak zaś podniósł Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 12 kwietnia 2012 r.,
II UK 233/11 (OSNP 2013/7-8/86), jeśli czynności wykonywane w warunkach nienarażających na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia mają charakter incydentalny, krótkotrwały, uboczny w stosunku do czynności podstawowych kwalifikowanych jako praca w szczególnych warunkach, to nie ma podstaw, aby tej pracy nie zaliczać do okresu uprawniającego do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym na podstawie art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W wyroku tym Sąd Najwyższy podkreślił, iż od reguły, że nie jest dopuszczalne uwzględnianie do okresów pracy w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, wymaganych do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym, innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej miary czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika, istnieją pewne odstępstwa. Pierwsze
z nich dotyczy sytuacji, kiedy inne równocześnie wykonywane prace stanowią integralną część (immanentną cechę) większej całości dającej się zakwalifikować pod określoną pozycję załącznika do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Drugie zaś odstępstwo dotyczy przypadków, kiedy czynności wykonywane w warunkach nienarażających na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia mają charakter incydentalny, krótkotrwały, uboczny.

Zdaniem Sądu, do stażu pracy w szczególnych warunkach należałoby też wliczyć odwołującemu okres zatrudnienia na budowach zagranicznych w Czechach w ramach umów o pracę na czas określony zawartych z (...)S.A. w W. od 1 stycznia
1995 r. do 30 czerwca 1995 r. i od 1 stycznia 1996 r. do 31 grudnia 1996 r. oraz okres zatrudnienia na budowie zagranicznej na terenie NRD w ramach umowy zawartej
z Przedsiębiorstwem (...)w G. od 11 maja 1988 r. do 30 września 1988 r. W tym czasie bowiem odwołujący zajmował stanowisko mistrza. Okresy pracy na takim stanowisku zostały mu zaś uwzględnione przez organ rentowy. Co więcej, jak wskazał sam ubezpieczony, w tym czasie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał on te same czynności co podlegli mu spawacze (Dział XIV, zatytułowany; „Prace różne”
poz. 12 wykazu A) i monterzy konstrukcji metalowych na wysokości (wymieniony wyżej Dział V, zatytułowany: „W budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych” pkt 5 wykazu A).

Okresy te (od 4 października 1974 r. do 31 lipca 1976 r. i od 26 listopada 1982 r. do 31 marca 1983 r. oraz od 11 maja 1988 r. do 30 września 1988 r., od 1 stycznia 1995 r. do
30 czerwca 1995 r. i od 1 stycznia 1996 r. do 31 grudnia 1996 r.) po doliczeniu ich do wykazanego przed organem rentowy stażu w wymiarze 11 lat, 7 miesięcy i 9 dni dają wnioskodawcy co najmniej 15- letni okres pracy w szczególnych warunkach.

Pracą w takim charakterze nie jest natomiast praca technika kalkulatora, która nie została wymieniona w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.

Podobnie, praca wykonywana na stanowiskach starszego kierownika obiektu, kierownika warsztatu i kierownika obiektu, jak wynika z orzecznictwa Sądu Najwyższego oraz orzecznictwa Sądów Apelacyjnych nie jest pracą w szczególnych warunkach wymienioną w Dziale XIV poz. 24 (dozór inżynieryjno- techniczny na oddziałach
i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie).

W zwrocie „na oddziałach i wydziałach” uwidacznia się ratio legis regulacji przyjętej w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Od pracowników dozoru inżynieryjno- technicznego (wykonywanego na różnych szczeblach zarządzania) wymaga się stałego i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy przebywania w środowisku pracy, w którym zatrudnieni są pracownicy wykonujący prace w szczególnych warunkach- ponieważ właśnie te warunki (a nie rodzaj wykonywanej przez nich pracy) zadecydowały o umieszczeniu ich pracy w wykazie A tego rozporządzenia. W przypadku pracowników dozoru inżynieryjno- technicznego wyższego szczebla (kierowników budów, kierowników grupy robót budowlanych) wykonywanie jakichkolwiek innych prac, np. o charakterze administracyjno- biurowym, typowym dla pełnionej funkcji lub przebywanie w czasie zmiany roboczej z dala od stanowisk pracy wymienionych w wykazie- winno decydować o niezaliczeniu ich pracy do prac wykonywanych w szczególnych warunkach (por. wyrok SA w Gdańsku z dnia 7 marca
2012 r., III AUa 1143/11, Legalis nr 551701).

Warunkiem zatem zaliczenia czynności dozoru do prac wykonywanych
w szczególnych warunkach jest to, żeby nadzór nad pracownikami, którzy wykonują pracę
w szczególnych warunkach był wykonywany bezpośrednio, tj. stale i w pełnym wymiarze godzin przy stanowiskach robotniczych (por. np. postanowienie SN z dnia 2 grudnia 2011 r., III UK 55/11, Legalis nr 471067).

W przypadku odwołującego, jak sam zresztą zeznał, tak nie było.

Mając więc na uwadze, że odwołujący nie wykazał ogólnego stażu pracy w wymiarze co najmniej 25 lat, stwierdzić należało, że decyzja ZUS Oddział w T. z dnia 8 stycznia 2014 r. była zasadna, co skutkowało oddaleniem odwołania na podstawie powołanych przepisów prawa materialnego oraz art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

SSO Natalia Lipińska