Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 9 lipca 2014 roku

Sąd Okręgowy w Tarnobrzegu, II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSO Zygmunt Dudziński

Sędziowie: SSO Grzegorz Zarzycki (spraw.)

SSO Zdzisław Błasiak

Protokolant: st. sekr. sąd. Edyta Bełczowska

po rozpoznaniu na posiedzeniu w dniu 9 lipca 2014r.

sprawy K. K.

podejrzanej o popełnienie przestępstwa z art. 258§1 kk i art. 65§1 kks w zw. z art. 6§2 kks w zw. z art. 37§1 pkt 2 i 5 kks oraz art. 65§3 kks w zw. z art. 65§1 kks

na skutek zażalenia podejrzanej K. K. oraz M. K. jako osoby, której zaskarżone postanowienie bezpośrednio dotyczy - na postanowienie Sądu Rejonowego w Stalowej Woli - VIII Zamiejscowy Wydział Karny z/s w Nisku z dnia 14.05.2014r. o nadaniu klauzuli wykonalności postanowieniu o zabezpieczeniu majątkowym

na podstawie art. 437 § 1i 2kpk

p o s t a n o w i ł:

zmienić zaskarżone postanowienie w ten sposób, że nie uwzględnić wniosku o nadanie klauzuli wykonalności postanowieniu prokuratora Prokuratury Rejonowej del. do Prokuratury Okręgowej w Tarnobrzegu z dnia 14.03.2014r. w sprawie sygn. V Ds. 27/13/Sp(c).

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 14.05.2014r. w sprawie II Kp 43/14 Sąd Rejonowy w Stalowej Woli - VIII Zamiejscowy Wydział Karny z siedzibą w Nisku nadał klauzulę wykonalności postanowieniu wydanemu w dniu 14.03.2014r. przez prokuratora Prokuratury Rejonowej del. do Prokuratury Okręgowej w Tarnobrzegu w sprawie V Ds. 27/13/Sp(c) o zabezpieczeniu majątkowym, służącym zabezpieczeniu wykonania kary 200 stawek dziennych grzywny (wynoszących po 40 zł każda) oraz środka karnego w postaci ściągnięcia kwoty 381.555 zł jako równowartości korzyści majątkowej osiągniętej z przestępstwa. Zabezpieczenie majątkowe miało polegać na obciążeniu hipoteką przymusową do kwoty 389.555 zł, nieruchomości stanowiącej własność podejrzanej K. K. i jej męża M. K. na prawach ustawowej małżeńskiej wspólności majątkowej. Nieruchomość ta położona była w N. przy ul. (...), obejmowała działkę gruntu o nr (...) i powierzchni 0,1654 ha, zabudowaną budynkiem mieszkalnym i budynkami gospodarczymi o łącznej wartości 160.000 zł. Dla nieruchomości prowadzona była księga wieczysta nr (...) przez X Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych z/s w Nisku Sądu Rejonowego w Stalowej Woli.

Przywołane na wstępie postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności zaskarżyli osobistymi zażaleniami podejrzana K. K. oraz jej mąż M. K. jako uprawniona do złożenia zażalenia osoba, której postanowienie bezpośrednio dotyczy (argument z art. 459§3 kpk). Oba zażalenia są tożsamej treści i opierają się na zarzucie obrazy przepisów prawa cywilnego procesowego, tj. art. 743§1 kpc, polegającej przede wszystkim na nadaniu klauzuli wykonalności nieprawomocnemu postanowieniu z dnia 14.03.2014r., gdyż takie postanowienie nie zostało żadnemu ze skarżących doręczone, a przez to nie mieli oni możliwości jego zaskarżenia. W ocenie skarżących brak atrybutu prawomocności postanowienia wykluczał możliwość nadania mu klauzuli wykonalności. Ponadto K. K. i M. K. podnieśli, że doszło do obrazy art. 743§1 kpc także z powodu nadania klauzuli wykonalności na majątek wspólny małżonków, w sytuacji gdy ich zdaniem klauzula taka powinna być nadana wyłącznie do majątku odrębnego podejrzanej K. K..

Skarżący zgodnie wnieśli w swoich zażaleniach o uchylenie zaskarżonego postanowienia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenia wywiedzione przez podejrzaną K. K. i jej męża M. K. zasługują na uwzględnienie. Potrzeba zmiany zaskarżonego postanowienia, polegająca na odmiennym rozstrzygnięciu merytorycznym, nie wynika jednak z argumentów podniesionych przez podmioty skarżące, lecz z oceny prawnej Sądu Odwoławczego w takim zakresie, w jakim Sąd ten władny był działać ponad granicami zaskarżenia i podniesionymi zarzutami.

Nie mają racji skarżący, twierdząc, że klauzula wykonalności może być nadana wyłącznie postanowieniu prawomocnemu. Pogląd ich sprzeczny jest z treścią art. 462§1 kpk, który to przepis wprowadza zasadę atrybutu wykonalności postanowień z chwilą ich wydania. Z kolei zgodnie z treścią art. 795§2 kpc w zw. z art. 292§1 kpk termin do wniesienia zażalenia na postanowienie co do nadania klauzuli wykonalności rozpocząłby swój bieg dla podejrzanej K. K. i jej męża dopiero od dnia doręczenia im zawiadomienia o wszczęciu egzekucji. Na obecnym etapie postępowania karnego (w tym postępowania zabezpieczającego) o prowadzeniu egzekucji z oczywistych względów nie może być jeszcze mowy. W tej sytuacji przedwczesne i bezprzedmiotowe są również rozważania skarżących czy ewentualna egzekucja zabezpieczonych przyszłych rozstrzygnięć i roszczeń prowadzona byłaby z odrębnego majątku podejrzanej K. K., czy też z majątku objętego wspólnością majątkową małżonków K. i M. K..

Istota problemu wynikającego z treści zaskarżonego postanowienia sprowadza się natomiast do postawienia następującego pytania: czy dla wykonania postanowienia Prokuratora o zabezpieczeniu majątkowym konieczne było nadanie temu postanowieniu klauzuli wykonalności przez sąd rejonowy właściwości ogólnej dłużnika? Na tak postawione pytanie odpowiedzieć należy negatywnie.

O ile Sąd I instancji trafnie zauważył, że prawidłowego rozstrzygnięcia wniosku prokuratora o nadanie klauzuli wykonalności poszukiwać należy w treści art. 743 kpc (w zw. z art. 292§1 kpc), o tyle uszło uwadze Sądu I instancji to, że przepis art. 743§1 kpc dotyczy tylko takich postanowień o udzieleniu zabezpieczenia, które podlegają wykonaniu w drodze egzekucji. Tymczasem wykonanie postanowienia prokuratora o zabezpieczeniu majątkowym z dnia 14.03.2014r. wymaga wyłącznie wystąpienia do Sądu Rejonowego w Stalowej Woli jako sądu wieczystoksięgowego o dokonanie wpisu hipoteki przymusowej do księgi wieczystej. W takim postępowaniu sąd nie występuje jako organ egzekucyjny, a dokonanie wpisu hipoteki nie wymaga prowadzenia egzekucji. Hipoteka przymusowa nie jest bowiem rodzajem ani sposobem egzekucji, lecz wyłącznie środkiem zabezpieczenia ułatwiającym jej wyegzekwowanie (por. niepublikowane postanowienie SN z dnia 21.08.2013r. w sprawie II CSK 17/13).

Prawidłowe postępowanie zmierzające do wykonania postanowienia o zabezpieczeniu majątkowym znajduje swoje uregulowanie w treści art. 743§2 kpk, albowiem postanowienie to podlega wykonaniu „w inny sposób” aniżeli w drodze egzekucji. W tej sytuacji wystarczającą podstawą przeprowadzenia postępowania jest zaopatrzenie takiego postanowienia z urzędu we wzmiankę o jego wykonalności, a wzmiankę taką zamieścić powinien prokurator, który wydał to postanowienie.

Realizację postanowienia prokuratora o zabezpieczeniu majątkowym polegającym na obciążeniu nieruchomości hipoteką przymusową szczegółowo omawia postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12.02.2014r. w sprawie IV CSK 275/13 (opublikowane: LEX nr 1441195). Lektura uzasadnienia tego judykatu w pełni przekonuje do postawionej na jego wstępie tezy, że: „wykładnia funkcjonalna i systemowa art. 292§1 kpk w zw. z art. 293§1 kpk w zw. z art. 25§1 i 2 kkw i art. 1§2 kkw prowadzi do wniosku, że do postanowienia prokuratora o zabezpieczeniu przez obciążenie nieruchomości hipoteką przymusową stosuje się art. 743§2 kpc, przy zastrzeżeniu wykładni tego przepisu w sposób uwzględniający cel i funkcje zabezpieczeń stosowanych przez prokuratora w postępowaniu przygotowawczym”.

Na marginesie powyższych rozważań należy wskazać na przepis art. 110 ustawy z dnia 6.07.1982r. o księgach wieczystych i hipotece (teks. jedn.: Dz.U. z 2013r. poz. 707 z późn. zm.). Przepis ten przewiduje możliwość uzyskania hipoteki przymusowej na podstawie postanowienia prokuratora nawet wówczas, gdy nie jest ono ostateczne. Jest to kolejny argument przemawiający przeciwko potrzebie inicjowania postępowania klauzulowego.

Reasumując powyższe rozważania i zapatrywania prawne, należy stwierdzić, że zarówno skierowanie przez Prokuratora wniosku o nadanie klauzuli wykonalności, jak również procedowanie nad tym wnioskiem przez Sąd I instancji, były bezprzedmiotowymi i zbędnymi czynnościami procesowymi. Skoro jednak doszło do wydania postanowienia uwzględniającego wniosek Prokuratora, to w postępowaniu odwoławczym należało orzec odmiennie merytorycznie i wniosku nie uwzględnić. Znalazło to swój wyraz w treści niniejszego orzeczenia, zaś procesowe uzasadnienie rozstrzygnięcia Sądu Odwoławczego umocowane jest w przepisie art. 437§1 i 2 kpk.