Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powód T. L. wniósł o zasądzenie od pozwanego Powiatu(...)kwoty 850 złotych oraz o zasądzenie kosztów procesu. W uzasadnieniu wskazał, że w dniu 29 października 2004 roku i w dniu 15 lutego 2005 r. uiścił w trybie administracyjnym opłaty w wysokości 500 złotych każda za wydanie karty pojazdu, przy rejestracji pojazdu. Powołał się na niezgodność przepisu rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003 roku, na podstawie którego oplata została pobrana, z przepisami ustawy z dnia 20 czerwca 1997 roku prawo o ruchu drogowym i z Konstytucją. Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z dnia 17 stycznia 2006 roku orzekł, iż przepis rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003 roku w sprawie opłat za kartę pojazdu, na podstawie którego pobrana została od powoda powyższa kwota, jest niezgodny z Konstytucją. Zdaniem powoda należna opłata winna wynosić 75 złotych, i pomimo wezwania do zapłaty pozwany nie zwrócił nadpłaconej kwoty w wysokości 425 złotych za każdy pojazd, łącznie 850 zł.

Pozwany w odpowiedzi na pozew wniósł o odrzucenie powództwa w całości i zasądzenie kosztów procesu podnosząc zarzut niedopuszczalności drogi sądowej. Zdaniem pozwanego zmienił się stan prawny, albowiem od dnia 1 stycznia 2010 roku weszła w życie ustawa o finansach publicznych z dnia 27 sierpnia 2009 roku. Zawiera ona definicję środków publicznych, do których należy opłata za kartę pojazdu, do których z kolei zastosowanie w postępowaniu mają przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego oraz ustawy Ordynacja podatkowa.

Sąd Rejonowy w Świeciu VI Zamiejscowy Wydział Cywilny w Tucholi wyrokiem z dnia 27 marca 2013 r. w sprawie VI C 380/13 zasądził od pozwanego Powiatu (...) na rzecz powoda T. L. kwotę 850 zł oraz kwotę 43 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd Rejonowy ustalił i zważył, co następuje:

Powód w dniach 29 października 2004 roku oraz w dniu 15 lutego 2005 r. dokonał pierwszej rejestracji w Polsce używanych pojazdów, sprowadzonych z innego kraju UE. Z tego tytułu za wydanie karty pojazdu uiścił opłatę administracyjną w kwocie 500 złotych za każdy. Pozwany odmówił mu zwrotu kwoty 850 złotych.

Powyższy stan faktyczny był niesporny pomiędzy stronami i wynikał z przedłożonych dokumentów.

Zarzut niedopuszczalności drogi sądowej nie był, w ocenie Sądu I instancji, uzasadniony. Powołana przez pozwanego regulacja w postaci ustawy o finansach publicznych z 2009 roku, zdaniem Sądu, nie wyłącza drogi sądowej. Potwierdził to już dwukrotnie Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 16 maja 2007 roku (sygn. akt III CZP 35/2007) oraz w uchwale z dnia 6 czerwca 2012 roku (sygn. akt III CZP 24/12). Dopuszczalność drogi sądowej w sprawie należy domniemywać (art. 2 k.p.c.) i rozumieć ją stosunkowo szeroko, na co wskazuje bogate orzecznictwo Sądu Najwyższego. W konsekwencji musi istnieć konkretny przepis prawa, który wprost wyznacza dla sprawy drogę administracyjną, jako wyłączną. Takiego wskazania dla spraw związanych z opłatami za kartę pojazdu brak w powołanych przez pozwanego przepisach. Niezależnie od tego nie jest uzasadnione odrzucenie pozwu z uwagi na niedopuszczalność drogi sądowej w sprawie nie mającej cech sprawy cywilnej, ale w której powód przedstawił okoliczności i zdarzenia, które mogą stanowić cywilnoprawne źródło jego żądań (tak Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 24 czerwca 2010 roku w sprawie IV CSK 554/09. Lex nr 738131). Powód swoje roszczenie oparł na instytucji nienależnego świadczenia. Z tych powodów Sąd Rejonowy odmówił odrzucenia pozwu.

W ocenie Sądu I instancji roszczenie powoda było zasadne. Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 2 czerwca 2010 roku (sygn. akt III CZP 37/10, Lex nr 578583), rozważając kwestię zwrotu nienależnie pobranych opłat za kartę pojazdu stwierdził, że rozstrzygnięcie tego zagadnienia wymaga przede wszystkim odpowiedzi na pytanie, czy przepis § 1 ust. 1 rozporządzenia z dnia 28 lipca 2003 roku, na podstawie którego została od powoda pobrana opłata za kartę pojazdu zakupionego na terenie państwa należącego do Unii Europejskiej i sprowadzonego do Polski, był zgodny z prawem wspólnotowym. Zasada pierwszeństwa prawa wspólnotowego zobowiązuje nie tylko sąd danego kraju, ale także organ administracyjny, do stosowania prawa wspólnotowego i odstąpienia od stosowania sprzecznych z nim przepisów prawa wewnętrznego, krajowego, niezależnie od wyroku polskiego Trybunału Konstytucyjnego, który odroczył utratę mocy obowiązującej przepisów rozporządzenia, w drodze wyroku z dnia 17 stycznia 2006 roku. w sprawie o sygnaturze U 6/04. W sprawie zgodności odpowiedniego przepisu rozporządzenia z 2003 roku z prawem wspólnotowym Europejski Trybunał Sprawiedliwości w Luksemburgu w dniu 10 grudnia 2007 roku w sprawie C-134/07, zajął stanowisko, że art. 90 akapit pierwszy WE należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwia się on opłacie takiej, jak przewidziana w § 1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003 roku, która to w praktyce była nakładana w związku z pierwszą rejestracją używanego pojazdu przywiezionego z innego państwa członkowskiego, lecz nie jest nakładana w związku z nabyciem w Polsce używanego pojazdu samochodowego, jeśli jest on tam już zarejestrowany.

Traktat WE jest umową międzynarodową, ratyfikowaną przez RP, która była w odpowiednim trybie ogłoszona w Dzienniku Ustaw. Zgodnie zaś z przepisem art. 91 Konstytucji RP ratyfikowana umowa międzynarodowa, po jej ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw RP, stanowi część krajowego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowana. Także z art. 10 TWE należy wywieść zasadę pierwszeństwa, która nakłada na sąd krajowy obowiązek pominięcia normy prawa krajowego, jeśli stwierdzi, że jest ona sprzeczna z normą wspólnotową. Zasada ta została wprost sformułowana w dotychczasowym orzecznictwie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.

Postanowienie z dnia 10 grudnia 2007 roku ma skutek ex tunc, tj. wywołuje skutek od samego początku obowiązywania niezgodnego z prawem wspólnotowym przepisem. W świetle tego nakładanie opłaty za kartę pojazdu było od samego początku sprzeczne z prawem unijnym. Oznacza to, że kupujący pojazd i rejestrujący go po raz pierwszy w Polsce, nie był w ogóle zobowiązany do uiszczenia tej opłaty. Bez znaczenia zatem na roszczenie z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia pozostaje odroczenie obowiązywania w mocy przepisów rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003 roku przez wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 17 stycznia 2006 roku.

Powyższe postanowienie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z dnia 10 grudnia 2007 roku odnosi się do pełnej wysokości opłaty pobieranej za kartę pojazdu w kwocie 500 złotych, a nie jej części czy różnicy pomiędzy kwotami pobieranymi w tym przedmiocie poprzednio i obecnie.

Uznając, że wykazane zostały przesłanki nienależytego świadczenia z art. 410 § 2 k.c. w zakresie zgłoszonego roszczenia, Sąd Rejonowy zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 850 złotych.

O kosztach procesu orzeczono zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, na podstawie art. 98 k.p.c.

Wyrok Sądu Rejonowego zaskarżył apelacją w całości pozwany zarzucając mu naruszenie art. 2 §§ 1 i 3 k.p.c. i art. 199 § 1 k.p.c. oraz art. 410 § 2 k.c. Z powołaniem na powyższe zarzuty pozwany wnosił o uchylenie wyroku w całości i odrzucenie pozwu ewentualnie o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa i orzeczenie o kosztach procesu za obie instancje.

S ą d O k r ę g o w y z w a ż y ł, c o n a s t ę p u j e :

Apelacja nie jest zasadna.

Sąd Rejonowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne z rozważeniem całokształtu materiału dowodowego zaoferowanego w toku postępowania przez strony bez przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów, o jakiej mowa w art. 233 §1 k.p.c., które to ustalenia Sąd Okręgowy w całości podziela i przyjmuje za własne.

Przystępując do rozpoznania apelacji Sąd Okręgowy w pierwszej kolejności rozpoznał z urzędu kwestię nieważności postępowania z uwagi na niedopuszczalność drogi sądowej (art. 379 pkt 1 k.p.c. w zw. z art. 199 §1 k.p.c. oraz art. 2 k.p.c.).

Pozwany podnosił, że z dniem 1 stycznia 2010 roku weszła w życie ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 roku o finansach publicznych, która w art. 60 zawiera definicję środków publicznych stanowiących niepodatkowe należności budżetowe o charakterze publiczno – prawnym, a w punkcie 7 art. 60 mieści się opłata objęta żądaniem pozwu, gdyż stanowiła dochód pobierany przez samorządową jednostkę budżetową na podstawie odrębnych przepisów. Jednocześnie w art. 67 tej ustawy przewidziano, że do spraw dotyczących należności, o których mowa w art. 60, nieuregulowanych niniejszą ustawą stosuje się przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 roku – Kodeks postępowania administracyjnego i odpowiednio przepisy działu III ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku – Ordynacja podatkowa. Natomiast zgodnie z art. 115 ustawy z dnia 27.8.2009 roku – Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych, do spraw dotyczących niepodatkowych należności budżetowych, o których mowa w art. 60 ustawy o finansach publicznych, wszczętych i nie zakończonych decyzją ostateczną przed dniem wejścia w życie ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe.

W ocenie Sądu Okręgowego, powyższa regulacja nie wyłącza drogi sądowej, którą zgodnie z art. 2 k.p.c. należy domniemywać i jest ona rozumiana szeroko, a jej granicą jest wyraźny przepis prawa, który wprost przewiduje dla konkretnej kategorii spraw jedynie drogę administracyjną.

W tym miejscu przywołać należy pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 24 czerwca 2010 roku w sprawie IV CSK 554/09 (publ. Lex nr 738131), że nie jest uzasadnione odrzucenie pozwu ze względu na niedopuszczalność drogi sądowej w sprawie nie mającej cech sprawy cywilnej, jeżeli powód przedstawił okoliczności i zdarzenia, które mogą stanowić cywilnoprawne źródło jego żądań.

W ocenie Sądu Rejonowego, którą Sąd Okręgowy popiera, roszczenia o zwrot kwoty uiszczonej pozwanemu przez powoda należy upatrywać w przepisach prawa cywilnego, art. 405 i nast. k.c. Natomiast przytoczone przez pozwanego przepisy ustawy o finansach publicznych z 27 sierpnia 2009 roku regulują kwestię pobierania opłat.

Sąd Okręgowy zwraca uwagę, że w podobnej rozpoznawanej sprawie Sąd Okręgowy z uwagi na budzącą wątpliwości kwestię dopuszczalności drogi sądowej o zwrot opłaty za wydanie karty pojazdu po dniu 1 stycznia 2010 roku zwrócił się z pytaniem prawnym do Sądu Najwyższego, który w uchwale z dnia 06 czerwca 2012 roku w sprawie o sygn. III CZP 24/12 zajął stanowisko, że wejście w życie z dniem 1 stycznia 2010 roku ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 roku o finansach publicznych / Dz. U. z 2009 roku, nr 157, poz. 1240 /, która w art. 60 pkt 7, jako środki publiczne stanowiące niepodatkowe należności budżetowe o charakterze publiczno – prawnym wymienia: „dochody pobierane przez państwowe i samorządowe jednostki budżetowe na podstawie innych ustaw”, a w art. 67 do spraw dotyczących należności, o których mowa w art. 60, nieuregulowanych niniejszą ustawą przewiduje stosowanie przepisów ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071, z późn. zm. ⁵⁾) i odpowiednio przepisów działu III ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, z późn. zm. ⁶⁾), nie spowodowało niedopuszczalności drogi sądowej w sprawach o zwrot nienależnie pobranych opłat za karty pojazdu na podstawie rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003 roku w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu (Dz. U. z 2003 roku, nr 137, poz. 1310).

Sąd Okręgowy podzielając powyższe stanowisko Sądu Najwyższego uznał dopuszczalność drogi sądowej w rozpoznawanej sprawie (art. 2 k.p.c.)

W kwestii zgodności § 1 ust.1 rozporządzenia z 2003 r. z prawem wspólnotowym wypowiedział się na pytanie prejudycjalne Sądu Rejonowego w Jaworznie Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, który postanowieniem z dnia 10 grudnia 2007 roku, sygn. akt C-134/07 (Dz. U. UE C 64, poz. 15), orzekł, że art. 90 akapit pierwszy WE należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwia się on opłacie, takiej jak ta przewidziana w §1 ust.1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003 r. w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu, która to opłata w praktyce jest nakładana w związku z pierwszą rejestracją używanego pojazdu samochodowego przywiezionego z innego państwa członkowskiego, lecz nie jest nakładana w związku z nabyciem w Polsce używanego pojazdu samochodowego, jeśli jest on tam już zarejestrowany.

Postanowienie to ma skutek ex tunc, tj. wywołuje skutek retroaktywny. W świetle tego postanowienia nakładanie opłaty za kartę pojazdu było sprzeczne z prawem unijnym i było z nim sprzeczne od samego początku. Oznacza to, że kupujący nie był w ogóle zobowiązany do uiszczenia tej opłaty. Bez wpływu zatem na rozpoczęcie biegu terminu przedawnienia roszczenia z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia pozostaje odroczenie obowiązywania mocy przepisów rozporządzenia z 2003 r. o opłacie za wydanie karty pojazdu przez Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 17 stycznia 2006 r., sygn. akt U 6/04.

Zważyć jednocześnie należy, że sprzeczność przepisów rozporządzeń krajowych z prawem wspólnotowym, wywoływało skutek nieważności tych rozporządzeń ex tunc, dlatego odroczenie przez Trybunał Konstytucyjny utraty mocy obowiązującej przepisów prawa, nie ma znaczenia dla ich nieważności od samego początku.

Z tytułu naruszenia prawa unijnego wchodzi w grę odpowiedzialność odszkodowawcza. Powód jednak wybrał drogę postępowania sądowego w oparciu o teeść art. 405 i n. kc. Pozostaje to w zgodności ze stanowiskiem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 2 czerwca 2010 roku (sygn. akt III CZP 37/10, OSNC 2011/1/2, LEX nr 578583,Biul.SN 2010/6/9).

W konsekwencji, w ocenie Sądu Okręgowego, Sąd Rejonowy prawidłowo uznał, że powód wykazał zaistnienie podstawy domagania się zwrotu nienależnie pobranych opłat na podstawie art. 410 k.c., przyjmując jako datę popadnięcie pozwanego w opóźnienie, datę dnia następnego od wezwania pozwanego pismem do zwrotu uiszczonej opłaty (art. 455 k.c. w zw. z art. 481 k.c.)

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Okręgowy apelację jako niezasadną oddalił na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono w oparciu o art. 98 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c.