Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 15 września 2014 r. Sąd Okręgowy we Wrocławiu w IV Wydziale Karnym- Odwoławczym w składzie:

Przewodniczący: SSO Dorota Kropiewnicka(spr.)
Sędziowie: SSO Krzysztof Głowacki

SSO Małgorzata Szyszko

Protokolant: Aneta Malewska

przy udziale Urzędu Celnego we W. M. J.

po rozpoznaniu na posiedzeniu w dniu 15 września 2014 r. w sprawie oskarżonego M. W.

zażalenia Urzędu Celnego we W. z, dnia 14 lipca 2014 r.

na postanowienie Sądu Rejonowego w Środzie Śląskiej VII Zamiejscowego Wydziału Karnego z siedzibą w W. z dnia 27 maja 2014 r., sygn. akt: VII K 52/14 w przedmiocie umorzenia postępowania na podstawie art. 437 § 1 kpk w zw. z art. 113 § 1 kks

postanowił:

uchylić zaskarżone postanowienie i sprawę przekazać Sądowi Rejonowemu w Środzie Śląskiej VII Zamiejscowemu Wydziałowi Karnemu z siedzibą w W. do ponownego rozpoznania.

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 27 maja 2014 r. Sąd Rejonowy w Środzie Śląskiej VII Zamiejscowy Wydział Karny z siedzibą w W. umorzył postępowanie wobec M. W., uznając że czyn oskarżonego nie wyczerpał ustawowych znamion przestępstwa skarbowego stypizowanego w art. 107 § 1 kks.

Powyższe postanowienie zaskarżył Urząd Celny we W., który zarzucił Sądowi Rejonowemu obrazę przepisów prawa materialnego poprzez błędne przyjęcie, iż przepisy ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych jako niepoddane notyfikacji

przez Komisję Europejską są nieskuteczne i nie mogą stanowić podstawy rozstrzygnięć sądów i na tej podstawie uznanie, że nie można przypisać sprawstwa oskarżonemu M. W. o czyn z art. 107 § 1 kks w zw. z art. 9 § 3 kks

Wskazując na powyższe skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie skarżącego zasługiwało na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu w całości podziela argumentację wyrażoną już kilkukrotnie w toku rozpoznania szeregu innych spraw dotyczących przestępstw skarbowych z art. 107 § 1 kks. Przedmiotem wskazanych postępowań było rozpoznanie zażaleń na postanowienia Sądów Rejonowych, które powołując się na skutki płynące w ich ocenie z wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 19 lipca 2012 r., umarzały postępowania karne, powołując się na argumentację tożsamą ze stanowiskiem Sądu Rejonowego w Środzie Śląskiej VII Zamiejscowego Wydziału Karnego z siedzibą w W..

Wskazać więc należy, że w wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 19 lipca 2012 r. wydanym w połączonych sprawach C-213/11, C-214/11 i C-217/11, na który powołuje się w swoim rozstrzygnięciu Sąd I instancji, nie przesądzono ostatecznie, czy przepisy ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych mają charakter przepisów technicznych w rozumieniu art. 1 pkt 11 dyrektywy 98/34/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 listopada 2006 r. Trybunał orzekł bowiem, że w/w przepisy „stanowią potencjalnie przepisy techniczne", zaś ostateczne ustalenie ich charakteru należy do sądów krajowych z uwzględnieniem tego, czy wprowadzają one warunki mogące mieć istotny wpływ na właściwości lub sprzedaż produktów.

Ewentualne przyjęcie, iż przepis art. 6 ust. 1 ustawy o grach hazardowych ma charakter przepisu technicznego w rozumieniu art. 1 pkt 11 dyrektywy 98/34/WE nie oznacza jednak, że sądy mogą automatycznie odmówić ich stosowania (jako regulacji, do których odsyła art. 107 § 1 k.k.s.) z uwagi na niedopełnienie obowiązku notyfikacji Komisji Europejskiej, albowiem nie wynika to z żadnego wyraźnego przepisu dyrektywy 98/34/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 listopada 2006 r., ani z żadnej regulacji traktatowej. Ponadto wyroki Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wiążą sądy krajowe w konkretnej sprawie rozpatrywanej przez Trybunał, zaś powoływanie się na te wyroki w innych sprawach dokonuje się wyłącznie w drodze uznania mocy argumentów prezentowanych przez Trybunałem oraz autorytetu orzecznictwa tego organu.

Wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z dnia 19 lipca 2012 r. nie stoi na przeszkodzie do badania przez karne sądy krajowe - zgodnie z zasadą samodzielności jurysdykcyjnej wyrażonej w art. 8 k.p.k. - technicznego charakteru poszczególnych przepisów ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych, lecz uznanie przepisu art. 6 ust. 1 u.g.h. za przepis techniczny nie powoduje automatycznego jego wykluczenia z krajowego porządku prawnego.

Wynikający z orzecznictwa (...) obowiązek niestosowania przepisów technicznych uchwalonych w sposób naruszający wymagania dotyczące procesu legislacyjnego wynikające z prawa unijnego, może być realizowany w trybie kontroli konstytucyjności ustanowienia tych przepisów, którą to kontrolę może zainicjować każdy sąd. Naruszenie wynikającego z dyrektywy 98/34/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 listopada 2006 r. obowiązku notyfikacji przepisów technicznych ma charakter naruszenia trybu ustawodawczego, którego konstytucyjność może być badana wyłącznie w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyj nym.

Jeżeli w konkretnym postępowaniu sąd dojdzie do wniosku, że doszło do takiej wadliwości trybu ustawodawczego, może nie stosować tych przepisów tylko w ten sposób, że zawiesi prowadzone postępowanie, w którym miałyby one zostać zastosowane i skieruje stosowne pytanie prawne do Trybunału Konstytucyjnego. Jednak do czasu zainicjowania tej kontroli lub podjęcia przez Trybunał Konstytucyjny stosownego rozstrzygnięcia, brak jest podstaw do odmowy stosowania przepisów ustawy o grach hazardowych, w tym jej art. 6. ust 1.

Analogiczne stanowisko zajmował wielokrotnie Sąd Najwyższy, i to nie tylko w powoływanym przez Sąd Rejonowy postanowieniu z dnia 28 listopada 2013 r. (I KZP 15/13), ale także w wyroku z dnia 8 stycznia 2014 r. (IV KK 183/13) czy wyroku z dnia 28 marca 2014 r. (III KK 447/13). W konsekwencji nieuzasadnione pozostaje stanowisko skarżącej, jakoby w orzecznictwie Sadu Najwyższego zauważalna była w powyższym zakresie zasadnicza zmiana poglądu. Na marginesie warto przy tym wskazać, że do analogicznego problemu, choć z nieco innego punktu widzenia, Sąd Najwyższy nawiązał także w wyroku z dnia 2 kwietnia 2014 r. (V KK 344/13), nie odstępując od wcześniej wypracowanego stanowiska.

W konsekwencji za nieuzasadnioną należało uznać argumentację Sądu I instancji, który jako zasadniczą przesłankę umorzenia prowadzonego w sprawie postępowania wskazał sprzeczność właściwych przepisów ustawy o grach hazardowych z normami wspólnotowymi.

Jednocześnie za wyjątkowo schematyczną uznać należało argumentację Sądu Rejonowego dotyczącą braku możliwości przypisania oskarżonemu zamiaru popełnienia przestępstwa. Nie ulega wątpliwości, że z momentem podjęcia współpracy z (...) sp. z o.o. oskarżony zapoznał się z szeregiem opinii technicznych dotyczących sposobu funkcjonowania oraz charakterystyki przekazywanych mu urządzeń, z których to opinii wynikało, że urządzenia mają charakter czysto zręcznościowy. Podkreślić jednak należy, że z akt sprawy wprost wynika, że przeciwko oskarżonemu toczyło się kilka postępowań sądowych dotyczących podejrzenia popełnienia przestępstwa z art. 107 § 1 kks, które umarzano co do zasady z uwagi na brak notyfikacji właściwych przepisów ustawy o grach hazardowych. Skoro jednak w przeszłości prowadzono wobec oskarżonego postępowania karnoskarbowe, to dla ustalenia rzeczywistej świadomości oskarżonego Sąd Rejonowy powinien był zapoznać się z aktami owych spraw, celem ustalenia, czy w sprawach tych były wydawane opinie biegłych dotyczące hazardowego charakteru urządzeń, które to opinie powinny wywołać u oskarżonego co najmniej uzasadnione obawy o zręcznościowy (a nie hazardowy) charakter wskazanych urządzeń.

Wskazać zresztą należy, że powoływanie się na treść dokumentów przedstawionych przez obronę musi budzić wątpliwości także z innej przyczyny. Dostarczone Sądowi Rejonowemu ekspertyzy mają bowiem charakter dokumentów prywatnych i co do samej zasady nie powinny wyprzedzać sporządzonej w sprawie opinii biegłego. Co prawda Sąd I instancji odwołał się do wskazanych dokumentów wyłącznie w celu zakwestionowania towarzyszącego oskarżonemu zamiaru popełnienia przestępstwa, jednak tym bardziej powinien był wcześniej ustalić, czy oskarżony miał świadomość, iż wydawane w innych sprawach opinie biegłych (o ile takie były) przeczyły wnioskom przedstawionych przez obronę prywatnych opinii i ekspertyz.

Mając na uwadze wszystkie wskazane wyżej okoliczności Sąd Okręgowy nie podzielił stanowiska Sądu I instancji, a w konsekwencji uchylił zaskarżone postanowienie i sprawę przekazał Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania. Ponownie rozpoznając sprawę Sąd Rejonowy ustali, czy przepisy ustawy o grach hazardowych w tej konkretnej sprawie mają charakter techniczny, a zatem czy wprowadzają one warunki mogące mieć istotny wpływ na właściwości lub sprzedaż produktów. Pozytywna odpowiedź na to pytanie pozwoli Sądowi na niezastosowanie tychże przepisów tylko poprzez skierowanie stosownego pytania prawnego do Trybunału Konstytucyjnego z jednoczesnym zawieszeniem prowadzonego postępowania. Do czasu natomiast podjęcia przez Trybunał Konstytucyjny stosownego rozstrzygnięcia Sąd Rejonowy może powstrzymać się od stosowania przepisów ustawy o grach hazardowych. Jednocześnie ewentualne rozważania dotyczące strony podmiotowej czynu oskarżonego muszą zostać poprzedzone przeanalizowaniem dowodów zgromadzonych w innych prowadzonych przeciwko oskarżonemu sprawach karnoskarbowych, co dawać będzie podstawę do całościowej oceny działania oskarżonego.