Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 października 2014 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSR del. Urszula Sipińska-Sęk

Protokolant stażysta Bożena Sobczyk

po rozpoznaniu w dniu 6 października 2014 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie

sprawy z wniosku A. K. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o rentę z tytułu niezdolności do pracy

na skutek odwołania A. K. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 5 marca 2013 r. sygn. (...)

1.  oddala odwołanie,

2.  przyznaje pełnomocnikowi wnioskodawcy adw. T. M. wynagrodzenie w kwocie 73,80 zł (siedemdziesiąt trzy złote dwadzieścia groszy) z tytułu nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej wnioskodawcy z urzędu.

Sygn. akt VU 384/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 15 marca 2013 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w T. odmówił wnioskodawcy A. K. (1) prawa do renty
z tytułu niezdolności do pracy z uwagi na to, że nie posiada on w ostatnim dziesięcioleciu wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego. Organ rentowy podniósł, że wymagany okres ubezpieczenia wnioskodawca spełnił w okresie od 24 września 1989r. do 23 września 1999r., a zatem niezdolność do pracy winna powstać do 23 września 1999 roku. Tymczasem Komisja Lekarska ZUS orzeczeniem z dnia 8 lutego 2013 roku ustaliła, że A. K. (1) jest częściowo niezdolny do pracy, a niezdolność powstała po dniu 23 września 1999 roku.

W odwołaniu, złożonym w dniu 12 marca 2013 A. K. (1) wniósł o zmianę decyzji i przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Jednocześnie podniósł, iż posiada okresy składkowe w wymiarze 30 lat.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział wT.. wniósł o oddalenie odwołania.

Na rozprawie w dniu 15 listopada 2013 roku wnioskodawca wnosił o zaliczenie mu do stażu pracy okresu jego zatrudnienia od 1990 roku do 1994 roku, kiedy pracował u swojej ówczesnej żony W. K..

W piśmie procesowym z dnia 28 listopada 2013 roku wnioskodawca wniósł o zaliczenie mu do stażu pracy okresów, kiedy był zatrudniony na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy:

- od 15 września 1984 roku do 2 listopada 1984 roku, od 8 kwietnia 1985 roku do 1 maja 1985 roku, od 1 czerwca 1987 roku do 31 października 1987 roku w Wytwórni (...) w P.;

- od 15 maja 1990 roku do 23 marca 1993 roku w Hurtowni (...) w P. prowadzonej przez W. K. i A. M..

Na rozprawie w dniu 6 października 2014r. pełnomocnik powoda cofnął wniosek o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka W. K.. Wobec powyższego Przewodnicząca skreślił świadka z listy dodwodów.

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych ustalił następujący stan faktyczny:

A. K. (1) urodził się w dniu (...). Posiada wykształcenie średnie techniczne. Z zawodu jest technologiem szkła – formowacz wyrobów szklanych. W okresie aktywności zawodowej pracował jako formowacz wyrobów szklanych ręcznie, topiarz szkła, zestawiasz surowców szklarskich, pracownik parkingowy, pracownik produkcji, operator wózka widłowego, pracownik ogólnobudowlany.

(dowód: wniosek o rentę k. 1-2 akt ZUS, świadectwa pracy k. 7-13, 15, 17, 19-20, 23, 25, 27, 29,31-32, 34, 36-37, 39, 41-42 akt ZUS, wywiad zawodowy w dokumentacji medycznej k. 22)

W dniu 20 listopada 2012 roku A. K. (1) złożył wniosek o przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

(dowód: wniosek – k. 26 akt ZUS plik II)

Orzeczeniem z dnia 7 stycznia 2013 roku lekarz orzecznik ZUS stwierdził, iż wnioskodawca jest częściowo niezdolny do pracy zarobkowej i niezdolność ta powstała po 23 września 1999 roku. Taki wniosek wywiódł ze stopnia zaawansowania rozpoznanego u niego schorzenia w postaci kardiomiopatii rozstrzeniowej z utrwalonym migotaniem przedsionków w okresie niewydolności serca NYHA oraz stanu po implantacji kardiowertera-defibrylatora w lipcu 2012 roku.

(dowód: orzeczenie lekarza orzecznika ZUS - k. 41 – akt rentowych wraz z dokumentacją medyczną w aktach ZUS)

Wnioskodawca złożył sprzeciw od powyższego orzeczenia i został skierowany na badania do Komisji Lekarskiej. Komisja Lekarska ZUS orzeczeniem z dnia 8 lutego 2013 roku, po zdiagnozowaniu u wnioskodawcy kardiomiopatii w okresie niewydolności układu krążenia II stopnia, migotania przedsionków w wywiadzie oraz stanu po implantacji kardiowertera defibrylatora w ramach prewencji pierwotnej, wydała orzeczenie w którym uznał wnioskodawcę za częściowo niezdolnego do pracy do 31 stycznia 2015 roku ze wskazaniem że nie da się ustalić daty powstania częściowej niezdolności do pracy, ale nie powstała ona do 23 września 1999 roku.

( dowód: orzeczenie z dnia 8.02.2013 r.- k. 45 akt rentowych wraz z dokumentacją medyczną)

W 10-leciu przed zgłoszeniem wniosku o rentę wnioskodawca nie legitymuje się wymaganym okresem ubezpieczeniowym w wymiarze 5 lat. Wymagany 5-letni okres ubezpieczenia wnioskodawca posiada w dziesięcioleciu od 24 września 1989 roku do 23 września 1999 roku.

(dowód: karta przebiegu zatrudnienia – k. 33 akt rentowych, wyliczenia k. 34-37 akt rentowych, odpowiedź na odwołanie – k. 19-20 akt )

Staż pracy wnioskodawcy wynosi 22 lata, 3 miesiące i 11 dni okresów składkowych oraz 11 miesięcy i 19 dni okresów nieskładkowych.

Okresy składkowe ( 22 lata, 4 miesiące i 3 dni) przypadają w okresach:

- 19 września 1974 roku do 8 października 1984 roku – okres zatrudnienia w Hucie (...) w P. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku formowacza wyrobów szklanych ręcznie,

- 2 listopada 1984 roku do 31 maja 1987 roku - w Zakładzie (...), Szlifowania i Malowania (...) w P. w pełnym wymiarze czasu pracy,

- 1 listopada 1987 roku do 9 maja 1990 roku –okres podlegania ubezpieczeniom społecznym z tytułu współpracy przy prowadzeniu działalności gospodarczej w zakresie handlu obwoźnego z W. K.;

- 15 listopada 1993 roku do 31 lipca 1996 roku – okres prowadzenia własnej działalności gospodarczej;

- 1 listopada 1996 roku do 30 listopada 1996 roku – okres prowadzenia własnej działalności gospodarczej;

- 3 maja 1997 roku do 28 sierpnia 1997 roku -okres zatrudnienia w Hucie (...) wP. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku topiarz szkła oraz zestawiasz surowców szklarskich,

- 1 października 1997 roku do 31 marca 1998 roku okres zatrudnienia w firmie (...) w Ś. prowadzonej przez B.,

- 15 grudnia 1998 roku do 14 kwietnia 1999 roku – okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych;

- 21 lutego 2000 roku do dnia 3 kwietnia 2000 roku - okres zatrudnienia w Hucie (...) Spółce cywilnej w W. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku formowacz wyrobów szklanych i ręcznych,

- 5 kwietnia 2000 roku do 11 kwietnia 2000 roku - okres zatrudnienia w Hucie (...) Spółce cywilnej w W. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku formowacz wyrobów szklanych i ręcznych,

- 16 grudnia 2002 roku do 11 lutego 2003 roku - okres prowadzenia własnej działalności gospodarczej;

- 16 marca 2004 roku do 15 września 2004 roku – okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych;

- 1 lutego 2006 roku do 10 marca 2006 roku – okres zatrudnienia u B. A. prowadzącej działalność gospodarczą pod nazwą Przedsiębiorstwo Usługowo handlowe (...) w P. w wymiarze 1/6 etatu na stanowisku pracownika parkingowego,

- 4 grudnia 2007 roku do 10 grudnia 2007 roku, okres zatrudnienia w Agencji Pracy (...) w T. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku pracownik produkcji,

- 19 sierpnia 2008 roku do 14 listopada 2008 roku, okres zatrudnienia w (...) Spółce z o.o. w M. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku operatora wózka widłowego,

- 19 października 2009 roku do dnia 31 stycznia 2010 roku, okres zatrudnienia w firmie (...)-Wykończeniowej (...) I. P. wP.w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku pracownik ogólnobudowlany.

- 9 lutego 2010 roku do dnia 8 lutego 2011 roku – okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych;

- 1 września 2011 roku do dnia 29 marca 2012 roku - okres prowadzenia własnej działalności gospodarczej;

- 28 kwietnia 2012 roku do 22 maja 2012 roku - okres prowadzenia własnej działalności gospodarczej,

-16 czerwca 2012 roku do dnia 8 lipca 2012 roku- okres prowadzenia własnej działalności gospodarczej;

Okresy nieskładkowe ( 11 miesięcy i 19 dni) przypadają w okresach:

- 1 grudnia 1996 roku do 30 kwietnia 1997 roku – okres choroby;

- 12 kwietnia 2000 roku do 30 kwietnia 2000 roku –okres pobierania zasiłku chorobowego;

- 30 marca 2012 roku do 27 kwietnia 2012 roku - okres pobierania zasiłku chorobowego;

- 23 maja 2012 roku do 15 czerwca 2012 roku - okres pobierania zasiłku chorobowego;

- 9 lipca 2012 roku do dnia 14 listopada 2012 roku - okres pobierania zasiłku chorobowego;

(dowód: pismo procesowe organu rentowego k. 57-58, poświadczenie ubezpieczenia k. 9 i k. 13 akt rentowych, świadectwo pracy z dnia 3 sierpnia 1999r. – k. 7 akt kapitałowych, zaświadczenie o zatrudnieniu z 9.10.2003r. – k. 25 akt kapitałowych, zaświadczenie z dnia 1 lutego 2000r. – k. 15 akt kapitałowych, zaświadczenia k. 9 i 11 akt kapitałowych, świadectwo pracy z dnia 10.08. 1999r. – k. 19 akt kapitałowych, świadectwo pracy z dnia 30 kwietnia 2000r. – k. 5 akt rentowych, zaświadczenie z dnia 24 lutego 2005r. – k. 6 akt rentowych , świadectwo pracy z dnia 10 marca 2006r. – k. 7 akt rentowych, świadectwo pracy z dnia 10 grudnia 2007r. – k. 8 akt rentowych, świadectwo pracy z dnia 14 listopada 2008r. – k. 9 akt rentowych, świadectwo pracy z dnia 31 stycznia 2010r. – k. 10 akt rentowych, zaświadczenie z dnia 22 listopada 2012r. – k. 26 akt rentowych, poświadczenie dla celów emerytalno rentowych – k. 31 akt rentowych )

W dniu 4 kwietnia 2000r. wnioskodawca miał nieusprawiedliwioną nieobecność w pracy tj. w Hucie (...) Spółce cywilnej w W..

(dowód: świadectwo pracy z dnia 30 kwietnia 2000r. – k. 5 akt rentowych)

Wnioskodawca prowadził własną działalność gospodarczą w zakresie handlu obwoźnego w okresach od:

a) 15 listopada 1993 roku do 31 października 1998 roku, w tym okresie miał przerwy w opłacaniu składek na ubezpieczenia społeczne:

- od 1 sierpnia 1996r. do 31 października 1996r.- umorzono zaległości składkowe;

- od 1 grudnia 1996r. do 30 kwietnia 1997r. z powodu choroby;

- od 1 maja 1997r. do 2 maja 1997r.- umorzono zaległości składkowe

- 29 sierpnia 1997 roku do 30 września 1997 roku- umorzono zaległości składkowe;

-od 1 kwietnia 1998r. do 31 października 1998r. - umorzono zaległości składkowe;

b ) 1 września 2011r. do 14 listopada 2012r., w tym okresie miał przerwy w opłacaniu składek na ubezpieczenia społeczne:

- 30 marca 2012 roku do 27 kwietnia 2012 roku – z powodu choroby - okres pobierania zasiłku chorobowego;

- 23 maja 2012 roku do 15 czerwca 2012 roku - z powodu choroby - okres pobierania zasiłku chorobowego;

- 9 lipca 2012 roku do dnia 14 listopada 2012 roku - z powodu choroby - okres pobierania zasiłku chorobowego;

(dowód: zaświadczenie z dnia 2.02.2000 r. k. 17 akt kapitałowych, poświadczenie dla celów emerytalnych – k. 71 akt kapitałowych, poświadczenie dla celów emerytalno - rentowych – k. 31 akt rentowych)

W okresie od 15 maja 1990 roku do 23 marca 1993 roku A. K. (1) pomagał swojej żonie W. K. przy prowadzeniu działalności gospodarczej polegającej na handlu owocami i warzywami na targowisku w P. przy ul. (...). A. K. (1) przywoził towar, a jego żona towar ten sprzedawała. Pomoc świadczona przez wnioskodawcę swojej żonie W. K. nie miała sformalizowanego charakteru. W. K. w tym okresie nie zatrudniała wnioskodawcy i nie opłacała składek na ubezpieczenie społeczne z tytułu pomocy wnioskodawcy w prowadzeniu działalności gospodarczej.

W okresie od marca 1993r. do listopada 1993 roku W. K. prowadziła w/w działalność gospodarczą wspólnie z A. M.. Również w tym okresie wspólnicy: A. M. i W. K. nie zatrudnili A. K. (1). A. K. (1) pomagał im – jak w poprzednim okresie - przy prowadzeniu działalności gospodarczej. Jego praca polegała na przywożeniu samochodem Ż. zakupionych warzyw i owoców do hurtowni, gdzie jego żona je sprzedawała. Wspólnicy nie opłacili składek na ubezpieczenie społeczne wnioskodawcy za w/w okres.

(dowód: zeznania świadka A. M. protokół rozprawy z dnia 14 stycznia 2014 roku nagranie od minuty 2.58 do minuty 17.08, zeznania świadka M. K. protokół rozprawy z dnia 4 marca 2014 roku nagranie od minuty 15.48 do minuty 24.54, zeznania świadka K. J. protokół rozprawy z dnia 4 września 2014 roku nagranie od minuty 14.01 do minuty 1949, zeznania świadka A. K. (2) protokół rozprawy z dnia 4 września 2014 roku nagranie od minuty 19.50 do minuty 25.25, zeznania wnioskodawcy – protokół rozprawy z 6 października 2014r. – od minuty 26:57 do minuty 43:08)

W dniu 4 marca 2005 roku wnioskodawca złożył wniosek o ustalenie kapitału początkowego, w którym wskazał że w okresie od 1 czerwca 1990 roku do 14 listopada 1993 roku pozostawał bez pracy i prawa do zasiłku;

(dowód; wniosek k. 1-2, kwestionariusz k. 3-5 akt kapitałowych)

Aktualnie u wnioskodawcy występują następujące schorzenia:

- kardiomiopatia rozstrzeniowa z ciężką dysfunkcją skurczową lewej komory serca z EF 28%,

- stan po implantacji kardiowertera defibrylatora oraz komorowej elektrody defibrylującej w ramach prewencji pierwotnej nagłej śmierci sercowej -10 lipca 2012 roku,

- przewlekłej niewydolności serca hemodynamicznego w II/III klasie wg NYHA,

- napadowe migotanie przedsionków,

- zmiany zwyrodnieniowo-dyskopatyczne kręgosłupa,

- objawowy zespół bólowy w wywiadzie.

Schorzenia kardiologiczne powodują całkowitą niezdolność do pracy od marca 2012 roku do dnia 31 stycznia 2015 roku. Niezdolność do pracy istnieje od marca 2012r , a zatem powstała po 23 września 1999 roku.

Z powodu schorzeń neurologicznych wnioskodawca nie jest niezdolny do wykonywania pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami.

(dowód: opinia biegłej kardiolog M. M. k. 28-30, opinia biegłej neurolog
A. P. k. 34-36)

Sąd Okręgowy dokonał oceny dowodów i zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do treści art. 57 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2013r. poz. 1440 ze zm.) renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki:

1)  jest niezdolny do pracy,

2)  ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy,

3)  niezdolność do pracy powstała w okresach, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 i 2, pkt 3 lit. b), pkt 4, 6, 7 i 9, ust. 2 pkt 1, 3-8 i 9 lit. a), pkt 10 lit. a), pkt 11-12, 13 lit. a), pkt 14 lit. a) i pkt 15-17 oraz art. 7 pkt 1-4, 5 lit. a), pkt 6 i 12, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Zgodnie z przepisem art. 12 powołanej ustawy niezdolną do pracy w rozumieniu ustawy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu.

Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy.

Częściowa niezdolność do pracy polega zaś na utracie w znacznym stopniu zdolności do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

Wyjaśnienie treści pojęcia „pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji” wymaga uwzględnienia zarówno kwalifikacji formalnych (czyli zakresu i rodzaju przygotowania zawodowego udokumentowanego świadectwami, dyplomami, zaświadczeniami), jak i kwalifikacji rzeczywistych (czyli wiedzy i umiejętności faktycznych, wynikających ze zdobytego doświadczenia zawodowego) (tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 września 2006 roku, I UK 103/06 OSNP 2007/17-18/261). Dopiero zatem zmiana zawodu w ramach posiadanych kwalifikacji i brak rokowań odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu dają podstawę do przyznania renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy (por. Sąd Najwyższy w wyrokach z dnia 13 października 2009 roku, II UK 106/09, LEX nr 558589, z dnia 8 maja 2008 roku, I UK 356/07, OSNP 2009/17-18/238, z dnia 11 stycznia 2007 roku, II UK 156/06, OSNP 2008/3-4/45 i z dnia 25 listopada 1998 roku, II UKN 326/98, OSNAP 2000/1/36).

Przy ocenie stopnia i trwałości niezdolności do pracy oraz rokowania, co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się po pierwsze stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, a po drugie możliwości wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne (art. 13 ust. 1) .

Dla ustalenia, czy wnioskodawca jest osobą niezdolną do pracy w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS Sąd z urzędu dopuścił dowód z pisemnej opinii biegłego sądowego z zakresu kardiologii M. M. (3) oraz neurologii A. P. (2) - biegłych z zakresu dziedzin medycyny, w ramach których mieszczą się rozpoznane u niego schorzenia.

Biegli sporządzili opinie po zapoznaniu się z dokumentacją medyczną wnioskodawcy, wynikami dodatkowych badań oraz po przeprowadzeniu jego osobistego badania. Określili w opiniach na jakie schorzenia cierpi obecnie wnioskodawca.

Stan zdrowia neurologicznego wnioskodawcy nie skutkuje jego niezdolnością do pracy. Głównym schorzeniem wnioskodawcy jest schorzenie kardiologiczne i to ono determinuje stan jego zdrowia. U wnioskodawcy występuje kardiomiopatia rozstrzeniowa z ciężką dysfunkcją skurczową lewej komory serca z EF 28%, stan po implantacji kardiowertera defibrylatora oraz komorowej elektrody defibrylującej w ramach prewencji pierwotnej nagłej śmierci sercowej (10 lipca 2012 roku), przewlekła niewydolność serca hemodynamiczna w II/III klasie wg (...) oraz napadowe migotanie przedsionków. Z powodu schorzenia kardiologicznego wnioskodawca jest całkowicie niezdolny do pracy poczynając od marca 2012 roku do 31 stycznia 2015 roku. Brak podstaw do stwierdzenia wcześniejszej daty całkowitej niezdolności do pracy wnioskodawcy. Schorzenie kardiologiczne było przyczyną hospitalizacji wnioskodawcy po raz pierwszy w dniu 23 marca 2012 roku. Następnie wnioskodawca przebywał na Oddziale Kardiologicznym w Szpitalu w P.. w okresie od 30 marca 2012 roku do 6 kwietnia 2012 roku. W trakcie tego pobytu zdiagnozowano u niego kardiomiopatię rozstrzeniową w okresie niewydolności krążenia (...), utrwalone migotanie przedsionków, a także dyskopatię w odcinku szyjnym kręgosłupa ora kamicę pęcherzyka żółciowego. Kolejne wizyty na oddziałach kardiologicznych Szpitala im. (...) w Ł. w dniach 23 maja – 25 maja 2012 roku i 9 lipca do 12 lipca 2012 roku potwierdziły pierwsze rozpoznania oraz ujawniały kolejne schorzenia i skutkowały podjęciem leczenia. W ocenie biegłej powyższy przebieg leczenia wskazuje jednoznacznie, że całkowita niezdolność do pracy wnioskodawcy powstała po 23 września 1999 roku, bowiem istnieje od marca 2012 roku.

Stwierdzenie niezdolności do pracy jest jednak tylko jedną z przesłanek, od których zależy prawo do renty.

I tak, w przypadku stwierdzenia niezdolności do pracy prawo do renty uzależnione jest w dalszej kolejności od:

- powstania niezdolności w enumeratywnie wymienionych okresach składkowych wymienionych w art. 6 ustawy o emeryturach i rentach z FUS lub nieskładkowych wskazanych w art. 7 ustawy lub w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów (art. 57 ustęp 1 pkt 3 ustawy). Spełnienie tego ostatniego warunku tj. powstanie niezdolności do pracy w ciągu 18 miesięcy od ustania okresów ubezpieczenia nie jest wymagane jedynie wobec mężczyzn całkowicie niezdolnych do pracy, którzy udowodnili co najmniej 25 – letni okres składkowy i nieskładkowy. Z tym, że okresy nieskładkowe jak wynika z uchwały Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego - Izby Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 11 stycznia 2012r., I UZP 5/11 przypadające w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy (art. 58 ust. 2 w zw. z art. 58 ust. 1 pkt 5) uwzględnia się w rozmiarze nieprzekraczającym jednej trzeciej okresów składkowych udowodnionych w tym dziesięcioleciu (art. 5 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych).

- udokumentowania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego, który zgodnie z art. 58 ust. 1 pkt 5 ustawy w przypadku ubezpieczonego wynosi 5 lat. Przy czym ten wymagany okres musi przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy ( art. 58 ust. 2 ustawy). Warunku tego od dnia 23 września 2011r. nie wymaga się od ubezpieczonego mężczyzny, który legitymuje się okresem składkowym wynoszącym 30 lat i jest całkowicie niezdolny do pracy. Natomiast do dnia 22 września 2011r. warunku tego nie musiał spełniać ubezpieczony mężczyzna całkowicie niezdolny do pracy legitymujący się 25-letnim okresem składkowym i nieskładkowym.

Biorąc pod uwagę, że całkowita niezdolność do pracy wnioskodawcy – jak wynika z niekwestionowanej przez strony opinii biegłej kardiolog - powstała dopiero w marcu 2012 roku, wymagany 5-letni okres składkowy i nieskładkowy wnioskodawca winien wykazać w ciągu 10 lat przed powstaniem niezdolności do pracy, czyli w okresie od 1 lutego 2002 roku do 28 lutego 2012 roku lub w ciągu 10 lat przed złożeniem wniosku rentę czyli od 20 listopada 2002r. do dnia 19 listopada 2012r. W żadnym z tych okresów wnioskodawca nie wykazał 5 letniego okresu składkowego i nieskładkowego.

Wnioskodawca zakwestionował prawidłowość wyliczenia przez ZUS jego stażu ubezpieczeniowego na 23 lata 2 miesiące i 5 dni w tym: 22 lata, 2 miesiące i 16 dni okresów składkowych oraz 11 miesięcy i 19 dni okresów nieskładkowych. Podniósł, że legitymuje się ponad 30 - letnim okresem składkowym, co oznacza że wymagany 5-letni okres ubezpieczeniowy nie musiałby przypadać w ciągu ostatniego 10-lecia przed wystąpieniem niezdolności do pracy lub złożeniem wniosku o rentę.

Skarżący wniósł o zaliczenie mu do okresów składkowych okresów zatrudnienia:

- od 15 września 1984 roku do 2 listopada 1984 roku, w Wytwórni (...) w P.;

- od 8 kwietnia 1985 roku do 1 maja 1985 roku, w Wytwórni (...) w P.;

- od 1 czerwca 1987 roku do 31 października 1987 roku w Wytwórni (...) w P.

- oraz od 15 maja 1990 roku do 23 marca 1993 roku w Hurtowni (...) wP. u W. K. i A. M..

Zasada kontradyktoryjności postępowania cywilnego, znajdująca swoje źródło w treści 232 k.p.c., przerzuca na strony procesu odpowiedzialność za jego wynik, co oznacza, iż dostarczanie materiału procesowego spoczywa na stronach postępowania. Strony procesu mają dążyć do wyjaśnienia wszystkich istotnych okoliczności sprawy, nie mogą być bierne, gdyż w razie nieuzasadnionej bierności narażają się na sankcję w postaci przegrania procesu. Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach, a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c ) spoczywa na stronie, która z tych faktów wywodzi skutki prawne (art. 6 kc). Powyższe ogólne reguły prowadzenia przez sąd postępowania dowodowego obowiązują także w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych. Powyższe oznacza, że to na wnioskodawcy spoczywał ciężar wykazania, że jego staż ubezpieczeniowy ustalony przez organ rentowy został zaniżony, co miało wpływ na odmowę przyznania mu świadczenia rentowego.

Na wstępie wskazać należy, że organ rentowy zaliczył do okresu zatrudnienia z pierwszego wskazanego przez skarżącego okresu od 15 września 1984 roku do 2 listopada 1984 roku - okres składkowy od 15 września 1984r. do 5 października 1984r. W tym okresie A. K. (1) nie był zatrudniony –jak podnosi - w Wytwórni (...) w P., ale jak wynika ze świadectwa pracy z dnia 3 sierpnia 1999 roku (k. 7 akt kapitałowych) w Hucie (...) w P. w pełnym wymiarze czasu pracy. Jednocześnie mając na uwadze, że wnioskodawca był tam zatrudniony, co potwierdza świadectwo pracy, w okresie od 19 września 1974 roku do 8 października 1984 roku, a nie do 5 października 1984r., jak przyjął organ rentowy, Sąd zaliczył wnioskodawcy do okresu składkowego okres od 6 października 1984r. do 8 października 1984r. (3dni).

Brak natomiast podstaw do zaliczenia wnioskodawcy do okresu zatrudnienia okresu od 9 października 1984r. do 1 listopada 1984r. Wnioskodawca nie dysponuje jakimkolwiek dokumentem potwierdzającym fakt zatrudnienia w tym okresie. Wręcz przeciwnie występując z wnioskiem o ustalenie kapitału początkowego w marcu 2005r. wnioskodawca sam oświadczył, że w Zakładzie (...) w P. pracował dopiero od 2 listopada 1984r. do 31 maja 1987r., co pokrywa się z dokumentacją znajdującą się w aktach kapitałowych. Z tych względów Sąd odmówił wiary zeznaniom wnioskodawcy w części, w której twierdził, że w Zakładzie (...) w P. pracował już w okresie od 15 września 1984 roku do 1 listopada 1984 roku. Z kolei dzień 2 listopada 1984r. organ rentowy zaliczył już wnioskodawcy do stażu pracy jako okres składkowy ( pismo organu rentowego k. 57 akt). Również świadek J. R. nie posiadał szczegółowej wiedzy co do okresu zatrudnienia wnioskodawca w Zakładzie (...) w P.. Wprawdzie zeznał, że skarżący pracował tam w okresie jego zatrudnienia tj. od 1983r. do 1987r., ale zważywszy, że świadek pracował tam do października 1985r. jedynie w soboty i niedziele, na podstawie ustnej umowy, nie mógł widywać wnioskodawcy przy pracy od poniedziałku do piątku, co czyni jego zeznania mało przydatnymi dla sprawy. Tym bardziej, że zeznania co do pracy wnioskodawcy w Hucie (...) w P. już od 1983r. są niewiarygodne w świetle dokumentów, którymi dysponuje wnioskodawca, a z których wynika, że w 1983r. pracował w Hucie (...) w P. w pełnym wymiarze czasu pracy. Skarżący pracował tam od 19 września 1974r. do 8 października 1984r. Nie mógł zatem w tym samym okresie pracować w pełnym wymiarze czasu pracy w innym zakładzie pracy.

Sąd uznał, że w Zakładzie (...) w P. wnioskodawca był zatrudniony na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy jedynie w tym okresie, który wynika z zaświadczenia z dnia 15 marca 2004r. (k. 9 akt kapitałowych) oraz z zaświadczenia z dnia 18 marca 2004r. (k. 13 akt kapitałowych), czyli w łącznym okresie od 2 listopada 1984r. do dnia 31 maja 1987r. Wyłączenie z tego okresu przez organ rentowy okresu od dnia 9 kwietnia 1985r. do 30 kwietnia 1985r. , z tego powodu, że w miesiącu kwietniu 1985r. skarżący przepracował jedynie osiem dni roboczych, jest bezpodstawne. Organ rentowy nie ustalił co legło u podstaw nie świadczenia przez skarżącego pracy w pozostałych dniach kwietnia 1985r. Brak jakiegokolwiek dokumentu, z którego by wynikało, że wnioskodawca miał nieusprawiedliwione nieobecności w pracy w miesiącu kwietniu 1985r. albo aby w tym okresie przebywał na urlopie bezpłatnym. Nie można zatem wykluczyć, że wnioskodawca w spornym okresie od 9 kwietnia do 30 kwietnia 1985r. nie świadczył pracy z powodu choroby. Okresy pobierania wynagrodzenia lub zasiłku z ubezpieczenia społecznego przed 15 listopada 1991r. na podstawie art. 6 ust 2 pkt 1a) ustawy o emeryturach i rentach z FUS uważa się za okresy składkowe. Skoro zatem wnioskodawca w spornym okresie pozostawał w pracowniczym stosunku pracy, a organ rentowy nie ustalił przyczyn nie świadczenia przez niego pracy w okresie od 9 do 30 kwietnia 1985r., to brak było podstaw do wyłączenia tego okresu z okresu składkowego wnioskodawcy przy obliczaniu ogólnego stażu pracy. Dlatego Sąd doliczył wnioskodawcy do okresów składkowych okres od 9 do 30 kwietnia 1985r. w wymiarze 22 dni.

Wnioskodawca nie udowodnił natomiast, aby w Zakładzie (...) w P. pracował dłużej niż to wynika z dokumentów, czyli w okresie od 1 czerwca 1987 roku do 31 października 1987 roku. Z zaświadczenia z dnia 18 marca 2004r. (k. 13 akt kapitałowych) wynika, że wnioskodawca był tam zatrudniony do 31 maja 1987r. Potwierdzeniem tej okoliczności nie mogą być zeznania świadka J. R., gdyż pamiętał on jedynie, że wnioskodawca pracował tam do 1987r., ale nie był w stanie wskazać szczegółowej daty ustania stosunku pracy. Również zeznania świadka G. K. nie miały znaczenia dla ustalenia daty końcowej zatrudnienia wnioskodawcy w w/w hucie. G. K. nigdy nie był zatrudniony w Zakładzie (...) w P., a jedynie współpracował z tym Zakładem przy prowadzeniu własnej działalności. W związku z powyższym bywał na terenie Zakładu w P. w 1987r. i czasem spotykał tam przy pracy wnioskodawcę. Takie zeznania są zbyt mało precyzyjne, aby mogły wpłynąć na ustalenie odmiennej daty końcowej zatrudnienia skarżącego, niż to wynika z dokumentów. Ponadto w załączonym do wniosku o ustalenie wysokości kapitału początkowego kwestionariuszu, skarżący wskazał, że w Zakładzie (...) w P. pracował jedynie do dnia 31 maja 1987r., a nie do 31 października 1987 roku, jak twierdzi obecnie. Pozwala to uznać jego zeznania co do zatrudnienia w Zakładzie (...) w P. w okresie od 1 czerwca 1987 roku do 31 października 1987r. za złożone li tylko na potrzeby niniejszej sprawy, co czyni je niewiarygodnymi.

Sąd nie znalazł także podstaw do zaliczenia wnioskodawcy do okresu składkowego okresu od dnia 1 czerwca 1990 roku do 23 marca 1993 roku. Wprawdzie przesłuchani w sprawie świadkowie: A. M., M. K., K. J., A. K. (2) potwierdzili fakt wykonywania przez wnioskodawcę w tym okresie pracy w zakresie dowozu warzyw i owoców na targowisko położone w P. przy ul. (...) w P. Świadkowie zeznali, że dostarczony przez wnioskodawcę towar był następnie sprzedawany na targu przez jego żonę W. K.. Nie mniej wykazanie przez skarżącego faktu świadczenia pracy na rzecz swojej żony W. K., nie jest wystarczające do uznania tego okresu za okres składkowy, jak chce wnioskodawca. Żaden ze świadków nie wiedział w jakim charakterze wnioskodawca świadczył pracę na rzecz swojej żony tj. czy był przez nią zatrudniony, czy też współpracował z nią przy prowadzeniu działalności gospodarczej. Wnioskodawca nie dysponuje jakimkolwiek dokumentem potwierdzającym fakt zatrudnienia go przez W. K. w charakterze pracownika. Jego zeznania co do zaboru i zniszczenia dokumentów potwierdzających fakt jego zatrudnienia Sąd uznał za gołosłowne, złożone tylko i wyłącznie na potrzeby sprawy. Z dokumentów wynika, że wnioskodawca w tym okresie nie został zgłoszony do ubezpieczenia społecznego i nie zostały opłacone za niego składki na ubezpieczenia. Okoliczność tą przyznał sam skarżący, aczkolwiek twierdząc, że w ten sposób został oszukany obecnie już przez swoją byłą żonę, która utwierdzała go w przekonaniu, że zgłosiła go do ubezpieczenia i opłaca składki. Gdyby jednak tak było, to niewątpliwie wnioskodawca występując w marcu 2005r. z wnioskiem o ustalenia kapitału początkowego wpisał by okres od 1 czerwca 1990 roku do 23 marca 1993 roku jako okres zatrudnienia przez W. K.. Tym bardziej, że wpisał do tego kwestionariusza okres współpracy przy prowadzeniu działalności gospodarczej z W. K. we wcześniejszym okresie, a mianowicie od 1 listopada 1987r. do dnia 31 maja 1990r. Organ rentowy zaliczył wnioskodawcy z tego okresu do okresu składkowego jedynie okres od 1 listopada 1987 roku do 9 maja 1990 roku, gdyż tylko za ten okres zostały opłacone składki na ubezpieczenia społeczne(k. 67 akt kapitałowych). Wnioskodawca tego nie kwestionował. Natomiast co do okresu od 1 czerwca 1990r. do 14 listopada 1993r. wnioskodawca napisał we wniosku o ustalenie kapitału początkowego, że pozostawał bez pracy i bez prawa do zasiłku. Świadczy to o tym, że w spornym okresie wnioskodawca nie był zatrudniony przez W. K., a jedynie pomagał jej przy prowadzeniu działalności gospodarczej, co czyni jego odmienne zeznania gołosłownymi. Tak samo jak w okresie od 24 marca 1993r. do 14 listopada 1993r., kiedy W. K. prowadziła działalność wspólnie z A. M.. A. M. zeznał, że wnioskodawca w okresie od marca 1993r. do listopada 1993r. przywoził towar, który był następnie w ramach prowadzonej przez niego i W. K. działalności sprzedawany, nie mniej nigdy nie był przez nich zatrudniony, a współpraca miała charakter niesformalizowany. Wnioskodawca pomagał żonie przy prowadzeniu działalności gospodarczej, ale nie był zgłoszony do ubezpieczeń społecznych. Tłumaczy to dlaczego we wniosku o ustalenie kapitału początkowego wnioskodawca zaznaczył, że w tym okresie pozostawał bez pracy i prawa do zasiłku. Skarżący doskonale zdawał sobie sprawę ze swojej sytuacji i na to się godził.

W tym miejscu należy przytoczyć utrwalony w orzecznictwie pogląd, iż zaliczenie nieudokumentowanych spornych okresów składkowych z przebiegu ubezpieczenia do stażu ubezpieczeniowego na podstawie zeznań świadków lub przesłuchania strony zainteresowanej jest dopuszczalne tylko w przypadkach nie budzących żadnych wątpliwości, co w przedmiotowej sprawie nie miało miejsca.

Skoro wnioskodawca nie udowodnił, aby był zatrudniony na podstawie umowy o pracę w okresie od 1 czerwca 1990 roku do 23 marca 1993 roku oraz w okresie od 24 marca 1993r. do 14 listopada 1993r., okres ten można rozpatrywać jedynie przez pryzmat art. 5 ustęp 5 w zw. z art. 5 ustęp 4 ustawy o emeryturach i rentach z FUS i art. 6 ustęp 2 pkt 15 ustawy . Zgodnie z art. 5 ustęp 5 w zw. z ustępem 4 ustawy wobec ubezpieczonych zobowiązanych do opłacania składek na własne ubezpieczenie społeczne za okres przypadający przed dniem wejścia w życie ustawy oraz osób współpracujących z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność przed dniem wejścia w życie ustawy przy ustalaniu prawa do emerytury lub renty nie uwzględnia się okresu, za który nie zostały opłacone składki, mimo podlegania obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym w tym okresie. Natomiast zgodnie z art. 6 ust. 2 pkt 15 ustawy o emeryturach i rentach z FUS za okresy składkowe uważa się również przypadające przed dniem 15 listopada 1991 r. okresy, współpracy przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej na obszarze Państwa Polskiego objętej obowiązkiem ubezpieczenia społecznego oraz okresy kontynuowania tego ubezpieczenia, za które opłacono składkę na to ubezpieczenie lub w których występowało zwolnienie od opłacania składki.

Z przepisów tych wynika, że osoby współpracujące przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej mogą skutecznie domagać się zaliczenia do okresów składkowych tylko tych okresów współpracy przy prowadzeniu działalności gospodarczej, które były objęte obowiązkiem ubezpieczenia społecznego i za które opłacono składkę na to ubezpieczenie, a przed 15 listopada 1991r. także te okresy, co do których występowało zwolnienie od opłacania składek.

W tym kontekście należy przywołać wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia 2011 r. (I UK 277/10, OSNP 2012, Nr 5-6, poz. 71), w którym wskazano, że umorzenie zaległości składkowych za okresy podlegania obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym ubezpieczonych prowadzących pozarolniczą działalność nie sprawia, że składki zostały zapłacone. Przekreśla to możliwość uwzględnienia składkowych okresów ubezpieczenia, za które składki nie zostały opłacone, do składkowych lub nieskładkowych okresów ubezpieczenia wymaganych przy ustalaniu prawa do emerytury lub renty (art. 5 ust. 4 EmRentyFUSU). W nawiązaniu do tej wypowiedzi należy także wskazać wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 12 czerwca 2008 r. (III AUA 2065/07, OSA w Katowicach 2009, Nr 2, poz. 3), wyrażający pogląd, że opłacenie zaległych składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej umożliwia uwzględnienie okresu, którego dotyczyły jako okresu składkowego, dopiero od daty uiszczenia tych zaległości.

Generalnie przed 1 stycznia 1999 roku w stosunku do osób zobowiązanych do opłacania składek na własne ubezpieczenia społeczne obowiązywała - odmiennie jak wobec pracowników - zasada, że spełnienie obowiązku składkowego było warunkiem otrzymania świadczenia. Rygoryzm tego warunku łagodził art. 16 uchylonej ustawy z dnia 18 grudnia 1976 r. o ubezpieczeniu społecznym osób prowadzących działalność gospodarczą oraz ich rodzin ( Dz.U. z 1989 r. Nr 46, poz. 250 ze zm), który był podstawą uwzględniania roszczeń w zakresie powstania prawa do świadczeń z ubezpieczeń społecznych, pomimo istnienia zaległości składkowych, o ile należności te zostały spłacone (w przypadku świadczeń krótkoterminowych) albo potrącone z wypłacanych świadczeń długoterminowych. W konsekwencji można było nabyć prawo do zasiłku chorobowego, emerytury czy renty, podlegając ubezpieczeniu, czyli faktycznie prowadząc pozarolniczą działalność gospodarczą (zob. wyrok SN z dnia 10 grudnia 1997 r., II UKN 392/97, OSNAPiUS 1998, nr 19, poz. 584), a nie opłacając w tym czasie składki, którą jednak trzeba było uzupełnić lub potrącić w przyszłości. Taki stan rzeczy potwierdza orzecznictwo SN: uchwała z dnia 11 maja 1994 r., II UZP 14/94, OSNAPiUS 1994, nr 6, poz. 98; uchwała 7 sędziów SN z dnia 17 listopada 1994 r., II UZP 32/94, OSNAPiUS 1995, nr 10, poz. 123; wyrok z dnia 30 czerwca 1999 r., II UKN 32/99, OSNAPiUS 2000, nr 18, poz. 700, co było zgodne z ogólnym założeniem ówczesnego systemu ubezpieczeń społecznych, że tytułem świadczenia było zatrudnienie (art. 1 ustawy o z.e.p.), a nie - jak obecnie - ubezpieczenie. Jednak nie zawsze zastosowanie art. 16 ust. 2 ustawy mogło mieć miejsce. Jak wskazał bowiem Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 18 sierpnia 1999 r., II UKN 83/99 (OSNAPiUS 2000, nr 20, poz. 759) uchylony art. 16 ust. 2 ustawy o u.s.d.g. "nie odnosi się do ustalenia prawa do świadczeń przewidzianych tą ustawą, lecz dotyczy wypłaty świadczeń, do których osoba prowadząca działalność gospodarczą nabyła prawo, lecz za okres poprzedzający nabycie tego prawa nie opłaciła składek na ubezpieczenie społeczne". Innymi słowy, Sąd Najwyższy stwierdził, że fakt podlegania ubezpieczeniu to jeszcze za mało, aby nabyć uprawnienia rentowe, konieczne jest opłacenie w tym czasie składki, której nie można uzupełnić w przyszłości poprzez potrącenie ze świadczenia, gdyż art. 16 ust. 2 ustawy o u.s.d.g. służy wyegzekwowaniu składki za okresy, za które nie została opłacona w przeszłości.

Po zaliczeniu wnioskodawcy uznanych przez Sąd okresów zatrudnienia: od 6 października 1984r. do 8 października 1984r. (3dni) oraz od 9 kwietnia 1985r. do 30 kwietnia 1985r. ( 22 dni) wnioskodawca legitymuje się okresem składkowym w wymiarze 22 lat 3 miesięcy i 11 dni oraz okresem nieskładkowym w wymiarze 11 miesięcy i 19 dni , co daje łącznie ogólny staż pracy 23 lata i 3 miesiące.

Dysponując takim stażem ogólnym (23 lata i 3 miesiące) oraz okresem składkowym w wymiarze 22 lat 3 miesięcy i 11 dni, wnioskodawca nie jest zwolniony od wykazania wymaganego okresu ubezpieczenia przypadającego w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy z art. 57 ustęp 1 pkt 2 ustawy w zw. z art. 58 ustęp 1 pkt 5 w zw. z art. 58 ust. 2 ustawy. Warunku tego od 23 września 2011r. nie musi spełniać tylko ten ubezpieczony mężczyzna, który legitymuje się 30-letnim okresem składkowym i jest całkowicie niezdolny do pracy. Z kolei warunku z art. 57 ustęp 1 pkt 3 ustawy (powstanie niezdolności do pracy w ciągu 18 miesięcy od ustania okresów wymienionych w pkt 3 ustęp 1 art. 57 ustawy) nie musi spełniać ten ubezpieczony, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat dla mężczyzny i jest całkowicie niezdolny do pracy (art. 57 ustęp 2 ustawy)

Wnioskodawca wymagany 5-letni okres ubezpieczenia w ciągu dziesięciolecia spełnił w okresie do 23 września 1999 r. A zatem, aby przysługiwało mu prawo do renty musiałby stać się osobą niezdolną do pracy do 23 września 1999 roku. Tymczasem datą początkową całkowitej niezdolności do pracy wnioskodawcy jest marzec 2012r.

Wnioskodawca nie spełnił zatem warunków formalnych, od których zależy prawo do renty.

Mając powyższe na względzie, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł jak w punkcie 1 w sentencji.

Wobec tego , że wnioskodawca korzystał z pomocy pełnomocnika wyznaczonego z urzędu, Sąd przyznał adwokatowi T. M. wynagrodzenie w kwocie 73,80 złotych z tytułu nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej wnioskodawcy z urzędu na podstawie § 2 ust. 1, 2 i ust. 3 w zw. z § 12 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tekst jedn. Dz. U. z 2013r., poz. 461).