Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 września 2014r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie następującym:

Przewodniczący - Sędzia SO Małgorzata Brulińska (spr.)

Sędzia SO Dorota Stawicka-Moryc

Sędzia SR del. Iwona Łabęcka

Protokolant: Elżbieta Biała

po rozpoznaniu w dniu 30 września 2014r. we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) we W.

przeciwko Wspólnocie Mieszkaniowej (...) nieruchomości położonej we W. przy ul. (...)

o zapłatę

na skutek apelacji strony powodowej

od wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Śródmieścia we Wrocławiu

z dnia 30 maja 2012r.

sygn. akt IX C 435/11

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od strony powodowej na rzecz strony pozwanej 5400 zł kosztów postępowania apelacyjnego i kasacyjnego.

Sygn. akt II Ca 756/14

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Śródmieścia we Wrocławiu w wyroku z 30 maja 2012 r. umorzył postępowanie w zakresie częściowo cofniętego żądania pozwu, dalej idące powództwo oddalił oraz zasądził od strony powodowej na rzecz strony pozwanej 3.617 zł tytułem kosztów procesu.

Sąd I instancji ustalił, że (...) we W. jest przedsiębiorstwem wodociągowo-kanalizacyjnym, świadczącym usługi zbiorowego zaopatrzenia w wodę i odprowadzania ścieków.

Wspólnota Mieszkaniowa (...) we W. obejmuje 15 lokali. Zarządcą Wspólnoty były kolejno: (...) sp. z o.o. (do 31 maja 2006 r.), P.H.U. (...) (od czerwca 2006 r.), a następnie (...) sp. z o.o. Pozwana Wspólnota zrezygnowała z usług (...) sp. z o.o. z uwagi na niewłaściwe sprawowanie zarządu i niewłaściwą gospodarkę finansową. Do dnia 24 marca 2009 r. członkiem Zarządu Wspólnoty był J. M.. W budynku zajmowanym przez Wspólnotę, zlokalizowane są następujące Wspólnoty Mieszkaniowe: ul. (...). Wszystkimi tymi Wspólnotami zarządzał (...) sp. z o.o., przy czym w przypadku pozwanej Wspólnoty Mieszkaniowej z ul. (...) sp. z o.o. był zarządcą do 31 maja 2006 r. We Wspólnotach nr (...) właścicielem większościowym jest Gmina W..

W ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej powódka świadczyła na rzecz pozwanej usługi polegające na zaopatrywaniu w wodę i odprowadzaniu ścieków.

W 2003 r. powódka zorganizowała masową akcję wysyłania umów o zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzenie ścieków, której adresatem były przede wszystkim podmioty zarządzane przez licencjonowanych zarządców nieruchomości. Każdy z nich otrzymał dwa egzemplarze podpisanej umowy wraz z prośbą o podpisanie jednego z nich i odesłanie. Zarządzająca wówczas pozwaną (...) sp. z o.o. przesłanej jej umowy jako zarządcy dziewięciu Wspólnot Mieszkaniowych z ul. (...) nie odesłała. Powodem niepodpisania wyżej wskazanej umowy przez zarządcę (...) sp. z o.o. był fakt zaproponowania Wspólnotom bardzo niekorzystnych warunków, gdyż jedna Wspólnota miała płacić za wszystkie, bez możliwości rozdzielenia należności na poszczególne Wspólnoty.

Przez przyłącze, które jest zlokalizowane w bramie nr 30 płynie woda zimna dla trzech Wspólnot (...) oraz woda zimna do podgrzania dla dziewięciu Wspólnot (...). W piwnicy nieruchomościnależącej do Wspólnoty znajdował się główny wodomierz (...), zamontowany na wspólnym przyłączu wodociągowym dla nieruchomości przy ul. (...). Wskazywał on na pobór wody zimnej przez nieruchomość przy ul. (...) (trzech Wspólnot) oraz pobór wody zimnej przeznaczonej do podgrzania w węźle cieplnym dla nieruchomości przy ul. (...) (dziewięciu Wspólnot). Pozwana Wspólnota była jedną z dwóch wspólnot mieszczących się w wyżej wskazanym budynku, posiadającą także opomiarowanie wody zimnej i ciepłej w każdym lokalu. W związku z powyższym Wspólnota Mieszkaniowa (...) we W. była obciążana nie tylko za wodę zużywaną przez tworzących ją właścicieli, ale za całość zużycia wody wszystkich Wspólnot Mieszkaniowych.

Wspólnoty te nie rozliczały się z pozwaną z wyżej wskazanych opłat, a wysyłane do ich zarządcy (...) sp. z o.o. na przestrzeni 2006-2007 r. noty obciążeniowe pozostawały bezskuteczne.

Wszyscy właściciele należący do pozwanej Wspólnoty oraz najemcy regularnie uiszczali do (...) sp. z o.o. opłaty za wodę i odbiór ścieków. Zarządca przeznaczał je jednak na inne cele. W czerwcu 2006 r. nowy zarządca P.H.U. (...) przy uzgadnianiu salda z (...) sp. z o.o. we W. dowiedział się, że Wspólnota zadłużona jest wobec powódki na 49.500 zł.

Pozwana nie mogła ustalić podstawy wyżej wskazanego zadłużenia, ponieważ dokumentacja, jaką (...) sp. z o.o. przekazał nowemu zarządcy, była niekompletna, w tym nie zawierała faktur, ani not odsetkowych za okres od 2003 do 2006 r. Dokumenty te (...) sp. z o.o. zniszczyła. Not odsetkowych nie przedstawiła także powodowa spółka.

Pismem z 2 sierpnia 2006 r. Dział (...) poinformował P.H.U. (...), że zobowiązanie pozwanej wynika z umowy o zaopatrzenie w wodę o odprowadzanie ścieków nr (...), a rozliczenia z nią odbywają się na podstawie wskazań wodomierza głównego zamontowanego na wspólnym przyłączu wodociągowym dla nieruchomości pod adresem (...). Wskazując, że nie ma możliwości rozdzielenia obciążających ją należności pomiędzy pozostałe Wspólnoty Mieszkaniowe przy ul. (...), zaproponowała rozdział instalacji wodno-kanalizacyjnej, który pozwoliłby na odrębne rozliczanie poszczególnych Wspólnot. Jako warunek powyższego wskazała złożenie przez pozwaną stosownych dokumentów (wniosku o dokonanie rozdziału instalacji), pokrycie kosztów, związanych z określeniem technicznych warunków rozdziału instalacji przez służby jej przedsiębiorstwa oraz uregulowanie zaległości finansowych.

Wspólnota zdecydowała się spełnić postawione przez powódkę warunki, mimo że nie uznawała zasadności całego przypisanego jej zadłużenia. Wspólnocie zależało na definitywnym rozwiązaniu kwestii rozliczeń za wodę i dążyła za wszelką cenę do uzyskania rozdziału instalacji, aby skończyć z obciążaniem jej za wodę zużywaną przez inne Wspólnoty. Członkowie Zarządu Wspólnoty podjęli z powódką rozmowy na temat rozdziału wewnętrznej instalacji wodociągowej oraz zamontowania wodomierza głównego dla potrzeb należącej do niej części nieruchomości; zobowiązała się uregulować należność za wskazane czynności. Następnie Wspólnota złożyła na druku wniosek w tej sprawie. Powódka udzieliła odpowiedzi odmownej, co uzasadniła niedostarczeniem kompletu dokumentów, w tym zgody wszystkich współwłaścicieli, oraz spłaty zadłużenia – pozostałych 31.059,53 zł.

Pismem z 20 września 2006 r. pozwana ponowiła wystąpienie o techniczne warunki dostawy wody do lokali tworzących Wspólnotę Mieszkaniową (...) we W.. Wskazała, że w sytuacji, gdy pozostałe Wspólnoty Mieszkaniowe zlokalizowane w budynku przy ul. (...), a znajdujące się pod bezpośrednim zarządem spółki (...) sp. z o.o., nie realizują swoich zobowiązań za dostarczoną na ich potrzeby wodę, nie znajduje możliwości uzyskania powszechnej zgody na dokonanie rozdziału instalacji. Ponadto podała, że z zadłużenia wraz z odsetkami w kwocie 49.706,84 zł spłaciła jak dotąd 27.140,76 zł i pozostały jej do zapłaty należności wynikające z faktur nr(...) z 31 mają 2006 r., oraz (...) z 5 czerwca 2006 r., na łączną kwotę 8.786,32 zł.

Wspólnoty Mieszkaniowe (...) i (...) podjęły uchwały w sprawie rozdziału instalacji wodociągowej i dostarczyły je powódce.

W piśmie z 20 października 2006 r. powódka zażądała od pozwanej kolejnych dokumentów (aktualnego planu sytuacyjnego w skali 1:500 z zaznaczonymi liniami rozgraniczającymi nieruchomości, wypisu z rejestru gruntów, na których zlokalizowane są budynki i przyłącze, obejmującego zakresem teren wyżej wskazanej nieruchomości i drogi dojazdowej, z aktualnym wykazem właścicieli oraz wyrysem z mapy ewidencyjnej w skali 1:1000 lub innego dokumentu potwierdzającego prawo inwestora do dysponowania nieruchomością na cele budowlane, wniosku o zapewnienie dostawy wody i odbioru ścieków, danych do wyżej wskazanego wniosku, sposobu przygotowania ciepłej wody) oraz uregulowania w całości zadłużenia wynoszącego 25.944,89 zł. Poinformowano, że niezależne rozliczanie za dostarczoną wodę i odprowadzone ścieki zagwarantuje dopiero wydzielenie niezależnego zasilania w zimną wodę oraz przygotowanie wody ciepłej dla danego budynku.

Pismem nr (...) z dnia 26 października 2006 r. pozwana wnosiła o przesłanie kopii umowy o zaopatrzenie w wodę i odprowadzanie ścieków nr (...). Pismem z 2 listopada 2006 r. powódka poinformowała, że nie znajduje się w posiadaniu umowy. Podała, że została ona wystawiona w 2003 r. i obejmowała swym zakresem budynki mieszkalne przy ul. (...), pod wspólnym zarządem (...) sp. z o.o., figurujące jako jeden odbiorca pod nazwą Wspólnota Mieszkaniowa (...). Po podpisaniu została przesłana do ówczesnego zarządcy wszystkich wskazanych Wspólnot, tj. (...) sp. z o.o., który jej jednak nie odesłał.

Dnia 21 grudnia 2006 r. pozwana Wspólnota podjęła uchwałę nr (...), w której postanowiono, że od 1 stycznia 2007 r. właściciele lokali ją tworzących rozpoczną dokonywanie indywidualnych rozliczeń z (...) sp. z o.o. we W. za dostarczanie im wody oraz odprowadzanie ścieków. Należności zobowiązano się przekazywać bezpośrednio na rachunek bankowy powódki. Do tego czasu Wspólnota spłaciła naliczoną jej należność główną zadłużenia, złożyła kompletny już wniosek o rozdział instalacji, mimo, to nadal spółka nie podjęła decyzji o wyrażeniu zgody na rozdział sieci.

Pismem z 21 grudnia 2006 r., a następnie – 17 stycznia 2007 r., pozwana poinformowała o wskazanym postanowieniu. Wezwała także do obecności przedstawiciela powódki na protokolarnym odczycie liczników wody w lokalach tworzących Wspólnotę w dniu 31 grudnia 2006 r., o godzinach od 8:00 do 10:00. Uprzedzała, że nieobecność potraktuje jako uznanie, że wartości pochodzące z wykonanych odczytów odpowiadają prawdzie i poczynając od dnia 1 stycznia 2007 r. będą stanowiły podstawę w rozliczeniach między właścicielami lokali, a (...).

Na odczyt liczników przedstawiciele spółki nie stawili się bez podania przyczyny.

Do 24 grudnia 2006 r. pozwana spłaciła 36.000 zł, tj. należność główną bez odsetek wynoszących 13.500 zł. W spłaconej kwocie mieściły się zaległe opłaty za zimną wodę dla trzech Wspólnot oraz zimną wodę do podgrzania i odbiór ścieków dla dziewięciu.

Na początku 2007 r. pozwana Wspólnota Mieszkaniowa we własnym zakresie i na własny koszt dokonała rozdziału wewnętrznej instalacji wodnej celem ustalenia faktycznego zużycia wody, zamontowała tzw. odlicznik.

Dnia 3 lutego 2007 r. wymieniono wodomierze we wszystkich mieszkaniach, następnie dokonano opomiarowania instalacji wodomierzem (...) o przepływie 3,5 m(3)/h o ¼ (32) nr fabr. (...). Odbioru technicznego prac dokonała 21 marca 2011 r., o czym poinformowała powódkę pismem z 29 marca 2007 r.

Przez cały 2007 r. członkowie pozwanej Wspólnoty rozliczali się indywidualnie ze stroną powodową na podstawie przygotowanych im przez zarządcę książeczek opłat, obejmujących okresy od stycznia do czerwca 2007 r., od czerwca 2007 r. do lutego 2008 r. Wpłacone kwoty w wysokości około 57,80 zł miesięcznie zostały wyliczone na podstawie zamontowanego przez Wspólnotę podlicznika i uśredniane przez zarządcę.

Pozwana Wspólnota odsyłała powódce wystawione przez nią faktury nr (...) (dwukrotnie), (...), (...) i (...). Przesyłała kolejne odczyty licznika. Odczyty dokonywane były dla całej klatki oraz w poszczególnych mieszkaniach komisyjnie – robili to członkowie Zarządu za zgodą Wspólnoty – za okresy miesięczne, półroczny i roczny. Wniosek o uczestnictwo przedstawiciela powódki w odczycie na koniec roku pozostał bez odpowiedzi.

(...) nie uznało dokonanego przez pozwaną rozdziału instalacji wewnętrznej. Wskazywała, że w momencie uzgadniania projektu przyłączy wodno-kanalizacyjnych układ zasilania całego obiektu obejmującego klatki od nr (...)do nr (...)przy ul. (...) nie przewidywał wynikłego w późniejszym czasie podziału własnościowego, a rozwiązania techniczne i technologiczne dostosowane były do sprawowania jednoosobowego zarządu nieruchomością, w tym adekwatnego systemu rozliczeniowego.

Podtrzymywała stanowisko, że podstawą do rozliczania dostaw zimnej wody do budynku zlokalizowanego przy ul. (...), jest wodomierz główny nr (...), na podstawie wskazań którego wystawiane są faktury VAT, a nie wodomierze znajdujące się w poszczególnych lokalach, a także – niezależne rozliczanie za dostarczoną wodę i odprowadzone ścieki wyłącznie Wspólnoty Mieszkaniowej przy ul. (...), z wyłączeniem zarządzanych przez (...) sp. z o.o. Wspólnot Mieszkaniowych przy ul. (...), będzie możliwe po wydzieleniu niezależnego zasilania w zimną wodę oraz przygotowania wody ciepłej dla zarządzanego przez nią budynku. Wydzielenie to warunkowano zgodą wszystkich właścicieli na realizację następujących zadań: wykonanie rozdziału zasilania w zimną wodę, wykonanie rozdziału w systemie przygotowania ciepłej wody użytkowej, podpisania umowy służebności gruntowej pomiędzy właścicielami poszczególnych budynków odnośnie korzystania z poprowadzonych przez te budynki instalacji wody zimnej i ciepłej oraz uregulowaniem wszystkich należności wynikających z wystawionych faktur VAT i not odsetkowych. Powódka deklarowała także, że jest gotowa do zawierania z lokatorami/właścicielami lokali w budynkach wielolokalowych umów indywidualnych pod warunkiem jednak, że ich zawarcie nastąpi w oparciu o przepisy ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków.

Pozwana wnioskowała o zgodę na wykonanie nowego przyłącza, ewentualnie zalegalizowanie instalacji wewnętrznej, spiętej oddzielnym poziomem i opomiarowanej oddzielnym wodomierzem włączonym za wodomierzem głównym, a do tego czasu, by rozliczenia płatności za dostarczaną jej wodę były oparte wyłącznie na odczytach z wodomierza (podlicznika), wskazującego wartość zużycia wody wyłącznie w obrębie pozwanej Wspólnoty, a za pozostałe zużycie obciążone zostały obsługiwane z tego ujęcia Wspólnoty Mieszkaniowe we W. przy ul. (...), znajdujące się w zarządzie (...) sp. z o.o.

Negocjacje między stronami odbywały się także podczas spotkań osobistych. Powódkę reprezentował w nich Dyrektor (...) oraz pracownik działu obsługi klienta, a stronę pozwaną – członkowie Zarządu, J. M. i J. Ś.. Odbyły się trzy spotkania z dyrekcją spółki, przy udziale przedstawiciela (...) sp. z o.o., zarządcy oraz trzech członków Zarządu pozwanej Wspólnoty, 21września i dwa razy w listopadzie 2007 r. Przy oporach ze strony (...) sp. z o.o. oraz pracowników (...), którzy obawiali się, że inne Wspólnoty pójdą za przykładem pozwanej i domagać się będą rozdziału sieci, postanowiono ostatecznie o przeprowadzeniu technicznego rozdzielenia instalacji na koszt pozwanej.

W dniu 7 grudnia 2007 r. ekipa wynajęta przez pozwaną Wspólnotę przeprowadziła wyżej wskazany rozdział według projektu przygotowanego przez spółkę oraz przy użyciu dostarczonych przez nią wodomierzy. Zamontowano cztery wodomierze, trzy dla Wspólnot Mieszkaniowych – (...), na zimną wodę (odrębny wodomierz dla każdej ze Wspólnot) i czwarty wodomierz na dostawę zimnej wody do podgrzania dla dziewięciu Wspólnot (...). Poniesiony przez pozwaną koszt robocizny i materiałów wyniósł około 13.800 zł. Dodatkowo za otwarcie i zamknięcie zaworu powódka obciążyło pozwaną kwotą w wysokości 500 zł. W dniu 7 grudnia 2007 r. (...) zawarło ze stroną pozwaną umowę nr (...) o zaopatrzeniu w wodę i odprowadzeniu ścieków. W umowie tej strony postanowiły, że: zostaje ona zawarta w oparciu o przepisy ustawy z 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków i decyzji nr (...) Zarządu Miasta W. z dnia 22 października 2002 r. w sprawie udzielenia zezwolenia na prowadzenie zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków na terenie Gminy W.; przedmiotem umowy była dostawa wody z urządzeń wodociągowych oraz odprowadzenie ścieków bytowych do urządzeń kanalizacyjnych eksploatowanych przez dostawcę i zasady rozliczania należności za świadczenia będące jej przedmiotem w odniesieniu do nieruchomości (...); miejscem dostarczenia wody jest zawór główny za wodomierzem głównym; miejscem odbioru ścieków jest pierwsza studzienka, licząc od strony budynku, a w przypadku jej braku granica nieruchomości (ewentualnie urządzenie pomiarowe znajdujące się na przyłączu kanalizacyjnym; ilość pobranej wody ustala się na podstawie wskazań wodomierza głównego, ustalonej przeciętnej normy zużycia wody w razie braku możliwości zainstalowania wodomierza, szacunku w wysokości średniego poboru wody z sześciu ostatnich miesięcy w przypadku braku odczytu z winy odbiorcy; ilość odprowadzonych ścieków ustala się na podstawie wskazań urządzeń pomiarowych; w przypadku braku urządzeń pomiarowych ilość odprowadzanych ścieków ustala się jako równą ilości pobranej wody; faktury za świadczone usługi wystawiane będą raz w miesiącu, okres pomiędzy wystawieniem następujących po sobie faktur stanowi okres obrachunkowy, przy czym nie może być krótszy niż 30 dni; wynagrodzenie dostawcy ustalone będzie na podstawie ilości pobranej wody i odebranych ścieków oraz opłaty za 1 m ^{( 3)} zgodnie z obowiązującymi taryfami. W dniu zawarcia umowy opłata za dostawę 1 m ^{( 3)} wody wynosi 2,75 zł netto powiększona o obowiązującą stawkę VAT oraz za odprowadzenie 1 m ^{( 3)} ścieków wynosi 2,30 zł netto powiększona o obowiązującą stawkę VAT. Taryfy podlegają zatwierdzeniu przez uprawniony do tego organ. O zmianie wysokości taryf dostawca ogłasza w miejscowej prasie w terminie do 7 dni od dnia podjęcia uchwały przez uprawniony do tego organ i nie później niż 7 dni przed wejściem taryf w życie. Zmiana wysokości taryf następuje bez konieczności dokonywania zmiany umowy; odbiorca dokonuje zapłaty za dostarczona wodę i odprowadzone ścieki w terminie 14 dni od daty otrzymania faktury; zgłoszenie przez odbiorcę zastrzeżeń do wysokości faktury nie wstrzymuje jego zapłaty; w przypadku stwierdzenia nadpłaty zostanie ona zaliczona w poczet przyszłych należności, chyba że odbiorca zażąda jej zwrotu, zwrot następuje w ciągu 14 dni od dnia otrzymania wniosku.

Rozdziału wewnętrznej instalacji i zawarcia umowy z 7 grudnia 2007 r. dokonano, mimo że nie nastąpiły żadne zmiany w zakresie przyłącza, tzn. nadal przyłączem zlokalizowanym w klatce nr (...)płynie woda zimna dla trzech Wspólnot i woda zimna do podgrzania dla dziewięciu Wspólnot. Za przyłączem natomiast dokonano rozdziału instalacji i zamontowano nowe wodomierze.

Mając opomiarowane zużycie wody zimnej pozwana wymogła na (...) sp. z o.o. zgodę na procentowy rozdział opłat za zużycie zimnej wody. Pismem z 13 grudnia 2007 r. (...) Sp. z o.o., działając jako zarządca nieruchomości wspólnotowych położonych we W. przy ul. (...), wyraziła zgodę na procentowy podział kosztów wynikających ze wskazań wodomierza głównego na ujęciu wody zimnej przeznaczonej do podgrzania w wysokości: dla Wspólnoty Mieszkaniowej (...) – 10 %, dla zarządzanych przez (...) sp. z o.o. Wspólnot Mieszkaniowych(...)– 90 %. Ten procentowy rozdział pozwana Wspólnota zaakceptowała, gdyż sama proponowała, by tej Wspólnocie przypisać 10 %.

Po określeniu procentowego podziału kosztów zużycia zimnej wody przeznaczonej do podgrzania w węźle cieplnym dla Wspólnot Mieszkaniowych będących w zarządzie (...) sp. z o.o. udziały poszczególnych Wspólnot przedstawiały się następująco: (...) – 11 %, (...) – 10 %, (...) – 12 %, (...) – 12 %, (...) – 12 %, (...) – 13 %, (...) – 13 %, (...) – 7 %. Po dokonaniu określenia procentowego podziału kosztów zużycia zimnej wody dla nieruchomości przy ul. (...), opomiarowanych wspólnym wodomierzem głównym nr (...), udziały wniosły: (...) – 32 %, (...) – 36 %, (...) – 32 %.

Aneksem do umowy nr (...) z 1 lutego 2008 r. nr (...) z mocą obowiązywania od dnia 7 grudnia 2007 r. strony określiły udział pozwanej w należnościach wynikających ze wskazań wyżej wskazanego wodomierza na 10 %.

W związku z wykonanym rozdziałem instalacji wewnętrznej w nieruchomości przy ul. (...) oraz ustalonym procentowym podziałem kosztów zużycia zimnej wody do podgrzania w węźle cieplnym i określeniem procentowego podziału kosztów zużycia zimnej wody dla Wspólnot Mieszkaniowych, podobne umowy zostały zaproponowane pozostałym Wspólnotom przy ul. (...).

Po dokonaniu rozdziału i podpisaniu umowy pozwana rozliczała się według przesyłanych jej faktur – od 19 lutego 2008 r.

Dnia 5 marca 2009 r. strona powodowa złożyła do Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Śródmieścia we Wrocławiu wniosek o zawezwanie Wspólnoty Mieszkaniowej „(...)” do próby ugodowej. Do zawarcia ugody nie doszło.

Dnia 5 lutego 2011 r. powódka wezwała pozwaną do zapłaty zadłużenia z tytułu dostarczania wody i doprowadzania ścieków, wynoszącego na dzień 7 lutego 2011 r. – 43.833,35 zł, w tym należności głównej, wymagalnej w okresie od 5 marca 2007 r. do 6 marca 2009 r. oraz kosztów wezwania równych 5,65 zł, do dnia 14 lutego 2011 r.

Określona w wezwaniu należność dotyczyła następujących faktur VAT: (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...) i (...).

Powódka wystawiła na Wspólnoty Mieszkaniowe przy ul. (...) we W., określając te trzy Wspólnoty jako nabywcę, następujące faktury: nr (...) z 31 maja 2006 r., z zamieszczoną na niej adnotacją „na podstawie umowy (...)” oraz (...) z 5 czerwca 2006 r.

Na pozwaną Wspólnotę wystawiła następujące faktury: nr (...) z 12 kwietnia 2007 r., z zamieszczoną na niej adnotacją „na podstawie umowy nr (...) z 18 maja 2007 r., (...) z 13 czerwca 2007 r., (...) z 10 lipca 2007 r., (...) z 24 sierpnia 2007 r., (...) z 17 września 2007 r., (...) z 17 października 2007 r., (...) z 16 lutego 2007 r., (...) z 22 listopada 2007 r., (...) z 17 grudnia 2007 r., (...) z 13 marca 2007 r. i (...) z 17 lutego 2009 r. na kwotę 1.178,50 zł.

Należność z faktury nr (...) z 17 lutego 2009 r. w kwocie 1.178,50 zł pozwana uiściła przelewem na konto powódki w dniu 24 lutego 2009 r. W tytule przelewu nie wskazała numeru faktury, a jedynie numer klienta: (...).

Sąd Rejonowy oddalił powództwo, uwzględniając zgłoszony przez pozwaną zarzut przedawnienia.

Według Sądu I instancji dochodzone w sprawie należności przedawniły się – na podstawie art. 751 pkt 1 k.c.- z upływem dwóch lat od dnia wymagalności. Pozew został złożony 7 kwietnia 2011 r., a więc po upływie dwóch lat. Wobec przedawnienia roszczenia o należność główną, przedawnieniu uległo także roszczenie o zapłatę odsetek od tej należności. Powódka nie udowodniła, że doszło do przerwania biegu przedawnienia przez złożenie wniosku o zawezwanie do próby ugodowej.

Orzeczenie to w całości zaskarżyła powódka – (...) spółka akcyjna we W. , domagając się jego zmiany przez zasądzenie całości dochodzonego roszczenia oraz kosztów postępowania za dwie instancje, ewentualnie – jego uchylenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania, z uwagi na nierozpoznanie istoty sprawy.

Skarżącą zarzuciła naruszenie:

- art. 6 ust. 2 ustawy z 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków przez jego błędne zastosowanie – przyjęcie, że stroną umowy może być Wspólnota Mieszkaniowa nieprzyłączona bezpośrednio do sieci wodociągowej;

- art. 27 ust. 1 ustawy z 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków przez jego niezastosowanie, tj. przyjęcie, że trzy Wspólnoty mogą być rozliczane w oparciu o jeden wodomierz główny zamontowany na jednym przyłączu;

- art. 15 ust. 4 w zw. z art. 2 ust. 6 ustawy z 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków przez jego niezastosowanie – przyjęcie, że dokonane rozdzielenie instalacji nie ma wpływu na stosunki obligacyjne między powódką a Wspólnotami Mieszkaniowymi przy ul. (...) (istnienie obowiązku zawarcia umowy z każdą Wspólnotą), a także, że umowy takie można było zawrzeć bez dokonania rozdziału instalacji;

- art. 123 k.c. przez jego niezastosowanie, tj. przyjęcie, że nie doszło do przerwania biegu przedawnienia dochodzonych należności, pomimo że zdarzenie to wykazano – przed wystosowaniem powództwa zawezwano pozwaną do próby ugodowej;

- art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 328 k.p.c. przez ustalenie, że stroną umowy o świadczenie usług dostawy wody i odbioru ścieków zawartej w sposób konkludentny nie była wyłącznie pozwana mimo że nie było obowiązku zawarcia umowy z podmiotami nieprzyłączonymi do sieci, a ponadto pozwana regulowała zobowiązania wynikające z przypisanego jej wodomierza;

- art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 328 k.p.c. przez ustalenie, że mimo dokonania rozdziału instalacji wodociągowej nie nastąpiła żadna zmiana w zakresie przyłącza pomimo, że na każdym przyłączu zamontowano odrębny wodomierz główny;

- art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 328 k.p.c. przez ustalenie, że zakres umowy zawartej w sposób konkludentny musi określać ilość wody dostarczonej do dziewięciu Wspólnot Mieszkaniowych, mimo że tylko jedna mogła być stroną umowy zawartej z powódką;

- art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 328 k.p.c. przez ustalenie, że między pozwaną a pozostałymi Wspólnotami Mieszkaniowymi przy ul. (...) nie dochodziło do rozliczeń mimo że pozwana podejmowała działania mające na celu rozliczenie między Wspólnotami i przyznała, że otrzymała kwotę w wysokości 13.000 zł;

- art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 328 k.p.c. przez ustalenie, że przesłany projekt umowy z 2003 r. zawierał zapisy krzywdzące odbiorcę usług, a powódka nadużywała pozycji monopolisty mimo że projekt tej umowy nie był dowodem w postępowaniu, a w kompetencjach Sądu nie leżało orzekanie w zakresie prawa ochrony konkurencji i konsumentów;

- art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 328 k.p.c. przez ustalenie, że powódka sfabrykowała faktury VAT, a pełnomocnik strony powodowej poświadczył je za zgodność z oryginałem pomimo, że poświadczenie za zgodność dotyczyło wydruku wygenerowanego przez system komputerowy, który nie archiwizował danych historycznych;

- art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 3 k.p.c. przez jego błędne zastosowanie, tj. przyjęcie, że pozwana przez ogólne sformułowanie o nieprzyznaniu twierdzeń powódki w zakresie treści wniosku o zawezwanie do próby ugodowej skutecznie zaprzeczyła jej twierdzeniom w tym zakresie;

- art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 230 k.p.c. przez jego niezastosowanie, tj. nieuwzględnienie braku oświadczeń pozwanej w przedmiocie twierdzeń powódki w zakresie wniosku o zawezwanie do próby ugodowej i braku uznania przez Sąd, że twierdzenia te zostały przez pozwaną przyznane;

- art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 228 k.p.c. przez jego niezastosowanie, tj. nieuwzględnienie faktu, że toczące się przed tym samym Sądem postępowanie o zawezwanie do próby ugodowej w zakresie tożsamych roszczeń względem pozwu nie stanowiło okoliczności znanej Sądowi z urzędu, a także niepoinformowanie o tym stron.

W odpowiedzi pozwana – Wspólnota Mieszkaniowa (...) we W. , wniosła o oddalenie apelacji oraz zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu w wyroku z 29 listopada 2012 r. oddalił apelację strony powodowej oraz zasadził od powódki na rzecz pozwanej 1.800 zł tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd II instancji – odmienne niż Sąd Rejonowy- ustalił, że powódka wezwała pozwaną do próby ugodowej; objęte wnioskiem o zawezwanie do próby ugodowej roszczenie było tożsame z roszczeniem dochodzonym w sprawie. Złożenie tego wniosku w dniu 5 marca 2009 r. spowodowało przerwę biegu przedawnienia. Według Sądu Okręgowego przedawnienie biegło na nowo od dnia następnego, tj. 6 marca 2011 r., a zatem roszczenie uległo ponownie przedawnieniu skoro pozew złożony został 7 kwietnia 2011 r.

Sąd Okręgowy uznał, że w przypadku wezwania do próby ugodowej nie ma zastosowania art. 124 § 2 k.c., bowiem postępowanie wywołane takim wezwaniem nie realizuje konstytucyjnego prawa do sądu – nie dochodzi w nim do rozpatrzenia sprawy przez sąd. W postępowaniu tym sąd nie wydaje żadnego orzeczenia, które rozstrzyga o istocie sporu, a tylko zatwierdza ugodę, o ile do niej dojdzie. W przypadku wezwania do próby ugodowej, które nie zakończyło się zawarciem ugody, dochodzi do upadku czynności podjętych na posiedzeniu, które należy uznać za bezskuteczne ex tunc. Nie zachodzi zatem przypadek, w którym nie biegnie na nowo termin przedawnienia do czasu zakończenia postępowania. W ocenie Sądu, skutek ten jest podobny do skutku wywołanego wniesieniem wniosku o zabezpieczenie powództwa, o ile wierzyciel nie wniesie następnie powództwa. W obu przypadkach dotychczasowe czynności upadają, a termin przedawnienia biegnie na nowo od dnia następnego po złożeniu wniosku, a nie od dnia zakończenia postępowania.

Skargę kasacyjną wywiodła powódka – (...) spółka akcyjna we W. , wnosząc o zmianę zaskarżonego orzeczenia przez zasądzenie całości dochodzonego roszczenia, tj. 65.210,37 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 10 marca 2011 r., zasadzenie kosztów postępowania za dwie instancje, a ponadto kosztów postępowania kasacyjnego, ewentualnie – uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Zarzuciła naruszenie:

- art. 124 § 2 k.c. przez jego błędne zastosowanie, tj. uznanie, że przerwany bieg przedawnienia, zainicjowany w dniu 5 marca 2009 r. przez wystosowanie wniosku o zawezwanie do próby ugodowej przed Sądem Rejonowym dla Wrocławia-Śródmieścia we Wrocławiu w sprawie I Co 468/09, zaczął biec ponownie 6 marca 2009 r., mimo że posiedzenie w tej sprawie, podczas którego stwierdzono, że do ugody nie doszło, miało miejsce 28 kwietnia 2009 r.;

- art. 124 § 2 k.c. w zw. z art. 123 § 1 pkt 1 k.c. przez ich błędne zastosowanie, uznanie, że wezwanie do próby ugodowej nie jest czynnością przed sądem powołanym do rozpoznawania spraw, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia;

- art. 123 § 1 pkt 1 k.c. przez jego błędne zastosowanie, tj. uznanie, że w postępowaniu pojednawczym, które nie zakończyło się zawarciem ugody, dochodzi do upadku podjętych czynności na posiedzeniu, które to należy uznać za bezskuteczne ex tunc, mimo że żaden przepis prawa nie przewiduje takich konsekwencji nie zawarcia ugody;

- art. 2 Konstytucji RP przez jego błędne zastosowanie, uznanie za niezgodne z zasadami sprawiedliwości społecznej obciążanie pozwanej kosztami wygenerowanymi przez inne sąsiadujące z nią Wspólnoty Mieszkaniowe mimo, że Wspólnoty te pobierały wodę z wewnętrznej instalacji wodociągowej pozwanej, nie zaś z sieci wodociągowej powódki, a zatem nie mogły być stroną umowy;

- art. 5 k.c. przez jego błędne zastosowanie, tj. uznanie za sprzeczne z zasadami sprawiedliwości społecznej obarczanie pozwaną kosztami świadczonymi przez nią usług na rzecz odrębnych podmiotów – mimo że usługi były świadczone jedynie na rzecz pozwanej, a sąsiadujące Wspólnoty Mieszkaniowe nie były stroną umowy z powódką;

- art. 6 k.c. przez jego błędne zastosowanie i uznanie, że na powódce ciążył obowiązek wykazania, że pozwana wyraziła zgodę na obciążenie kosztami dostarczania wody i odprowadzania ścieków innych pozostałych Wspólnot, mimo że świadczyła ona swoje usługi wyłącznie na rzecz pozwanej, a ponadto nie mogła ingerować w kwestie podłączeń innych podmiotów do wewnętrznej instalacji wodociągowej pozwanej, gdyż instalacja ta nie wchodzi w skład jej przedsiębiorstwa i nie znajduje się w jej wyłącznym władaniu;

- art. 6 ust. 2 ustawy z 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków przez jego niezastosowanie, tj. nieprzyjęcie, że stroną umowy z powódką – wobec braku innego porozumienia między stronami- może być wyłącznie Wspólnota Mieszkaniowa przyłączona bezpośrednio do sieci wodociągowej za pomocą przyłącza wodociągowego;

- art. 27 ust. 1 w zw. z art. 2 pkt 6 ustawy z 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków przez ich niezastosowanie – nieprzyjęcie, że trzy Wspólnoty nie mogą być rozliczane w oparciu o jeden wodomierz główny zamontowany na jednym przyłączu;

- art. 15 ust. 4 w zw. z art. 2 ust. 6 ustawy z 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków przez ich niezastosowanie, nieprzyjęcie, że dokonane rozdzielenie instalacji miało wpływ na stosunki obligacyjne między powódką, a Wspólnotami Mieszkaniowymi przy ul. (...) (istnienie obowiązku zawarcia umowy z każdą Wspólnotą), gdyż umowy takiej nie można było zawrzeć bez dokonania rozdziału instalacji.

Sąd Najwyższy wyrokiem z 16 kwietnia 2014 r. uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu we Wrocławiu, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania kasacyjnego.

Uznał zasadność zarzutu naruszenia art. 124 § 2 k.c. w zw. z art. 123 § 1 pkt 1 k.c.

Wobec tego, że Sąd II instancji nie odniósł się do merytorycznej zasadności apelacji, Sąd Najwyższy stwierdził, że nie zachodziła możliwość dokonania kontroli kasacyjnej w zakresie pozostałych zarzutów podniesionych w ramach pierwszej podstawy skargi kasacyjnej.

Sąd Okręgowy, po ponownym rozpoznaniu sprawy, zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 398 ²⁰ zd. pierwsze k.p.c., Sąd, któremu sprawa została przekazana, związany jest wykładnią prawa dokonaną w tej sprawie przez Sąd Najwyższy.

Obrona pozwanej Wspólnoty Mieszkaniowej w pierwszej kolejności przejawiała się w zgłoszeniu zarzutu przedawnienia roszczeń objętych pozwem.

Zarzut stanowi oświadczenie, w którym wskazuje się na istnienie okoliczności lub przeszkód, które podważają zasadność żądania sformułowanego w piśmie wszczynającym postępowanie przed sądem; skutecznie podniesiony zarzut prowadzi do wydania negatywnego orzeczenia.

Według Sądu I instancji cała należność wskazana w pozwie była przedawniona, stosownie do art. 751 pkt 1 k.c. Termin wymagalności ostatniej faktury VAT przypadał na dzień 6 marca 2009 r., natomiast pozew został wniesiony 7 kwietnia 2011 r., a więc po upływie dwóch lat.

Sąd Rejonowy nie uwzględnił jednak okoliczności, którą Sąd Okręgowy ustalił w toku postępowania apelacyjnego, a mianowicie, że 5 marca 2009 r. złożono wniosek o zawezwanie do próby ugodowej, co spowodowało przerwanie biegu przedawnienia dochodzonych roszczeń i to niezależnie od stwierdzenia, że do zawarcia ugody nie doszło. Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy rozpoznając skargę kasacyjną, skutek w postaci przerwy biegu przedawnienia następuje niezależnie od tego, czy ugoda została zawarta, a więc także wtedy, gdy postępowanie zakończyło się stwierdzeniem sądu, że do ugody nie doszło. Artykuł 124 § 2 k.c. nie zawiera warunku zakończenia postępowania w sposób pozytywny, stanowi zaś, że przedawnienie biegnie na nowo po zakończeniu postępowania.

Posiedzenie w sprawie wniosku, na którym stwierdzono, że do ugody nie doszło, odbyło się 28 kwietnia 2009 r. – od tej daty należało liczyć na nowo termin przedawnienia, który nie upłynął przed wniesieniem do sądu pozwu w odniesieniu do wszystkim zgłoszonych roszczeń. W tej mierze należało mieć na uwadze, iż wskazując na datę wymagalności należności wynikającej z ostatniej faktury przedstawionej przez stronę powodową- 6 marca 2009r. i określając na 28 kwietnia 2009r. termin rozpoczęcia po przerwie biegu terminu przedawnienia, a w konkluzji stwierdzając, iż wobec daty wniesienia pozwu- 5 kwietnia 2011r.- nie upłynął termin przedawnienia dochodzonego pozwem roszczenia, Sąd Najwyższy przesądził równocześnie, że zastosowanie winien znaleźć przepis art. 751 pkt. 1 k.c., a więc żądanie strony powodowej przedawniało się z upływem dwuletniego terminu.

Zarzut przedawnienia nie mógł jednak stanowić wyłącznej podstawy wydania wyroku oddalającego powództwo. Rozważania Sądu Rejonowego przedstawione w pisemnym uzasadnieniu były jednak szersze i dalej idące. Sąd ten wskazał, że Wspólnota Mieszkaniowa zaprzeczyła żądaniu pozwu co do zasady, jak i wysokości, zaś powódka nie udowodniła swoich roszczeń.

Sąd I instancji trafnie zakwalifikował żądanie pozwu, skonstruował zasadniczo prawidłową podstawę faktyczną i prawną orzeczenia.

Ustalenia faktyczne zawarte w części ustalającej uzasadnienia mają swoją podstawę w zebranym w sprawie materiale, który w tym zakresie był w pełni wiarygodny. Ustalenia te Sąd Okręgowy na podstawie art. 382 k.p.c. przyjął za własne, czyniąc je podstawą orzekania w postępowaniu apelacyjnym. Postępowanie dowodowe uzupełniono tylko w zakresie okoliczności odnoszących się do postępowania pojednawczego i jego wyniku.

Wbrew zarzutom apelacji, Sąd Rejonowy nie przekroczył granic ustanowionej w art. 233 k.p.c. zasady swobodnej oceny dowodów, bowiem wszechstronnie zebrany materiał dowodowy został oceniony zgodnie z regułami prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego.

Ocena mocy i wiarygodności dowodów, przedstawiona w pisemnym uzasadnieniu orzeczenia, mogłaby być skutecznie podważona w postępowaniu apelacyjnym tylko wówczas, gdyby wykazano, że zawiera ona błędy logiczne, wewnętrzne sprzeczności, czy jest niepełna. Uchybień takich nie sposób się jednak dopatrzyć w pisemnych motywach zaskarżonego wyroku.

Wskazać należy, że ocena dowodów należy do sądu i nawet w sytuacji, w której z dowodów tych można było wywieść wnioski inne niż przyjęte przez Sąd I instancji, nie dochodzi do naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. Jeżeli zatem z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena Sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 27 września 2002 r., II CKN 817/00, LEX nr 56906).

Podniesione zarzuty mogłyby być uwzględnione jedynie wówczas gdyby wykazano, że zebrane dowody w części zostały ocenione w sposób rażąco wadliwy, sprzeczny z zasadami logiki bądź doświadczenia życiowego. Tego zaś skarżąca nie dowiodła, a jej twierdzenia, że prawidłowa ocena materiału dowodowego w sprawie prowadzi do odmiennych ustaleń jest jedynie wyrazem własnej oceny dowodów i własnej wersji stanu faktycznego, korzystnej dla niej, ale oderwanej od dowodów i ustaleń Sądu Rejonowego.

Jednocześnie przy tym był chybiony zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. Uzasadnienie jest sporządzane po wydaniu orzeczenia co do istoty, a zatem wynik sprawy z reguły nie zależy od tego, jak zostało napisane, czy zawiera wszystkie wymagane elementy. W konsekwencji zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. może być usprawiedliwiony tylko w tych wyjątkowych okolicznościach, w których uzasadnienie wyroku zawiera braki w zakresie poczynionych ustaleń faktycznych i oceny prawnej tak znaczne, że sfera motywacyjna sądu pozostaje nieujawniona bądź ujawniona w sposób uniemożliwiający jej poddanie instancyjnej ocenie.

Kwestionowane uzasadnienie zawierało rozbudowane ustalenia faktyczne, ocenę dowodów i rozważania pozwalające odtworzyć tok rozumowania Sądu I instancji; tym samym kontrola instancyjna nie była wyłączona.

Podstawę materialnoprawną dochodzonych w postępowaniu roszczeń stanowił art. 471 k.c., zgodnie z którym dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub niewłaściwego wykonania zobowiązania można dochodzić tylko wówczas, gdy strony łączył umowny stosunek zobowiązaniowy (gdy łączyła je ważna umowa). Przepis ten nie ma zastosowania w wypadku zawarcia umowy nieważnej, gdy naprawienia szkody lub innego roszczenia można wówczas poszukiwać w oparciu o podstawy pozostające w ramach innych reżimów odpowiedzialności.

Wytaczając powództwo o zapłatę, wierzyciel, chcąc uzyskać pozytywne rozstrzygnięcie, zawsze musi wykazać okoliczności uzasadniające roszczenie; gdy podstawą roszczenia jest umowa winien udowodnić fakt zawarcia umowy, jej treść, oraz spełnienia przewidzianego w niej świadczenia.

Współczesny model procesu cywilnego – jak należy przypomnieć- opiera się na zasadzie kontradyktoryjności, w którym obie strony wiodące przed sądem spór znajdują się w takiej samej pozycji procesowej. Jak wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 12 marca 2010 r.( II UK 286/09, LEX nr 602705), który to pogląd Sąd Okręgowy w pełni podziela, podstawą kontradyktoryjnego procesu cywilnego jest zasada równouprawnienia jego stron. Poszukiwanie za stronę przez sąd z urzędu okoliczności przemawiających za jej stanowiskiem w istocie stanowi wyręczanie jej w obowiązkach procesowych, przez co sąd naraża się na uzasadniony zarzut nierównego traktowania stron procesu.

Ciężar dostarczenia w postępowaniu sądowym materiału dowodowego spoczywa zasadniczo na jego stronach, rola sądu ograniczona jest do rozstrzygania sprawy na podstawie tak zgromadzonego materiału zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami prawa materialnego i procesowego. Dysponentem procesu cywilnego są bowiem strony, które – stosowanie do art. 232 k.p.c., obowiązane są wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Treść tego przepisu prawa procesowego koresponduje z art. 6 k.c., który stanowi: ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Artykuł 6 k.c. zawiera regułę rozkładu ciężaru dowodu – nieudowodnienie okoliczności stanowiących podstawę faktyczną wyrażonego w pozwie żądania skutkuje oddaleniem powództwa.

Powódka wywodziła korzystny dla siebie skutek prawny z faktu zawarcia w dniu 7 grudnia 2007 r. pisemnej umowy nr (...) o zaopatrzenie w wodę i odprowadzanie ścieków, to na niej właśnie spoczywał ciężar udowodnienia, że umowa została zawarta, wiązała strony oraz że określona w pozwie należność w kwocie 65.210,37 zł, wynikająca z przedłożonych przez nią faktur VAT, znajdowała w tej umowie potwierdzenie.

Sąd Rejonowy uznał zasadnie, że faktury te nie zostały wystawione na podstawie pisemnej umowy – poza jedną z 17 lutego 2009 r. W 2007 r., kiedy faktury VAT były wystawiane, strony nie łączył stosunek prawny, którego źródłem nawiązania byłaby zawarta w formie pisemnej umowa, do której odnosi się art. 6 ust. 1 ustawy z 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (tekst jedn. Dz.U. z 2006 r., Nr 123, poz. 858 ze zm.). Według przywołanego przepisu prawa, dostarczanie wody lub odprowadzanie ścieków odbywa się na podstawie pisemnej umowy o zaopatrzenie w wodę lub odprowadzanie ścieków zawartej między przedsiębiorstwem wodociągowo-kanalizacyjnym a odbiorcą usług.

W świetle przepisów ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne oraz zainteresowany odbiorca usług mogą wyrazić wolę zawarcia umowy o dostarczanie wody lub odprowadzanie ścieków w dowolnej formie, w tym także przez czynności dorozumiane. Ustawa nie zastrzega rygoru nieważności w przypadku niezachowania formy pisemnej.

Bezspornie w okresie objętym pozwem powódka dostarczała wodę i odbierała ścieki z nieruchomości znajdującej się we władaniu pozwanej Wspólnoty Mieszkaniowej, która część z tego tytułu należności – określonych w fakturach VAT, regulowała.

Faktura VAT jest dokumentem, który w praktyce obrotu gospodarczego niemal zawsze dokumentuje czynności między przedsiębiorcami. Z uwagi na to, że obowiązek jest wystawienia wynika z przepisów o publicznoprawnym charakterze (art. 106 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, tekst jedn. Dz.U. z 2011 r., Nr 177, poz. 1054 ze zm.), jest ona dokumentem, który może funkcjonować niezależnie od zawartej między stronami pisemnej umowy; funkcję faktury określają przede wszystkim przepisy prawa podatkowego. Niekiedy strony transakcji nie zawierają odrębnej pisemnej umowy. Wówczas faktura VAT pozostaje jedynym dokumentem stwierdzającym nawiązanie stosunku prawnego między stronami. Pod pewnymi warunkami faktura VAT może spełniać rolę dowodu wskazującego na zawarcie umowy.

Moc dowodowa faktury VAT niczym się nie różni od mocy dowodowej innych dokumentów. Tak jak każdy dokument prywatny, faktury VAT jest dowodem tego, że określona osoba złożyła oświadczenie zawarte w tym dokumencie. Na gruncie przepisów kodeksu postępowania cywilnego nie ma podstaw, by nadawać fakturze VAT moc dowodową inną niż jakimkolwiek innym dokumentom.

Analizując treść faktury VAT wystawionej zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 28 marca 2011 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 68, poz. 360 ze zm.), należało stwierdzić, że faktura taka zawiera elementy, które mogą wskazywać, jaka była treść zawartej między stronami umowy. Obejmuje ona bowiem oznaczenie stron, datę sprzedaży, przedmiot sprzedaży, cenę oraz termin wymagalności, przy czym ten ostatni nie jest obligatoryjnym elementem faktury. To co różni fakturę VAT od dokumentu obejmującego pisemnie zawartą umowę, to brak podpisu obu stron. Dlatego fakturę VAT należy uznać za dokument obejmujący wyłącznie oświadczenie wierzyciela, o ile nie została podpisana przez dłużnika. Tego rodzaju jednostronne oświadczenie nie jest wystarczającym środkiem pozwalającym na udowodnienie dochodzonego pozwem roszczenia. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 listopada 2007 r. ( II CNP 129/07, LEX nr 621237) stwierdził, iż nie sposób – w świetle art. 245 k.p.c.- uznać, aby faktura VAT miała inną moc dowodową, niż inne dokumenty prywatne i przepisy prawa podatkowego w jakikolwiek sposób nie zmieniają tego, co wynika z treści art. 245 k.p.c. W każdym razie wyłącznie na podstawie faktury VAT nie sposób ustalić, że strony łączyła umowa określonej treści, jak i tego czy i w jakim zakresie umowa ta została zrealizowana.

Nigdy faktura VAT nie będzie wyłącznym dowodem uzasadniającym roszczenie. Może ona jedynie wskazywać na zawarcie przez strony ustnej umowy. Jednak treść takiej umowy oraz jej wykonanie zawsze musi zostać wykazane dodatkowymi dowodami. Są to najczęściej dowody z przesłuchania świadków, stron oraz dokumenty stwierdzające wykonanie przez wierzyciela jego świadczenia. Te ostatnie mogą mieć różną postać, w zależności od rodzaju zawartej umowy.

Uprawnionym było stwierdzenie, że umowa o dostarczanie wody i odprowadzanie ścieków była zawarta w sposób konkludentny, strony łączył stosunek zobowiązaniowy, w konsekwencji – pozwana winna ponosić koszty w zakresie świadczonych na jej rzecz usług. Oceny tej nie dyskwalifikował brak ustalenia przez strony sposobu i terminów wzajemnych rozliczeń.

Rozliczenia za zbiorowe zaopatrzenie w wodę lub odprowadzanie ścieków prowadzone przez przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne z odbiorcami usług, zgodnie z art. 26 ust. 1 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków, następują na podstawie określonych w taryfach cen i stawek opłat oraz ilości dostarczonej wody lub odprowadzonych ścieków. W przypadku braku obowiązującej taryfy, jeżeli z umowy lub okoliczności nie wynika, że podejmujący się wykonania usługi zobowiązał się wykonać ją bez wynagrodzenia, przysługuje mu wynagrodzenie odpowiadające wykonanej pracy (art. 735 § 2 k.c. w zw. z art. 750 k.c.). Tym samym, w razie zawarcia w drodze czynności dorozumianych, umowy o odprowadzanie ścieków i braku określenia w niej wysokości należnego przedsiębiorstwu wodociągowo-kanalizacyjnego wynagrodzenia, jego wysokość określa się według stawek określonych w taryfie, zaś w przypadku braku obowiązującej taryfy przedsiębiorcy przysługuje wynagrodzenie odpowiadające wykonanej pracy.

Nie udowodniono, że pozwana w formie czynności dorozumianych wyraziła jednocześnie zgodę, że za pomocą przyłącza znajdującego się w jej nieruchomości będzie dostarczana woda zimna do trzech innych Wspólnot Mieszkaniowych, a woda zimna do podgrzania do dziewięciu, a w konsekwencji, że strona pozwana przyjęła na siebie zobowiązanie do zapłaty za dostarczanie przez powódkę wody w szerszym zakresie niż dostawy wykorzystywane przez członków pozwanej Wspólnoty. Dowodem na tę okoliczność nie mogły być wystawiane przez (...)faktury skoro w zawartym w nich opisie odbiorca określony został przez wymienienie kilku Wspólnot. Nie zostały też przedłożone przez powódkę faktury do not odsetkowych, na co zasadnie wskazał Sąd I instancji.

Za prawidłową uznać należało także konkluzję Sądu Rejonowego, iż nie zostało udowodnione przez stronę powodową, że pozwana w formie czynności dorozumianych wyraziła także zgodę na obarczenie jej obowiązkiem zapłaty za dostarczaną wodę i odprowadzanie ścieków dla dziewięciu innych Wspólnot Mieszkaniowych przez znajdujące się w jej nieruchomości przyłącze. Pozwana regulowała należności wyłącznie za usługi świadczone na jej rzecz; nie godziła się z istniejącą sytuacją. Już w 2006 r. podjęła inicjatywę zmierzającą do wyodrębnienia instalacji wodnej w sposób zapewniający opomiarowanie wykorzystywanej przez nią zimnej wody użytkowej. Zgodna została uzależniona między innymi od uregulowania całego długu z tytułu zużycia wody przez pozostałe Wspólnoty Mieszkaniowe.

Tymczasem nie można było skutecznie uzależniać zawarcia umowy od innych warunków niż przewidzianych w ustawie. Przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne jest obowiązane do zawarcia umowy o zaopatrzenie w wodę lub odprowadzanie ścieków z osobą, której nieruchomość została przyłączona do sieci i która wystąpiła z pisemnym wnioskiem o zawarcie umowy. Skoro obowiązek zawarcia umowy wynikał wprost z ustawy, za niedopuszczalne należało uznać próbę jego ograniczenia przez uzależnienie od zapłaty długu i to cudzego.

Rozdział wewnętrznej instalacji, i zawarcie pisemnej umowy 7 grudnia 2007 r., nastąpił mimo, że żadne zmiany w zakresie przyłącza nie wystąpiły, nadal jest w tym samym miejscu zlokalizowany, płynie nim woda zimna dla trzech Wspólnot, a woda zimna do pogrzania dla dziewięciu. Za przyłączem dokonano rozdziału instalacji i zamontowano nowe wodomierze. Sąd I instancji miał przy tym rację podnosząc, że nie istniał prawny zakaz zawierania umów z kilkoma zarządcami (właścicielami), gdy w budynku wielolokalowym jest kilka klatek (bram), a każda brama stanowi odrębną wspólnotę i ma innego zarządcę, nawet jeśli do danego budynku woda doprowadzana jest przez jedno przyłącze. Dlatego na uwzględnienie nie zasługiwały zarzuty dotyczące naruszenia art. 6 ust. 2, art. 27 ust. 1, oraz art. 15 ust. 4 w zw. z art. 2 ust. 6 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków.

Powyżej przedstawionej oceny nie zmienia konstatacja, że strona pozwana winna ponosić część kosztów związanych z dostawą wody i odprowadzaniem ścieków, wyłącznie jednak w zakresie faktycznie zużytej wody i odprowadzanych ścieków przez członków pozwanej Wspólnoty Mieszkaniowej. W pozostałym zakresie roszczenie dochodzone w niniejszym postępowaniu przez stronę powodową należało uznać za sprzeczne z zasadami sprawiedliwości, skoro powódka obarczyła pozwaną kosztami świadczonych przez nią usług na rzecz odrębnych podmiotów, z którymi pozwana nie pozostaje w jakichkolwiek stosunkach prawnych umożliwiających wzajemne rozliczenie. Zgodnie z art. 2 Konstytucji RP, Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej, co oznacza, iż orzeczenie rozstrzygające konkretną sprawę cywilną powinno być nie tylko pod względem merytorycznym i formalnym zgodne z obowiązującymi przepisami prawa, ale ma być to także rozstrzygnięcie sprawiedliwe. Nie do pogodzenia z zasadami sprawiedliwości społecznej byłaby taka sytuacja, w której sąd rozstrzygający sprawę cywilną wydaje wyrok, mocą którego obciąża pozwanego kosztami, które wygenerował inny podmiot, a za którego pozwany odpowiedzialności nie ponosi i z którym nie pozostaje w jakiejkolwiek prawnej relacji.

Z tych względów, Sąd Okręgowy we Wrocławiu na podstawie art. 385 k.p.c. apelację powódki jako bezzasadną oddalił.

O kosztach postępowania apelacyjnego i kasacyjnego orzeczono zgodnie z art. 98 § 1 i 3 w związku z art. 398(21) i art. 108§ 2 k.p.c., stosownie do wyniku postępowania. Wysokość kosztów zastępstwa prawnego określono na podstawie § 2 ust. 1 i 2 ,§ 6 pkt. 6, § 13 ust. 1 pkt. 1 i ust. 4 pkt. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu ( Dz. U. nr 163, poz. 1348 ze zm.)