Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 14 lutego 2014 roku Sąd Rejonowy w Skierniewicach w sprawie o sygn. akt I Ns 518/12 z wniosku B. L. z udziałem K. L. o podział majątku wspólnego:

1.  ustalił, że w skład majątku wspólnego B. L. oraz K. L. o łącznej wartości 6.921,10 zł wchodzą:

a.  komplet mebli wypoczynkowych o wartości 500 zł regał pokojowy oraz szafka o łącznej wartości 800 zł,

b.  pralka marki B. o wartości 524 zł,

c.  lodówka marki P. o wartości 400 zł,

d.  telewizor marki P. o wartości 80 zł,

e.  kuchenka mikrofalowa marki S. o wartości 80 zł,

f.  prodiż o wartości 30 zł,

g.  odkurzacz marki M. o wartości 100 zł,

h.  suszarka do włosów o wartości 10 zł,

i.  środki pieniężne zgromadzone na rachunku bankowym uczestnika w łącznej kwocie 3.747,10 zł ,

j.  środki pieniężne w kwocie 650 zł stanowiące równowartość samochodu osobowego marki R. (...) nr rej. (...);

2.  ustalił, że udziały B. L. i K. L. w ich majątku wspólnym są równe;

3.  dokonał podziału majątku wspólnego opisanego w punkcie 1. niniejszego postanowienia w ten sposób, że wszystkie wymienione tam składniki majątku przyznał na własność K. L.;

4.  ustalił, że nakład z majątku wspólnego B. L. i K. L. na majątek odrębny K. L. wynosi 2.466,40 zł,

5.  zasądził od K. L. na rzecz B. L. kwotę 4.693,75 zł tytułem spłaty oraz rozliczenia nakładów z majątku wspólnego na majątek odrębny uczestnika,

6.  nakazał pobrać od B. L. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Skierniewicach kwotę 712,52 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych,

7.  nakazał pobrać od K. L. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Skierniewicach kwotę 1.212,52 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Powyższe rozstrzygnięcie zapadło w oparciu o ustalenie, że B. L. i K. L. zawarli związek małżeński w dniu 16 lutego 1998 roku. Wyrokiem z dnia 4 kwietnia 2012 roku Sąd Okręgowy w Łodzi rozwiązał małżeństwo wnioskodawcy i uczestniczki postępowania przez rozwód. Wyrok ten uprawomocnił się w dniu 26 kwietnia 2012 roku. Małżonkowie nie zawierali umów majątkowych małżeńskich, nie zostali ubezwłasnowolnieni i nie ustanowiono orzeczeniem sądu między nimi rozdzielności majątkowej. B. L. i K. L. prowadzili wspólne gospodarstwo domowe i pozostawali w nieformalnym związku od 1988 roku. W latach (...) urodzili się ich synowie. Do 1998 roku wnioskodawczyni nie pracowała zawodowo i zajmowała się wychowywaniem dzieci. Zarówno wnioskodawczyni jak i uczestnik byli najemcami tzw. lokali zakładowych. Jeszcze przed zawarciem związku małżeńskiego przez B. L. i K. L., w dniu 8 sierpnia 1997 roku, uczestnik otrzymał w drodze przydziału spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego nr (...), położonego w S. przy ul. (...), należące do zasobów (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w S.. Wkład mieszkaniowy został sfinansowany ze środków pochodzących z likwidacji książeczki mieszkaniowej K. L. oraz zaciągniętego przez niego na ten cel kredytu. W chwili przydziału lokalu uczestnikowi kredyt lokatorski był w całości spłacony. Przed przydziałem w/w. lokalu zarówno wnioskodawczyni jak i uczestnik zrzekli się praw do dotychczas zajmowanych lokali. W dniu 29 maja 2008 roku (...) Spółdzielnia Mieszkaniowa w S. ustanowiła prawo odrębnej własności samodzielnego lokalu mieszkalnego nr (...), położonego w budynku przy ul. (...) w S., a następnie przeniosła je wraz ze związanym z tym prawem udziałem w nieruchomości wspólnej na rzecz uczestnika K. L.. Dla przedmiotowego lokalu prowadzona jest w Sądzie Rejonowym w Skierniewicach księga wieczysta nr (...). Przy zawarciu umowy uczestnik oświadczył, że w/w. prawo nabywa do majątku odrębnego. Warunkiem ustanowienia i przeniesienia odrębnej własności lokalu było uregulowanie na rzecz (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w S. nominalnej kwoty umorzenia kredytu w wysokości 2.466,40 zł, co nastąpiło w dniu 12 listopada 2007 roku ze środków pochodzących z majątku wspólnego stron postępowania. W skład majątku wspólnego B. L. oraz K. L. o łącznej wartości 6.921,10 zł wchodzą: a.) komplet mebli wypoczynkowych o wartości 500 zł, b.) regał pokojowy oraz szafka o łącznej wartości 800 zł, c.) pralka marki B. o wartości 524 zł, d.)lodówka marki P. o wartości 400 zł, e.) telewizor marki P. o wartości 80 zł, f.) kuchenka mikrofalowa marki S. o wartości 80 zł, g.) prodiż o wartości 30 zł, h.) odkurzacz marki M. o wartości 100 zł, i.) suszarka do włosów o wartości 10 zł, j.) środki pieniężne zgromadzone na rachunku bankowym uczestnika w Banku (...) w łącznej kwocie 3.747,10 zł (wg. stanu na dzień 26 kwietnia 2012 roku), k.) środki pieniężne w kwocie 650 zł stanowiące równowartość samochodu osobowego marki R. (...) nr rej. (...), który został oddany przez uczestnika do demontażu za zgodą wnioskodawczyni.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd dokonał podziału majątku wspólnego małżonków przyjmując, iż w jego skład wchodzą wskazane przez wnioskodawczynię ruchomości, za wyjątkiem żelazka, gdyż wnioskodawczyni nie przedstawiła jakiegokolwiek dowodu, prócz własnych zeznań, że taki przedmiot wchodził w skład majątku wspólnego, a przedmiot ten nadto nie został okazany biegłemu do spraw wyceny. Do majątku wspólnego Sąd nie zaliczył natomiast prawa odrębnej własności lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w S. przy ulicy (...). prawo to zostało wprawdzie nabyte w czasie trwania małżeństwa z wnioskodawczynią a zatem zgodnie z dyspozycją art. 31 k. r. i o. winno ono stanowić składnik majątku dorobkowego. Samo oświadczenie małżonka – nabywcy prawa o jego przynależności do określonej masy majątkowej nie może wyłączać skutków wynikających z art. 31 – 34 k. r. i o. Nie było jednak kwestionowane, że spółdzielcze lokatorskie prawo do tego samego lokalu mieszkalnego wchodziło w skład majątku odrębnego uczestnika postępowania jako uzyskane przez niego jeszcze przed zawarciem związku małżeńskiego. Choć nabycie tego prawa było obwarowane wcześniejszą spłatą nominalnej kwoty umorzenia kredytu lokatorskiego, na który to cel małżonkowie L. przeznaczyli środki pochodzące z ich majątku dorobkowego, to jednak w sensie ekonomicznym prawo odrębnej własności lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w S. przy ulicy (...) zostało w całości nabyte w zamian za spółdzielcze lokatorskie prawo do tego lokalu. W rezultacie prawo to zgodnie z art. 33 pkt. 1 k. r. i o. weszło w skład majątku osobistego uczestnika postępowania. Sąd zdecydował o przyznaniu rzeczy ruchomych na własność uczestnika postępowania, ponieważ wnioskodawczyni nie była zainteresowana ich przejęciem na własność, a przedmioty te nadto stanowiły wyposażenie mieszkania, której zajmuje K. L.. Podobnie to uczestnikowi zostały przyznane środki pieniężne zgromadzone przez niego na rachunku bankowym oraz kwota uzyskana w związku z oddaniem samochodu osobowego do demontażu, bowiem faktycznie znajdują się one właśnie w jego dyspozycji. O nakładach z majątku wspólnego na majątek osobisty uczestnika orzeczono na podstawie art. 45 § 1 k. r. i o. Nakład taki stanowiła bowiem kwota 2.466,40 złotych, która przed uzyskaniem prawa odrębnej własności lokalu uczestnik zobowiązany był wpłacić na rzecz spółdzielni mieszkaniowej. Z uwagi na niewielką wysokość Sąd uznał, że kwota należna wnioskodawczyni tytułem spłaty oraz rozliczenia nakładów z majątku wspólnego na majątek osobisty winna być płatna niezwłocznie po uprawomocnieniu się postanowienia. O odsetkach ustawowych z tytułu opóźnienia w zapłacie orzeczono na podstawie art. 481 k.c.

Apelację od powyższego postanowienia wniosła wnioskodawczyni, zaskarżając je w zakresie ustalenia składu majątku wspólnego B. oraz K. L. oraz sposobu dokonania podziału tego majątku, wysokości spłaty zasądzonej od uczestnika postępowania na rzecz wnioskodawczyni oraz ustalenia nakładu z majątku wspólnego na majątek osobisty K. L.. Rozstrzygnięciu Sądu Rejonowego skarżąca zarzuciła:

- naruszenie art. 31 § 1 k. r. i o. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na pominięciu przy ustalaniu składu majątku wspólnego B. i K. L. prawa odrębnej własności lokalu mieszkalnego numer (...) położonego w S. przy ulicy 19 lutego 1 o wartości 191.600,00 złotych, podczas gdy w chwili nabycia tego prawa przez K. L. małżonkowie pozostawali we wspólności ustawowej małżeńskiej, a wnioskodawczyni nie wyraziła zgody na nabycie do majątku osobistego uczestnika;

- naruszenie art. 33 pkt. 10 k. r. i o. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie w przedmiotowej sprawie wyrażające się w błędnym ustaleniu, że nabycie przez uczestnika prawa odrębnej własności lokalu mieszkalnego nastąpiło na zasadzie surogacji do jego majątku osobistego, podczas gdy nabycie to nastąpiło w części ze środków z majątku wspólnego, a charakter nabytego składnika majątkowego służący zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych rodziny przemawia w tym wypadku przeciwko stosowaniu zasady surogacji, tym bardziej, że do przydziału uczestnikowi lokalu o powierzchni użytkowej 60,51 m ² niezbędne było zrzeczenie się także przez wnioskodawczynię z zajmowanego przez nią lokalu (...);

- sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z zebranym w sprawie materiałem dowodowym polegającą na przyjęciu, że w sensie ekonomicznym prawo odrębnej własności lokalu mieszkalnego nr (...) położonego przy ulicy (...) w S. zostało w całości nabyte w zamian za spółdzielcze lokatorskie prawo do tego lokalu, podczas gdy spłata nominalnej kwoty umorzenia kredytu lokatorskiego oraz częściowa spłata kredytu zaciągniętego na wkład mieszkaniowy nastąpiły z majątku wspólnego małżonków, a nadto pominięcie faktu, że obecnie mieszkanie przedstawia znacznie wyższą wartość niż suma wniesionego wkładu mieszkaniowego, a różnica ta powinna zostać zaliczona na dobro rodziny;

- niewyjaśnienie wszystkich istotnych okoliczności sprawy, a mianowicie czy kredyt zaciągnięty na spłatę wkładu mieszkaniowego związanego ze spółdzielczym lokatorskim prawem do lokalu mieszkalnego został spłacony zgodnie z twierdzeniami uczestnika w całości przed ślubem czy też – zgodnie z twierdzeniami wnioskodawczyni –spłacany był jeszcze po ślubie, co miałoby istotne znaczenie dla oceny, w jakim stopniu wkład ten był finansowany z majątku wspólnego oraz ewentualnie do rozliczenia przez Sąd nakładu z majątku wspólnego oraz ewentualnie do rozliczenia przez Sąd nakładu z majątku wspólnego odpowiadającego sumie rat kredytu spłaconych po ślubie na majątek osobisty uczestnika.

W konkluzji skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez ustalenie, że w skład majątku wspólnego B. L. oraz K. L. oprócz przedmiotów wymienionych w pkt 1a-k zaskarżonego postanowienia wchodzi także prawo odrębnej własności lokalu mieszkalnego numer (...) położonego w S. przy ulicy (...) o wartości 191.600,00 złotych oraz dokonanie podziału przedmiotowego majątku poprzez przyznanie na rzecz K. L. oprócz przedmiotów wskazanych w pkt 3 zaskarżonego postanowienia także prawa odrębnej własności lokalu mieszkalnego numer (...) położonego w S. przy ulicy (...) oraz zasądzenie na rzecz wnioskodawczyni spłaty również z połowy wartości tego składnika majątkowego.

/apelacja – k. 154-161/

W odpowiedzi na apelację uczestnik wniósł o jej oddalenie.

/odpowiedź na apelację – k. 167-169/

Postanowieniem z dnia 17 września 2014 roku dopuszczono dowód z uzupełniającego przesłuchania wnioskodawczyni i uczestnika na okoliczność ich sytuacji osobistej i majątkowej /postanowienie – k. 178/.

Na rozprawie apelacyjnej w dniu 8 października 2014 roku pełnomocnik wnioskodawczyni złożył zaświadczenie o zarobkach, które przewodniczący odczytał, przewodniczący zarządził przesłuchanie uczestników zgodnie z postanowieniem z dnia 17 września 2014 roku. Przewodniczący nakłaniał uczestników do zawarcia ugody. Uczestnik oświadczył, że nie widzi możliwości jakiejkolwiek ugody, gdyż został pokrzywdzony przez wnioskodawczynię. Pełnomocnicy wnioskodawczyni i uczestnika nie zgłosili dalszych wniosków dowodowych i zajęli stanowisko jak dotychczas.

/protokół rozprawy apelacyjnej – k. 185-186/

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest niezasadna.

Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własny ustalony przez Sąd Rejonowy stan faktyczny, przy czym nadto ustala, że wnioskodawczyni aktualnie zamieszkuje wspólnie z mamą, w należącym do mamy mieszkaniu własnościowym o powierzchni 48 m ², zajmując oddzielny pokój (dowód z przesłuchania wnioskodawczyni – protokół rozprawy apelacyjnej – k. 185-186, protokół elektroniczny - 00:04:09).

Wbrew zastrzeżeniom apelacji, Sąd Rejonowy w niniejszej sprawie dokonał bowiem prawidłowej, gdyż odpowiadającej dyspozycji art. 233 § 1 k.p.c. oceny dowodów, w oparciu o którą wyprowadził także trafne wnioski jurydyczne. Ustalenia faktyczne wymagały zaś jedynie uzupełnienia o powyżej wskazaną okoliczność relewantną, ustaloną w toku apelacyjnego postępowania dowodowego (art. 382 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.). Stanowiska przedstawionego przez Sąd Rejonowy, które legło u podstaw zaskarżonego rozstrzygnięcia nie podważają zaś w szczególności argumenty podniesione w apelacji.

W realiach niniejszej sprawy na uwadze mieć bowiem przede wszystkim trzeba, że w dacie przydziału spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego, czyli w dniu 8 sierpnia 1997 roku, kwestię będącą przedmiotem zainteresowania w niniejszej sprawie oprócz normy wyrażonej w art. 32 § 1 k. r i o. regulował art. 215 ustawy z dnia 16 września 1982 roku prawo spółdzielcze (Dz.U.1995.54.288 j.t.). Przepis ten formułował zasadę jednopodmiotowości spółdzielczego prawa do lokalu, zgodnie z którą prawo to mogło przysługiwać tylko jednej osobie albo małżonkom. Przepisy prawa spółdzielczego w porównaniu z poprzednio obowiązującym stanem prawnym rozszerzyły zatem wprawdzie przynależność spółdzielczego prawa do lokalu do majątku wspólnego wprowadzając zasadę wspólności spółdzielczego prawa do lokalu powstałego w wyniku przydziału dokonanego w czasie trwania małżeństwa i to bez względu na ustrój majątkowy obowiązujący małżonków. Niemniej jednak przewidziane w tym względzie rozwiązania nie znajdują zastosowania w niniejszej sprawie z uwagi na fakt, że wyjątkiem od zasady jednopodmiotowości spółdzielczego prawa do lokalu było wyłącznie przysługiwanie owego prawa małżonkom. Dobrodziejstwo przedmiotowego rozwiązania nie rozciągało się tym samym na konkubinat, w jakim w przedmiotowym okresie czasu pozostawali uczestnicy niniejszego postępowania. W związku, z czym nabycia w okresie konkubinatu przez jednego z konkubentów prawa do lokalu spółdzielczego nie można kwalifikować jako współwłasności. B. i K. L. zawarli zaś związek małżeński dopiero w dniu 16 lutego 1998 roku. Przedmiotowe prawo przydzielono zatem wyłącznie jednemu z nich – K. L.. Wkład mieszkaniowy został bowiem sfinansowany ze środków pochodzących ze zlikwidowanej w dniu 7 sierpnia 1997 roku książeczki mieszkaniowej K. L. oraz wpłaty własnej uiszczonej przez K. L. w dniu 18 sierpnia 1997 roku. W tym stanie rzeczy nie budzi wątpliwości zaliczenie przedmiotowego prawa do majątku odrębnego uczestnika. Wspólność spółdzielczego prawa do lokalu w świetle powyżej wskazanej regulacji powstać mogła przecież jedynie w odniesieniu do małżonków (tak. m. in. Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 17 kwietnia 2004 roku wydanym w sprawie o sygn. akt V CKN 281/00 opublikowanym w bazie orzecznictwa L. pod nr (...)).

Oceny tej w żaden sposób nie może zatem zmienić kwestia wydatkowania środków na potrzeby nabycia spółdzielczego prawa do lokalu przez uczestników pozostających w konkubinacie. Wydatkowanie środków na potrzeby nabycia lokalu spółdzielczego przez konkubentów w świetle powyżej wskazanej regulacji nie mogło bowiem prowadzić do nabycia tego prawa na współwłasność. W realiach niniejszej sprawy na uwadze mieć nadto trzeba, że wkład mieszkaniowy został uiszczony ze środków uzyskanych z likwidacji książeczki mieszkaniowej uczestnika i zaciągniętego wyłącznie przez niego kredytu w pełni w dniu 18 sierpnia 1997 roku. Po zawarciu przez uczestników związku małżeńskiego ewentualnej spłacie ze środków wspólnych podlegać mógł tym samym co najwyżej kredyt zaciągnięty przez uczestnika, nie zaś wkład mieszkaniowy.

W tym stanie rzeczy nie może również odnieść oczekiwanego przez skarżącą rezultatu argumentacja odwołująca się do kwestii częściowej spłaty kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na wkład mieszkaniowy jak i zwiększenia wartości spornego lokalu odgrywająca rolę w przypadkach, w których znaczenie ma natura prawa do wkładu mieszkaniowego jako ekspektatywa uzyskania prawa do mieszkania.

Podobnie ocenić należy argumentację opartą na stanowisku Sądu Najwyższego wyrażonym w uchwale z dnia 14 sierpnia 1985 roku sygn. akt III CZP 41/85 opubl. w OSNC 1986/6/92. Skarżąca ewidentnie nie zauważa bowiem, że przedmiotowe wnioski wyprowadzone w drodze wykładni logicznej, odwołujące się do uwarunkowań ekonomicznych, względów społecznych, dobra rodziny oraz zasady równości praw małżonków odzwierciedlały zarazem przyczyny ustanowienia obligatoryjnie powstającej (art. 215 § 2 prawa spółdzielczego) i przymusowo istniejącej (art. 215 § 3 prawa spółdzielczego) wspólności spółdzielczego prawa do lokalu i jako takie odnoszone muszą być jedynie do przypadków nią objętych.

Jakkolwiek zaś prawo odrębnej własności przedmiotowego zostało nabyte przez K. L. w czasie trwania małżeństwa z wnioskodawczynią, to jednak okoliczność ta, w świetle relewantnych przepisów prawa, nie ma decydującego znaczenia dla kwestii przynależności przedmiotowego prawa do majątku wspólnego. Uzasadnienie szczegółowo powyżej zreferowanych zarzutów apelacji czyni bowiem nieodzowną uwagę, że skarżąca, pomimo korzystania z pomocy profesjonalnego pełnomocnika, nie dostrzega, że obowiązująca w dacie nabycia przedmiotowego prawa, jak i aktualnie ustawa z dnia 15 grudnia 2000 roku o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz. U. 2013, poz. 1222 t.j.) nie zawiera przepisów określających przynależność praw do lokalu ( w tym prawa odrębnej własności) do majątków małżonków, a zatem, jak trafnie uznał Sąd Rejonowy, kwestie te oceniane być muszą wyłącznie na płaszczyźnie przepisów art. 31 i 33 k. r i. o. A skoro tak nieskutecznymi pozostać muszą argumenty apelacji odwołujące się do kwestii dobra rodziny czy też charakteru przedmiotowego składnika majątku, które to okoliczności miały pożądane przez skarżącą znaczenie wyłącznie na gruncie regulacji przewidzianej w przytoczonym powyżej prawie spółdzielczym. Przy czym także wówczas, jedynie wtedy, gdy prawo spółdzielcze nabywane było w czasie trwania związku małżeńskiego.

Przepis art. 33 pkt 10 k. r. i o. stanowi natomiast wyraźnie, że do majątku osobistego każdego z małżonków należą przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Analiza zgromadzonego materiału dowodowego, nakazuje zaś przychylić się do zapatrywania Sądu I instancji, że taka właśnie sytuacja miała miejsce w odniesieniu do składnika majątku w postaci przedmiotowego prawa odrębnej własności lokalu mieszkalnego. Przewidziana w art. 33 pkt 3 k.r.o. tzw. surogacja polega na zastąpieniu jednego składnika majątku odrębnego innym składnikiem. Przesłankami tak rozumianej surogacji są -jak się przyjmuje - dwa wymagania: po pierwsze, aby jedno i to samo zdarzenie spowodowało wyjście określonego przedmiotu z majątku odrębnego i nabycie innego przedmiotu majątkowego oraz po drugie, aby przedmiot nabyty był uzyskany także w sensie ekonomicznym kosztem majątku odrębnego (tak m. in. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 12 maja 2000 roku wydanym w sprawie o sygn. akt V CKN 50/00 opubl. w bazie orzecznictwa LEX pod nr (...)). Rację ma zaś niewątpliwie Sąd Rejonowy, że pierwsze ze wskazanych wymagań zostaje spełnione w przypadku przekształcenia lokatorskiego prawa do lokalu w prawo odrębnej własności tego lokalu. Na skutek zawarcia umowy o ustanowienie i przeniesienie prawa odrębnej własności lokalu oraz wpisu nowo powstałego prawa do księgi wieczystej spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu wygasa, a osoba będąca dotychczas jego podmiotem staje się właścicielem lokalu. Porównanie kwoty, jaką wnioskodawczyni i uczestnik uiścili z tytułu mającego miejsce w przeszłości umorzenia kredytu lokatorskiego (2.466,40 złotych), z wartością prawa odrębnej własności przedmiotowego lokalu (190.000,00 złotych) nakazuje zaś przychylić się do stanowiska Sądu I instancji odnośnie spełnienia drugiego z wymienionych wymagań. Nie można wszak tracić z pola widzenia, że ustanowienie i przeniesienie prawa odrębnej własności lokalu mieszkalnego, zgodnie z dyspozycją art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 roku o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz.U.2013.1222 j.t. ), może nastąpić wyłącznie na żądanie członka, któremu przysługuje spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego. Warunkiem ustanowienia i przeniesienia odrębnej własności lokalu wprawdzie istotnie było uregulowanie na rzecz (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w S. nominalnej kwoty umorzenia kredytu, co nastąpiło w dniu 12 listopada 2007 roku ze środków wchodzących w skład majątku wspólnego stron postępowania. W opisanym powyżej stanie rzeczy nie sposób jednak zaprzeczyć, że w sensie ekonomicznym prawo odrębnej własności lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w S. przy ulicy (...) zostało nabyte w zamian za spółdzielcze lokatorskie prawo do tego lokalu. Wyrazem powyższego było określenie w akcie notarialnym obejmującym umowę o ustanowienie i przeniesienie odrębnej własności lokalu na rzecz członka spółdzielni, wartości spornego lokalu na kwotę 190.000,00 złotych, przy jednoczesnej kwocie 2.466,40 złotych przypadającej do zapłaty z tytułu nominalnej sumy umorzenia kredytu. Skoro zaś prawo odrębnej własności przedmiotowego lokalu zostało nabyte w zamian za należące do majątku osobistego uczestnika spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu, w świetle art. 33 pkt 10 k. r. i o. trafnym jest wniosek Sądu I instancji, iż prawo to nie wchodzi w skład majątku wspólnego byłych małżonków L. i jako takie nie podlega podziałowi w niniejszym postępowaniu. Tym bardziej, że na uwadze mieć trzeba, że kwesta ta była już także przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego, który w postanowieniu z dnia 20 czerwca 2008 roku wydanym w sprawie o sygn. akt IV CSK 60/08 opublikowanym w bazie orzecznictwa Lex pod nr (...), zajął jednoznaczne stanowisko, że w sytuacji, gdy przekształceniu na prawo własnościowe uległo lokatorskie prawo do lokalu stanowiące majątek odrębny jednego małżonka, prawo to, będące kontynuacją poprzednio przysługującego mu prawa do lokalu, pozostaje nadal składnikiem jego majątku odrębnego, a ewentualna dopłata dokonana na jego przekształcenie ze środków majątku wspólnego stanowi nakład z tego majątku na majątek odrębny, podlegający rozliczeniu na podstawie art. 45 k.r.o. W tej kwestii na uwadze mieć również należy stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w postanowieniu z dnia 18 stycznia 2008 roku wydanym w sprawie o sygn. akt VCSK 355/07 opublikowanym w bazie orzecznictwa L. pod nr (...), w którym Sąd Najwyższy wskazał wyraźnie, że prawo własności nabyte w czasie trwania wspólności majątkowej z reguły wchodzi do majątku wspólnego i to niezależnie od tego czy zostało nabyte przez jedno z małżonków czy przez oboje, chyba że nabycie nastąpiło w drodze tzw. surogacji, jak też w wyroku z dnia 6 maja 2011 roku wydanym w sprawie o sygn. akt II CSK 410/10 opublikowanym w bazie orzecznictwa L. pod nr (...).

Zgromadzony w tej sprawie materiał dowodowy nie pozostawia wprawdzie wątpliwości, że nabyte przez uczestnika spółdzielcze prawo lokatorskie do lokalu mieszkalnego miało służyć zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych rodziny wnioskodawczyni i uczestnika, którzy w owym okresie pozostawali w konkubinacie oraz ich wspólnych synów, jak też, że do uzyskania lokatorskiego prawa do przedmiotowego lokalu koniecznym było zrzeczenie się przez B. L. prawa do dotychczas zajmowanego przez nią lokalu, na co nie bez racji zwraca uwagę skarżąca. Okoliczności te nie zmieniają jednak faktu, że stan rzeczy z perspektywy relewantnych przepisów prawa przedstawia się tak, jak powyżej wskazano. Sąd Okręgowy usiłował złagodzić przedmiotowy dysonans nakłaniając uczestników do zawarcia ugody, jednakże z uwagi na nieprzejednaną postawę uczestnika nie przyniosło to pożądanych rezultatów.

W uzasadnieniu apelacji skarżąca odwołuje się wprawdzie także do kwestii spłaty pożyczki zaciągniętej przed zawarciem związku małżeńskiego, jak i kwoty pobranej przez notariusza przy sporządzaniu aktu notarialnego z dnia 29 maja 2008 roku. Niemniej jednak kwestie te nie mogły być przedmiotem zainteresowania Sądu odwoławczego z uwagi na fakt, iż pozostają poza zakresem zaskarżenia. Zagadnienie kosztów aktu notarialnego występuje wyłącznie w uzasadnieniu apelacji bez powiązania z zarzutami i wnioskami apelacji. W określeniu zakresu zaskarżenia znalazła się kwestia wysokości spłaty, ale w kontekście zarzutów i wniosków apelacji oraz wartości przedmiotu zaskarżenia nie ma wątpliwości, że chodzi o wysokość spłaty w konsekwencji oczekiwanego przez skarżącą zaliczenia prawa do lokalu do majątku wspólnego. W przypadku zagadnienia spłaty pożyczki sytuacja jest podobna, z tym że zarzuty apelacji dotykają tej kwestii, ale z ograniczeniem zarzucenia niewyjaśnienia wszystkich istotnych okoliczności sprawy. Pomijając dowolność i ogólnikowość tego zarzutu, będącego tylko polemiką z trafnym i prawidłowo uzasadnionym stanowiskiem Sądu Rejonowego, trzeba zauważyć, że wnioski apelacyjne nawiązujące do wartości przedmiotu zaskarżenia wyraźnie kwestie te wyłączają z zakresu przedmiotowego apelacji. Zagadnienie to było więc rozważane w instancji odwoławczej tylko w kontekście ewentualnego wpływu spornej pożyczki na ustalenia dotyczące ewentualnego objęcia majątkiem wspólnym prawa do lokalu. Podkreślić należy, że zgodnie z art. 378 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. sąd II instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji.

Ocena zasadności racji przedstawionych przez apelującą, nie może również pomijać faktu, że przedmiotem niniejszego postępowania wnioskodawczyni uczyniła jedynie podział majątku wspólnego byłych małżonków L., nie zgłoszono zaś wniosku o rozliczenie konkubinatu. Przepis art. 383 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. wyraźnie natomiast stanowi, że w postępowaniu apelacyjnym nie można rozszerzyć żądania wniosku ani występować z nowymi roszczeniami. Dlatego okoliczności faktyczne mające obrazować ewentualne roszczenia związane z okresem konkubinatu (choćby kwestia przysługującego wnioskodawczyni prawa do lokalu, którego zamiana posłużyła do uzyskania przez uczestnika przydziału lokatorskiego prawa do lokalu spółdzielczego) są obojętne z punktu widzenia przedmiotu niniejszej sprawy.

Reasumując, powyżej przedstawiony stan rzeczy pozwala stwierdzić, iż jakkolwiek Sąd odwoławczy dostrzega, iż wynik niniejszego postępowania nie jest satysfakcjonujący z perspektywy zasad słuszności, gdyż nie uwzględnia, słusznych i usprawiedliwionych okolicznościami wspólnego pożycia uczestników, oczekiwań skarżącej oraz niewątpliwych racji moralnych, które legły u podstaw jej stanowiska w przedmiotowej sprawie. Uczestnik nie powinien zapominać, że zaistniały stan rzeczy częściowo wynika również z uzgodnionego przez uczestników modelu rodziny, w którym to uczestnik przyjął na siebie rolę dostarczyciela środków utrzymania, zaś wnioskodawczyni wychowania wspólnych dzieci. To jednak, w świetle istotnych przepisów prawa, jak i kształtu apelacji, nie zachodzi możliwość korekty zaskarżonego rozstrzygnięcia.

Mając powyższe na względzie, Sąd Okręgowy w punkcie 1. postanowienia na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. oddalił apelację.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono w punkcie 2. postanowienia na podstawie art. 520 § 1 k.p.c. zgodnie z podstawową zasadą rozliczenia kosztów postępowania nieprocesowego. Apelacja wnioskodawczyni była zrozumiała ze względów życiowych, choć nie broniła się w kontekście uregulowań prawnych dotyczących tego przypadku. Trudno w tej sprawie mówić o sprzeczności interesów lub zawinieniu w rozumieniu § 2 lub § 3 art. 520 k.p.c.