Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CSK 119/12
POSTANOWIENIE
Dnia 17 października 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Tadeusz Wiśniewski (przewodniczący)
SSN Dariusz Dończyk (sprawozdawca)
SSA Władysław Pawlak
w sprawie z powództwa T. – V. Spółki z o.o. w M.
przeciwko C. Polska Spółce z o.o. w W.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 17 października 2012 r.,
skargi kasacyjnej strony powodowej
od postanowienia Sądu Apelacyjnego
z dnia 28 października 2011 r.,
oddala skargę kasacyjną.
2
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 4 sierpnia 2011 r., Sąd Okręgowy w W. odmówił
odrzucenia pozwu, uznając za nieskuteczny, podniesiony przez pozwaną („C.
Polska” spółkę z o.o.) zarzut zapisu na sąd polubowny w odniesieniu do
dochodzonego przez powoda („T.-V.” spółki z o.o.) roszczenia opartego na
podstawie z art. 18 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu
nieuczciwej konkurencji (jedn. tekst: Dz.U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1503 ze zm.,
dalej: „u.z.n.k.”). Na skutek zażalenia wniesionego na to postanowienie przez
pozwaną, postanowieniem z dnia 28 października 2011 r., opartym na podstawie
art. 1165 § 1 k.p.c., Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżone postanowienie w ten
sposób, że odrzucił pozew w części dotyczącej roszczenia o zapłatę kwoty
3.037.657,70 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 7 maja 2011 r.
Powód podniósł, że pozwana dopuściła się czynu nieuczciwej konkurencji
określonego w art. 15 ust. 1 pkt 4 u.z.n.k. polegającego na pobieraniu innych niż
marża handlowa opłat z tytułu dopuszczenia towarów do sprzedaży i z tego tytułu
domagał się na podstawie art. 18 ust. 1 pkt 5 u.z.n.k. zwrotu korzyści
bezpodstawnie uzyskanych przez niego. W pkt 21 łączących strony warunków
handlowych na lata 2008 i 2009 strony postanowiły, że „wszelkie spory wynikające
z niniejszej umowy lub w związku z nią będą rozstrzygane wyłącznie przez sąd
polubowny”. Natomiast pkt 21 warunków handlowych na 2010 r. przewidywał, że
„wszelkie spory powstałe między stronami wynikające z niniejszej umowy lub
pozostające w związku z nią, jak również wszelkie spory wynikające
z dotychczasowej współpracy handlowej stron w oparciu o wcześniej zawierane
umowy handlowe będą rozstrzygane wyłącznie przez sąd polubowny”. W ocenie
Sądu drugiej instancji, roszczenie dochodzone przez powoda jest związane
z dotychczasową współpracą stron, której źródłem były umowy, o czym jest mowa
w pkt 21 klauzuli prorogacyjnej warunków handlowych na 2010 r. Klauzula ta miała
inne brzmienie – a tym samym zakres – niż klauzule prorogacyjne warunków
handlowych na lata 2008 i 2009. Dokonując wykładni zapisu na sąd polubowny,
wobec rozbieżnych stanowisk stron, Sąd odwołał się do obiektywnego wzorca
3
wykładni. Roszczenie dochodzone na podstawie art. 18 ust. 1 pkt 5 u.z.n.k., tj.
o wydanie bezpodstawnie uzyskanych korzyści, jest niezależne od roszczeń
wynikających z umowy, bowiem wynika z czynu nieuczciwej konkurencji, będącego
samoistną podstawą odpowiedzialności strony dopuszczającej się takiego czynu.
Nie zmienia to jednak tego, że jest to roszczenie, co najmniej pośrednio związane
z umową, bowiem sąd, dokonując oceny roszczenia i analizując charakter
zastrzeżonych opłat, w istocie dokonuje tego z uwzględnieniem treści postanowień
zawartych w umowie dotyczącej współpracy handlowej stron. W sporze, którego
przedmiotem jest czyn nieuczciwej konkurencji, badaniu podlega w szczególności
ekwiwalentność zastrzeżonych w takich porozumieniach świadczeń.
Od postanowienia Sądu Apelacyjnego skargę kasacyjną wniósł powód, który
zaskarżył je w całości, wnosząc o jego uchylenie. W ramach pierwszej podstawy
kasacyjnej zarzucił naruszenie:
- art. 65 § 2 k.c. przez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na
błędnym ustaleniu rzeczywistej woli stron wobec braku jakichkolwiek
elementów stanu faktycznego uzasadniających takie ustalenie oraz poprzez
przyjęcie modelu „starannie działającego adresata” w oderwaniu od treści
art. 1161 § 1 k.p.c.;
- art. 6 k.c. poprzez jego niezastosowanie;
- art. 58 § 2 k.c. poprzez jego błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że
przepis ten nie może stanowić płaszczyzny do oceny ważności zapisu na
sąd polubowny, podczas, gdy hipotezą tego przepisu objęte są również
okoliczności towarzyszące dokonaniu czynności prawnej, jak i cel, do
którego czynność prawna ma doprowadzić, która to wykładnia doprowadziła
do niezasadnego niezastosowania wskazanego przepisu.
W ramach drugiej podstawy kasacyjnej powód zarzucił naruszenie:
- art. 1161 § 1 k.p.c. poprzez błędną wykładnię polegającą na pominięciu
faktu, że zapis na sąd polubowny musi precyzyjnie określać przedmiot sporu
lub stosunek prawny oraz art. 1165 § 2 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie
i odrzucenie pozwu w sytuacji, gdy zapis na sąd polubowny nie wskazywał
4
precyzyjnie ani stosunku prawnego ani przedmiotu sporu objętego
postępowaniem;
- art. 1161 § 1 k.p.c. poprzez błędne przyjęcie, że przedmiot postępowania
wynika lub ma związek z łączącymi strony umowami i mieści się w zapisie na
sąd polubowny, a w konsekwencji, że jest objęty zapisem na sąd polubowny;
- art. 3 i art. 232 k.p.c. poprzez pominięcie faktu, że to strona pozwana winna
była stosownymi dowodami wykazać rzeczywistą wolę stron w zakresie
zapisu na sąd polubowny;
- art. 328 § 2 k.p.c. poprzez brak wyjaśnienia przyczyn, dla których Sąd
drugiej instancji całkowicie pominął twierdzenia strony powodowej
zmierzające do wykazania, że zapis na sąd polubowny jest nieważny
z uwagi na sprzeczność z zasadami współżycia społecznego;
- art. 217 § 1, art. 227 i art. 299 k.p.c. poprzez zaniechanie przeprowadzenia
postępowania dowodowego (w zakresie dowodów z przesłuchania świadków
/…/ oraz dowodu z przesłuchania stron) i zebrania materiału dowodowego
niezbędnego do rozstrzygania spornych okoliczności faktycznych
odnoszących się do nieważności zapisu na sąd polubowny;
- art. 217, art. 235, art. 236 i art. 354 k.p.c. poprzez zaniechanie wydania
postanowień dowodowych w odniesieniu do powołanych przez stronę
powodową w pozwie i powtórzonych w odpowiedzi na zażalenie dowodów
odnoszących się do nieważności zapisu na sąd polubowny (w zakresie
dowodów z przesłuchania świadków /…/ oraz dowodu z przesłuchania
stron);
- art. 1165 § 1 k.p.c. poprzez jego zastosowanie oraz art. 1165 § 2 k.p.c.
poprzez jego niezastosowanie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Dochodzone przez powoda żądanie na podstawie art. 18 ust. 1 pkt 5 w zw.
z art. 15 ust. 1 pkt 4 u.z.n.k. jako roszczenie majątkowe, zgodnie z art. 1157 k.p.c.,
mogło być poddane pod rozstrzygnięcie sądu polubownego (por. postanowienia
5
Sądu Najwyższego: z dnia 2 grudnia 2009 r., I CSK 120/09, nie publ. oraz z dnia
4 kwietnia 2012 r., I CSK 354/11, Lex nr 1164720).
Rozstrzygnięcie o zasadności podniesionego przez pozwaną zarzutu zapisu
na sąd polubowny zależało od interpretacji postanowienia zawartego w pkt 21
warunków handlowych na 2010 r. łączących strony, tj. czy zawarty w nim zapis na
sąd polubowny obejmuje również spory wynikające z pobierania przez pozwaną
opłat określonych w art. 15 ust. 1 pkt 4 u.z.n.k. W pierwszej więc kolejności należy
odnieść się do zarzutów związanych z dokonaniem przez Sąd Apelacyjny błędnej
wykładni umowy, tj. zarzutów naruszenia art. 65 § 2 k.c. oraz powiązanych z nim
zarzutów naruszenia art. 6, art. 3 i art. 232 k.p.c. Zarzuty te nie są zasadne. Ogólne
reguły wykładni oświadczeń woli, w tym również zawartych w umowach, określa art.
65 k.c. Zgodnie z ugruntowaną linią orzeczniczą Sądu Najwyższego (por.
uzasadnienie uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia
29 czerwca 1995 r., III CZP 66/95, OSNC 1995, nr 12, poz. 168 oraz orzeczenia:
z dnia 21 listopada 1997 r., I CKN 825/97, OSNC 1998, nr 5, poz. 81, z dnia
9 września 1998 r., I CKN 841/97, OSNC 1999, nr 5, poz. 91, z dnia 8 czerwca
1999 r., II CKN 379/98, OSNC 2000, nr 1, poz. 10, z dnia 7 grudnia 2000 r., II CKN
351/00, OSNC 2001, nr 6, poz. 95, z dnia 8 października 2004 r., V CK 670/03,
OSNC 2005, nr 9, poz. 162, z dnia 15 października 2010 r., V CSK 36/10, Lex nr
622217 oraz z dnia 20 stycznia 2011 r., I CSK 193/10, Lex nr 784895) art. 65 k.c.
nawiązuje do dwóch wartości chronionych przez prawo cywilne: woli (intencji)
osoby dokonującej czynności prawnej oraz zaufania, jakie budzi złożone
oświadczenie woli u innych osób, jego adresatów. Z tej przyczyny w pierwszej
kolejności należy dążyć do ustalenia rzeczywistego znaczenia użytych w czynności
prawnej sformułowań, jakie nadały mu obie strony czynności prawnej
(tzw. subiektywna metoda wykładni). Gdy jednak okaże się – tak jak miało to
miejsce w rozpoznanej sprawie – że strony różnie rozumiały znaczenie tego
samego sformułowania, należy przejść do drugiej metody wykładni (obiektywnej),
według której znaczenie budzących wątpliwości interpretacyjne sformułowań
zawartych w czynności prawnej, ustala się według wyniku, jaki osiągnąłby odbiorca
oświadczenia przy zastosowaniu starannych zabiegów interpretacyjnych.
Odwołanie się przez Sąd Apelacyjny w okolicznościach rozpoznawanej sprawy do
6
obiektywnego wzorca wykładni nie naruszało więc art. 65 k.c. Należy przy tym
podkreślić, że zastosowanie powyższych reguł wykładni oświadczeń woli wynika
z przepisu prawa materialnego (art. 65 k.c.) i jest niezależne od ciężaru dowodu.
Ciężar dowodu dotyczy bowiem wyłącznie wykazania faktów mających znaczenie
w procesie wykładni oświadczeń woli, tj. wykazania treści rzeczywiście złożonych
oświadczeń woli, okoliczności towarzyszących złożonym oświadczeniom woli
(tzw. kontekstu sytuacyjnego), ewentualnie także treści innych oświadczeń woli
mających znaczenie dla dokonania wykładni spornego sformułowania zawartego
w czynności prawnej, np. umów wcześniej zawartych przez te same strony, itp.
Wykładnia dokonana przez Sąd Apelacyjny spornego zapisu na sąd polubowny nie
wykraczała jednak poza te okoliczności, które pozwana podniosła i wykazała
stosownymi dowodami.
W przypadku oświadczeń woli mających formę pisemną zasadnicze
znaczenie mają językowe reguły znaczeniowe. Z tej perspektywy sformułowanie, że
właściwością sądu polubownego mają być objęte „wszelkie spory powstałe między
stronami wynikające z dotychczasowej współpracy handlowej stron w oparciu
o wcześniej zawierane umowy handlowe (…)” prowadzi do wniosku, że obejmuje
ono, jak najszerszą kategorię sporów, wynikających ze współpracy handlowej
realizowanej na podstawie dotychczasowych umów. Posłużenie się językowymi
regułami wykładni nie pozwala na wyeliminowanie z tej kategorii sporów także tych,
które wynikają z dopuszczenia się przez pozwaną czynu nieuczciwej konkurencji
określonego w art. 15 ust. 1 pkt 4 u.z.n.k., jeżeli był on związany ze współpracą
handlową między stronami wykonywaną na podstawie dotychczasowych umów
łączących strony. Zgodnie z powołanym wyżej przepisem, czynem nieuczciwej
konkurencji jest utrudnianie innym przedsiębiorstwom dostępu do rynku przez
pobieranie innych niż marża handlowa opłat za przyjęcie towaru do sprzedaży.
Specyfika czynu nieuczciwej konkurencji zarzucanego pozwanej polega na tym, że
pobieranie opłat innych niż marża handlowa, miało umocowanie w postanowieniach
umów łączących strony. Innymi słowy, był to czyn dokonany przez pozwaną na
podstawie i zgodnie z warunkami umów łączących strony, a mimo tego sprzeczny
z bezwzględnie obowiązującym przepisem zawartym w art. 15 ust. 1 pkt 4 u.z.n.k.,
co powodowało powstanie samodzielnego i autonomicznego względem roszczeń
7
z umowy roszczenia o wydanie korzyści uzyskanych bezpodstawnie na podstawie
art. 18 ust. 1 pkt 5 u.z.n.k.
Dokonując wykładni umowy, nie można ograniczyć się wyłącznie do analizy
językowej. Należy uwzględnić także okoliczności leżące poza tekstem analizowanej
umowy, w tym – tak jak to miało miejsce w sprawie – także treść umów wcześniej
zawartych przez strony zawierających również postanowienia określające
właściwość sądu polubownego do rozstrzygania sporów między stronami.
Uwzględniając powyższe trafnie przyjął Sąd Apelacyjny, że analiza pkt 21
warunków handlowych na 2010 r. w konfrontacji z treścią wcześniej zawartych
umów uzasadnia wniosek, iż miała ona obejmować szerszą kategorię sporów,
wykraczające poza spory dotyczące roszczeń wynikających bezpośrednio z umowy
lub z nią związanych, co przewidywały wcześniej zawarte przez strony umowy.
Postanowienie zawarte w pkt 21 warunków handlowych na 2010 r. obejmowało
bowiem także wszelkie spory wynikające z dotychczasowej współpracy handlowej
stron w oparciu o wcześniej zawierane umowy handlowe. Z takiego sformułowania,
w szczególności z określenia „wszelkie spory” w połączeniu ze sformułowaniem
dotyczącym „dotychczasowej współpracy między stronami” wynika jednoznacznie
wola poszerzenia właściwości sądu polubownego w stosunku do właściwości
określonej w umowach łączących strony w latach 2008–2009. Zarzuty powoda
zmierzają do tego, aby analizowanej klauzuli nie nadawać szerszego znaczenia niż
zapisom na sąd polubownym zawartym w umowach zawartych przez strony na lata
2008 i 2009, w których posłużono się sformułowaniem: „wszelkich sporów
wynikających z umowy lub w związku z nią”. Przy wykładni umowy, należy jednak
zakładać, że poszczególne postanowienia umowne nie miały zawierać regulacji
neutralnych, pozbawionych doniosłości prawnej. Gdyby więc zapis zawarty w pkt
21 warunków handlowych na 2010 r. nie miał rozszerzać właściwości sądu
polubownego w stosunku do rozwiązań przyjmowanych przez strony
w dotychczasowych umowach, to z pewnością nie uległaby zmianie treść zapisu
na sąd polubowny, jaką strony posługiwały się wcześniej. Ponadto, w przypadku
odwołania się do obiektywnego wzorca wykładni, nie bez znaczenia pozostaje
sposób interpretacji określonych sformułowań umownych przyjmowanych
w orzecznictwie i w nauce prawa. Z tej perspektywy, jak zasadnie wskazał Sąd
8
Apelacyjny, zgodnie z poglądami wyrażonymi w nauce prawa tego rodzaju
postanowienie zawierające zapis na sąd polubowny, jakim posłużyły się strony,
należy wykładać szeroko, obejmując nim nie tylko roszczenia kontraktowe,
dochodzone bezpośrednio na podstawie umowy, ale także roszczenia dochodzone
na innych podstawach prawnych, w tym z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia.
Pozostaje więc do oceny, czy zapis na sąd polubowny zawarty w pkt 21
warunków handlowych na 2010 r., przy założeniu, iż miał on obejmować także
spory wynikające z dopuszczenia się przez jedną ze stron (pozwaną) czynu
nieuczciwej konkurencji, określonego w art. 15 ust. 1 pkt 4 u.z.n.k., spełniał kryteria
zawarte w art. 1161 § 1 k.p.c., w szczególności, czy w sposób dostateczny
wskazywał stosunek prawny, z którego spór wyniknął. Odnośnie do tego
wymagania, w zakresie sporu wynikającego z dopuszczenia się czynu nieuczciwej
konkurencji, w orzecznictwie Sądu Najwyższego prezentowane są dwa stanowiska.
Pierwsze z nich, zawarte w postanowieniu z dnia 5 lutego 2009 r., I CSK 311/08
(nie publ.), przyjmuje, że poddanie sądowi polubownemu sporów ze stosunku
umownego oznacza, że kompetencją tego sądu są objęte wszelkie roszczenia o
wykonanie umowy, roszczenia powstające w razie niewykonania lub nienależytego
wykonania umowy, roszczenia o zwrot bezpodstawnie spełnionego świadczenia
powstałe w razie nieważności umowy lub odstąpienia od umowy, a także
roszczenia deliktowe. Drugie stanowisko, wyrażone w postanowieniach: z dnia 2
grudnia 2009 r., I CSK 120/09 (nie publ.) oraz z dnia 4 kwietnia 2012 r., I CSK
354/11 (Lex nr 1164720), zakłada, że skoro określenie przedmiotu zapisu na sąd
polubowny powinno precyzyjnie identyfikować stosunek prawny podlegający
przekazaniu do rozpoznania przez sąd polubowny, to określenie jedynie, że ma to
być stosunek prawny związany z wykonywaniem umowy nie może być uznane
w tym przypadku za wystarczające, gdyż pozostawia dowolność w ocenie zakresu
przedmiotowego zapisu. Poddanie określonego stosunku prawnego pod
rozpoznanie sądu polubownego oznacza wyłączenie tych spraw z drogi sądowej.
Wskazana powinna być więc taka wykładnia, która opowiadałaby się, w razie
wątpliwości, za ograniczeniem wyłączeń z drogi sądowej. W konsekwencji
roszczenie wywodzone z popełnienia czynu niedozwolonej konkurencji, którego
podstawę stanowi stosunek prawny oddzielny od istniejącej między stronami
9
umowy, dokonany jedynie przy okazji realizacji umów, nie ma charakteru
kontraktowego i nie pozostaje w związku z treścią zawartych między stronami
umów (nie było związane z wykonywaniem umowy, ani nie pozostawało w związku
z realizacją umowy), a w konsekwencji nie mieściło się w kategorii sporów
wynikających lub związanych z wykonywaniem umowy, a nie wszelkich sporów
jakie powstają w czasie ich realizacji.
W ustalonych okolicznościach zapis na sąd polubowny w dostateczny
sposób identyfikował stosunek prawny, z którego wynikł spór przez wskazanie, że
dotyczy on wszelkich roszczeń związanych z dotychczasową współpracą stron
prowadzonej na podstawie określonych umów zawartych przez strony, co
obejmowało także roszczenia w związku z dopuszczeniem się przez pozwaną
czynu nieuczciwej konkurencji, o jakim mowa w art. 15 ust. 1 pkt 4 u.z.n.k.
Rygorystyczne stanowisko co do konieczności precyzyjnego określenia zakresu
sporów poddanych kognicji sądu polubownego w celu spełnienia wymagania
zawartego w art. 1161 § 1 k.p.c., zajęte przez Sąd Najwyższy w orzeczeniach
z dnia 2 grudnia 2009 r., I CSK 120/09 oraz z dnia 4 kwietnia 2012 r., I CSK
345/11, nie wykluczało bowiem skuteczności takiego zapisu w odniesieniu
do roszczeń dochodzonych na podstawie art. 18 ust. 1 pkt 5 u.z.n.k. w razie
objęcia nim wszelkich sporów, jakie powstaną między stronami w czasie realizacji
łączących ich umów, czego nie zawierały klauzule – ocenione w powołanych wyżej
sprawach – posługujące się sformułowaniem „sporów wynikających lub związanych
z wykonywaniem umów”. Z tych względów zarzut naruszenia art. 1161 § 1 k.p.c.
uznać należy za niezasadny.
W skardze kasacyjnej trafnie zarzucono, że Sąd Apelacyjny nie odniósł się
do podniesionego przez powoda zarzutu nieważności zapisu na sąd polubowny na
podstawie art. 58 § 2 k.c. w zw. z art. 1165 § 1 i 2 k.p.c., oraz że w uzasadnieniu
zaskarżonego orzeczenia, wbrew wymaganiom wynikającym z art. 328 § 2 k.p.c.
w zw. z art. 361, art. 391 § 1 i art. 397 § 2 k.p.c. nie wyjaśnił przyczyn, z powodu
których pominął twierdzenia strony powodowej oraz wnioski dowodowe (dowód
z przesłuchania świadków /…/ oraz dowód z przesłuchania stron) zmierzające do
wykazania, że zapis na sąd polubowny jest nieważny z uwagi na sprzeczność z
zasadami współżycia społecznego. W pierwszej kolejności należy jednak
10
stwierdzić, że skoro Sąd Apelacyjny nie odniósł się w ogóle do podniesionego
zarzutu naruszenia art. 58 § 2 k.c., to tym samym nie dokonał wykładni tego
przepisu. W konsekwencji nie jest uzasadniony zarzut dokonania przez ten Sąd
wadliwej wykładni tego przepisu poprzez przyjęcie, że jego hipotezą nie są objęte
okoliczności towarzyszące dokonaniu czynności prawnej, jak i cel, do którego
czynność prawna miała doprowadzić, skoro takiego stanowiska Sąd Apelacyjny nie
wyraził.
Podniesiony zarzut naruszenia art. 58 § 2 k.c. wiąże się ze spornym w nauce
prawa charakterem prawnym umowy zawierającej zapis na sąd polubowny, tj. czy
jest to czynność o charakterze materialnoprawnym, procesowym, czy też
mieszanym. Niezależnie jednak od charakteru prawnego tej umowy
w orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjęto, że umowa ta może podlegać ocenie
także według przepisów kodeksu cywilnego, w tym, według kryteriów zawartych
w art. 58 § 2 k.c. (por. postanowienie z dnia 13 kwietnia 2005 r., V CK 532/04, Lex
nr 1111037 oraz wyrok z dnia 7 stycznia 2009 r., II CSK 397/08, Lex nr 523608).
Nie przesądza to jednak o zasadności skargi kasacyjnej albowiem podniesione
przez powoda okoliczności nie uzasadniały skuteczności podniesionego zarzutu
nieważności zapisu na sąd polubowny. Powód zmierzał bowiem do wykazania
nieważności umowy zawierającej zapis na sąd polubowny z uwagi na sprzeczność
z zasadami współżycia spowodowaną tym, że pozwana narzuciła powodowi
postanowienia umowy zawierającej zapis na sąd polubowny, który był elementem
planu pozwanej ominięcia poddania tego rodzaju sporów spod rozstrzygnięć sądów
powszechnych i zablokowania w ten sposób niekorzystnego dla pozwanej
orzecznictwa tych sądów dotyczącego czynów nieuczciwej konkurencji
na podstawie art. 15 ust. 1 pkt u.z.n.k. Nie można jednak przyjąć, aby sprzecznym
z zasadami współżycia społecznego było przekazanie sądowi polubownemu do
rozstrzygnięcia przyszłego sporu spowodowane brakiem akceptacji przez stronę
bądź strony umowy zawierającej zapis na sąd polubowny nurtu orzecznictwa
sądów powszechnych dotyczącego sposobu rozstrzygania określonych rodzajów
sporów oraz motywowane nadzieją na inny rezultat jego rozstrzygnięcia przed
sądem polubownym. Przekazanie, mocą umowy stron, do kompetencji sądu
polubownego rozstrzygania określonego sporu należy traktować jedynie jako
11
wybranie alternatywnej do drogi sądowej, formę ochrony praw majątkowych,
w której jednak zachowane są podstawowe gwarancje proceduralne warunkujące
fachowe i bezstronne rozstrzygnięcie ich sporu (art. 1173, art. 1174 i art. 1176
k.p.c.) oraz wyłączające uprzywilejowanie jednej ze stron (art. 1183 k.p.c.). Wynik
ewentualnego przyszłego sporu między stronami przed sądem polubownym był
więc niepewny dla obu stron i nie wykluczał rozstrzygnięcia podobnego do
przyjmowanego w orzecznictwie sądów powszechnych. Z tych przyczyn nie można
także przyjąć, aby zapis na sąd polubowny, według kryteriów obiektywnych, był
postanowieniem korzystnym tylko dla jednej ze stron umowy (pozwanej)
a niekorzystnym dla drugiej z nich (powoda). Uwzględniając powyższe, wskazane
przez powoda okoliczności mające uzasadniać nieważność umowy zawierającej
zapis na sąd polubowny były prawnie relewantne. W konsekwencji, zarzucane
Sądowi Apelacyjnemu w skardze kasacyjnej naruszenia przepisom postępowania –
art. 328 § 2, art. 217 § 1 i 2, art. 227, art. 299 oraz art. 217, art. 235, art. 236 i art.
354 k.p.c. – nie miały wpływu na wynik sprawy. Ustalenie bowiem okoliczności
wskazywanych przez powoda dla uzasadnienia zarzutu nieważności zapisu na sąd
polubowny nie mogło skutkować uwzględnieniem tego zarzutu.
Powyższe rozważania prowadzą do wniosku, że skoro skuteczny był zapis
na sąd polubowny i obejmował on także spory spowodowane dopuszczeniem się
przez pozwaną czynu nieuczciwej konkurencji określonego w art. 15 ust. 1 pkt 4
u.z.n.k., to nie był uzasadniony także zarzut naruszenia art. 1165 § 1 k.p.c. przez
jego zastosowanie oraz art. 1165 § 2 k.p.c. przez jego niezastosowanie.
Z tych względów na podstawie art. 39814
w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.
orzeczono, jak w sentencji.
db