Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 31 października 2013r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie następującym:

Przewodniczący - Sędzia SO Urszula Kubowska-Pieniążek (spr.)

Sędzia SO Monika Kuźniar

Sędzia SO Katarzyna Wręczycka

Protokolant: Elżbieta Biała

po rozpoznaniu w dniu 30 października 2013r. we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z wniosku E. Z.

przy udziale Z. Z.

o podział majątku wspólnego

na skutek apelacji uczestnika postępowania

od postanowienia Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Fabrycznej we Wrocławiu

z dnia 14 listopada 2012r.

sygn. akt XIV Ns 594/11

p o s t a n a w i a:

I.  zmienić zaskarżone postanowienie w punkcie I w ten sposób, że wartość opisanej w nim nieruchomości lokalowej określić na kwotę 271.000 zł; zmienić je także w punkcie III w ten sposób, że zasądzoną nim od uczestnika postępowania Z. Z. na rzecz wnioskodawczyni E. Z. spłatę obniżyć do kwoty 135.500 zł (sto trzydzieści pięć tysięcy pięćset złotych), nie naruszając dalszych postanowień tego punktu postanowienia;

II.  apelację uczestnika w pozostałym zakresie oddalić;

III.  ustalić, że strony ponoszą koszty postępowania apelacyjnego związane ze swoim udziałem w sprawie;

IV.  nakazać wnioskodawczyni i uczestnikowi postępowania uiścić na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego we Wrocławiu po 420,42 zł tytułem zwrotu poniesionych wydatków.

Sygn .akt II Ca 106/13

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Fabrycznej we Wrocławiu XIV Wydział Cywilny ustalił, iż w skład majątku wspólnego wnioskodawczyni E. Z. i uczestnika Z. (Z.) Z. wchodziło spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego numer (...) położonego we W. przy ul. (...), pozostające w zasobach Spółdzielni Mieszkaniowej (...) we W. o wartości 288.000 zł (dwieście osiemdziesiąt osiem tysięcy złotych); ustalił że udziały wnioskodawczyni E. Z. i uczestnika Z. (Z.) Z. w majątku wspólnym są równe; dokonał podziału majątku wspólnego w ten sposób że spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego opisanego w punkcie I niniejszego postanowienia przyznał w całości uczestnikowi Z. (Z.) Z., z wyłączeniem wnioskodawczyni E. Z.; zasądził od uczestnika Z. (Z.) Z. na rzecz wnioskodawczyni E. Z. kwotę 144.000 zł (sto czterdzieści cztery tysiące złotych) tytułem spłaty jej udziału w majątku wspólnym, płatną w terminie 8 miesięcy od daty prawomocności niniejszego postanowienia, z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w płatności; oddalił dalej idące wnioski stron; ustalił, że strony ponoszą koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie i odstąpił od obciążania stron obowiązkiem uiszczenia brakujących wydatków na koszt opinii biegłego sądowego i obciążył nimi Skarb Państwa.

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd Rejonowy oparł na następującym stanie faktycznym:

Wnioskodawczyni E. Z. i uczestnik Z. 9Z.) Z. zawarli związek małżeński w dniu 19 marca 1974 r. we W.. Ze związku strony mają dwie pełnoletnie córki.

Wyrokiem Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 21 marca 2006 r. (sygn.akt XIII RC 3931/05) małżeństwo stron zostało rozwiązane przez rozwód bez orzekania o winie. Przedmiotowy wyrok uprawomocnił się z dniem 12 kwietnia 2006 r.

W trakcie trwania związku małżeńskiego strony pozostawały w ustroju małżeńskiej wspólności ustawowej, nie zawierały umów małżeńskich majątkowych.

W dniu 06 stycznia 1978 r. uczestnik złożył wniosek o wpisanie do rejestru kandydatów na członka spółdzielni mieszkaniowej, w tym czasie uczestnik posiadał książeczkę mieszkaniową (...). Po zawarciu związku małżeńskiego strony dokonywały wpłat na książeczkę mieszkaniową ze środków uzyskiwanych z wynagrodzenia za pracę. Na dzień 17 kwietnia 1979 r. strony zgromadziły na książeczce mieszkaniowej środki w wysokości 30.800 st.zł.

Decyzją Zarządu Spółdzielni Mieszkaniowej (...) we W. z dnia 08 stycznia 1985 r. uczestnik postępowania uzyskał członkostwo w tejże spółdzielni. W dniu 10 maja 1979 r. uczestnik uzyskał przydział lokalu mieszkalnego nr (...) położonego we W. przy ul. (...), kategorii M-4 składającego się z trzech pokoi, kuchni, łazienki, wc i przedpokoju o łącznej powierzchni użytkowej 53,70 m ² na warunkach spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu. W przydziale ujęta została wnioskodawczyni jako żona oraz córka stron A. Z.. Uczestnik w celu otrzymania przydziału lokalu przepracował wymagane godziny przy budowie lokalu.

We wstępnym rozliczeniu kosztów lokalu z dnia 17 kwietnia 1979 r. przyjęto zaliczkę na wkład budowlany w wysokości 31.200 st.zł i koszt ponadnormatywnego wyposażenia lokalu w wysokości 13.412 st. zł; razem środki do wniesienia przed zasiedleniem lokalu wyliczono na sumę 44.612 st. zł. Wymagany ostatecznie wkład mieszkaniowy w kwocie 44.612 st. zł został zapłacony przez strony w całości, w tym kwota 30.800 st.zł została przelana ze zlikwidowanej książeczki mieszkaniowej uczestnika, a kwota 13.612 st. zł z Zakładowego Funduszu Mieszkaniowego przez pracodawcę uczestnika. Po otrzymaniu prawa do lokalu strony zamieszkiwały w nim wspólnie do 2005 r., kiedy to wnioskodawczyni opuściła lokal ze względu na zachowanie uczestnika, który stosował wobec niej przemoc.

Decyzją z dnia 5 września 1985 r. Wojewódzki urząd Spraw Wewnętrznych we W. na podstawie § 10 uchwały Nr (...)Rady Ministrów z dnia 6 lipca 1973 r. w sprawie pomocy Państwa dla żołnierzy zawodowych i funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej na budownictwo mieszkaniowe oraz § 29 zarządzenia Nr(...) Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 2 sierpnia 1974 r. 9Dz.Urz. MSW Nr 3. poz. 11) przyznał uczestnikowi, pełniącemu wówczas od dnia 01 lipca 1982 r. służbę w Kompanii Ochronnej na jego wniosek z dnia 15 sierpnia 1985 r. dodatkową ulgę w formie bezzwrotnej pomocy finansowej w wysokości 154.446 st. zł. Przy wydaniu przedmiotowej decyzji uwzględniono, że w dniu 10 maja 1979 r. uczestnik uzyskał mieszkanie spółdzielcze we W. przy ul. (...) o powierzchni 53,70 m ^{( 2 )}, w którym zamieszkał wraz z żoną oraz córkami A. i J., uprawnionymi do mieszkania służbowego (kwatery stałej) i nie korzystał ani jego małżonek z pomocy finansowej na budownictwo mieszkaniowe. Przy obliczeniu wysokości dodatkowej ulgi przyjęto powierzchnię użytkową z tytułu norm zaludnienia 66,40 m ^{( 2)} oraz koszt jednego m ^{( 2)} powierzchni użytkowej w wysokości 5.815 zł obowiązujący zgodnie z zarządzeniem Nr (...) Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 16 maja 1979 r. w sprawie sposobu obliczania wartości mieszkania służbowego dla ustalenia wysokości dodatkowej ulgi. Przyznana kwota przelana została na rachunek bankowy Spółdzielni Mieszkaniowej (...) we W. z przeznaczeniem na spłatę bieżących należności i podniesienia standardu mieszkania.

Decyzją nr (...) z dnia 23 kwietnia 1987 r. Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych we W. przyznał uczestnikowi dodatkową ulgę w formie bezzwrotnej pomocy finansowej w wysokości 41.301 st. zł Przy wydaniu decyzji uwzględniono, iż w dniu 10 maja 1979 r. uzyskał on mieszkanie spółdzielcze we W. przy ul. (...) o powierzchni 53,70 m ², w którym zamieszkuje wraz z żoną i córkami A. i J., uprawnionymi do mieszkania służbowego (kwatery stałej) i skorzystał z bezzwrotnej ulgi w wysokości 154.446 st.zł Przy obliczeniu wysokości dodatkowej ulgi przyjęto powierzchnię użytkową z tytułu norm zaludnienia 66,40 m ² oraz koszt jednego m ² powierzchni użytkowej w wysokości 7.390 zł obowiązujący zgodnie z zarządzeniem Nr (...)Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 15 lipca 1980 r. w sprawie sposobu obliczania wartości mieszkania służbowego dla ustalenia dodatkowej ulgi. Przyznana kwota została przelana na rachunek bankowy Spółdzielni Mieszkaniowej (...) we W. z przeznaczeniem na spłatę bieżących należności i podniesienie standardu mieszkania.

W dniu 07 listopada 1989 r. Zarząd Spółdzielni Mieszkaniowej (...) we W. wyraził zgodę na przekształcenie lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego na prawo spółdzielcze własnościowe, zgodnie z wnioskiem stron z dnia 30 października 1989 r.

W dniu 09 stycznia 1990 r. uczestnik uzyskał przydział lokalu mieszkalnego nr (...) położonego we W. przy ul. (...) pozostającego w zasobach Spółdzielni Mieszkaniowej (...) we W. na warunkach spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego. Przedmiotowy lokal obecnie znajduje się w zasobach Spółdzielni Mieszkaniowej (...) we W..

Wymagany wkład budowlany w wysokości 2.328,572 st. zł został przez strony pokryty w całości. Na sumę tę złożyły się kwoty: 698.571 st. zł (30% umorzenia – 30%x2.328,572 st. zł), 260.832 st. zł (środki posiadane, zgromadzony wkład mieszkaniowy 31.200 st. zł zaktualizowany wskaźnikami GUS), 1.369.169 st. zł (wpłata z dnia 29 grudnia 1989 r.). Przez wzgląd na inflację realnie na pokrycie kwoty 1.369.169 st zł (136.916 zł) Spółdzielnia zaliczyła stronom środki finansowe łącznie w kwocie 195.747 st. zł przelane z tytułu bezzwrotnej pomocy finansowej udzielonej uczestnikowi przez Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych we W. decyzją nr (...) z dnia 05 września 1985 r. i nr (...) z dnia 23 kwietnia 1987 r. Pozostała nadwyżka z tytułu otrzymanej bezzwrotnej pomocy finansowej została rozliczona w opłatach za korzystanie z lokalu za okres od września 1985 r. do 30 kwietnia 1990 r.

W 2005 r. w lokalu przy ulicy (...) we W. strony wykonały remont. Natomiast w 2008 r. prawo wieczystego użytkowania gruntu dla nieruchomości przy ul. (...) we W. zostało przekształcone w prawo własności. Przypadająca na lokal stron kwota 930,65 zł z tytułu opłaty za przekształcenie została podzielona na 35 rat po 25,85 zł, ostatnia rata 25,90 zł. Uczestnik wniósł całą opłatę za grunt na poczet wkładu budowlanego dla lokalu mieszkalnego przy ul. (...) we W..

Wartość rynkowa spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego nr (...) położonego przy ul. (...) we W. według stanu z dnia 12 kwietnia 2006 r. i cen aktualnych wynosiła 288.000 zł Lokal położony jest na parterze budynku wielomieszkaniowego i składa się z trzech pokoi, kuchni, łazienki, wc i przedpokoju o łącznej powierzchni 53,70 mkw. Standard wykończenia lokalu według stanu na kwiecień 2006 r. jest średni; instalacje, podłogi, stolarka okienna i drzwiowa oraz powłoki tynków i tapet charakteryzują się średnim zużyciem technicznym.

W trakcie trwania związku małżeńskiego obie strony pracowały zarobkowo. Wnioskodawczyni początkowo wykonywała prace chałupnicze, a następnie była zatrudniona w charakterze szwaczki w firmach krawieckich. Uczestnik początkowo pracował jako frezer, od 1 lipca 1982 r. pełnił służbę w Milicji Obywatelskiej, a od 16 czerwca 1988 r. uczestnik pozostaje w zatrudnieniu w (...) Sp. z o.o. jako kierowca. Prowadzeniem domu oraz wychowaniem córek zajmowała się w całości wnioskodawczyni. Uczestnik nadużywał alkoholu; pod jego wpływem stosował przemoc w stosunku do wnioskodawczyni oraz córek. Przeciwko uczestnikowi w 2010 r. zapadł wyrok skazujący za znęcanie się.

Wnioskodawczyni mieszka u córki A. K. w jej domu w C., natomiast uczestnik ponosi wydatki z tytułu korzystania z lokalu w kwocie ok 500 zł miesięcznie. Prowadzi samodzielnie gospodarstwo domowe.

Ustalając stan faktyczny w przedmiotowej sprawie Sąd Rejonowy oparł się na dowodach z dokumentów znajdujących się w aktach postępowania rozwodowego stron, w aktach tut. Sądu o sygn. Akt XIV Ns 177/07 oraz Sądu Okręgowego we Wrocławiu sygn.akt I C 1377/10, aktach lokalowych Sm (...) oraz z przesłuchania wnioskodawczyni i uczestnika oraz dowodu z zeznań świadka J. C., jak również dowodzie z opinii biegłego sądowego z zakresu wyceny nieruchomości. Sąd Rejonowy oddalił natomiast wniosek uczestnika o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków I. B., R. H. i J. Ł., jak zbędne w przedmiotowym postępowaniu albowiem powołane zostały dla wykazania okoliczności nieistotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, a przy tym nie kwestionowanych przez wnioskodawczynię. Świadek A. K., córka stron pouczona o treści art. 261 k.p.c. odmówiła złożenia zeznań.

Orzeczenie dotyczące ustalenia składników majątku wspólnego stron postępowania Sąd Rejonowy oparł na normie prawnej wyrażonej w przepisie art. 31 k.r.o. zgodnie z którą z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje pomiędzy małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Natomiast ze względu na ustalenie, iż pomiędzy stronami istniał w czasie trwania małżeństwa ustrój małżeńskiej wspólności ustawowej Sąd meriti materialno – prawne podstawy rozstrzygnięcia oparł również na przepisie art. 46 k.r.o. w zw.z art. 1035 k.c.

Przy rozstrzyganiu o wielkości udziałów stron postępowania w majątku wspólnym Sąd I instancji oparł się na treści przepisu art. 43 § 1 k.r.o. uznając że w niniejszej sprawie brak jest podstaw do uznania, iż zachodzą okoliczności uzasadniające odstępstwo od reguły równego udziału małżonków w majątku wspólnym.

Kwestie sposobu podziału majątku wspólnego Sąd Rejonowy rozstrzygnął na podstawie dyspozycji art. 628 k.p.c. w zw.z art. 567 § 3 k.p.c., mając na uwadze dotychczasowy sposób korzystania przez strony z majątku wspólnego oraz dokonanymi przez strony faktycznymi czynnościami dotyczącymi tego majątku.

Uwzględniając okoliczność, iż jedyny składnik majątku wspólnego został przyznany w całości uczestnikowi postępowania, Sąd I instancji zgodnie z treścią art. 212 § 3 k.c. stosowanym do podziału majątku wspólnego na podstawie art. 46 k.r.o. w zw.z art. 1035 k.c. ustalił wysokość, termin oraz sposób uiszczenia spłaty udziału wnioskodawczyni przez uczestnika postępowania.

Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania Sąd a quo oparł na podstawie art. 520 § 1 k.p.c. natomiast na podstawie art. 113 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych Sąd Rejonowy odstąpił od obciążenia stron obowiązkiem uiszczenia brakujących wydatków na koszt opinii biegłego sądowego i obciążył nimi Skarb Państwa.

Apelację od powyższego orzeczenia wywiódł uczestnik postępowania, zaskarżając je w części obejmującej rozstrzygnięcia zawarte w punktach I, II, III, IV i V i zarzucając:

1.  obrazę prawa materialnego przez jego błędną wykładnię wyrażającą się w tym, że sąd pierwszej instancji z naruszeniem treści przepisów Uchwały Rady Ministrów z 06 lipca 1973 r. w sprawie pomocy Państwa dla żołnierzy zawodowych i funkcjonariuszy milicji obywatelskiej M.P. Z 1973 r. Nr 32, poz. 193 oraz Zarządzenia Nr 61 Ministra Spraw Wewnętrznych z 02 sierpnia 1974 r. w sprawie zasad przyznawania pomocy z funduszu mieszkaniowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych (Dz.Urz. MSW z 1974 r. Nr 3, poz. 11) przyjął w podstawie rozstrzygnięcia opcję, że udzielona bezzwrotna pomoc finansowa uczestnikowi postępowania na cele mieszkaniowe wchodzi w skład majątku wspólnego w sytuacji gdy poprawna wolna od wad interpretacja przepisów powołanych aktów prawnych w kontekście regulacji zawartej w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym nie daje podstaw merytorycznych do takiego wniosku, a charakter udzielonej pomocy finansowej uczestnikowi postępowania uzasadnia przyjęcie argumentu, iż w takich okolicznościach stanowi przypadek odpowiadający hipotezie art. 33 pkt 5 kro i op.

2.  Niewyjaśnienie wszystkich okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy wyrażających się w zaniechaniu przez sąd dalszego kontynuowania postępowania dowodowego w zakresie:

a/ ustalenia wartości lokalu na podstawie uzupełniającej opinii biegłego celem aktualizacji wartości spornego lokalu mieszkalnego na wtórnym rynku obrotu nieruchomościami w granicach wniosku uczestnika postępowania mimo wykonania zobowiązania sądu do zajęcia stanowiska odnoście wydanej opinii,

b/ odmowy przyjęcia do podstawy rozstrzygnięcia co do wysokości spłaty na rzecz wnioskodawczyni wyliczonej przez uczestnika postępowania wartości nakładów na majątek dorobkowy stron

3.  uchybień procesowych, które miały wpływ na wynik sprawy wyrażających się w tym, że sąd pierwszej instancji z naruszeniem przepisów postępowania:

a/ bezzasadnie oddalił wniosek dowodowy uczestnika postępowania odnoszący się do tzw. "odróbek" jako formy uzupełnienia wkładu przy budowie mieszkania mimo właściwej inicjatywy dowodowej w tym zakresie wynikającej z wniosku dowodowego z dnia 22 lutego 2012 r. i postanowienia wniosku dowodowego w piśmie przygotowawczym z dnia 08 listopada 2012 r. o przesłuchanie świadków I. B. i R. H.;

b/oddalił wniosek dowodowy uczestnika postępowania o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego co do aktualizacji wartości lokalu z lakoniczną argumentacją o jego zbędności

W następstwie tak sformułowanych zarzutów skarżący wniósł o uchylenie orzeczenia w zaskarżonej części i przekazanie w tym zakresie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

W odpowiedzi na apelację wnioskodawczyni wniosła o oddalenie apelacji uczestnika w całości jako oczywiście bezzasadnej oraz zasądzenia od uczestnika na rzecz wnioskodawczyni kosztów postępowania odwoławczego, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego w kwocie 2.400 zł.

Ponadto Sąd Okręgowy ustalił dodatkowo, co następuje:

Wartość rynkowa spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego nr (...) położonego przy ul. (...) we W. według stanu z dnia 12 kwietnia 2006 r. i cen aktualnych wynosi 271.000 zł. Powierzchnia użytkowa przedmiotowego lokalu wynosi 53,70 mkw. Lokal położony jest na parterze budynku wielomieszkaniowego i składa się z trzech pokoi, kuchni, łazienki, wc i przedpokoju o łącznej powierzchni 53,70 mkw. Standard wykończenia lokalu według stanu na kwiecień 2006 r. jest średni; instalacje, podłogi, stolarka okienna i drzwiowa oraz powłoki tynków i tapet charakteryzują się średnim zużyciem technicznym.

/ dowód: opinia biegłego aktualizująca wycenę wartości lokalu/

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja była zasadna jedynie w części.

Zaskarżony wyrok Sądu Rejonowego zapadł na podstawie poczynionych przez ten Sąd ustaleń faktycznych, które Sąd Okręgowy podziela i uznaje za własne za wyjątkiem ustalenia dotyczącego wartości własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu spółdzielczego.

Odnosząc się do podniesionego przez stronę skarżącą zarzutu dotyczącego wartości rynkowej spółdzielczego prawa do lokalu przynależnego do majątku wspólnego stron Sąd Okręgowy przyjął, iż zarzut ten zasługiwał na uwzględnienie jedynie w części. W toku postępowania Sąd I instancji przeprowadził dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu wyceny nieruchomości na okoliczność ustalenia wartości spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego nr (...) położonego we W. przy ul. (...). Powołany biegły sądowy w operacie szacunkowym nieruchomości z dnia 22 lutego 2012 r. wycenił przedmiotową nieruchomość na wartość rynkową w wysokości 288.000 zł. Sąd Okręgowy podzielił zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku stanowisko Sądu Rejonowego, iż przedłożona przez biegłego sądowego opinia w pełni zasługiwała na danie jej przymiotu wiarygodności. Przedmiotowa opinia sporządzona została na podstawie posiadanych przez biegłego sądowego wiadomości specjalnych, w sposób kompetentny i wszechstronny przedstawiała wycenę lokalu mieszkalnego. Stanowisko zawarte w opinii zostało należycie umotywowane, a Sąd Okręgowy nie dopatrzył się w przedmiotowej opinii uchybień, czy błędów merytorycznych. Uwadze Sądu aq quem nie mogła jednakże ujść okoliczność, iż zgodnie z dyspozycją art. 684 k.p.c. w zw.z art. 46 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego [dalej: k.r.o.] przy dokonywaniu podziału majątku objętego wspólnością majątkową skład i wartość tego majątku ustala sąd. Jednocześnie zgodnie z przepisem art. 316 § 1 in principio k.p.c. w zw.z art. 13 § 2 k.p.c. po zamknięciu rozprawy sąd winien wydać orzeczenie, biorąc za podstawę stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy. W niniejszej sprawie Sąd Rejonowy orzekając o wartości składu majątku wspólnego winien wziąć pod uwagę wartość spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego znajdującego się przy ul. (...) we W. z chwili wydania postanowienia, a więc z dnia 14 listopada 2012 r. W związku z powyższym -zdaniem Sądu Okręgowego- do ustalenia tej wartości konieczne było sporządzenie uzupełniającej opinii biegłego sądowego z zakresu wyceny nieruchomości, celem uaktualnienia dokonanej wyceny z dnia 22 lutego 2012 r. Uzasadnione to było w szczególności okolicznością, iż pomiędzy dokonaniem pierwszej wyceny, a datą wydania postanowienia upłynął okres 9 miesięcy, jak również faktem permanentnych zmian w cenach nieruchomości. Sąd Okręgowy nie podzielił jednakże wywiedzionego w przedmiotowym zarzucie skarżącego, iż zaniechanie Sądu I instancji doprowadziło do niewyjaśnienia wszystkich okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy.

Zgodnie z dyspozycją przepisu art. 382 k.p.c. sąd drugiej instancji orzeka na podstawie materiału zebranego w postępowaniu w pierwszej instancji oraz w postępowaniu apelacyjnym. Przytoczony przepis wskazuje więc, iż obecnie system apelacji nie ogranicza funkcji sądu odwoławczego jedynie do kontroli zaskarżonego orzeczenia, lecz uprawnia do ponownego merytorycznego rozpoznania sprawy, włączając ocenę dowodów i zmianę ustaleń faktycznych stanowiących podstawę wydania wyroku. Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy kierując się treścią przepisu art. 316 § 1 k.p.c. w zw.z art. 391 § 1 k.p.c oraz stosownie do treści art. 156 ust. 3 u.g.n. operat szacunkowy może być wykorzystywany do celu, dla którego został sporządzony, przez okres 12 miesięcy od daty jego sporządzenia, chyba że wcześniej wystąpiły zmiany uwarunkowań prawnych lub istotne zmiany czynników, które wpływają na treść operatu, Sąd Okręgowy dopuścił dowód z uzupełniającej opinii biegłego sądowego z zakresu wyceny nieruchomości, celem uaktualnienia wartości rynkowej spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego położonego przy ul. (...) we W.. Na podstawie przedłożonej przez biegłego sądowego opinii Sąd II instancji ustalił, iż wartość przedmiotowego prawa według stanu na dzień ustania wspólności małżeńskiej majątkowej tj. na dzień 12 kwietnia 2006 r. oraz aktualnych cen wynosi 271.000 zł. Sąd dał w pełni wiarę sporządzonej opinii. Biegły sądowy wykorzystując posiadane wiadomości specjalne, dokonał wszechstronnej wyceny przedmiotowego lokalu mieszkalnego, jak również w sposób należyty umotywował swoje stanowisko. Sąd Okręgowy nie dopatrzył się w wykonanej opinii uchybień, czy błędów merytorycznych.

W tym miejscu należy odnieść się do wniosku skarżącego o uchylenie zaskarżonego postanowienia w zaskarżonej części i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji. Zgodnie z dyspozycją art. 386 § 4 k.p.c. Sąd II instancji może uchylić zaskarżony wyrok i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania tylko w razie nierozpoznania przez sąd pierwszej instancji istoty sprawy albo gdy wydanie wyroku wymaga przeprowadzenia dowodowego w całości. Na podstawie treści art. 13 § 2 k.p.c. powyższy przepis ma zastosowanie do postępowania nieprocesowego.

Jak wielokrotnie wskazywał Sąd Najwyższy, nierozpoznanie istoty sprawy przez sąd pierwszej instancji, przewidziane w powyższym przepisie, jako pierwsza podstawa uchylenia wyroku, zachodzi jedynie wtedy, gdy sąd ten, w wyniku stwierdzenia przesłanki unicestwiającej roszczenie, nie rozpoznał merytorycznie sprawy. Chodzi więc o sytuacje, gdy sąd pierwszej instancji w ogóle nie zbadał podstawy merytorycznej dochodzonego roszczenia, a nie o sytuacje, gdy doszło do niedokładności w postępowaniu dowodowym czy też nie wyjaśnienia wszystkich istotnych okoliczności faktycznych sprawy. Sąd pierwszej instancji niewątpliwie rozpoznał merytorycznie wniosek o podział majątku wspólnego. Przeprowadził w tym zakresie konieczne, jego zdaniem, postępowanie dowodowe, ocenił wyniki tego postępowania, poczynił ustalenia faktyczne i dokonał oceny prawnej zgłoszonego wniosku. Rozpoznał zatem i ocenił merytorycznie istotę sprawy.

Druga ze wskazanych w przepisie art. 386 § 4 k.p.c. Przesłanek uchylenia wyroku zapadłego w I instancji dotyczy konieczności przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości, co również nie miało miejsca w przedmiotowej sprawie. Co prawda Sąd Rejonowy zaniechał przeprowadzenia dowodu z uzupełniającej opinii biegłego sądowego z zakresu wyceny nieruchomości, jednakże taki brak działania ze strony Sądu meriti nie uzasadniał uchylenia zaskarżonego wyroku. Zgodnie bowiem z postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 14 marca 2013 r. w sprawie o sygn.akt I CZ 16/13, jeżeli sąd drugiej instancji stwierdzi niedostatki lub uchybienia w postępowaniu dowodowym, jego obowiązkiem jest, zgodnie z art. 382 k.p.c., uzupełnienie postępowania dowodowego w zakresie, jaki uznaje za niezbędny do prawidłowego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy. Niedopuszczalne jest w tej sytuacji uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji, gdyż niewyjaśnienie okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy nie jest równoznaczne z nierozpoznaniem jej istoty.(LEX nr 1318312). Sąd Okręgowy uznając więc na kanwie niniejszej sprawy, iż Sąd Rejonowy nie dopuścił dowodu z uzupełniającej opinii biegłego, przeprowadził w tym zakresie postępowanie dowodowe i dokonał na jego podstawie dodatkowych ustaleń faktycznych.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy zaskarżone postanowienie na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. ulec musiało zmianie w zakresie dotyczącym wartości wymienione w punkcie I prawa i w konsekwencji wysokości należnej uczestniczce postepowania spłaty..

Odnosząc się do podniesionych przez skarżącego zarzutów dotyczących uchybień prawa procesowego stwierdzić należy, że jak wynika z niekwestionowanego stanowiska doktryny oraz orzecznictwa, celem postępowania apelacyjnego jest ponowne rozpoznanie sprawy pod względem faktycznym i prawnym, przy czym ocena zarzutów odnoszących się do naruszenia prawa materialnego może być dokonana jedynie na podstawie prawidłowo ustalonego stanu faktycznego sprawy. Oczywistą konsekwencją powyższego jest, iż co do zasady rozważenie podniesionych zarzutów naruszenia prawa procesowego, mogącego potencjalnie skutkować błędnymi ustaleniami faktycznymi winno poprzedzać ocenę zarzutów materialno – prawnych, zwłaszcza w sytuacji, gdy wywiedziona apelacja zawiera takie rozróżnienie.

Wywiedziony przez uczestnika postępowania zarzut uchybień procesowych poprzez bezzasadne oddalenie wniosku dowodowego do tzw. „odróbek” jako formy uzupełnienia wkładu przy budowie mieszkania i przesłuchanie na tę okoliczność świadków I. B. i R. H. oraz oddalenie wniosku dowodowego o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego co do aktualizacji wartości lokalu nie zasługiwały na uwzględnienie.

Analizując powyższe zarzuty skarżącego dotyczące nie uwzględnienia przez Sąd meriti zgłoszonych w toku postępowania wniosków dowodowych, na względzie należy mieć brzmienie przepisu art. 162 Kodeksu Postępowania Cywilnego [dalej: k.p.c.] zgodnie z którym strony mogą w toku posiedzenia, a jeżeli nie były obecne, na najbliższym posiedzeniu zwrócić uwagę sądu na uchybienia przepisom postępowania, wnosząc o wpisanie zastrzeżenia do protokołu. Stronie, która zastrzeżenia nie zgłosiła, nie przysługuje prawo powoływania się na takie uchybienie w dalszym toku postępowania, chyba że chodzi o przepisy postępowania, których naruszenie sąd powinien wziąć pod uwagę z urzędu albo że strona uprawdopodobni, iż nie zgłosiła zastrzeżeń bez swojej winy. Z przytoczonego przepisu jednoznacznie wynika, iż uczestnik postępowania nie może skutecznie zarzucać w apelacji uchybienia przez sąd I instancji przepisom postępowania polegającego na wydaniu postanowienia, które może być zmienione lub uchylone stosownie do okoliczności, jeżeli nie zwróciła uwagi sądu na to uchylenie w toku posiedzenia ( uchwała Sądu najwyższego z dnia 27 października 2005 r. III CZP 55/05, OSNC 2006, nr 9, poz. 144).

W przedmiotowej sprawie Sąd a quo na posiedzeniu w dniu 06 lipca 2012 r. oddalił wniosek dowodowy uczestnika o przesłuchanie świadków I. B., R. H. i J. Ł., natomiast na posiedzeniu w dniu 14 listopada 2012 r. oddalił wniosek dowodowy uczestnika postępowania dotyczący dopuszczenia dowodu z opinii kolejnego biegłego sądowego jako zbędny. Analiza protokołów powyższych posiedzeń wskazuje, iż na obu tych posiedzeniach uczestnik obecny był osobiście wraz z profesjonalnym pełnomocnikiem. Jednakże ani uczestnik ani reprezentujący go pełnomocnik po wydaniu przez Sąd Rejonowy postanowień oddalających wnioski uczestnika o przeprowadzenie dowodów nie zgłosili zastrzeżenia do protokołu zgodnie z dyspozycją art. 162 k.p.c. W konsekwencji czego uczestnik nie składając stosownego zastrzeżenia do protokołu nie może skutecznie zarzucać w apelacji uchybienia przez Sąd I instancji przepisom postępowania, dotyczącego wydania postanowienia oddalającego wniosek o przeprowadzenie dowodów, a tym samym jego zarzuty dotyczące postępowania dowodowego, podniesione w apelacji nie mogą odnieść skutków procesowych.

Niezasadny jest również zarzut dotyczący niewyjaśnienia wszystkich okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy wyrażający się w zaniechaniu przez Sąd dalszego kontynuowania postępowania dowodowego w zakresie odmowy przyjęcia do podstawy rozstrzygnięcia co do wysokości spłaty na rzecz wnioskodawczyni wyliczonej przez uczestnika postępowania wartości nakładów na majątek dorobkowy stron. Sąd Okręgowy przyjął, iż zarzut ten odnosi się do ewentualnego naruszenia przez Sąd Rejonowy art. 233 § 1 k.p.c. związanego ze swobodną oceną dowodów.

Sąd meriti w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku w sposób dokładny i logiczny wskazał przyczyny dla których ustalając wysokość udziałów oraz dokonując podziału majątku wspólnego uznał, iż brak jest przesłanek do uznania wskazanych przez uczestnika postępowania dotacji za szczególnego rodzaju nakład uczestnika na majątek wspólny, a tym samym przyjęcia do podstaw rozstrzygnięcia co do wysokości spłaty na rzecz wnioskodawczyni wyliczonej przez uczestnika wartości nakładów na majątek wspólny. Sąd meriti dokonując obliczenia wysokość udziałów wnioskodawczyni i uczestnika postępowania uznał, iż na podstawie przedłożonego materiału dowodowego nie można ustalić, iż kwota 31.200 starych złotych na wkład mieszkaniowy oraz kwota 13.412 starych złotych na ponadnormatywne wyposażenie mieszkania są nakładem z majątku osobistego uczestnika poniesionym z nadpłaty rozliczenia książeczki mieszkaniowej. Wbrew twierdzeniom skarżącego dołączone do akt sprawy dokumenty w postaci aktu dokonania rejestracji przez organ spółdzielni wobec spełnienia przez uczestnika postępowania warunku dysponowania mieszkaniową książeczką oszczędnościową o numerze (...), jak również potwierdzenie zwrócenia się do uczestnika postępowania o likwidacje przedmiotowej książeczki mieszkaniowej, czy zaświadczenie o otrzymaniu przez uczestnika postępowania spółdzielczego mieszkania typu lokatorskiego. Sąd Okręgowy za Sądem Rejonowym uznał, iż treść tych dokumentów nie wskazuje na okoliczność jakoby środki przeznaczone na wkład budowlany pochodziły z majątku osobistego uczestnika w postaci zgromadzonych funduszy na książeczce oszczędnościowej. Na uwagę zasługuje również okoliczność, iż przydział mieszkania nastąpił w 1979 r. natomiast wnioskodawczyni pozostawała w związku małżeńskim z uczestnikiem od 1974 r. Z wiedzy i doświadczenia życiowego wynika, iż w sytuacji istnienia pomiędzy małżonkami ustawowej wspólności majątkowej oraz posiadania książeczki oszczędnościowej i wykonywaniu pracy zarobkowej przez obojga małżonków, wpłaty dokonywane na taką książeczkę dokonywane są z wynagrodzenia jednego z małżonków bądź też obojga małżonków i traktowane są przez nich jak kapitał wspólny mający w przyszłości zostać przeznaczony na określony cel związany z zaspokojeniem potrzeb rodziny. Zdaniem Sądu ad quem dokonując wpłat przez okres co najmniej 5 lat (liczonych od daty zawarcia małżeństwa przez strony do daty uzyskania przydziału prawa do lokalu mieszkalnego) strony wspólnie gromadziły na książeczce oszczędnościowej środki finansowe w celu uzyskania przydziału mieszkania.

Sąd Rejonowy również w sposób bardzo dokładny i wnikliwy rozważył kwestię dotyczącą zaliczenia dokonanej przez Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych dodatkowej ulg w formie bezzwrotnej pomocy finansowej do majątku osobistego uczestnika postępowania, a w konsekwencji przyjęcia iż przekazane kwoty są nakładem uczestnika na majątek wspólny.

Zgodnie z dyspozycją art. 31 k.r.o. z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Co do zasady więc wszelkie przedmioty majątkowe, w tym również pieniądze, nabyte w trakcie trwania małżeństwa wchodzą w skład majątku wspólnego. Wyjątki od powyższej zasady muszą wprost wynikać z przepisów ustawy. Katalog wskazujący na składniki majątkowe wchodzące w skład majątku osobistego każdego z małżonków został wskazany w art. 33 k.r.o. Wskazane w przytoczonym przepisie przedmioty majątkowe zostały wyliczone w sposób enumeratywny, a zatem w skład majątku osobistego każdego z małżonków wchodzą tylko wymienione w nim składniki. Pozostałe przedmioty, niewymienione w art. 33 k.r.o., nie wchodzą do majątku osobistego, ale do majątku wspólnego i tak też należy zawsze rozstrzygać pojawiające się w tej mierze wątpliwości. Zgodnie z twierdzeniem wnioskodawcy przekazana przez Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych [dalej: WUSW ]bezzwrotna pomoc finansowa winna zostać uznana za nakład uczestnika na majątek wspólny stron ewentualnie jako prawo niezbywalne o którym mowa w art. 33 pkt 5 k.r.o.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do zarzutu uznania powyższej pomocy finansowej za nakład uczestnika na majątek wspólny należało uznać, iż nie znajduje on potwierdzenia w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym. Konieczną przesłanką uznania, iż przekazana przez WUSW bezzwrotna pomoc finansowa stanowiła nakład uczestnika na majątek wspólny byłoby uznanie, iż przedmiotowa kwota weszła w skład majątku osobistego uczestnika, co zdaniem Sądu II instancji nie miało miejsca.

Sąd Okręgowy podzielił zdanie Sądu meriti co do okoliczności, iż przydzielona uczestnikowi postępowania dotacja z funduszu WUSW w formie bezzwrotnej pomocy finansowej weszła do majątku wspólnego obojga małżonków. Nie budzi wątpliwości okoliczność, iż przydział przedmiotowej pomocy uzależniony był od posiadania przez uczestnika szczególnych przymiotów, a więc bycia funkcjonariuszem milicji w czynnej służbie. Należy jednakże zwrócić uwagę na celowość przyznanej pomocy.

Zgodnie z treścią przepisu § 2 uchwały Nr 154 Rady Ministrów z dnia 06 lipca 1973 r. w sprawie pomocy Państwa dla żołnierzy zawodowych i funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej na budownictwo mieszkaniowe pomoc państwa określona w przedmiotowej uchwale jest realizowana z utworzonych funduszy mieszkaniowych Ministerstwa Obrony Narodowej i Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, które to fundusze mieszkaniowe mogą zgodnie z ust.2 pkt 2 przytoczonego przepisu zostać użyte na przyznanie osobom uprawnionym dodatkowych ulg w formie bezzwrotnej pomocy finansowej. W niniejszej sprawie uczestnik postępowania otrzymał taką bezzwrotną pomoc w wysokości kolejno 154.446 starych złotych oraz 41.301 starych złotych. Przyznanie przedmiotowych kwot nastąpiło w trakcie pozostawania przez uczestnika w związku małżeńskim z wnioskodawczynią, a wykorzystane one zostały do pokrycia w całości wkładu na mieszkanie oraz na czynsz za przedmiotowe mieszkanie za okres około 5 lat, a więc na zaspokojenie potrzeb całej rodziny, a nie wyłącznie osobistych potrzeb uczestnika. Sąd Okręgowy w pełni aprobuje i przyjmuje za własny pogląd prawny wywiedziony przez Sąd I instancji, iż wartość wkłądu stanowiąca przedmiot majątkowy nabyty w trakcie trwania małżeństwa należy do majątku wspólnego stron postępowania. W tym miejscu należy uznać, iż wbrew twierdzeniom skarżącego otrzymany wkład nie może zostać uznany za prawo niezbywalne o którym mowa w art. 33 pkt 5 k.r.o. Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 21 czerwca 2013r / I CSK 597/2013/ hipotezą przepisu art. 33pkt 5 krio nie są objęte te prawa niezbywalne, które ze swej natury mogą być prawem wspólnym małżonków. Za prawa niezbywalne w rozumieniu tego przepisu należy uznać tylko te prawa, które ściśle związane są z osoba uprawnionego małżonka i nie wchodzą w skład spadku po nim. Kierując się taką właśnie wykładnią przepisu art. 33 pkt 5 krio nie sposób uznać za prawo niezbywalne dotacji jaka uczestnik postepowania otrzymał na cele mieszkaniowe , które z istoty swej były przeznaczone na potrzeby rodziny.

Dodatkowo zważyć w tek kwestii należy ,że polskim prawie cywilnym jako zasadę traktuje się zbywalność praw majątkowych. Wyłączenie możliwości przejścia prawa na inny podmiot stanowi wyjątek, który musi wynikać z wyraźnego przepisu ustawy lub szczególnego charakteru takiego prawa. Do majątku osobistego wchodzą więc te prawa niezbywalne, które są ściśle związane z osobą małżonka i nie mogą zostać objęte wspólnym majątkiem małżonków, a więc prawa które mogą przysługiwać tylko jednej osobie. Udzielenie uczestnikowi bezzwrotnej dotacji na cele mieszkaniowe nie może zostać uznane za świadczenie o charakterze osobistym ze względu na okoliczność, iż ze swej istoty mieszkanie przeznaczone jest na zaspokajanie potrzeb mieszkalnych całej rodziny. W związku z powyższym należało uznać, iż ocena zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego oraz poczynienie na jego podstawie przez Sąd a quo ustaleń faktycznych odpowiadała dyspozycji art. 233 § 1 k.p.c. i dokonane zostały zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów, której granice wyznaczone są przez czynnik faktyczny, logiczny, ustawowy i ideologiczny. Ustalając stan faktyczny w przedmiotowej sprawie Sąd Rejonowy oparł się na dowodach, które przeprowadził w sposób zgodny z przepisami prawa, a ocena tych dowodów została dokonana po wszechstronnym rozważeniu zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, a z tak przeprowadzonych dowodów Sąd Rejonowy wyprowadził wnioski logicznie prawidłowe. W toku prowadzonego postępowania Sąd I instancji wyjaśnił wszelkie okoliczności mające wpływ na rozstrzygnięcie przedmiotowej sprawy, a przeprowadzone przez ten Sąd postępowanie dowodowe ocenione zostało zgodnie z treścią art. 233 § 1 k.p.c. i nie doprowadziło do przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów, zakreślonej przez wskazany wyżej przepis.

Również podniesiony przez skarżącego zarzut obrazy prawa materialnego przez dokonanie przez Sąd Rejonowy błędnej wykładni przepisów Uchwały Rady Ministrów z dnia 06 lipca 1973 r. w sprawie pomocy Państwa dla żołnierzy zawodowych i funkcjonariuszy milicji obywatelskiej oraz Zarządzenia Nr 61 Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 02 sierpnia 1974 r. w sprawie zasad przyznawania pomocy z funduszu mieszkaniowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i przyjęcia że udzielona bezzwrotna pomoc finansowa uczestnikowi postępowania na cele mieszkaniowe wchodzi w skład majątku wspólnego okazał się niezasadny.

Jak wskazano w rozważaniach powyżej Sąd Okręgowy w pełni aprobuje i uznaje za własny wyrażony przez Sąd a quo pogląd prawny dotyczący interpretacji przytoczonych przepisów. Jak słusznie wskazał w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku Sąd Rejonowy przyznane uczestnikowi postępowania ulgi w postaci bezzwrotnej pomocy przekazane były w trakcie trwania wspólności ustawowej, a ich celem było pokrycie wkładu budowlanego na lokal mieszkalny mający zaspokoić potrzeby mieszkaniowe rodziny uczestnika. Okoliczność ta znajduje potwierdzenie również w samej treści decyzji nr (...) oraz nr (...), gdzie wskazane zostało, iż przekazane środki mają zostać przeznaczone na spłatę bieżących należności i podniesienie standardu mieszkania. Jak już wcześniej wskazano nie budzi wątpliwości okoliczność, iż przyznanie takiej pomocy finansowej związane było z piastowaniem przez uczestnika określonej funkcji w milicji obywatelskiej, jednakże przy ustalaniu wysokości przyznanej kwoty uwzględniona została sytuacja rodzinna uczestnika, a mianowicie posiadanie żony oraz dwójki dzieci.

Kierując się powyższymi motywami apelację uczestnika jako bezzasadna w pozostałym zakresie należało oddalić.

.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono zgodnie z treścią art. 520 § 1 k.p.c.

Zasada przewidziana w przytoczonym przepisie jest nienaruszalna wtedy, gdy uczestnicy są w równym stopniu zainteresowani wynikiem postępowania lub - mimo braku tej równości - ich interesy są wspólne. W sprawach o podział majątku wspólnego sprzeczność interesów, o której mowa w art. 520 § 2 i 3 k.p.c., nie występuje nawet wówczas, gdy uczestnicy postępowania wskazują różne sposoby podziału tego majątku i zgłaszają w tym zakresie odmienne wnioski. Osoby uprawnione mogą dążyć do zniesienia wspólności w taki sposób, jaki jest ich zdaniem najkorzystniejszy i nie ma to znaczenia dla oceny, że ich interesy są wspólne i niesprzeczne.( postanow. SN z dnia 6.06.2012 r. , IV CZ 13/12,LEX nr 1232808 , postanow.SN z 22.03.2012 r .,V CZ 155/11 ,LEX nr 1164757 ) .