Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

P., dnia 30 marca 2015 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu XII Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący:SSO Małgorzata Małecka

Protokolant:p.o. stażysty Wojciech Frącek

po rozpoznaniu w dniu 19 marca 2015 r. w Poznaniu

sprawy z powództwa L. P.

przeciwko Skarbowi Państwa reprezentowanego przez Prezesa Sądu Rejonowego w S.

- o zapłatę

1.  oddala powództwo,

2.  kosztami sądowymi, od obowiązku uiszczenia których powód został zwolniony, obciąża Skarb Państwa,

3.  nie obciąża powoda poniesionymi przez pozwanego kosztami zastępstwa procesowego,

4.  oddala wniosek pełnomocnika powoda z urzędu o przyznanie od Skarbu Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej.

/-/ Małgorzata Małecka

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 13 września 2013 r. powód L. P.wniósł do Sądu Rejonowego (...)w Poznaniu pozew przeciwko Skarbowi Państwa, domagając się zasądzenia od pozwanego kwoty 490 zł wraz z odsetkami od dnia 16 lutego 2006 r. W uzasadnieniu powód wskazał, że w dniu 16 lutego 2006 r. zatrzymano należącą do niego kwotę 490 zł na poczet przyszłej kary grzywny w ramach postępowania przygotowawczego. L. P.wyjaśnił także, że Sąd Rejonowy (...)w Poznaniu w dniu 19 listopada 2009 r. wydał postanowienie w sprawie (...)w którym nakazał zwrócenie powodowi dowodów rzeczowych oraz postanowił o zatrzymaniu kwoty 490 zł na poczet kary grzywny. Podał także, że w 2011 r. zapadł wyrok w sprawie o sygnaturze (...), w którym orzeczono wobec powoda karę grzywny w wysokości 2.000 zł. W dalszej kolejności, Sąd Rejonowy w S.postanowieniem z dnia 30 października 2012 r. w sprawie o sygnaturze (...), z powodu nie wykonania przez powoda kary grzywny, postanowił o dokonaniu zamiany kary grzywny na zastępczą karę pozbawienia wolności w wymiarze 50 dni oraz umorzył koszty sądowe w sprawie. L. P.zwrócił się o zwrot kwoty 490 zł i otrzymał informację, że kwota została przekazana komornikowi na poczet zapłacenia kosztów sądowych. Tym samym powód wykazał, że w wyniku pomyłki Sąd postanowił przekazać kwotę 490 zł na rzecz komornika tytułem umorzonych kosztów sądowych, która to kwota powinna być zaliczona na poczet kary grzywny. (k. 1-3 akt).

Postanowieniem z dnia 25 września 2013 r. powód został w całości zwolniony od kosztów sądowych (k. 11 akt).

W odpowiedzi na pozew z dnia 3 marca 2014 r. pozwany Skarb Państwa reprezentowany przez Prezesa Sądu Rejonowego w S.wniósł o przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w S., o oddalenie powództwa w całości i obciążenie powoda kosztami postępowania. W uzasadnieniu pozwany zaprzeczył, aby przekazał jakiekolwiek kwoty na rzecz komornika sądowego po prawomocnym umorzeniu kosztów sądowych. Pozwany podał, że po uprawomocnieniu się wyroku wydanego przez Sąd Rejonowy (...)w P.w sprawie o sygnaturze (...)sprawa została przekazana Sądowi Rejonowemu w S., bowiem powód zamieszkuje w okręgu tego sądu. Z uwagi na to, że powód nie uiścił zasądzonej grzywny w łącznej wysokości 2.000 zł Sąd Rejonowy w S.wystąpił do komornika sądowego o wszczęcie postępowania egzekucyjnego. Pozwany potwierdził, że na rachunek Sądu Rejonowego w S.przelana została przez Sąd Rejonowy (...)w P.kwoty 490 zł tytułem zabezpieczenia majątkowego dokonanego na poczet kary grzywny. W toku postępowania egzekucyjnego kwota 490 zł została zajęta przez komornika. Z zajętej kwoty komornik w pierwszej kolejności przekazał kwotę 383,01 zł na rzecz Sądu Rejonowego w S.tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych. Z uwagi na to, że dalsza egzekucja okazała się bezskuteczna, komornik umorzył postępowanie. Z kolei Sąd Rejonowy w S. zamienił nieuiszczoną grzywnę na zastępczą karę pozbawienia wolności. Tym samym brak jest podstaw do zwrotu powodowi kwoty 490 zł. Zdaniem pozwanego, powód nie poniósł żadnej szkody. (k. 22-24 akt).

Postanowieniem Sądu Rejonowego (...)w Poznaniu z dnia
9 kwietnia 2014 r. przekazano sprawę Sądowi Rejonowemu w S. jako rzeczowo i miejscowo właściwemu. (k. 31 akt).

Pismem z dnia 18 czerwca 2014 r. powód zmienił powództwo w ten sposób,
że dodatkowo wniósł o zasądzenie kwoty 80.000 zł tytułem zadośćuczynienia za straty moralne i niewykonanie postanowienia Sądu Rejonowego (...)i W.
w P.w sprawie o sygnaturze (...)z dnia 19 listopada 2009 r., które
to postanowienie uprawomocniło się dnia 27 listopada 2009 r. i podlegało wykonaniu wraz
z odsetkami od dnia zasądzenia. Wniósł nadto o zasądzenie od pozwanego kosztów postępowania oraz kosztów pełnomocnika. W uzasadnieniu powód podał, że Sąd Rejonowy w S.zamieniając karę grzywny na zastępczą karę pozbawienia wolności nie wziął pod uwagę postanowienia Sądu Rejonowego (...)w Poznaniu. Tym samym naruszona została wiara powoda w powagę Sądu, skoro postanowienia Sądu nie są respektowane przez inne sądy. (k. 41-43 akt).

Postanowieniem z dnia 4 września 2014 r. Sąd Rejonowy w S. przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu w Poznaniu jako rzeczowo i miejscowo właściwemu.
(k. 55 akt).

Postanowieniem z dnia 3 października 2014 r. Sąd ustanowił dla powoda adwokata
z urzędu. (k. 70 akt).

Pismem z dnia 27 października 2014 r. pozwany, zastępowany przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie
od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa, kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych. Pozwany zakwestionował powództwo co do zasady oraz wysokości, jednocześnie zaprzeczył wszystkim twierdzeniom zawartym
w piśmie powoda z dnia 18 czerwca 2014 r. Zdaniem pozwanego, powód w żaden sposób, nie tylko nie wykazał, ale nawet nie uprawdopodobnił domniemanej szkody, jej wysokości,
a tym bardziej nie wykazał normalnego związku przyczynowego łączącego ewentualny uszczerbek z bezprawnością pozwanego. Pozwany wskazał, że sam fakt niezadowolenia powoda z działań Skarbu Państwa, mających oparcie w przepisach prawa, nie może stanowić podstawy do żądania odszkodowania czy tez zadośćuczynienia w wytoczonym powództwie. Podał także, że brak w sprawie jakiegokolwiek dowodu na podnoszone przez powoda przekroczenie uprawnień przez pozwanego, zatem bezzasadne jest powództwo o zwrot kwoty 490 zł. Nadto zdaniem pozwanego bezzasadne jest żądanie zasądzenia od pozwanego na rzecz powoda 80.000 zł tytułem zadośćuczynienia. Wskazał, że na powodzie ciąży obowiązek udowodnienia, że w następstwie działań pozwanego doznał krzywdy w żądanej wysokości. W ocenie pozwanego powód nie wykazał żadnej z przesłanek odpowiedzialności pozwanego i zaprzeczył, aby doszło do naruszenia dóbr osobistych powoda. (k. 82-86 akt).

Na rozprawie z dnia 15 grudnia 2014 r. powód podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie i wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego nieuiszczonych nawet w części przez powoda (k. 96 akt).

Pismem z dnia 18 grudnia 2014 r. powód wniósł o oddalenie wniosku o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego na rzecz Skarbu Państwa. (k. 103 akt).

Na rozprawie z dnia 19 marca 2015 r. pełnomocnik powoda podtrzymał swoje stanowisko w sprawie (adnotacja 00:35:50 e-protokołu z dnia 19 marca 2015 r. k. 143 akt). Powód wyjaśnił, że z uwagi na to, że kwota 490 zł nie została zaliczona na poczet kary grzywny, stracił wiarę w wymiar sprawiedliwości. Podał także, że jego dobra osobiste zostały naruszone bowiem, czuł się traktowany jak oszust. Powód oświadczył, że w jego ocenie kara grzywny powinna być pomniejszona o kwotę 490 zł. Wyjaśnił także, że dochodzi zadośćuczynienia w związku z bezprawnym działaniem sądu, który odmiennie orzekł w przedmiocie zaliczenia kwoty 490 zł, mimo prawomocnego orzeczenia zapadłego w tym przedmiocie wcześniej. (adnotacja 00:07:47 e-protokołu z dnia 19 marca 2015 r. k. 143 akt).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 17 lutego 2006 r. funkcjonariusze Komendy Miejskiej Policji w P. dokonali zajęcia banknotów należących do powoda L. P. na łączną kwotę 490 zł.

Postanowieniem z dnia 22 lutego 2006 r. prokurator Prokuratury Rejonowej P.- (...)w P.zatwierdził zatrzymanie rzeczy dokonane w dniu
17 lutego 2006 r. u L. P.w ramach nadzorowanego postępowania przygotowawczego w sprawie (...).

Postanowieniem z dnia 22 lutego 2006 r. prokurator Prokuratury Rejonowej P.- (...) w P. postanowił zabezpieczyć kary i roszczenia na mieniu L. P. poprzez zajęcie ruchomości w postaci pieniędzy w kwocie 490 zł.

Postanowieniem z dnia 19 listopada 2009 r. Sąd Rejonowy (...)
i W.w P.w sprawie o sygnaturze (...) zwrócił powodowi dowody rzeczowe oraz wskazał w uzasadnieniu, że kwota 490 zł została zabezpieczona na poczet grzywny.

Wyrokiem z dnia 14 września 2011 r. Sąd Rejonowy (...)i W.
w P.uznał L. P.za winnego ciągu przestępstw z art. 13 § 1 kk w zw. z art. 286 § 1 kk i art. 297 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk oraz art. 286 § 1 kk i art. 297 § 1 kk w zw.
z art. 11 § 2 kk w zw. z art. 91 § 1 kk i wymierzył mu oprócz kary pozbawienia wolności także karę grzywny w wysokości 100 stawek dziennych, określając wysokość jednej stawki na kwotę 20 zł. W punkcie 6 wyroku Sąd zasądził od powoda na rzecz Skarbu Państwa kwotę 2.710,94 zł tytułem kosztów sądowych oraz kwotę 800 zł tytułem opłaty, o której mowa w art. 1, art. 2 ust. 1 pkt 5 i art. 3 ust. 1 ustawy o opłatach w sprawach karnych.

Wyrok został utrzymany w mocy wyrokiem Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia
23 lutego 2012 r.

Powód nie uiścił kary grzywny orzeczonej wyrokiem z dnia 14 września 2011 r.

dowód: potwierdzenie wpłaty (k. 6 akt), postanowienie z dnia 19 listopada 2009 r. (k. 16 i 44 akt), bilans wpłat (k. 114), protokół tymczasowego zajęcia mienia ruchomego (k. 115 -118 akt), postanowienia prokuratora z dnia 22 lutego 2006 r. (k. 119- 121 akt), wyrok z dnia 14 września 2011 r. (k. 2-3 akt o sygnaturze (...)), wyrok z dnia 23 lutego 2012 r. (k. 4 akt o sygnaturze (...)), raport wypłat z księgi (k. 122 akt), częściowo zeznania powoda ( adnotacja 00:07:47
e-protokołu z dnia 19 marca 2015 r. k. 141-142 akt).

Pismem z dnia 18 kwietnia 2012 r. Sąd Rejonowy w (...) wezwał powoda do uiszczenia grzywny w wysokości 2.000 zł.

W dniu 6 lipca 2012 r. Sąd Rejonowy (...)w Poznaniu przekazał Sądowi Rejonowemu w S. odpis prawomocnego wyroku z dnia
14 września 2011 r. wraz z postanowieniem o nadaniu klauzuli wykonalności.

W dniu 11 lipca 2012 r. Sąd Rejonowy w S.złożył wniosek egzekucyjny do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowy w (...) W. S.celem wyegzekwowania kwoty 2.000 zł tytułem grzywny oraz 4.310,94 zł tytułem kosztów postępowania sądowego.

Postanowieniem z dnia 25 lipca 2012 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym
w S. W. S.na podstawie m.in. tytułu wykonawczego w postaci wyroku z dnia 14 września 2011 r. w sprawie (...)dokonał zajęcia kwoty 490 zł tytułem zabezpieczenia majątkowego wpłaconego w postępowaniu przygotowawczym w sprawie (...).

Pismem z dnia 30 lipca 2012 r. Sąd Rejonowy (...)i W.
w P.w sprawie (...)polecił przelać kwotę 490 zł stanowiącą depozyt wartościowy do Sądu Rejonowego w (...)do sprawy (...), albowiem sprawa została zakończona, a prawomocny wyrok został przesłany do Sądu Rejonowego
w S.celem zarejestrowania na odcinkach wykonawczych. Do pisma dołączono kserokopię postanowienia o zabezpieczeniu majątkowym.

W dniu 8 sierpnia 2012 r. Sąd Rejonowy (...)w Poznaniu przekazał Sądowi Rejonowemu w S.kwotę 490 zł zaksięgowaną do sprawy
(...)

Zarządzeniem z dnia 6 września 2012 r. Prezes Sądu Rejonowego w (...) polecił przelanie kwoty 490 zł wraz z odsetkami na rachunek bankowy komornika sądowego W. S..

W dniu 13 września 2014 r. komornik sądowy W. S.wydał postanowienie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego wobec powoda i przelał na rzecz Sądu Rejonowego w S.kwotę 383,01 zł. W dniu 8 października 2012 r. komornik sądowy przelał na rzecz Sądu Rejonowego w S. tytułem kosztów sądowych kwotę 71,27 zł (skapitalizowane odsetki od kwoty 490 zł, w związku z przechowywaniem depozytu sądowego w Banku (...)– k. 112 akt).

Z uwagi na to, że powód nie uiścił kary grzywny, Sąd Rejonowy w S.
w dniu 30 października 2012 r. w sprawie o sygnaturze (...)postanowił zarządzić wobec L. P.wykonanie 50 dni zastępczej kary pozbawienia wolności za nieziszczoną grzywnę w wysokości 100 stawek dziennych po 20 złotych każda (2.000 zł) orzeczonej wyrokiem Sądu Rejonowego (...)w Poznaniu
w sprawie (...)przyjmując jeden dzień pozbawienia wolności za równoważny
2 stawkom dziennym. W punkcie 2 postanowienia Sąd umorzył koszty sądowe i postanowił odpisać je z karty dłużnika. Powód nie stawił się na posiedzenie oraz nie odebrał przesyłki zawierającej postanowienie z dnia 30 października 2012 r.

Pismem z dnia 25 lutego 2013 r. powód zwrócił się do Sądu Rejonowego Poznań
– (...) w P. o przesłanie postanowienia dotyczącego kary grzywny.

Pismem z dnia 11 marca 2013 r. Sąd Rejonowego Poznań – Nowe Miasto i W.
w P.doręczył powodowi odpis postanowienia z dnia 30 października 2012 r. Pismem z dnia 11 marca 2013 r. Sąd Rejonowy (...)w Poznaniu poinformował powoda, że kwota 490 zł została przekazana do Sądu Rejonowego
w S..

Powód wniósł zażalenie na postanowienie z dnia 30 października 2012 r., które zarządzeniem z dnia 16 kwietnia 2013 r. nie zostało przyjęte do rozpoznania.

dowód: pismo z dnia 18 kwietnia 2012 r. (k. 7 akt o sygnaturze Kd. 638/12), wniosek o nadanie klauzuli wykonalności (k. 9 akt o sygnaturze (...)), pismo z dnia 30 lipca 2012 r. (k. 7 i 113 akt ), karta dłużnika (k. 25 akt i k. 41 akt o sygnaturze (...)), postanowienie komornika sądowego z dnia 25 lipca 2012 r. (k. 45 akt i k. 19 i 22 akt o sygnaturze (...)), pismo z dnia 27 listopada 2013 r. (k. 46 akt), kalkulacja odsetek, nota księgowa i wyciąg z księgi (k. 123-124 akt), pismo z dnia 6 lipca 2014 r. (k. 10 akt o sygnaturze (...)), wniosek egzekucyjny (k. 12 akt o sygnaturze (...)) , zarządzenie z dnia 6 września 2012 r. (k. 23 akt o sygnaturze (...)), postanowienie komornika z dnia 13 września 2012 r. i polecenie przelewu (k. 25-26 akt o sygnaturze (...)), polecenie przelewu (k. 35 akt o sygnaturze (...)), postanowienie z dnia 30 października 2012 r. (k. 17 i 47 akt oraz 40 akt o sygnaturze (...)akt) , przesyłka zawierająca postanowienie z dnia 30 października 2012 r. (k. 43 i 44 akt o sygnaturze (...)), pismo powoda z dnia 25 lutego 2013 r. (k. 49 akt o sygnaturze (...)), pismo z dnia 11 marca 2013 r. (k. 51 akt o sygnaturze (...)), zażalenie na postanowienie z dnia 30 października 2013 r. (k. 57 akt o sygnaturze (...)), zarządzenie (k. 62 akt o sygnaturze (...)),pismo z dnia 16 stycznia 2015 r. (k. 112 akt), częściowo zeznania powoda ( adnotacja 00:07:47 e-protokołu z dnia 19 marca 2015 r. k. 141-142 akt).

Po odmowie przyjęcia zażalenia powoda na postanowienie z dnia 30 października 2012 r. powód zwracał się wielokrotnie do Sądu Rejonowego w S.oraz Sądu Rejonowego (...)w Poznaniu domagając się wyjaśnień w kwestii obowiązku powoda do pokrycia kosztów procesu oraz rozliczenia kwoty 490 zł zajętej w toku postępowania przygotowawczego.

W odpowiedzi na pisma powoda, Sąd Rejonowy w S.pismem z dnia 13 maja 2013 r. poinformował go, że kwota 490 zł została zajęta przez komornika oraz że do kwoty 3.454,28 zł została zaliczona na poczet kosztów sądowych. Z kolei pismem z dnia 27 listopada 2013 r. Prezes Sądu Rejonowego w S.poinformował powoda, że wyrok w sprawie (...)został przekazany temu sądowi do wykonania, zarówno w zakresie kary pozbawienia wolności, jak i kary grzywny.

Pismami z dnia 12 i 27 maja oraz 3 i 13 sierpnia 2013 r. powód zwracał się o zwrot kwoty 490 zł.

W dniu 4 lipca 2013 r. powód złożył zawiadomienie do Prokuratury Rejonowej w W. o podejrzeniu popełnieniu na jego szkodę przestępstwa z art. 231§ 1 kk.

Pismami z dnia 19 lipca 2013 r. i 10 sierpnia 2013 r. powód zwracał się o wyjaśnienie czy ma do zapłacenia koszty sądowe w sprawie (...)i czy koszty te zostały umorzone.

W odpowiedzi na pisma powoda, Prezes Sądu Rejonowego w S. pismem
z dnia 10 września 2013 r. poinformował go, że został obciążony kosztami sądowymi
w kwocie 4.310,94 zł oraz że na poczet kosztów wpłynęła kwota 454,28 zł. Nadto wyjaśniono powodowi, że pozostała do uiszczenia kwota tytułem kosztów sądowych została umorzona postanowieniem z dnia 30 października 2012 r., bowiem dalsza egzekucja była bezskuteczna. Jednocześnie wskazano, że kwota 490 zł została zajęta na poczet egzekucji kosztów sądowych.

Pismem z dnia 2 września 2013 r. i z dnia 25 października 2013 r. powód ponownie zwrócił się z pytaniem, czy ma do zapłacenia koszty. Nadto pismem z dnia 26 października 2013 r. ponownie zwrócił się o zwrot kwoty 490 zł.

Powód pismem z dnia 15 listopada 2013 r. zwrócił się do Sądu Rejonowego (...)i W.z pytaniem, dlaczego zastępcza kara pozbawienia wolności nie została pomniejszona o kwotę 490 zł.

Pismem z dnia 12 grudnia 2013 r. powód zwrócił się do Sądu Rejonowego
w S. o zmniejszenie wymiaru zastępczej kary grzywny o ilość dni odpowiadającą kwocie 490 zł.

dowód: pismo z dnia 22 kwietnia 2013 r. (k. 68 i 70 akt o sygnaturze (...)), pismo z dnia 13 maja 2013 r. (k. 74 akt o sygnaturze (...)),pisma z dnia 12 i 27 maja 2013 r. (k. 75 i 82 akt o sygnaturze (...)), pismo z dnia 19 lipca 2013 r. (k. 86 akt o sygnaturze (...)), pismo z dnia 3 sierpnia 2013 r. (k. 89 akt o sygnaturze (...)), pismo z dnia 13 września 2013 r. (akta o sygnaturze (...)), pismo z dnia 13 sierpnia 2013 r. (akta o sygnaturze (...)), pismo z dnia 26 sierpnia 2013 r. (akta o sygnaturze (...)), pismo z dnia 10 sierpnia 2013 r. (akta o sygnaturze (...)), pismo z dnia 2 września 2013 r. (akta o sygnaturze (...)), pismo Prezesa Sądu Rejonowego w S.z dnia 10 września 2013 r. (akta o sygnaturze (...)), pismo z dnia 2 września 2013 r. (akta o sygnaturze (...)), pismo z dnia 10 września 2013 r. (akta o sygnaturze (...)), pismo z dnia 25 października 2013 r. (akta o sygnaturze (...)), pismo z dnia 26 października 2013 r. (akta o sygnaturze (...)), pismo z dnia 5 listopada 2011 r. (akta o sygnaturze (...)), pismo powoda z dnia 15 listopada 2013 r. (akta o sygnaturze (...)), pismo z dnia 12 grudnia 2013 r.(akta o sygnaturze (...)), częściowo zeznania powoda ( adnotacja 00:07:47 e-protokołu z dnia 19 marca 2015 r. k. 141-142 akt).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zgromadzonych w sprawie dokumentów urzędowych i prywatnych, które uznał za w pełni wiarygodne oraz częściowo na podstawie zeznań powoda. Zgodnie z treścią art. 244 k.p.c. dokumenty urzędowe stanowią dowód tego co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Zgodnie natomiast z treścią art. 245 k.p.c. dokumenty prywatne stanowią dowód tego, że osoba, która je podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Zgromadzone w sprawie dokumenty nie były kwestionowane przez strony. Również Sąd nie znalazł podstaw, aby kwestionować zgromadzone w sprawie dokumenty urzędowe i prywatne z urzędu. Wiarygodność kserokopii dokumentów również nie budziła wątpliwości Sądu. Mimo, że kserokopia nie jest dokumentem, a stanowi jedynie element twierdzenia strony o istnieniu dokumentu o treści odpowiadającej kserokopii, to w niniejszej sprawie żadna ze stron nie podniosła zarzutów kwestionujących istnienie określonych dokumentów prywatnych czy urzędowych.

Sąd częściowo dał wiarę zeznaniom powoda, w zakresie w jakim pokrywają się
z wiarygodnym materiałem dowodowym zebranym w sprawie. W szczególności Sąd uznał za wiarygodne zeznania powoda złożone na okoliczność zajęcia kwoty 490 zł w toku postępowania przygotowawczego, orzeczenia wobec powoda kary grzywny, a następnie zastępczej kary pozbawienia wolności, bowiem w całości znalazły one potwierdzenie w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym w postaci dokumentów, a nadto okoliczności te nie były między stronami sporne. Sąd dał także wiarę zeznaniom powoda, że Sąd Rejonowy w S.działał bezprawnie wydając postanowienie o zamianie całej kary grzywny na karę pozbawienia wolności, bowiem materiał dowodowy zgromadzony w sprawie potwierdził zeznania powoda w tym zakresie. Z treści postanowienia prokuratora z dnia 19 listopada 2009 r. wynika bowiem, że pieniądze w kwocie 490 zł zabezpieczone zostały na poczet roszczeń i kar, zaś z postanowienia Sądu Rejonowego (...)w Poznaniu z dnia 19 listopada 2009 r. wynika, że Sąd oddalił wniosek o zwrot kwoty 490 zł wskazując, że została zabezpieczona na poczet kary grzywny. Bezspornie zaś kwota 490 zł przeznaczona została na poczet kosztów sądowych, zamiast na poczet grzywny.

Sąd nie dał natomiast wiary zeznaniom powoda, że w wyniku działania Skarbu Państwa naruszone zostały jego dobra osobiste, szczególnie, że w toku postępowania powód, reprezentowany przez fachowego pełnomocnika, nie uściślił jakie konkretne dobra osobiste temu naruszeniu podlegały. Nadto powód w żaden sposób nie wykazał, na czym miało polegać traktowanie go jak oszusta, bowiem pozwany odpowiadając na żądania oraz pytania powoda odnośnie zwrotu kwoty 490 zł, czynił to w ogólnie przyjętej uprzejmej formie. Tym samym w żaden sposób z pism kierowanych do powoda nie wynika, aby Skarb Państwa w sprawie zwrotu kwoty 490 zł traktował go jako oszusta. Zatem zeznania powoda w tym zakresie Sąd uznał za niewiarygodne.

Sąd odmówił również wiarygodności zeznaniom powoda, że w wyniku działania Skarbu Państwa ucierpiało jego zdrowie, bowiem nie zostało to poparte żadnymi innymi dowodami zgromadzonymi w sprawie.

Postanowieniem z dnia 19 marca 2014 r. Sąd oddalił wniosek pełnomocnika powoda do zakreślenia mu terminu celem złożenia korespondencji z pozwanym odnośnie zwrotu kwoty 490 zł. Dokumentacja ta zawarta jest w aktach o sygnaturze (...), zatem Sąd oddalając wniosek uznał, że istotne okoliczności sprawy zostały już wyjaśnione (art. 217 § 3 kpc).

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Powód domagał się od pozwanego zwrotu kwoty 490 zł oraz 80.000 zł tytułem zadośćuczynienia z tytułu naruszenia jego dóbr osobistych poprzez traktowanie powoda prze Skarb Państwa jako oszusta.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że podstawą prawną żądania zadośćuczynienia z tytułu naruszenia dóbr osobistych jest art. 23 kc i 24 § 1 k.c. w zw.
z art. 448 k.c.

Zgodnie z art. 23 k.c. dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach. Ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne.

W razie dokonanego naruszenia powód może żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny. Możliwość taką ustawodawca przewidział w art. 448 k.c. Przepis art. 24 k.c. statuuje domniemanie bezprawności działania naruszającego czyjeś dobro osobiste. Domniemanie bezprawności, które ustanowił ustawodawca w art. 24 kc zwalnia jedynie stronę domagającą się ochrony dobra osobistego od wykazania, że działanie naruszające cudze dobro osobiste było bezprawne. Nie zwalnia natomiast takiej osoby od wykazania, że do naruszenia jej dobra osobistego doszło na skutek działania czy też zaniechania sprawcy.

Jak wynika z przytoczonych przepisów polskie prawo nie przewiduje zamkniętego katalogu dóbr chronionych prawnie. Tym niemniej aby dochodzić zadośćuczynienia za ich naruszenie, nie wystarczy samo wskazanie zdarzenia, które spowodowało to naruszenie, ale także powód musi wskazać jakie konkretnie dobra osobiste zostały naruszone. Przy wyjaśnianiu istoty dóbr osobistych i związanych z nimi praw osobistych dominujący jest pogląd wskazujący, iż przy ocenie czy doszło do naruszenia dóbr osobistych decydujące znaczenie ma nie tyle subiektywne odczucie osoby żądającej ochrony prawnej, ile to jaką reakcję wywołuje w społeczeństwie to naruszenie. Podkreśla się przy tym, że przy ocenie, czy doszło do naruszenia dobra osobistego, którego ochrony domaga się osoba zgłaszająca żądanie należy brać pod uwagę całokształt okoliczności (tak Komentarz do Kodeksu Cywilnego. Księga pierwsza. Część Ogólna Stanisław Dmowski, Stanisław Rudnicki, uwagi do art. 23 k.c. Wydawnictwo LexisNexis, Warszawa 2007). Tym samym podkreślić należy, że powód, reprezentowany przez fachowego pełnomocnika nie sprecyzował z naruszeniem jakiego dobra osobistego powód wiąże swoje roszczenie.

Odpowiedzialność pozwanego wynika również z art. 417 § 1 k.c., zgodnie z którym za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa. Odpowiedzialność deliktowa Skarbu Państwa, oparta na art. 417 k.c. powstaje wówczas, gdy spełnione są łącznie jej trzy ustawowe przesłanki, tj. bezprawność działania lub zaniechania sprawcy, szkoda oraz normalny związek przyczynowy między bezprawnym zachowaniem sprawcy a szkodą. Zwrócić także należy uwagę, iż kolejność badania przez sąd powyższych przesłanek nie może być dowolna. W pierwszej kolejności konieczne jest ustalenie działania (zaniechania), z którego, jak twierdzi poszkodowany, wynikła szkoda oraz dokonanie oceny jego bezprawności, następnie ustalenie czy wystąpiła szkoda i jakiego rodzaju i dopiero po stwierdzeniu, że obie te przesłanki zachodzą, możliwe jest zbadanie istnienia między nimi normalnego związku przyczynowego.

Wskazać w tym miejscu należy, że rozważając kwestię odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa przewidzianej w art. 417 k.c. należy brać pod uwagę konstytucyjny model tej odpowiedzialności przewidziany w art. 77 Konstytucji, który łączy obowiązek naprawienia szkody jedynie z działaniem obiektywnie niezgodnym z prawem, eliminując znaczenie czynnika subiektywnego w postaci winy sprawcy szkody. Przez szkodę w rozumieniu tego przepisu należy rozumieć także szkodę niemajątkową, a więc również krzywdę, o której mowa w art. 448 k.c., co w konsekwencji prowadzi do wniosku, że jeżeli źródłem odpowiedzialności jest szkoda pozostająca w normalnym związku przyczynowym z wykonywaniem władzy publicznej, to jest ona oparta na przesłance bezprawności. Utrzymanie jako przesłanki tej odpowiedzialności także czynnika subiektywnego w postaci winy naruszałoby konstytucyjnie ukształtowaną zasadę odpowiedzialności państwa za działania w sferze imperium (por. uchwała 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2011 r. III CZP 25/11).

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy, Sąd doszedł do przekonania,
że powód wykazał bezprawność działania Skarbu Państwa polegającą na zaliczeniu zabezpieczenia kwoty w wysokości 490 zł na poczet kosztów sądowych, zamiast na poczet kary grzywny. Na wstępie zauważyć należy, że z art. 3 § 1 zdanie 2 kkw wynika, że
w stosunku do skazanego lub sprawcy przebywającego w okręgu innego sądu właściwy w postępowaniu dotyczącym wykonania orzeczenia jest sąd równorzędny, w którego okręgu skazany lub sprawca ma miejsce stałego pobytu, chyba że ustawa stanowi inaczej. Tym samym postępowanie wykonawcze w stosunku do powoda prawidłowo wszczął Sąd Rejonowy w Szamotułach. Jak wynika z postanowienia o zabezpieczeniu majątkowym z 22 lutego 2006r., kwota 490 zł została zajęta w celu zabezpieczenia grożącej powodowi grzywny lub roszczenia o naprawienie szkody wyrządzonej w mieniu (k. 120 akt). Potwierdził to w uzasadnieniu postanowienia z dnia 19 listopada 2009 r. Sąd Rejonowy (...)w Poznaniu w sprawie o sygnaturze (...)), który oddalił wniosek powoda o zwrot kwoty 490 zł wskazując, że została zabezpieczona na poczet grzywny. Tym samym, Sąd Rejonowy w S.wykonując zapadły w tej sprawie wyrok powinien zaliczyć kwotę 490 zł na poczet kary grzywny. W tym zakresie Sąd orzekający w niniejszej sprawie dostrzega bezprawność działania Sądu Rejonowego w S., który zamiast na poczet kary grzywny, kwotę 490 zł przekazał komornikowi, który przeznaczył ją, po umniejszeniu jej o należne mu koszty, na poczet kosztów sądowych. Tym niemniej, skoro powód był obciążony obowiązkiem zapłacenia kosztów sądowych w kwocie 2.710,94 zł i 800 zł tytułem opłaty, Sąd uznał, że w wyniku zaliczenia kwoty 490 zł w toku egzekucji komorniczej na poczet kosztów sądowych, powód w istocie nie poniósł żadnej szkody (mimo tego, że kwota 490 zł została zaliczona przez powoda na koszty sądowe w pomniejszonej o koszty komornicze wysokości, powód nie poniósł z tego tytułu szkody, bo w pozostałym zakresie koszty sądowe należne od niego zostały umorzone). Wobec powyższego skoro kwota 490 zł została spożytkowana na poczet kosztów sądowych, które obciążały powoda, roszczenie powoda o zwrot tej kwoty jest niezasadne.

W dalszej kolejności zauważyć należy, że powód domagał się zadośćuczynienia
z powodu naruszenia jego dóbr osobistych, bowiem jak twierdził, pozwany traktował go jak oszusta, gdy ten domagał się zwrotu kwoty 490 zł. L. P. powyższej okoliczności nie wykazał. Sąd nie dopatrzył się bowiem jakiegokolwiek uchybienia dobrom osobistym powoda, zważywszy na formę i treść pism kierowanych przez pozwanego
w odpowiedzi na korespondencję powoda. Pisma pozwanego kierowane do powoda ograniczały się bowiem jedynie do wyczerpujących wyjaśnień w jaki sposób rozliczono kwotę 490 zł zajętą na poczet kary grzywny i nie naruszały w żaden sposób dóbr osobistych powoda.

Biorąc zatem pod uwagę powyższe, w tym niezasadność roszczenia odnośnie żądania zwrotu kwoty 490 zł, brak wskazania jakie dobro osobiste powoda zostało naruszone przez działanie pozwanego i brak wykazania, aby jakiekolwiek dobro osobiste powoda zostało naruszone przez działanie pozwanego, Sąd powództwo oddalił. Wobec powyższego Sąd orzekł, jak w punkcie 1 wyroku.

Na marginesie zauważyć należy, że prawidłowe zaliczenie kwoty 490 zł na poczet kary grzywny skutkowałoby umniejszeniem wymiaru zastępczej kary pozbawienia wolności o ok. 12 dni. Tym samym, z powodu orzeczenia zbyt długiego okresu zastępczej kary pozbawienia wolności obejmującej całą karę grzywny, powód mógłby domagać się zadośćuczynienia. Jednakże powód, reprezentowany przez fachowego pełnomocnika
z urzędu, w żadnym ze swoich pism procesowych nie wiązał doznanej krzywdy z odbywaniem zastępczej kary pozbawienia wolności o 12 dni dłużej, niż gdyby prawidłowo zaliczono kwotę 490 zł na poczet kary grzywny.

Z uwagi na to, że powód był w całości zwolniony od kosztów sądowych, Sąd w punkcie 2 wyroku, obciążył Skarb Państwa kosztami, których powód nie miał obowiązku ponieść ( art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych).

Zgodnie z art. 102 kpc w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić
od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami.
W orzecznictwie przyjmuje się, że w odniesieniu do zasady słuszności w art. 102 k.p.c. określone zostały przesłanki, których zaistnienie warunkuje możliwość obciążenia strony przegrywającej jedynie częścią kosztów albo nieobciążania jej w ogóle tymi kosztami. Obejmują one wystąpienie w sprawie wypadków szczególnie uzasadnionych, które powodują, że zasądzenie kosztów na rzecz wygrywającego przeciwnika w całości, a nawet
w części, byłoby sprzeczne z powszechnym odczuciem sprawiedliwości oraz zasadami współżycia społecznego. (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 kwietnia 2013 r.
w sprawie V Cz 132/12 oraz wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 18 lipca 2013 r. I ACa 447/13). Wobec powyższego Sąd w oparciu o art. 102 kpc nie obciążył powoda poniesionymi przez pozwanego kosztami zastępstwa procesowego i orzekł jak w punkcie 3 wyroku.

W punkcie 4 wyroku Sąd oddalił wniosek pełnomocnika powoda z urzędu o przyznanie od Skarbu Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej. Zauważyć należy, że zasądzając opłatę za czynności adwokata z tytułu zastępstwa prawnego, sąd bierze pod uwagę niezbędny nakład pracy adwokata, a także charakter sprawy i wkład pracy adwokata
w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia (§ 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie
oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej
z urzędu (Dz.U.2013.461 j.t.). Jednocześnie uznać należy, że rażąco sprzeczne z zasadami zwykłej staranności, a przede wszystkim z zasadami profesjonalizmu działania adwokata ustanowionego z urzędu, nie upoważniają go do skutecznego domagania się przyznania mu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 grudnia 2012 r. II CSK 397/12). W niniejszym procesie pełnomocnik powoda nie dochował należytej staranności przy prowadzeniu sprawy. Przede wszystkim pełnomocnik z urzędu nie doprecyzował powództwa skonstruowanego samodzielnie przez powoda poprzez wskazanie z naruszeniem jakich dóbr osobistych powód wiąże roszczenie zadośćuczynienia, co stanowi podstawowy element powództwa w sprawach o naruszenie dóbr osobistych. Pełnomocnik powoda nie dostrzegł również istoty sprawy i nie wskazał, z jakimi faktami związana jest krzywda poniesiona przez powoda. Na marginesie wskazać należy, że stan faktyczny niniejszej sprawy umożliwiał domaganie się zadośćuczynienia z tytułu odbywania przez powoda zastępczej kary pozbawienia wolności w wymiarze, który nie został obniżony stosownie do zabezpieczonej kwoty 490 zł. Strona powodowa nie opierała jednak na tym swojego roszczenia. Wobec powyższego, Sąd uznał, że wniosek pełnomocnika powoda z urzędu o przyznanie od Skarbu Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej nie zasługuje na uwzględnienie. Mając na uwadze powyższe Sąd orzekł, jak w punkcie 4 wyroku.

/-/ SSO Małgorzata Małecka