Pełny tekst orzeczenia

WYROK ŁĄCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 marca 2015 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Beata Łapińska

Protokolant Emilia Łopatowska

po rozpoznaniu w dniu 18 lutego 2015 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku A. K. i P. K. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o rentę rodzinną w związku z wypadkiem przy pracy

na skutek odwołań A. K. i P. K. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 15 lutego 2013 r. sygn. (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje J. K. (1) oraz P. K. (2) prawo do renty rodzinnej
w związku z wypadkiem przy pracy po zmarłym ojcu J. K. (2) poczynając od dnia 14 stycznia 2013 roku.

Sygn. akt V U 363/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 15 lutego 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił przyznania J. K. (1) prawa do renty rodzinnej z ubezpieczenia wypadkowego po zmarłym ojcu J. K. (2).

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, iż zaistniały w dniu (...) 2012 r. wypadek nie został uznany za wypadek przy pracy.

Odwołanie od powyższej decyzji wywiodła, działająca w imieniu własnym oraz małoletniego J. K. (1), A. K.. Decyzję organu rentowego zaskarżyła w całości wnosząc o jej uchylenie i przyznanie prawa do renty rodzinnej J. K. (1) po ojcu zmarłym wskutek wypadku przy pracy (k. 10-11).

W odpowiedzi ZUS wnosił o oddalenie odwołania. Zaznaczył, że zaistniałe w dniu (...) 2012 r. zdarzenie nie może zostać zakwalifikowane jako wypadek przy pracy ze względu na brak przyczyny zewnętrznej. Częste wyjazdy służbowe wpisane były w charakter wykonywanej przez zmarłego pracy i nie stanowiły ponadnormatywnego obciążenia obowiązkami służbowymi (k. 12-13).

Sprawa z odwołania A. K. zarejestrowana została pod sygnaturą V U 364/13.

Decyzją z dnia 15 lutego 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił przyznania P. K. (1) prawa do renty rodzinnej z ubezpieczenia wypadkowego po zmarłym ojcu J. K. (2).

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, iż zaistniały w dniu (...) 2012 r. wypadek nie został uznany za wypadek przy pracy.

Odwołanie od powyższej decyzji wywiódł P. K. (1). Decyzję organu rentowego zaskarżył w całości wnosząc o jej uchylenie i przyznanie mu prawa do renty rodzinnej po ojcu zmarłym wskutek wypadku przy pracy (k. 2-3).

W odpowiedzi ZUS wnosił o oddalenie odwołania. Zaznaczył, że zaistniałe w dniu (...) 2012 r. zdarzenie nie może zostać zakwalifikowane jako wypadek przy pracy ze względu na brak przyczyny zewnętrznej. Częste wyjazdy służbowe wpisane były w charakter wykonywanej przez zmarłego pracy i nie stanowiły ponadnormatywnego obciążenia obowiązkami służbowymi (k. 5-6).

Sprawa z odwołania P. K. (1) zarejestrowana została pod sygnaturą V U 363/13.

Postanowieniem z dnia 27 marca 2013 r. Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. połączył sprawę o sygn. akt V U 364/13 ze sprawą o sygn. akt V U 363/13 celem ich łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia, postanawiając jednocześnie o dalszym prowadzeniu sprawy pod sygnaturą V U 363/13 (k. 15).

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

J. K. (2) urodził się dnia (...) w O.. Zmarł w dniu (...) 2012 r. w C.. Pozostawiając po sobie synów J. urodzonego dnia (...) oraz P. urodzonego dnia (...) P. K. (1) jest studentem Wydziału (...) Akademii (...) w K. na kierunku (...) Planowany termin ukończenia studiów przypada na dzień 31 października 2015 r.

W dacie śmierci J. K. (2) był żonaty z A. K.. Związek małżeński zawarli w dniu (...) 1984 r. w O..

(okoliczności bezsporne oraz dowód: zaświadczenie o statusie studenta k. 20 w aktach ZUS sprawy o rentę rodzinną)

Od dnia 25 lipca 1983 r. do dnia 2 września 2007 r. J. K. (2) zatrudniony był w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) S.A., a od dnia 3 września 2007 r. do dnia 7 grudnia 2012 r., w związku z przejściem części zakładu pracy na innego pracodawcę na podstawie art. 23 ^{( 1)} § 4 kp, w (...) w O.. W tym czasie wykonywał on pracę na stanowiskach: wypalacza ceramiki, mistrza produkcji, starszego mistrza produkcji, kierownik oddziału produkcyjnego, członka komisji zakładowej (...) oraz wiceprzewodniczącego Związków Zawodowych.

W okresie od 1 października 2006 r. do 7 grudnia 2012 r. J. K. (2) korzystał z urlopu bezpłatnego.

(dowód: świadectwo pracy z dnia 10 grudnia 2012 r. k. 9 w aktach ZUS sprawy o rentę rodzinną)

Od 2002 r. do 2006r. J. K. (2), w związku z wyborem do Prezydium Komisji Krajowej (...), zatrudniony był w wymiarze 2/5 etatu w Komisji (...) (...).

(dowód: potwierdzenie stosunku pracy z wyboru k. 13 w aktach ZUS sprawy o rentę rodzinną)

W latach 2006-2010 J. K. (2), w związku z dokonanym w dniu 26 czerwca 2006 r. wyborem, zatrudniony był w Komisji (...) (...)” w wymiarze 3/5 etatu jako Przewodniczący Sekretariatu (...) Chemicznego (...) (od dnia 1 października 2006 r. do dnia 14 czerwca 2010 r.) oraz, w związku z wyborem do Prezydium Komisji Krajowej (...) :Solidarność”, w wymiarze 2/5 etatu jako Członek Prezydium Komisji Krajowej (...) (od dnia 10 października 2006 r. do dnia 3 listopada 2010 r.).

(dowód: świadectwa pracy z 14 czerwca 2010 r. oraz 3 listopada 2010 r. k. 11-12 w aktach ZUS sprawy o rentę rodzinną)

W okresie od 4 listopada 2010 r. do (...) 2012 r., w związku z dokonanym w dniu 14 czerwca 2010 r. wyborem, J. K. (2) zatrudniony był w Komisji (...) :Solidarność” wykonując pracę Przewodniczącego Sekretariatu (...) Chemicznego (...) w O. w pełnym wymiarze czasu pracy.

(dowód: świadectwo pracy z dnia 12 grudnia 2012 r. w aktach osobowych J. K. (2), zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu k. 16 w aktach ZUS sprawy o rentę rodzinną)

Władzę wykonawczą Sekretariatu (...) Chemicznego (...) stanowi (...) Sekretariatu. W skład (...) wchodzą: Przewodniczący Rady Sekretariatu, Przewodniczący Rad Krajowych Sekcji Branżowych zrzeszonych w Sekretariacie oraz pozostali członkowie Rady Sekretariatu wybrani przez Kongres w licznie określonej uchwałą Kongresu. W ramach Rady Sekretariatu powołuje się Prezydium Rady.

Do kompetencji Rady Sekretariatu należy:

1.  kierowanie działalnością Sekretariatu,

2.  prowadzenie polityki finansowej Sekretariatu,

3.  określanie ilości i rodzaj stanowisk pracy oraz warunków wynagradzania pracowników Sekretariatu,

4.  upoważnianie członków Sekretariatu do wykonania konkretnych statutowych zadań związku w ramach Sekretariatu,

5.  realizacja uchwał podjętych przez Kongres Sekretariatu i władze nadrzędne w Związku,

6.  wyznaczanie strategii działania Sekretariatu,

7.  wybór Prezydium Rady Sekretariatu,

8.  zwoływanie Kongresu Sekretariatu,

9.  uchwalanie preliminarza budżetowego Krajowego Sekretariatu,

10.  bieżąca analiza i opiniowanie aktów prawnych dotyczących problemów Sekretariatu,

11.  podejmowanie uchwał i decyzji w tym wiążących dla jednostek organizacyjnych (...) należących do Sekretariatu,

12.  podejmowanie wszystkich spraw nie zastrzeżonych dla kompetencji Kongresu,

13.  opiniowanie aktów normatywnych dotyczących spraw zawodowych, branżowych i pracowniczych,

14.  zbieranie i przekazywanie informacji, organizowanie zebrań,

15.  utrzymywanie kontaktów z władzami Związku,

16.  reprezentowanie członków Związku na forum krajowym i zagranicznym.

17.  ustalenie klucza wyborczego na kolejną kadencję,

18.  podejmowania decyzji o utworzeniu sekcji problemowych, zarejestrowanie tych sekcji oraz nadanie im regulaminów działania.

Podstawowymi zadaniami J. K. (2) jako Przewodniczącego Sekretariatu (...) Chemicznego (...) było kierowanie pracami Rady Sekretariatu i Prezydium oraz reprezentowanie Sekretariatu na zewnątrz. W tym zakresie przewodniczący zobowiązany był:

-

organizować cyklicznie posiedzenia Rady i Prezydium, co najmniej raz na kwartał, na terenie całego kraju z uwagi na różne położenie jednostek zrzeszonych w Sekretariacie;

-

kierować pracami biura Sekretariatu;

-

wspierać, w tym odwiedzać organizacje zrzeszone w Sekretariacie, tak podstawowe jak i wyższego rzędu Sekcje Krajowe;

-

uczestniczyć we wszelkiego rodzaju forach dyskusyjnych w ramach problematyki Sekretariatu, tak krajowych (dialog społeczny krajowy – Komisja Trójstronna) jak i zagranicznych;

-

negocjować i opiniować akty prawne w tematyce branży tak na poziomie krajowym jak i europejskim – w ramach (...) Związków Zawodowych;

-

uczestniczyć w cotygodniowych posiedzeniach Komisji Krajowej w G. – członkowstwo z urzędu z racji funkcji;

-

ściśle współpracować z innymi Sekretariatami branżowymi – w szczególności z branży (...) i (...)

-

współpracować na forum europejskim i śiatowym – w ramach (...) organizacji (...), I. G., w tym brać udział w zagranicznych spotkaniach, konferencjach itp.

Powyższy zakres działań wiąże się z koniecznością licznych podróży służbowych realizowanych na terenie kraju oraz Europy, zasadniczo samochodem służbowym, a w dalszych podróżach zagranicznych – samolotem.

(dowód: pismo z dnia 15 grudnia 2014 r. k. 108, wyciąg z Regulaminu Sekretariatu (...) (...) (...) k. 160v-161)

W dniu 5 grudnia 2012 r. J. K. (2), w związku z obowiązkami pracowniczymi przebywał w K..

(dowód: polecenie wyjazdu służbowego k. 63)

W dniu (...) 2012 r. około godziny 08:00 J. K. (2) udał się, wspólnie z kierowcą R. Z., w podróż służbową do K.. Mężczyźni podróżowali samochodem osobowym. Celem wyjazdu było spotkanie Rady koordynacyjnej(...) (...)z reprezentantami francuskich związków zawodowych (...).

W czasie jazdy J. K. (2) zachowywał się normalnie, nie wykazywał oznak złego samopoczucia, rozmawiał z kierującym pojazdem.

Po około godzinie J. K. (2) zakomunikował kierowcy, że zamierza się zdrzemnąć, po czym rozłożył fotel i zasnął. Przejeżdżając przez C. kierujący samochodem usłyszał chrząknięcie, spojrzał na pasażera i zobaczył u niego otwarte oczy i usta. Po zatrzymaniu pojazdu R. Z. otworzył okno, sprawdził tętno i rozpoczął masaż serca, wzywając jednocześnie pogotowie ratunkowe. Pogotowie przyjechało po około 10 minutach. Przez około 55 minut w karetce pogotowia kontynuowano akcję reanimacyjną, po czym lekarz udzielający pomocy stwierdził zgon.

(dowód: protokół nr (...)r. ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy k. 4-7 w aktach ZUS sprawy o jednorazowe odszkodowanie, zaproszenie k. 9 w aktach ZUS sprawy o jednorazowe odszkodowanie, polecenie wyjazdu służbowego k. 64)

W sprawie zgonu J. K. (2) komisariat Policji (...) w C. pod nadzorem prokuratury Rejonowej C. (...) w C. prowadził postępowanie przygotowawcze L.Dz.KP-IV-8607/12. Decyzją Prokuratora Prokuratury Rejonowej C. (...) w C. odstąpiono od przeprowadzenia sekcji zwłok.

(dowód: pismo z Komisariatu Policji (...) w C. z dnia 15 grudnia 2012 r. k. 14 w aktach ZUS sprawy o jednorazowe odszkodowanie)

W protokole ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku, jako przyczynę wypadku wskazano nadmierne obciążenie obowiązkami służbowymi (częste wyjazdy w podróże służbowe), co przy schorzeniu samoistnym J. K. (2) (niewydolność nerek) stanowiło przyczynę zewnętrzna zdarzenia, będącego wypadkiem przy pracy. Dodatkowo, za przyczynę zewnętrzną uznano brak aktualnych badań lekarskich, dopuszczających J. K. (2) do pracy.

We wnioskach i zaleceniach profilaktycznych zaznaczono, iż należy bezwzględnie przestrzegać art. 229 Kodeksu Pracy i nie dopuszczać do pracy pracowników bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku.

(dowód: protokół nr (...)r. ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy k. 4-7 w aktach ZUS sprawy o jednorazowe odszkodowanie)

Od 2006 roku J. K. (2) pozostawał pod opieką Niepublicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej (...) w O.. Ubezpieczony leczył się z powodu przewlekłej choroby nerek stopnia 5. Przebył kłębuszkowe zapalenie nerek. Leczony był również z powodu nadciśnienia tętniczego i cukrzycy. Schorzenia te doprowadziły do zaawansowanych zmian naczyniowych. W okresie od 2009 r. do 2012 r. przynajmniej czterokrotnie przebywał w Oddziale (...) Wojewódzkiego Szpitala (...) w Ł..

Na rok przed śmiercią stan zdrowia J. K. (2) uległ znacznemu pogorszeniu. Od października 2011 r., z powodu skrajnej niewydolności nerek, wymagał zabiegów hemodializy oraz dializ otrzewnych.

U J. K. (2) stwierdzono ponadto cechy powiększenie jam lewego przedsionka, przerostu mięśnia lewej komory serca z odcinkowymi zaburzeniami kurczliwości i obniżoną frakcją wyrzutową lewej komory oraz niedomykalność mitralną III stopnia.

Śmierć J. K. (2) była wynikiem schorzenia leżącego wewnątrz organizmu.

(dowód: opinia biegłego kardiologa M. M. k. 106-111, opinia biegłego z zakresu medycyny pracy oraz pulmonologii J. G. k. 115-117)

J. K. (2) został dopuszczony do pracy na stanowisko Przewodniczącego Sekretariatu (...) (...) (...) bez aktualnego orzeczenia lekarskiego.

W dacie śmierci J. K. (2) również nie posiadał aktualnego zaświadczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na zajmowanym stanowisku.

Ostatnie znajdujące się w pracowniczych aktach osobowych J. K. (2) zaświadczenie o wykonaniu wymaganego przepisami badania lekarskiego datowane jest na dzień 10 lipca 2008 r., z datą obowiązywania do dnia 10 lipca 2010 r.

(dowód: pismo Komisji (...) (...) z dnia 22 listopada 2013 r. k. 48, uzupełniająca opinia biegłego z zakresu medycyny pracy oraz pulmonologii J. G. k. 135)

Gdyby praca na stanowisku Przewodniczącego Sekretariatu (...) (...) (...) miała charakter stacjonarny, J. K. (2) mógłby zostać uznany przez uprawnionego lekarza za zdolnego do pracy na powyższym stanowisku. Praca ta byłaby dozwolona dla ubezpieczonego nawet przy 8-godzinnym dniu pracy, bez godzin nocnych oraz z uwzględnieniem dni wolnych na kontynuację dializoterapii w odpowiednim ośrodku nefrologicznym.

Przeciwwskazana dla J. K. (2) była praca związana z koniecznością częstych wyjazdów służbowych poza miejsce zamieszkania, połączona z wielogodzinnym czasem spędzanym w podróży, w tym w godzinach nocnych przy nieregularnym i nieodpowiednim dla stanu zdrowia odżywianiu się. Dlatego też w czerwcu 2010 r. J. K. (2) nie zostałby dopuszczony do pracy Przewodniczącego Sekretariatu (...) (...) (...) przez lekarza medycyny pracy w pełnym wymiarze czasu pracy.

(dowód: uzupełniająca opinia biegłego z zakresu medycyny pracy oraz pulmonologii J. G. k. 134-136, uzupełniająca opinia biegłego z zakresu medycyny pracy oraz pulmonologii J. G. k. 171-172)

Pracodawca J. K. (2) miał wiedzę o występujących u ubezpieczonego schorzeniach.

(dowód: protokół nr (...)r. ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy k. 4-7 w aktach ZUS sprawy o jednorazowe odszkodowanie)

Wnioskiem z dnia 14 stycznia 2013 r. A. K. zwróciła się do ZUS o wypłatę jednorazowego odszkodowania po zmarłym mężu na rzecz swoją oraz małoletniego syna J. K. (1).

(dowód: wniosek o wypłatę jednorazowego odszkodowania k. 17 w aktach ZUS sprawy o jednorazowe odszkodowanie)

Pismem z dnia 14 stycznia 2013 r. P. K. (1) wniósł o wypłatę jednorazowego odszkodowania po zmarłym ojcu.

(dowód: wniosek o wypłatę jednorazowego odszkodowania k. 23 w aktach ZUS sprawy o jednorazowe odszkodowanie)

Decyzjami z dnia 8 lutego 2013 r. ZUS odmówił wnioskodawcom: A., J. i P. K. (1) prawa do jednorazowego odszkodowania z tytułu zgonu na skutek wypadku w czasie podróży służbowej w dniu 7 grudnia 2012 r.

(dowód: decyzje ZUS z dnia 8 lutego 2013 r., sygn. (...) (...)k. 32-33 w aktach ZUS sprawy o jednorazowe odszkodowanie)

Wyrokiem z dnia 22 maja 2014 r. Sąd Rejonowy w Piotrkowie Tryb., w sprawie o sygn. akt IV U 103/13, zmienił decyzje ZUS z dnia 8 lutego 2013 r. sygn. (...) i przyznał wnioskodawcom A. K., J. K. (1) i P. K. (1) prawo do jednorazowego odszkodowania z tytułu zgonu na skutek wypadku przy pracy w dniu (...) 2012 r. ubezpieczonego J. K. (2) w kwotach po 28.329 zł dla każdego z wnioskodawców.

Apelację od tego wyroku złożył organ rentowy, a postępowanie odwoławcze nie zostało jeszcze prawomocnie zakończone.

(dowód: wyrok Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb., IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 22 majaj 2013 r. k. 92)

Wnioskiem z dnia 14 stycznia 2013 r. A. K., działająca w imieniu małoletniego J. K. (1), oraz P. K. (1) zwrócili się do ZUS o przyznanie im prawa do renty rodzinnej po zmarłym ojcu.

(dowód: wniosek o rentę rodzinną z dnia 14 stycznia 2013 r. k. 1-3, 19 w aktach ZUS sprawy o rentę rodzinną)

Decyzjami z dnia 1 lutego 2013 r. ZUS przyznał J. K. (1) oraz P. K. (1) rentę rodzinną z ubezpieczenia emerytalnego i rentowego od (...) 2012 r., ustalając jednocześnie, że uprawnienie do świadczenia przysługuje J. K. (1) do dnia 31 sierpnia 2016 r., a P. K. (1) do dnia 31 października 2015 r.

(dowód: decyzje ZUS z dnia 1 lutego 2013 r., znak (...), k. 28-31 w aktach ZUS sprawy o rentę rodzinną)

Decyzją z dnia 15 lutego 2013 r. ZUS odmówił przyznania J. K. (1) prawa do renty rodzinnej z ubezpieczenia wypadkowego po zmarłym ojcu. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, iż zaistniały w dniu (...) 2012 r. wypadek nie został uznany za wypadek przy pracy.

(dowód: decyzja ZUS z dnia 15 lutego 2013 r., znak (...) k. 32 w aktach ZUS sprawy o rentę rodzinną)

Decyzją z dnia 15 lutego 2013 r. ZUS odmówił przyznania P. K. (1) prawa do renty rodzinnej z ubezpieczenia wypadkowego po zmarłym ojcu. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, iż zaistniały w dniu (...) 2012 r. wypadek nie został uznany za wypadek przy pracy.

(dowód: decyzja ZUS z dnia 15 lutego 2013 r., znak (...) k. 33 w aktach ZUS sprawy o rentę rodzinną)

Podstawę dokonanych ustaleń faktycznych stanowiły dowody rzeczowe w postaci dokumentów, w tym akt organu rentowego oraz opinie biegłych, których wiarygodność w toku postępowania nie została zakwestionowana przez żadną ze stron.

Również w ocenie Sądu załączone do akt dokumenty nie wzbudziły wątpliwości. Stanowiły one obiektywne potwierdzenie przytaczanych przez strony okoliczności.

Z kolei opracowane na potrzeby postępowania opinie biegłych Sąd uznaje jako jasne, pełne, logicznie i należycie uzasadnione. Opinie sporządzone zostały w oparciu o dokumentację medyczną zmarłego. Na uwagę zasługuje zbieżność sformułowanych wniosków. Kompleksowa analiza opinii pozwala uznać je za spójne, w szczególności we wskazaniu, iż śmierć J. K. (2) była skutkiem przyczyny wewnętrznej. Mając na uwadze powyższe Sąd zaliczył opracowane opinie w poczet wiarygodnego materiału dowodowego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołania wnioskodawców zasługiwały na uwzględnienie.

Stosownie do treści art. 6 ust 1 pkt 8 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U.2009.167.1322 ze zm.) renta rodzinna z ubezpieczenia wypadkowego przysługuje dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty uprawnionego do renty z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej.

Zgodnie z art. 17 ust. 1 cytowanej ustawy przy ustalaniu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej, renty rodzinnej i dodatku do renty rodzinnej dla sieroty zupełnej z tytułu ubezpieczenia wypadkowego, do ustalenia wysokości tych świadczeń oraz ich wypłaty stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.2013.1440 ze zm.), z uwzględnieniem przepisów niniejszej ustawy. Istotną odrębność w porównaniu z przepisami ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wprowadza art. 17 ust. 2, zgodnie z którym świadczenia wymienione w ust. 1 przysługują niezależnie od długości okresu ubezpieczenia wypadkowego oraz bez względu na datę powstania niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową.

W rozpatrywanym przypadku bezspornym było, że na dzień śmierci ubezpieczonego J. oraz P. K. (1) spełniali warunki do ubiegania się o rentę rodzinną. Organ rentowy nie kwestionował uprawnień wnioskodawców. Co więcej, mocą decyzji z dnia 1 lutego 2013 r. przyznał im prawo do renty rodzinnej z ogólnego stanu zdrowia.

Rozstrzygnięcie niniejszej sprawy uzależnione jest od oceny czy zdarzenie z dnia (...) 2012 r., w wyniku którego śmierć poniósł J. K. (2), posiada cechy wypadku przy pracy. Zgodnie bowiem z treścią art. 17 ust. 5 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych renta rodzinna z ubezpieczenia wypadkowego przysługuje uprawnionym członkom rodziny ubezpieczonego, który zmarł wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej.

Art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. stanowi, iż za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:

1.  podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;

2.  podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;

3.  w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

Spór w niniejszej sprawie ograniczał się zatem do stwierdzenia, czy zdarzenie z dnia (...) 2012 r. wywołane zostało przyczyną zewnętrzną.

W judykaturze wskazuje się m.in., że wykonywanie zwykłych (typowych, normalnych), choćby wymagających dużego wysiłku fizycznego, czynności przez pracownika, który doznał zawału serca albo zasłabnięcia w czasie i miejscu wykonywania zatrudnienia, nie może być uznane za zewnętrzną przyczynę wypadku przy pracy, gdyż "sama praca" nie może stanowić zewnętrznej przyczyny w rozumieniu definicji wypadku przy pracy, ale może nią być dopiero określona nadzwyczajna sytuacja związana z tą pracą, która staje się współdziałającą przyczyną zewnętrzną (wyrok SN z dnia 16 września 2009 r., I PK 79/09, LEX nr 553670; wyrok SN z dnia 4 kwietnia 2012 r., II UK 181/11, LEX nr 1216850).

W tym ujęciu przyczyny zewnętrznej Sąd w pełni podziela sporządzone na potrzeby postępowania opinie biegłych M. M. i J. G., w których jednoznacznie wskazano iż śmierć J. K. (2) nastąpiła na skutek schorzenia leżącego wewnątrz organizmu zmarłego.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego pojęcie przyczyny zewnętrznej rozumiane jest jednak znacznie szerzej. Odnotować należy pogląd, zgodnie z którym zewnętrzną przyczyną wypadku przy pracy może być dopuszczenie pracownika do pracy bez przeprowadzenia badań kontrolnych lub na podstawie nieaktualnego zaświadczenia albo też na podstawie aktualnego, aczkolwiek oczywiście błędnego zaświadczenia o zdolności do pracy na danym stanowisku, o ile błąd ten mógł być łatwo dostrzeżony przez pracodawcę (wyrok SN z dnia 8 czerwca 2010 r., I PK 29/10, LEX nr 599519, wyrok SN z dnia 18 sierpnia 2009 r., I PK 18/09, LEX nr 528154, postanowienie SN z dnia 22 marca 2012 r., I UK 402/11, LEX nr 1214548). Sąd Najwyższy nadaje przy tym szczególne znaczenie art. 229 § 4 kp, zgodnie z którym pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie. Co prawda to pracownik ma obowiązek dostarczenia zaświadczenia lekarskiego stwierdzającego istnienie lub brak przeciwwskazać do zatrudnienia na danym stanowisku. Mimo to dopuszczenie do pracy bez zaświadczenia wiąże się przyczynowo z zaistniałym wypadkiem, jeżeli praca ta sama w sobie stanowi dla pracownika zagrożenie porównywalne z działaniem szczególnych czynników uznanych przez orzecznictwo za zewnętrzne przyczyny wypadku. Warunkiem powiązania przyczynowego jest jednak świadomość pracodawcy o wystąpieniu takiej sytuacji (por. uzasadnienie postanowienia SN z dnia 22 marca 2012 r., I UK 402/11, LEX nr 1214548, a także wyrok SN z dnia 2 grudnia 2003 r., OSNP 2004/18/318, II UK 175/03).

Na gruncie niniejszej sprawy pozostaje zatem rozważyć, czy brak aktualnego zaświadczenia lekarskiego dopuszczającego J. K. (2) do pracy może zostać uznany za przyczynę zewnętrzną, warunkującą uznanie zdarzenia z dnia (...) 2012 r. za wypadek przy pracy.

Przeprowadzone postępowanie dowodowe w sposób jednoznaczny wykazało, że schorzenia na jakie cierpiał J. K. (2) wykluczały jego osobę do pełnienia powierzonego mu stanowiska. Ze zgromadzonego w toku postępowania materiału wynika nie tylko fakt, że ubezpieczony został dopuszczony do pracy i realizował swoje obowiązki pomimo braku aktualnego zaświadczenia lekarskiego. Opracowane przez biegłego lekarza medycyny pracy opinie uzupełniające bezsprzecznie wskazują, że J. K. (2) już na dzień wyboru go na członka Komisji (...) (...)
(14 czerwca 2010 r.) nie zostałby dopuszczany do pracy na stanowisku Przewodniczącego Sekretariatu (...) (...) (...) w pełnym wymiarze czasu pracy. Zakres obowiązków Przewodniczącego, w tym wymóg organizowania i uczestnictwa w licznych spotkaniach tak krajowych jak i zagranicznych, w zestawieniu ze schorzeniami na jakie cierpiał ubezpieczony, wykluczał go od należytego sprawowania funkcji.

Analiza materiału dowodowego pozwala dodatkowo uznać, że pracodawca miał wiedzę o stanie zdrowia J. K. (2). Świadczy o tym szereg okoliczności: ubezpieczony był wielokrotnie hospitalizowany, od 2011 r. ubezpieczony zmuszony był do poddania się zabiegom hemodializy oraz dializ otrzewnych. Wiedzę pracodawcy o stanie zdrowia ubezpieczonego wyprowadzić można dodatkowo z treści protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy. Kilkukrotnie zwracano w nim uwagę na brak aktualnych okresowych badań lekarskich oraz na samoistne schorzenia występujące u J. K. (2), w tym niewydolność nerek. W zaleceniach profilaktycznych wskazano z kolei na bezwzględne przestrzeganie art. 229 kp i zakaz dopuszczania do pracy pracowników bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku.

Okoliczności niniejszej sprawy, w połączeniu z przytoczonymi powyżej rozważaniami pozwalają uznać, że zdarzenie z dnia (...) 2012 r., skutkujące śmiercią J. K. (2), wywołane zostało przyczyną zewnętrzną, a w konsekwencji mieści się ono w kategorii wypadków przy pracy w rozumieniu art. 3 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Końcowo, w odniesieniu do złożonego w odwołaniu wniosku o uchylenie zaskarżonej decyzji, godzi się zauważyć, iż przepisy regulujące procedurę postępowania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych nie upoważniają sądu do takiego rozstrzygnięcia. Zgodnie bowiem z art. 477 ¹⁴ § 1 i § 2 kpc sąd oddala odwołanie, jeżeli nie ma podstaw do jego uwzględnienia, natomiast, w razie uwzględnienia odwołania, zmienia zaskarżoną decyzję w całości lub w części i orzeka co do istoty sprawy.

Mając powyższe na uwadze Sąd, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 kpc zmienił zaskarżoną decyzję przyznając J. i P. K. (1) prawo do renty rodzinnej w związku z wypadkiem przy pracy po zmarłym ojcu.