Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CZP 105/14
UCHWAŁA
Dnia 19 lutego 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Irena Gromska-Szuster (przewodniczący)
SSN Antoni Górski
SSN Krzysztof Pietrzykowski (sprawozdawca)
Protokolant Bożena Kowalska
w sprawie z wniosku Zakładu Ubezpieczeń Społecznych przy uczestnictwie M. S. i
D. M.
o zakaz prowadzenia działalności gospodarczej,
po rozstrzygnięciu w Izbie Cywilnej na posiedzeniu jawnym
w dniu 19 lutego 2015 r.,
zagadnienia prawnego przedstawionego przez Sąd Okręgowy w W.
postanowieniem z dnia 16 października 2014 r.,
"1. Czy niezłożenie przez wierzyciela wniosku o orzeczenie wobec
dłużnika lub jego reprezentanta zakazu prowadzenia działalności
gospodarczej w terminie roku od dnia, w którym osoba ta była
obowiązana złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości dłużnika (art. 377
ustawy z 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze; dalej:
p.u.n.), powoduje niemożność orzeczenia powyższego zakazu, jeżeli
wskazany termin roczny upłynął przed wejściem w życie ustawy
z 6 marca 2009 r. o zmianie ustawy Prawo upadłościowe
i naprawcze, ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym oraz
ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz.U. Nr 53, poz. 434),
a wniosek o ogłoszenie upadłości dłużnika został złożony i oddalony
przez Sąd na podstawie art. 13 p.u.n. po wejściu w życie ustawy
z 6 marca 2009 r.?
- a w razie odpowiedzi negatywnej:
2. Czy ustalając przesłanki, od zaistnienia których zależy orzeczenie
zakazu prowadzenia działalności gospodarczej, sąd bierze pod uwagę
jedynie okres niewykonania przez dłużnika lub jego reprezentanta
obowiązku zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości, który miał
miejsce po wejściu w życie ustawy z 6 marca 2009 r. o zmianie
ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze, ustawy o Bankowym
Funduszu Gwarancyjnym oraz ustawy o Krajowym Rejestrze
Sądowym, jeżeli termin roczny określony w art. 377 ustawy - Prawo
2
upadłościowe i naprawcze upłynął przed wejściem w życie ustawy
z 6 marca 2009 r., a wniosek o ogłoszenie upadłości dłużnika został
złożony i oddalony przez Sąd na podstawie art. 13 p.u.n. po wejściu
w życie ustawy z 6 marca 2009 r.?"
podjął uchwałę:
Zakaz prowadzenia działalności gospodarczej na własny
rachunek oraz pełnienia funkcji określonych w art. 373 ust.
1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe
i naprawcze ( Dz.U. Nr 60 poz. 535; obecnie jedn. tekst: Dz.U.
z 2012 r., poz. 1112 ze zm.; dalej: " p.u.n.") może być orzeczony
również wtedy, gdy przed wejściem w życie ustawy z dnia
6 marca 2009 r. o zmianie ustawy - Prawo upadłościowe
i naprawcze, ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym oraz
ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym ( Dz.U. Nr 53, poz. 434)
upłynął termin roku biegnący od dnia, w którym dłużnik był
obowiązany złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli
postępowanie w sprawie orzeczenia zakazu zostało wszczęte po
wejściu w życie tej ustawy w terminie roku od dnia oddalenia
wniosku o ogłoszenie upadłości na podstawie art. 13 p.u.n.
W takim postępowaniu za podstawę orzeczenia należy brać
także stan rzeczy istniejący przed wejściem w życie ustawy
z dnia 6 marca 2009 r.
UZASADNIENIE
3
Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o orzeczenie wobec M. S. i D. M.
na okres 10 lat zakazu prowadzenia działalności gospodarczej oraz pełnienia
funkcji określonych w art. 373 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo
upadłościowe i naprawcze (Dz.U. Nr 60, poz. 535; obecnie jedn. tekst: Dz.U. z
2012 r., poz. 1112 ze zm.; dalej: „p.u.n.”) ze względu na niezłożenie wniosku o
ogłoszenie upadłości M. spółki z o.o. w terminie dwóch tygodni od dnia powstania
podstawy do ogłoszenia jej upadłości.
Sąd Rejonowy w W. postanowieniem z dnia 8 kwietnia 2014 r. pozbawił M.
S. i D. M. na okres sześciu lat prawa prowadzenia działalności gospodarczej na
własny rachunek oraz pełnienia funkcji członka rady nadzorczej, reprezentanta lub
pełnomocnika w spółce handlowej, przedsiębiorstwie państwowym, spółdzielni,
fundacji lub stowarzyszeniu, oddalił wniosek w pozostałym zakresie i zasądził od
uczestników postępowania solidarnie na rzecz wnioskodawcy po 200 zł tytułem
zwrotu kosztów postępowania. Ustalił, że M. S. i D. M. są od 1996 r. członkami
zarządu spółki M. Wartość rzeczowych aktywów trwałych spółki w latach 2002 -
2012 na koniec każdego roku była równa zeru. Spółka M. nie dokonywała żadnych
odpisów amortyzacyjnych, a jej jedyny majątek stanowiły należności od odbiorców,
środki pieniężne i zapasy. Spółka M. jest wierzycielem A. sp.j. na kwotę 420.000 zł.
Od 2002 r. wysokość długów Spółki M. wyraźnie przekracza wartość jej majątku.
Spółka M. jest zadłużona od lipca 2002 r. wobec wielu podmiotów, w tym Zakładu
Ubezpieczeń Społecznych. Zadłużenie Spółki w sierpniu 2013 r. wynosiło łącznie
303.852,27 zł. Zakład Ubezpieczeń Społecznych w dniu 30 listopada 2012 r.
wystąpił z wnioskiem o ogłoszenie upadłości Spółki M. Sąd Rejonowy
postanowieniem z dnia 23 stycznia 2013 r. oddalił wniosek, gdyż majątek
niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania
(art. 13 ust. 1 p.u.n.).
Sąd Rejonowy, powołując się na art. 6 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 6 marca
2009 r. o zmianie ustawy - Prawo upadłościowe i naprawcze, ustawy o Bankowym
Funduszu Gwarancyjnym oraz ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz.U.
Nr 53, poz. 434; dalej: „ustawa nowelizująca”), podkreślił, że wydanie
postanowienia przez Sąd Okręgowy dnia 23 stycznia 2013 r. spowodowało, iż nie
4
biegł trzyletni termin prekluzyjny określony w art. 377 p.u.n., natomiast termin
roczny rozpoczął bieg od dnia prawomocnego oddalenia wniosku o ogłoszenie
upadłości na podstawie art. 13 p.u.n., tj. od dnia 31 stycznia 2013 r. i upływał
z dniem 31 stycznia 2014 r. Wnioski o orzeczenie zakazu prowadzenia
działalności gospodarczej wobec uczestników postępowania zostały wniesione do
Sądu w dniu 24 września 2013 r., a więc z zachowaniem rocznego terminu
przewidzianego w art. 377 p.u.n. Sąd Rejonowy uznał, że w okolicznościach
niniejszej sprawy zostały spełnione przesłanki orzeczenia zakazu przewidzianego
w art. 373 p.u.n.
Sąd Okręgowy przy rozpoznawaniu apelacji uczestników postępowania
powziął wątpliwość wyrażoną w zagadnieniach prawnych przedstawionych do
rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 373 ust. 1 pkt 1 p.u.n., sąd może orzec pozbawienie na okres
od trzech do dziesięciu lat prawa prowadzenia działalności gospodarczej na własny
rachunek oraz pełnienia funkcji członka rady nadzorczej, reprezentanta lub
pełnomocnika w spółce handlowej, przedsiębiorstwie państwowym, spółdzielni,
fundacji lub stowarzyszeniu osoby, która ze swej winy, będąc do tego zobowiązana
z mocy ustawy, nie złożyła w terminie dwóch tygodni od dnia powstania podstawy
do ogłoszenia upadłości wniosku o ogłoszenie upadłości. Według art. 377 p.u.n.
w pierwotnym brzmieniu, nie orzeka się zakazu, o którym mowa w art. 373, jeżeli
postępowanie w tej sprawie nie zostało wszczęte w terminie roku od umorzenia lub
zakończenia postępowania upadłościowego albo oddalenia wniosku o ogłoszenie
upadłości na podstawie art. 13, a gdy nie złożono wniosku o ogłoszenie upadłości,
od dnia, w którym dłużnik obowiązany był taki wniosek złożyć. Artykuł 377 p.u.n.
został zmieniony przez ustawę nowelizującą w taki sposób, że roczny termin zawity,
który rozpoczyna bieg od dnia umorzenia lub zakończenia postępowania
upadłościowego albo oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości na podstawie art.
13, został wydłużony o dwa lata, tj. do trzech lat. W art. 6 ustawy nowelizującej
zostały zamieszczone trzy przepisy przejściowe dotyczące tej zmiany. Zgodnie
z ust. 1, niemającym zastosowania w niniejszej sprawie, do postępowań
w sprawach orzekania zakazu prowadzenia działalności gospodarczej, wszczętych
5
i niezakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, stosuje się
przepisy dotychczasowe. Według ust. 2, jeżeli przed dniem wejścia w życie ustawy
nowelizującej zaistniały podstawy do ogłoszenia upadłości, do postępowań,
o których mowa w ust. 1, wszczętych po dniu wejścia w życie tej ustawy, stosuje
się przepisy dotychczasowe. Stosownie do ust. 3, jeżeli przed dniem wejścia
w życie ustawy nowelizującej ustała możliwość orzeczenia zakazu, o którym mowa
w ust. 1, z powodu upływu rocznego terminu do wszczęcia postępowania, zakazu
nie orzeka się.
Pierwsze zagadnienie prawne dotyczy oceny sytuacji, gdy przed wejściem
w życie ustawy nowelizującej upłynął termin roczny biegnący od dnia, w którym
dłużnik był obowiązany złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości, a po wejściu
w życie tej ustawy wierzyciel złożył taki wniosek, który został oddalony przez sąd
na podstawie art. 13 p.u.n. Zagadnienie to było przedmiotem kilku wypowiedzi
Sądu Najwyższego.
Sąd Najwyższy stwierdził w postanowieniu z dnia 12 kwietnia 2012 r., II CSK
463/11 (OSNC-ZD 2013, nr A, poz. 19), że przewidziane w art. 6 ust. 3 ustawy
nowelizującej wyłączenie możliwości orzekania zakazu prowadzenia działalności
gospodarczej, jeżeli przed dniem wejścia w życie tej ustawy upłynął termin do
wszczęcia postępowania, należy interpretować jako określenie momentu
decydującego o tym, że wcześniej powstałe przesłanki orzeczenia tego zakazu nie
mogą już być brane pod uwagę, gdyby termin do orzekania otworzył się po wejściu
w życie ustawy powtórnie na skutek wystąpienia zdarzeń przewidzianych w art. 377
p.u.n. Sąd Najwyższy podkreślił, że przepisy określające zasady orzekania
o sankcji stanowiącej czasowe ograniczenie konstytucyjnie gwarantowanej
swobody prowadzenia działalności gospodarczej (art. 22 Konstytucji) muszą być
wykładane w sposób ścisły. Uznał, że przyczyny, których podmioty uprawnione nie
wykorzystały we właściwym terminie do żądania usunięcia nierzetelnych
uczestników z obrotu gospodarczego, objęte są swego rodzaju abolicją i nie mogą
już posłużyć jako podstawa skutecznego wniosku o orzeczenie zakazu.
Sąd Najwyższy w odmienny sposób zinterpretował art. 6 ust. 3 ustawy
nowelizującej w postanowieniu z dnia 25 kwietnia 2014 r., II CSK 385/13 (nie publ.)
Stwierdził, że przepis ten nie wyłącza orzeczenia zakazu prowadzenia działalności
6
gospodarczej w sytuacji, w której wniosek został złożony po dniu wejścia w życie
ustawy nowelizującej - w czasie postępowania upadłościowego wszczętego
również po dniu jej wejścia w życie - choćby przed tym dniem upłynął roczny termin
przewidziany w art. 377 in fine p.u.n. Przypominał, że w orzecznictwie dominuje
pogląd, iż określony w art. 377 p.u.n. przed nowelizacją termin roczny do
wystąpienia z wnioskiem o orzeczenie zakazu biegnie od dnia, w którym dłużnik był
obowiązany złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości, tylko wtedy, gdy wniosku
takiego nie złożyły inne osoby uprawnione, w szczególności wierzyciele. Jeżeli
natomiast wniosek o ogłoszenie upadłości dłużnika został złożony przez wierzyciela,
roczny termin do wystąpienia z wnioskiem o orzeczenie zakazu liczy się od
umorzenia lub zakończenia postępowania upadłościowego albo oddalenia wniosku
na podstawie art. 13 p.u.n. Zauważył, że porównanie pierwotnego i zmienionego
brzmienia art. 377 p.u.n. prowadzi do wniosku, iż jedyną zmianą merytoryczną było
wydłużenie do trzech lat pierwszego terminu rocznego. Sąd Najwyższy, nawiązując
do projektu ustawy nowelizującej, wskazał, że nie ma w nim mowy o wprowadzeniu
abolicji w celu zachęcenia dłużników do występowania o ogłoszenie upadłości,
jeżeli zachodzą do tego podstawy. Wręcz przeciwnie, z uzasadnienia projektu
wynika dążenie ustawodawcy do zwiększenia skuteczności systemu eliminacji
nierzetelnych uczestników obrotu gospodarczego, czego wyrazem jest między
innymi wydłużenie rocznego terminu przewidzianego w art. 377 in fine p.u.n. Poza
tym wprowadzenie abolicji, czyli aktu łaski ustawowej, wymagałoby wyraźniej
wypowiedzi ustawodawcy, a takiej analizowany art. 6 ust. 3 ustawy nowelizującej
nie zawiera. Podobne stanowisko zajął wcześniej Sąd Najwyższy w postanowieniu
z dnia 6 marca 2014 r., V CSK 210/13 (nie publ.).
W okresie obowiązywania art. 377 p.u.n. w pierwotnym brzmieniu
w orzecznictwie przeważał pogląd, że termin do wystąpienia z żądaniem
orzeczenia zakazu działalności gospodarczej biegnie od dnia, w którym dłużnik był
obowiązany złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości tylko wtedy, gdy takiego
wniosku nie złożyły inne osoby uprawnione, zwłaszcza wierzyciele. Jeżeli jednak
wniosek o ogłoszenie upadłości został złożony, choćby po upływie terminu
przewidzianego dla dłużnika, roczny termin do złożenia wniosku o orzeczenie
zakazu liczy się od dnia umorzenia lub zakończenia postępowania upadłościowego
7
albo oddalenia wniosku na podstawie art. 13 p.u.n. (uchwały Sądu Najwyższego
z dnia 22 marca 2006 r., III CZP 13/06, OSNC 2007, nr 1, poz. 8, z dnia 9 kwietnia
2010 r., III CZP 14/10, OSNC 2010, nr 10, poz. 133 i z dnia 20 maja 2011 r., III CZP
23/11, OSNC 2012, nr 1, poz. 5 oraz postanowienia Sądu Najwyższego z dnia
23 marca 2006 r., IV CSK 35/05, OSNC 2007, nr 1, poz. 14, z dnia 20 listopada
2006 r., I CSK 218/06, niepubl., z dnia 17 stycznia 2007 r., II CSK 330/06, niepubl.,
z dnia 12 grudnia 2007 r., V CSK 321/07, niepubl. i z dnia 5 marca 2009 r., III CSK
297/08, Monitor Prawniczy 2009, nr 7, s. 356). Przyjęcie zróżnicowanego sposobu
liczenia terminów w art. 377 p.u.n. było celowe, gdyż chodziło o stworzenie
wnioskodawcy realnej możliwości złożenia wniosku o zastosowanie sankcji wobec
dłużnika, który poważnie naruszając reguły uczciwego obrotu, mógł jednocześnie
zataić istnienie podstawy do ogłoszenia upadłości. W postanowieniu z dnia 4 marca
2009 r., IV CSK 423/08 (niepubl.), Sąd Najwyższy dodatkowo wyjaśnił, że
przewidziany w art. 377 p.u.n. termin prekluzyjny do żądania orzeczenia wobec
dłużnika zakazu przewidzianego w art. 373 ust. 1 p.u.n. otwiera się na nowo
w wypadku oddalenia na podstawie art. 13 p.u.n. kolejnego wniosku o ogłoszenie
upadłości dłużnika.
Aprobując przedstawiony kierunek orzecznictwa, trzeba rozważyć, jakie
skutki mogą być łączone ze zmianą art. 377 p.u.n., której istota - poza poprawkami
natury redakcyjnej - polega wyłącznie na wydłużeniu z roku do trzech lat terminu,
po upływie którego nie można orzec zakazu prowadzenia działowości gospodarczej
w sytuacji, gdy wobec dłużnika nie został złożony wniosek o ogłoszenie upadłości.
Przede wszystkim należy odrzucić stanowisko, że z chwilą upływu terminu
liczonego od dnia, w którym dłużnik był obowiązany złożyć wniosek o ogłoszenie
upadłości, bezpowrotnie wygasają podstawy do orzeczenia zakazu prowadzenia
działalności gospodarczej, nawet gdyby po upływie tego terminu na skutek złożenia
wniosku o ogłoszenie upadłości doszło do umorzenia albo zakończenia
postępowania upadłościowego albo oddalenia tego wniosku na podstawie art. 13
p.u.n. Pogląd taki został bowiem wyrażony wyłącznie w odosobnionym
postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 13 kwietnia 2011 r., V CSK 320/10
(niepubl.).
8
Nic nie wskazuje również na to, aby regulacja zamieszczona w art. 6 ust. 3
ustawy nowelizującej mogła uzasadniać pogląd, że możliwość orzeczenia zakazu
prowadzenia działalności gospodarczej powinna ulegać definitywnemu wyłączeniu,
jeżeli upłynął roczny termin do orzeczenie tego zakazu, biegnący od dnia, w którym
dłużnik był obowiązany do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Przy takim
podejściu zwolnienie od odpowiedzialności obejmowałoby bowiem jedynie grupę
dłużników, co do których termin ten upłynął przed dniem wejścia w życie ustawy
nowelizującej. Na podobne traktowanie nie mogliby natomiast liczyć dłużnicy,
względem których termin do orzeczenia zakazu prowadzenia działalności, biegnący
od dnia, w którym mieli obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości,
upłynął po dniu wejścia w życie ustawy nowelizującej.
Nie można jednak zakładać, że celem art. 6 ust. 3 ustawy nowelizującej było
udzielenie szczególnej ochrony prawnej grupie dłużników, którzy nie wystąpili
z wnioskiem o ogłoszenie upadłości w określonym czasie przed wejściem w życie
ustawy nowelizującej. Należy w związku z tym zwrócić uwagę, że w projekcie
rządowym ustawy nowelizującej w ogóle nie przewidziano przepisów przejściowych
dotyczących postępowań w sprawie o orzeczenie zakazu prowadzenia działalności
gospodarczej. Regulacja zamieszczona w art. 6 tej ustawy została zaproponowana
w czasie prac nad projektem, nie mogło więc odnosić się do niej uzasadnienie
projektu rządowego. Według tego uzasadnienia, zmiana art. 377 p.u.n. miała na
celu wydłużenie do trzech lat możliwości orzeczenia zakazu w wypadku niezłożenia
przez dłużnika wniosku o ogłoszenie upadłości, a jedynie w odniesieniu do zmiany
art. 373 ust. 2 p.u.n. wskazano, że możliwość odstąpienia przez sąd od orzeczenia
zakazu ma stanowić zachętę dla dłużników do wszczynania postępowań
naprawczych. Wynika z tego, że art. 6 ustawy nowelizującej miał wyłącznie
uzupełniać zmiany przepisów merytorycznych, natomiast jego wprowadzenie nie
służyło realizacji samodzielnych celów legislacyjnych, w szczególności
podyktowanych potrzebą ogłoszenia abolicji i zwolnienia określonej grupy
dłużników z odpowiedzialności związanej z orzekaniem zakazu prowadzenia
działalności gospodarczej.
Wobec tego należy dość do wniosku, że art. 6 ust. 3 ustawy nowelizującej
ma na celu wyłącznie wyjaśnienie sytuacji prawnej dłużników, co do których przed
9
wejściem w życie ustawy nowelizującej upłynął termin roczny (art. 377 in fine p.u.n.
w pierwotnym brzmieniu), a nie upłynął termin trzyletni (art. 377 in fine p.u.n. po
nowelizacji) do orzeczenia zakazu prowadzenia działalności gospodarczej, liczony
od dnia, w którym dłużnik był obowiązany złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości.
Tylko w takim zakresie ulegał bowiem zmianie stan prawny, a w związku z tym
powstawała konieczność ustanowienia przepisu przejściowego. Artykuł 6 ust. 3
ustawy nowelizującej nie wyłącza zatem orzeczenia zakazu prowadzenia
działalności przez dłużnika, co do którego przed wejściem w życie ustawy
nowelizującej upłynął termin roczny, liczony od dnia, w którym powinien zostać
złożony wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli po wejściu w życie tej ustawy
postępowanie w sprawie o orzeczenie zakazu zostało wszczęte w terminie roku od
dnia oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości dłużnika na podstawie art. 13 p.u.n.
Drugie zagadnienie prawne dotyczy tego, czy przy orzekaniu zakazu
prowadzenia działalności gospodarczej można wziąć pod uwagę okres
niewykonywania przez reprezentantów dłużnika ciążących na ich obowiązków
przed wejściem w życie ustawy nowelizującej.
Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 12 kwietnia 2012 r., II CSK 463/11
przyjął, że przewidziane w art. 6 ust. 3 ustawy nowelizującej wyłączenie możliwości
orzekania zakazu prowadzenia działalności gospodarczej, jeżeli przed dniem
wejścia w życie ustawy nowelizującej upłynął termin do wszczęcia postępowania,
należy interpretować jako określenie momentu decydującego o tym, że wcześniej
powstałe przesłanki orzeczenia tego zakazu nie mogą już być brane pod uwagę,
gdyby termin do orzekania otworzył się po wejściu w życie ustawy na skutek
wystąpienia zdarzeń przewidzianych w art. 377 p.u.n. Postanowienie to częściowo
nawiązuje do postanowień Sąd Najwyższego z dnia 7 lutego 2008 r., V CSK 424/07
(OSNC 2009, nr 4, poz. 59) i z dnia 29 października 2008 r., IV CSK 239/08
(OSNC-ZD 2009, nr C, poz. 67), w których przyjęto, że niewszczęcie postępowania
w przedmiocie zakazu w terminie liczonym od dnia, w którym dłużnik obowiązany
był złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości, powoduje niemożność powołania się
w przyszłości na okoliczności określone w art. 373 ust. 1 pkt 1-4, zaistniałe w tym
okresie.
10
Przestawiona wyżej wykładnia art. 6 ust. 3 ustawy nowelizującej ogranicza
znaczenie tego przepisu wyłącznie do rozstrzygnięcia wątpliwości co do tego, w jaki
sposób wydłużenie terminu określonego w art. 377 in fine p.u.n. z roku do trzech lat
wpływa na bieg drugiego terminu rocznego, który upłynął przed wejściem w życie
ustawy nowelizującej, lecz w chwili jej wejścia w życie nie upłynęły jeszcze trzy lata.
Rozważany przepis przesądza, że skutki upływu tych terminów pozostają
nienaruszone. Nie ma natomiast podstaw do przypisywania mu jakichkolwiek
innych konsekwencji, w szczególności uznania, że okoliczności uzasadniające
orzeczenie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej, które wystąpiły przed
wejściem w życie ustawy nowelizującej, nie mogą być brane pod uwagę
w postępowaniach o orzeczenie tego zakazu wszczętych po wejściu w życie tej
ustawy. Przeczy temu art. 6 ust. 2 ustawy nowelizującej, który reżim prawny tego
postępowania uzależnia od tego, kiedy (przed czy po wejściu w życie ustawy
nowelizującej) wystąpiły podstawy do ogłoszenia upadłości, nakazując stosować
przepisy dotychczasowe w postępowaniach dotyczących dłużników, którzy stali się
niewypłacalni pod rządami dawnego prawa.
Poza tym przeciwne rozwiązanie należałoby ocenić jako niespotykane
w ustawodawstwie, skoro dochodziłoby - z mocy prawa - do swoistej prekluzji
stanu faktycznego. Nie wiadomo również, z jakich przyczyn taka prekluzja miałaby
następować z dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej, skoro jej uchwalenie nie
miało na celu generalnej abolicji. Prekluzja mogłaby co najwyżej dochodzić do
skutku z chwilą zakończenia biegu - przed wejściem w życie ustawy nowelizującej -
terminu rocznego do orzeczenia zakazu, jak to wyjaśniono w postanowieniach
Sądu Najwyższego z dnia 7 lutego 2008 r., V CSK 424/07 i z dnia 29 października
2008 r., IV CSK 239/08.
W konkluzji należy więc przyjąć, że w postępowaniu w sprawie o orzeczenie
zakazu prowadzenia działalności gospodarczej, wszczętym po wejściu w życie
ustawy nowelizującej przeciwko dłużnikowi, co do którego przed wejściem w życie
tej ustawy upłynął roczny termin do orzeczenia tego zakazu, biegnący od dnia,
w którym dłużnik obowiązany był złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości, za
podstawę orzeczenia należy brać także stan rzeczy, który istniał przed wejściem
w życie ustawy nowelizującej.
11
Z przedstawionych powodów Sąd Najwyższy rozstrzygnął zagadnienia
prawne, jak w uchwale.