Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 1 lutego 2013 roku powódka (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. wniosła o zasądzenie od pozwanej (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w R. kwoty 175.644,00 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 23 października 2012 roku, za zapłatę której pozwana odpowiada solidarnie z (...) (...) Spółką Akcyjną w N., wobec której w dniu 25 listopada 2011 roku Sąd Okręgowy w Lublinie wydał prawomocny nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym w sprawie o sygn. akt IX GNc 241/11, któremu postanowieniem z dnia 21 grudnia 2011 roku nadana została klauzula wykonalności. Nadto, wniosła o zasądzenie od pozwanej na swoją rzecz kosztów postępowania zgodnie z załączoną fakturą.

W uzasadnieniu pozwu powódka podniosła, że wykonała zlecone jej w dniu 16 listopada 2010 roku zadanie w postaci dostawy i montażu instalacji odsiarczalnika. W trakcie robót, w których uczestniczyli jej pracownicy, Państwowa Inspekcja Pracy przeprowadziła kontrolę zatrudnienia na terenie prowadzonej budowy i potwierdziła fakt oficjalnego i legalnego prowadzenia prac przez pracowników powódki. Prace te rejestrowane były w dzienniku budowy. Powódka wykonywała swoje prace za wiedzą i zgodą pozwanej. Wykonane przez powódkę i odebrane przez generalnego wykonawcę prace objęte zostały fakturą VAT nr (...), której wartość odpowiada kwocie zgłoszonego obecnie żądania. Powódka uzyskała sądowy tytuł wykonawczy przeciwko (...) (...) S.A. w N., jednakże przedmiotowa należność nie została do dziś przez ten podmiot uregulowana. Z uwagi na powyższe, powódka wezwała do zapłaty pozwaną, jednakże wezwanie to pozostało bezskuteczne. Jako podstawę prawną dochodzonego pozwem roszczenia powódka podała art. 647 ¹ k.c.

(pozew k. 3-6)

W odpowiedzi na pozew pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powódki na swoją rzecz kosztów postępowania wg norm przepisanych.

W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew pozwana zakwestionowała roszczenie powódki zarówno co do okoliczności zlecenia robót objętych sporną fakturą VAT, jak i wyrażenia dorozumianej zgody na zawarcie umowy z powódką. Wskazała, że w wyniku przeprowadzonego postępowania o udzielenie zamówienia publicznego w trybie przetargu nieograniczonego, przedmiotem którego była rozbudowa i przebudowa oczyszczalni ścieków dla miasta R. (...), pozwana zawarła w dniu 17 maja 2010 roku z (...) (...) S.A. w N. umowę. W ofercie przetargowej, w umowie, jak też w trakcie realizacji tej umowy, (...) (...) S.A. w N. nie wskazała powódki jako podwykonawcy robót dla kontraktu. Ujawnienie powódki jako podwykonawcy dla części robót stanowiło natomiast podstawę rozwiązania kontraktu z (...) (...) S.A. w N., co nastąpiło w dniu 15 grudnia 2011 roku. Powódka podnosi, że w ramach realizacji umowy, za wiedzą i zgodą pozwanej wykonała szereg robót budowlanych. Tymczasem, zdaniem pozwanej, inwestor (pozwana) nie miał wiedzy o podstawowych warunkach stosunku zobowiązaniowego między wykonawcą, tj. (...) (...) S.A. w N., a podwykonawcą, tj. powódką. Co więcej, niezależnie od tego, że pozwana nie miała wiedzy o obecności podwykonawcy na placu budowy, to nawet gdyby taki fakt zaistniał, nie prowadziłby automatycznie do powstania odpowiedzialności solidarnej po stronie pozwanej. Trudno bowiem uznać, że z faktur wykonywania robót przez pracowników powódki i przeprowadzonej w tym okresie kontroli PIP, należy lub można domniemywać treść stosunku prawnego łączącego podwykonawcę i wykonawcę, w tym, w szczególności, warunki płatności oraz zakres przedmiotowy wykonywanych przez podwykonawcę prac. Jednocześnie pozwana zaprzeczyła, jakoby miała wiedzę, że na terenie budowy przebywały osoby, które można było zidentyfikować jako wykonujące prace na rzecz powódki. Załączona przez powódkę do pozwu dokumentacja nie potwierdza, że wykonawca, tj. (...) (...) S.A. w N., zawierając umowę z powódką powiadomił pozwaną o zamiarze powierzenia robót podwykonawcom i że uzyskał jej zgodę na zatrudnienie podwykonawcy. Nadto, z załączonej do pozwu faktury nie sposób ustalić, jakiego zakresu prac dotyczyła i na jakiej podstawie przyjęła je (...) (...) S.A. w N.. Dołączony protokół nie znajduje odniesienia do kwoty wskazanej w fakturze i jest zbyt ogólnikowy. W związku z powyższym bezspornym jest, że pozwana nie ponosi solidarnej odpowiedzialności z (...) (...) S.A. w N., gdyż umowa łącząca spółkę (...) (...) z powódką została zawarta bez zgody i wiedzy pozwanej.

(odpowiedź na pozew k. 49-54v.)

Na rozprawie w dniu 1 czerwca 2015 roku pełnomocnik pozwanej zmodyfikował swoje stanowisko w zakresie kosztów procesu i wniósł o ich zasądzenie od strony powodowej w wysokości 3-krotności stawki minimalnej.

(e-protokół rozprawy z dnia 1 czerwca 2015 roku (k. 790v.), czas nagrania: 00:06:39)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 17 maja 2010 roku, w wyniku przeprowadzonego postępowania o udzielenie zamówienia publicznego w trybie przetargu nieograniczonego, przedmiotem którego była „Rozbudowa i przebudowa oczyszczalni ścieków o przepustowości Q=7.000 m ³/d dla miasta R. (...)”, realizowana w ramach projektu Funduszu Spójności pod nazwą „Uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej w aglomeracji R. (...) – Faza I”, pozwana (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w R., jako zamawiający, zawarła z (...) (...) Spółką Akcyjną w N., jako wykonawcą, umowę nr (...). Integralną częścią w/w umowy były m.in. Warunki Ogólne Kontraktu oraz Warunki Szczególne Kontraktu, które zmieniały, uzupełniały i wprowadzały dodatkowe klauzule do Warunków Ogólnych Kontraktu. Warunki Ogólne Kontraktu pozostawały wiążące, o ile Warunki Szczególne Kontraktu nie stanowiły inaczej. Zgodnie z pkt 4.4 lit. a), b) i c) Ogólnych Warunków Kontraktu, wykonawca nie był zobowiązany do uzyskania zgody na dostawców materiałów, ani na podzlecenie, dla którego podwykonawca jest wymieniony w umowie; dla innych podwykonawców wymagana była uprzednia zgoda inżyniera; wykonawca miał powiadomić inżyniera z wyprzedzeniem nie mniejszym niż 28 dni o zamierzonej dacie rozpoczęcia pracy przez każdego podwykonawcę i o rozpoczęciu takiej pracy na terenie budowy. Zgodnie zaś z pkt 4.4 Warunków Szczególnych Kontraktu, który zastąpił pkt 4.4 lit. c) Ogólnych Warunków Kontraktu, wykonawca z nie mniej niż 28-dniowym wyprzedzeniem miał powiadomić inżyniera o zamierzonej dacie rozpoczęcia pracy przez każdego podwykonawcę i przedłożyć zamawiającemu umowę lub projekt umowy, jaką ma zamiar zawrzeć z podwykonawcą; jeżeli zamawiający, w terminie 14 dni od dnia przedstawienia mu przez wykonawcę umowy z podwykonawcą lub jej projektu wraz z częścią dokumentacji dotyczącą wykonania robót określonych w umowie lub projekcie umowy, nie zgłosiłby na piśmie sprzeciwu lub zastrzeżeń, należało uważać, że zamawiający wyraził zgodę na zawarcie umowy.

Wykonawca - (...) (...) Spółka Akcyjna w N. wyraźnie oświadczyła, że nie przewiduje zatrudniania podwykonawców.

(umowa nr (...) z dnia 17 maja 2010 roku k. 63-66, Warunki Szczególne Kontraktu k. 67-87, Warunki Ogólne Kontraktu k. 88-119, zeznania świadka A. K., e-protokół rozprawy z dnia 28 listopada 2013 roku (k. 160), czas nagrania: 00:35:41, 00:35:52, 00:38:17, 00:46:40, zeznania świadka S. B., e-protokół rozprawy z dnia 20 lutego 2014 roku (k. 588v.), czas nagrania: 01:38:57, zeznania świadka A. M., e- protokół rozprawy z dnia 29 maja 2014 roku (k. 643v.), czas nagrania: 01:05:32, 01:09:26, 01:12:21, 01:13:04, 01:16:59, 01:24:39, 01:50:46, 01:51:15, zeznania świadka M. M. (1), e-protokół rozprawy z dnia 29 maja 2014 roku (k. 643v.), czas nagrania: 02:05:15, 02:06:45, 02:07:24, 02:08:51, 02:09:16, 02:10:34, 02:10:49, zeznania świadka W. K., e-protokół rozprawy z dnia 26 marca 2015 roku (k. 753v.), czas nagrania: 00:30:27, 00:31:42, 00:32:11)

Faktycznie, (...) (...) Spółka Akcyjna w N. na żadnym w etapów robót nie zgłosiła potrzeby zatrudnienia podwykonawcy. Nigdy tego też nie uczyniła w sposób przewidziany zapisami umowy łączącej ją z pozwaną.

(, zeznania świadka A. K., e-protokół rozprawy z dnia 28 listopada 2013 roku (k. 160), czas nagrania: 00:46:55, 00:47:16, zeznania świadka A. R., e-protokół rozprawy z dnia 20 lutego 2014 roku (k. 588v.), czas nagrania: 00:59:35, zeznania świadka M. M. (1), e-protokół rozprawy z dnia 29 maja 2014 roku (k. 643v.), czas nagrania: 02:11:54), 02:14:10, zeznania świadka W. K., e-protokół rozprawy z dnia 26 marca 2015 roku (k. 753v.), czas nagrania: 00:30:59, 00:33:04, 00:55:40)

W dniach: 27 maja, 24 czerwca, 27 lipca, 15 września, 8 listopada i 6 grudnia 2010 roku oraz 18 maja i 30 czerwca 2011 roku pozwana i (...) (...) S.A. w N. podpisały protokoły przekazania placu budowy, mocą których pozwana przekazała (...) (...) S.A. w N. poszczególne części placu budowy, za które, od w/w dni, (...) (...) S.A. w N. przejęła pełną odpowiedzialność, aż do momentu oddania ich do eksploatacji pozwanej.

(protokoły przekazania placu budowy (...) (...) S.A. w N. wraz z załącznikami k. 209-241, zeznania świadka A. M., e-protokół rozprawy z dnia 29 maja 2014 roku (k. 643v.), czas nagrania: 01:37:11, 01:38:35, 01:38:51, zeznania świadka M. M. (1), e-protokół rozprawy z dnia 29 maja 2014 roku (k. 643v.), czas nagrania: 02:25:54, zeznania świadka W. K., e-protokół rozprawy z dnia 26 marca 2015 roku (k. 753v.), czas nagrania: 00:42:02, 01:06:54, zeznania świadka J. J. k. 735v.)

W dniu 10 listopada 2010 roku powódka (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. złożyła (...) (...) S.A. w N. wstępną ofertę cenową o nr (...) na dostawę i montaż instalacji odsiarczalnika. Koszt realizacji przedsięwzięcia oszacowała na 142.800,00 złotych. Wskazała jednak, że podana cena nie obejmuje podatku VAT oraz kosztów falownika do sterowania dmuchawy biogazu M. Q.=200m ³/h.

(oferta z dnia 10 listopada 2010 roku k. 14)

W dniu 16 listopada 2010 roku (...) (...) S.A. w N., jako zleceniodawca, zawarła z powódką, jako zleceniobiorcą, umowę – zlecenie robót nr (...)przedmiotem której stała się dostawa i montaż instalacji odsiarczalnika, zgodnie z ofertą (...). Termin rozpoczęcia robót ustalony został na dzień 22 listopada 2010 roku, a zakończenia – na dzień 31 stycznia 2011 roku. Za wykonanie przedmiotu umowy powódka miała otrzymać wynagrodzenie w kwocie 142.800,00 złotych netto.

(zlecenie robót z dnia 16 listopada 2010 roku k. 15-15v., zeznania świadka P. S. (1), e-protokół rozprawy z dnia 28 listopada 2013 roku (k. 160), czas nagrania: 00:18:25, 00:18:43, 00:20:04, 00:20:18, zeznania świadka A. B., e-protokół rozprawy z dnia 20 lutego 2014 roku (k. 588v.), czas nagrania: 00:16:52, 00:17:50, 00:18:15, zeznania świadka L. A., e-protokół rozprawy z dnia 29 maja 2014 roku (k. 643v.), czas nagrania: 00:22:19)

Bezpośrednie prace wykonywane przez powódkę na terenie oczyszczalni ścieków trwały kilka dni. Pracownicy powódki wykonywali powierzone im prace w strojach firmowych, z logiem firmy umieszczonym w tylnej i w przedniej części stroju. Na teren budowy wjeżdżali swoim samochodem firmowym, również opatrzonym logiem firmy powódki. Pracownicy powódki przeszli także szkolenie BHP, które przeprowadziła spółka (...) (...).

(zeznania świadka P. S. (1), e-protokół rozprawy z dnia 28 listopada 2013 roku (k. 160), czas nagrania: 00:26:04, 00:26:26, 00:26:57, 00:28:10, 00:28:33, 00:28:51, zeznania świadka A. B., e-protokół rozprawy z dnia 20 lutego 2014 roku (k. 588v.), czas nagrania: 00:18:34, 00:18:51, 00:20:51, 00:22:04, 00:23:45, 00:24:08, 00:26:07, 00:26:31, 00:26:48, 00:27:16, 00:27:45, zeznania świadka S. B., e-protokół rozprawy z dnia 20 lutego 2014 roku (k. 588v.), czas nagrania: 01:45:19, zeznania świadka L. A., e-protokół rozprawy z dnia 29 maja 2014 roku (k. 643v.), czas nagrania: 00:23:47, 00:24:09, 00:24:37, 00:25:12, 00:26:12, 00:26:32, 00:27:48, 00:28:05, zeznania świadka P. O., e-protokół rozprawy z dnia 29 maja 2014 roku (k. 643v.), czas nagrania: 00:49:15, 00:49:38, 00:50:18, 00:51:56, 00:53:24, 00:56:13, 01:00:48, 01:01:03, zeznania świadka A. M., e-protokół rozprawy z dnia 29 maja 2014 roku (k. 643v.), czas nagrania: 01:32:42)

W trakcie robót wykonywanych na podstawie powyższej umowy z dnia 16 listopada 2010 roku, tj. w trakcie montażu instalacji odsiarczalnika, w którym uczestniczyli pracownicy powódki w osobach: L. A., P. S. (1), G. N. i A. B., Państwowa Inspekcja Pracy przeprowadziła kontrolę zatrudnienia na terenie prowadzonej budowy. PIP nie wniosła żadnych zastrzeżeń w powyższym zakresie.

(polecenia wyjazdu służbowego pracowników powódki k. 19-25v., oświadczenie A. B. k. 26, zeznania świadka P. S. (1), e-protokół rozprawy z dnia 28 listopada 2013 roku (k. 160), czas nagrania: 00:18:25, 00:18:43, 00:19:24, 00:19:46, 00:20:04, 00:20:18, 00:22:11, 00:22:36, zeznania świadka A. R., e-protokół rozprawy z dnia 20 lutego 2014 roku (k. 588v.), czas nagrania: 01:12:12, zeznania świadka S. B., e-protokół rozprawy z dnia 20 lutego 2014 roku (k. 588v.), czas nagrania: 01:52:59, zeznania świadka L. A., e-protokół rozprawy z dnia 29 maja 2014 roku (k. 643v.), czas nagrania: 00:32:17, zeznania świadka P. O., e-protokół rozprawy z dnia 29 maja 2014 roku (k. 643v.), czas nagrania: 00:47:20, 00:47:49, zeznania świadka A. M., e-protokół rozprawy z dnia 29 maja 2014 roku (k. 643v.), czas nagrania: 01:35:36, zeznania świadka M. M. (1), e-protokół rozprawy z dnia 29 maja 2014 roku (k. 643v.), czas nagrania: 02:35:11, 02:35:29, 02:35:58)

Autorem projektu instalacji odsiarczania biogazu dla oczyszczalni ścieków w R. był S. B., który sprzedał prawa autorskie do powyższej instalacji firmie powódki. Prowadził on również nadzór autorski w trakcie montażu i brał udział w odbiorze tej instalacji. Na jednej z narad, w której uczestniczyli przedstawiciele pozwanej, S. B. poinformował pozwaną, że to powódka będzie montowała instalację odsiarczalnika.

(zamówienie dokumentacji technicznej + (...) instalacji odsiarczania biogazu k. 36, wycena wykonania instalacji k. 3, protokół odbioru usługi k. 38, pismo dot. wyników skuteczności odsiarczania biogazu k. 39, zeznania świadka A. B., e-protokół rozprawy z dnia 20 lutego 2014 roku (k. 588v.), czas nagrania: 00:28:55, 00:30:53, zeznania świadka A. R., e-protokół rozprawy z dnia 20 lutego 2014 roku (k. 588v.), czas nagrania: 01:09:17, 01:10:43, zeznania świadka S. B., e-protokół rozprawy z dnia 20 lutego 2014 roku (k. 588v.), czas nagrania: 01:37:54, 01:40:57, 01:41:56, 01:43:18, 01:43:53, 01:44:19, 01:46:47, 01:47:15, 01:47:45, 01:52:38, 01:55:20, 01:55:55, 01:56:11, 01:57:20, 02:04:29, zeznania świadka L. A., e-protokół rozprawy z dnia 29 maja 2014 roku (k. 643v.), czas nagrania: 00:38:56, zeznania świadka M. M. (1), e-protokół rozprawy z dnia 29 maja 2014 roku (k. 643v.), czas nagrania: 01:40:59, 02:47:30, 02:53:47)

Fakt wykonywania montażu instalacji odsiarczalnika przez stronę powodową nie został odnotowany w dzienniku budowy.

(dziennik budowy k. 260-575, załącznik nr 1 do dziennika budowy k. 242-259)

W dniu 28 lutego 2011 roku powódka i (...) (...) S.A. w N. podpisały protokół odbioru końcowego, dotyczący w/w zlecenia nr (...) Komisja, po zapoznaniu się z dokumentami oraz na podstawie oględzin wykonanych robót potwierdziła wykonanie zleconych prac zgodnie ze zleceniem. Wskazała, że wykonawca przekazał kompletną dokumentację powykonawczą i (...) oraz że prace zostały wykonane w terminie do dnia 9 lutego 2011 roku, a przedmiot zlecenia, na dzień odbioru, nie zawiera wad i usterek.

(protokół odbioru końcowego z dnia 28 lutego 2011 roku k. 17-18, zeznania świadka P. S. (1), e-protokół rozprawy z dnia 28 listopada 2013 roku (k. 160), czas nagrania: 00:22:58, 00:23:09, zeznania świadka A. B., e-protokół rozprawy z dnia 20 lutego 2014 roku (k. 588v.), czas nagrania: 00:31:28, zeznania świadka A. R., e-protokół rozprawy z dnia 20 lutego 2014 roku (k. 588v.), czas nagrania: 01:05:36, 01:07:00, zeznania świadka L. A., e-protokół rozprawy z dnia 29 maja 2014 roku (k. 643v.), czas nagrania: 00:31:37)

Za wykonane prace w postaci dostawy i montażu instalacji odsiarczalnika powódka, w dniu 28 lutego 2011 roku, wystawiła (...) (...) S.A. w N. fakturę VAT nr (...) na kwotę 175.644,00 złotych brutto (142.800,00 złotych netto), z terminem płatności do dnia 29 kwietnia 2011 roku.

(faktura k. 28)

W piśmie z dnia 21 października 2011 roku, skierowanym do pozwanej, powódka wskazała, że zgodnie z zamówieniem z dnia 16 listopada 2010 roku nr (...)jest podwykonawcą działającym na rzecz (...) (...) S.A. w N. w zakresie dostawy i montażu instalacji odsiarczalnika biogazu dla oczyszczalni ścieków w Ż. dla miasta R. (...). Wskazała, że zlecone jej prace wykonała prawidłowo, bez zastrzeżeń, czego potwierdzeniem są stosowne protokoły odbioru. W związku z powyższym, w dniu 28 lutego 2011 roku powódka wystawiła na rzecz wykonawcy, tj. (...) (...) S.A. w N., fakturę VAT nr (...) za wykonanie w/w prac, opiewającą na 175.644,00 złotych brutto z terminem płatności 30 dni. Do tej pory płatność ta nie została uregulowana, również podejmowane przez powódkę próby polubownego rozwiązania problemu nie przyniosły żadnego rezultatu. Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 647 ^{( 1)} § 5 k.c. powódka zwróciła się do pozwanej, jako inwestora, z wnioskiem o zabezpieczenie w/w należności od (...) (...) S.A. w N.. Następnie, w piśmie z dnia 22 listopada 2011 roku powódka, na podstawie art. 647 ^{( 1)} k.c., ponownie poinformowała pozwaną, że jest podwykonawcą firmy (...) (...) S.A. w N. przy realizacji umowy pod nazwą „Rozbudowa i przebudowa oczyszczalni ścieków o przepustowości Q=7.000 m ^{( 3)}/d dla miasta R. (...)”. Jednocześnie, zgłosiła się do pozwanej, jako inwestora i wniosła o zabezpieczenie swoich należności z tytułu zrealizowanego przez nią kontraktu, którego wartość wynosi 175.644,00 złotych brutto. Zwróciła się z prośbą o nie wypłacanie tej kwoty do czasu uregulowania jej należności.

(pismo z dnia 21 października 2011 roku k. 127, pismo z dnia 22 listopada 2011 roku k. 121, zeznania świadka A. K., e-protokół rozprawy z dnia 28 listopada 2013 roku (k. 160), czas nagrania: 00:50:59, zeznania świadka A. M., e-protokół rozprawy z dnia 29 maja 2014 roku (k. 643v.), czas nagrania: 01:19:04, zeznania świadka M. M. (1), e-protokół rozprawy z dnia 29 maja 2014 roku (k. 643v.), czas nagrania: 02:20:18, 02:20:41, 02:21:40)

Nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu upominawczym przez Sąd Okręgowy w Lublinie, IX Wydział Gospodarczy w dniu 25 listopada 2011 roku, sygn. akt IX GNc 241/11, zasądzono od (...) (...) S.A. w N. na rzecz powódki kwotę 175.644,00 złotych wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 23 listopada 2011 roku do dnia zapłaty oraz kosztami procesu. Postanowieniem tegoż Sądu z dnia 21 grudnia 2011 roku nakazowi temu nadana została klauzula wykonalności.

(nakaz zapłaty k. 29-29v., postanowienie k. 30)

W dniu 1 grudnia 2011 roku pozwana złożyła na ręce (...) (...) S.A. w N. oświadczenie o rozwiązaniu umowy z winy wykonawcy. W oświadczeniu tym wskazała, że podstawą prawną wypowiedzenia umowy jest: klauzula 15.2 lit. a) Warunków Szczególnych Kontraktu wobec niezastosowania się przez wykonawcę do wezwania wydanego zgodnie z klauzulą 15.1 Warunków Szczególnych Kontraktu przez inżyniera kontraktu do naprawy uchybienia, klauzula 15.2 lit. b) Warunków Szczególnych Kontraktu wobec opuszczenia robót przez wykonawcę, klauzula 15.2 lit. c) Warunków Szczególnych Kontraktu wobec braku prowadzenia robót zgodnie z rozdziałem 8 Warunków Szczególnych Kontraktu i klauzula 15.2 lit. d) Warunków Szczególnych Kontraktu wobec podzlecenia robót w zakresie zabronionym postanowieniami klauzuli 4.4. Pozwana zażądała, aby wykonawca niezwłocznie opuścił plac budowy i zabrał sprzęt, w terminie 14 dni od dnia otrzymania niniejszego wypowiedzenia.

(oświadczenie z dnia 1 grudnia 2011 roku k. 123-125, zeznania świadka A. K., e-protokół rozprawy z dnia 28 listopada 2013 roku (k. 160), czas nagrania: 00:48:24, 00:49:22, zeznania świadka A. R., e-protokół rozprawy z dnia 20 lutego 2014 roku (k. 588v.), czas nagrania: 00:52:04, 00:53:13, 00:53:38, 01:14:45, 01:16:16, 01:16:56, 01:17:10 oraz e-protokół rozprawy z dnia 26 marca 2015 roku (k. 753v.), czas nagrania: 00:14:12, 00:15:56, 00:19:14, zeznania świadka A. M., e-protokół rozprawy z dnia 29 maja 2014 roku (k. 643v.), czas nagrania: 01:20:17, zeznania świadka M. M. (1), e-protokół rozprawy z dnia 29 maja 2014 roku (k. 643v.), czas nagrania: 02:22:12, zeznania świadka W. K., e-protokół rozprawy z dnia 26 marca 2015 roku (k. 753v.), czas nagrania: 00:47:23)

W tym samym dniu, tj. 1 grudnia 2011 roku, po złożeniu (...) (...) S.A. w N. oświadczenia o wypowiedzeniu umowy, pozwana wprowadziła księgę wjazdów i wyjazdów na teren budowy inwestycji pod nazwą: „Rozbudowa i przebudowa oczyszczalni ścieków o przepustowości Q=7.000 m ³/d dla miasta R. (...)”. Pismem z dnia 1 grudnia 2011 roku pozwana poinformowała, że z tym dniem wprowadzony zostaje regulamin przemieszczania osób i mienia w obrębie oczyszczalni ścieków, który zobowiązuje do dostarczenia list osób oraz wykazu pojazdów uprawnionych do przebywania i poruszania się na terenie oczyszczalni. Nadto, pozwana ustanowiła nadzór w postaci zatrudnienia firmy zewnętrznej świadczącej usługę ochrony zaplecza budowy. Do tego czasu, tj. do dnia 1 grudnia 2011 roku, ochrona i zabezpieczenie terenu budowy przez pozwaną nie były konieczne, gdyż plac budowy był przekazany wykonawcy, tj. (...) (...) S.A. w N., na którym spoczywała odpowiedzialność zabezpieczenia terenu.

(księga wjazdów i wyjazdów k. 179-183, pismo pozwanej z dnia 1 grudnia 2011 roku k. 184, regulamin przemieszczania osób i mienia z dnia 1 grudnia 2011 roku k. 185, umowa z dnia 1 grudnia 2011 roku dot. wykonania usługi polegającej na fizycznej ochronie terenu zaplecza budowy k. 186-188 wraz z załącznikiem k. 189 i aneksami k. 190-191v., oświadczenie pozwanej z dnia 21 marca 2014 roku k. 657, zeznania świadka A. K., e-protokół rozprawy z dnia 28 listopada 2013 roku (k. 160), czas nagrania: 00:40:25, 00:40:52, 00:41:21, zeznania świadka A. M., e-protokół rozprawy z dnia 29 maja 2014 roku (k. 643v.), czas nagrania: 01:38:51, 01:39:44, 01:46:26, 01:46:45, 01:54:09, zeznania świadka M. M. (1), e-protokół rozprawy z dnia 29 maja 2014 roku (k. 643v.), czas nagrania: 02:23:59, 02:24:19, 02:25:54, 02:32:38, 02:33:50, 02:34:22, zeznania świadka W. K., e-protokół rozprawy z dnia 26 marca 2015 roku (k. 753v.), czas nagrania: 00:42:02, 00:43:37, 00:44:10, 00:46:19, zeznania świadka J. J. k. 735v.)

W dniach: 13 stycznia, 3 lutego, 7 lutego 2012 roku pozwana i (...) (...) S.A. w N. podpisały protokoły przekazania placu budowy, mocą których (...) (...) S.A. w N. przekazała pozwanej poszczególne części placu budowy, za które, od w/w dni, pozwana przejęła pełną odpowiedzialność.

(protokoły przekazania placu budowy pozwanej wraz z załącznikami k. 192-208, zeznania świadka J. J. k. 735v.)

W dniu 23 października 2012 roku powódka wezwała pozwaną do zapłaty – w terminie 7 dni - kwoty 175.644,00 złotych z ustawowymi odsetkami za dostawę i montaż instalacji odsiarczalnika w ramach prowadzonej przez generalnego wykonawcę, tj. przez (...) (...) S.A. w N., inwestycji w postaci rozbudowy oczyszczalni ścieków dla miasta R. (...). Wskazała, że jest podwykonawcą (...) (...) S.A. w N. i swoje prace wykonała w całości, bez zastrzeżeń. W efekcie powyższego, Sąd Okręgowy w Lublinie wydał nakaz zapłaty, jednakże po dziś dzień wynikająca z niego należność nie została uregulowana. Jako podstawę prawną tego wezwania powódka wskazała art. 647 ¹ § 5 k.c.

(wezwanie do zapłaty k. 34-35, zeznania świadka A. K., e-protokół rozprawy z dnia 28 listopada 2013 roku (k. 160), czas nagrania: 00:47:33)

Stan faktyczny w niniejszej sprawie Sąd ustalił na podstawie wyżej wskazanych dowodów w postaci dokumentów oraz zeznań świadków: P. S. (1), A. K., A. B., A. R., S. B., L. A., P. O., A. M., M. M. (1), W. K. i J. J., uznając je, w przeważającej mierze, za wzajemnie spójne i wiarygodne. Przedstawione wyżej okoliczności nie zostały skutecznie zakwestionowane przez stronę przeciwną do podnoszącej je.

Na rozprawie w dniu 26 marca 2015 roku Sąd oddalił wniosek powódki o zobowiązanie pozwanej do przedstawienia oryginalnych wniosków materiałowych obejmujących wszystkie urządzenia składające się na instalację odsiarczania biogazu. Jak słusznie wskazała strona pozwana, wniosek ten zmierzał wyłącznie do przedłużenia postępowania i – wobec zgromadzenia w sprawie bogatego materiału dowodowego - pozostawał bez znaczenia z punktu widzenia ostatecznego rozstrzygnięcia przedmiotowego procesu.

Sąd pominął dowód z zeznań świadka P. S. (2). Świadek ten nie pamiętał bądź też nie miał wiedzy na temat żadnych okoliczności, na które był rozpytywany. Zeznania te nie miały więc waloru materiału dowodowego, mogącego mieć wpływ na rozstrzygnięcie sprawy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

Bezspornym w sprawie jest to, że generalnym wykonawcą inwestycji budowlanej pod nazwą „Rozbudowa i przebudowa oczyszczalni ścieków o przepustowości Q=7.000 m ³/d dla miasta R. (...)”, realizowanej w ramach projektu Funduszu Spójności pod nazwą „Uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej w aglomeracji R. (...) – Faza I”, była (...) (...) Spółka Akcyjna w N., natomiast inwestorem powyższego przedsięwzięcia była pozwana (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w R..

Bezspornym jest również to, że (...) (...) Spółkę Akcyjną w N. i powódkę (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w W. łączyło zlecenie z dnia 16 listopada 2010 roku, mocą którego (...) (...) S.A. zleciła powodowi dostawę i montaż instalacji odsiarczalnika.

Stosownie do treści art. 647 kc, przez umowę o roboty budowlane wykonawca zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicznej, a inwestor zobowiązuje się do dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót, w szczególności do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu, oraz do odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia.

Zgodnie zaś z treścią art. 647 ¹ § 1 kc, w umowie o roboty budowlane, o której mowa w art. 647, zawartej między inwestorem a wykonawcą (generalnym wykonawcą), strony ustalają zakres robót, które wykonawca będzie wykonywał osobiście lub za pomocą podwykonawców. Do zawarcia przez wykonawcę umowy o roboty budowlane z podwykonawcą jest wymagana zgoda inwestora. Jeżeli inwestor, w terminie 14 dni od przedstawienia mu przez wykonawcę umowy z podwykonawcą lub jej projektu, wraz z częścią dokumentacji dotyczącą wykonania robót określonych w umowie lub projekcie, nie zgłosi na piśmie sprzeciwu lub zastrzeżeń, uważa się, że wyraził zgodę na zawarcie umowy (§ 2). Do zawarcia przez podwykonawcę umowy z dalszym podwykonawcą jest wymagana zgoda inwestora i wykonawcy. Przepis § 2 zdanie drugie stosuje się odpowiednio (§ 3). Umowy, o których mowa w § 2 i 3, powinny być dokonane w formie pisemnej pod rygorem nieważności (§ 4). Zawierający umowę z podwykonawcą oraz inwestor i wykonawca ponoszą solidarną odpowiedzialność za zapłatę wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane przez podwykonawcę (§ 5).

Inwestor odpowiada solidarnie wraz z wykonawcą wobec podwykonawcy na podstawie art. 647 ¹ § 5 kc tylko wtedy, gdy rezultat świadczenia podwykonawcy stał się składnikiem obiektu stanowiącego przedmiot świadczenia wykonawcy w ramach umowy o roboty budowlane (wyr. SN z dnia 17 października 2008 roku, I CSK 106/08).

W ocenie Sądu, na gruncie przedmiotowej sprawy nie zachodzą przesłanki odpowiedzialności solidarnej Spółki (...).

W pierwszej kolejności wskazać należy, że strona powodowa nie wykazała, aby zlecenie zawarte pomiędzy nią a spółką (...) (...) miało charakter robót budowlanych.

Określenie umowy jako umowy o roboty budowlane nie stanowi problemu, jeżeli jej przedmiot dokładnie odpowiada definicji obiektu budowlanego, zawartej w art. 3 pkt 1-5 ustawy z dnia 7 lipca 1994 roku – Prawo budowlane (Dz.U. z 2013 roku, poz. 1409 t.j.), a roboty polegają na pracach określonych w art. 3 pkt 6-8 prawa budowlanego. Możliwe jest jednak, że przedmiotem umowy nie jest wykonanie całego obiektu budowlanego, lecz jego części, albo prac, których rezultatem nie jest wykonanie całego obiektu ani nawet jego dającej się wyodrębnić części, a które jednak składają się na wykonanie obiektu, stanowiąc część składową finalnego rezultatu. Nie można więc uznać, że w umowie o roboty budowlane chodzi wyłącznie o wykonanie określonego obiektu budowlanego. Świadczenie z umowy o roboty budowlane może być zatem spełniane częściowo (tak SN w wyr. z dnia 12 października 2011 roku, II CSK 63/11, Legalis).

Faktem jest, że ilekroć w ustawie prawo budowlane mowa jest o obiekcie budowlanym, należy przez to rozumieć budynek wraz z instalacjami i urządzeniami technicznymi oraz budowlę stanowiącą całość techniczno-użytkową wraz z instalacjami i urządzeniami, a ilekroć mowa jest o budowli, należy przez to rozumieć każdy obiekt budowlany niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury, jak: obiekty liniowe, lotniska, mosty, wiadukty, estakady, tunele, przepusty, sieci techniczne, wolno stojące maszty antenowe, wolno stojące trwale związane z gruntem urządzenia reklamowe, budowle ziemne, obronne (fortyfikacje), ochronne, hydrotechniczne, zbiorniki, wolno stojące instalacje przemysłowe lub urządzenia techniczne, oczyszczalnie ścieków, składowiska odpadów, stacje uzdatniania wody, konstrukcje oporowe, nadziemne i podziemne przejścia dla pieszych, sieci uzbrojenia terenu, budowle sportowe, cmentarze, pomniki, a także części budowlane urządzeń technicznych (kotłów, pieców przemysłowych, elektrowni wiatrowych, elektrowni jądrowych i innych urządzeń) oraz fundamenty pod maszyny i urządzenia, jako odrębne pod względem technicznym części przedmiotów składających się na całość użytkową, przy czym obiekt liniowy to obiekt budowlany, którego charakterystycznym parametrem jest długość, w szczególności droga wraz ze zjazdami, linia kolejowa, wodociąg, kanał, gazociąg, ciepłociąg, rurociąg, linia i trakcja elektroenergetyczna, linia kablowa nadziemna i, umieszczona bezpośrednio w ziemi, podziemna, wał przeciwpowodziowy oraz kanalizacja kablowa, przy czym kable w niej zainstalowane nie stanowią obiektu budowlanego lub jego części ani urządzenia budowlanego - art. 3 pkt 1 ppkt a), b), pkt 3, pkt 3a cyt. ustawy. Nie mniej jednak, nie należy zapominać o tym, że zgodnie z art. 28 ust. 1 w/w ustawy, roboty budowlane można rozpocząć jedynie na podstawie ostatecznej decyzji o pozwoleniu na budowę, z zastrzeżeniem art. 29-31. Pozwolenia na budowę potrzebują przy tym przedsięwzięcia, które wymagają przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko, oraz przedsięwzięcia wymagające przeprowadzenia oceny oddziaływania na obszar Natura 2000, zgodnie z art. 59 ustawy z dnia 3 października 2008 roku o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. Nr 199, poz. 1227).

Decyzja taka – o pozwoleniu na budowę, nie została wydana na gruncie przedmiotowej sprawy.

Owszem, przepis art. 29 ust. 1 pkt 10 czy 20 omawianej ustawy wskazuje, że pozwolenia na budowę nie wymaga budowa instalacji zbiornikowych na gaz płynny z pojedynczym zbiornikiem o pojemności do 7 m ³, przeznaczonych do zasilania instalacji gazowych w budynkach mieszkalnych jednorodzinnych, jak również budowa przyłączy: elektroenergetycznych, wodociągowych, kanalizacyjnych, gazowych, cieplnych i telekomunikacyjnych. Jednakowoż, zgłoszenia właściwemu organowi wymaga, z zastrzeżeniem art. 29 ust. 3: wykonywanie robót budowlanych, o których mowa w art. 29 ust. 1 pkt 1 - 3, 5 - 19 oraz 20 – 21, 28 (w przypadku pkt 20 – z zastrzeżeniem art. 29a ustawy), a w zgłoszeniu tym należy określić rodzaj, zakres i sposób wykonywania robót budowlanych oraz termin ich rozpoczęcia. Do zgłoszenia należy dołączyć oświadczenie, o którym mowa w art. 32 ust. 4 pkt 2, oraz, w zależności od potrzeb, odpowiednie szkice lub rysunki, a także pozwolenia, uzgodnienia i opinie wymagane odrębnymi przepisami. Nadto, do zgłoszenia budowy, o której mowa w art. 29 ust. 1 pkt 19 i 20, należy ponadto dołączyć projekt zagospodarowania działki lub terenu wraz z opisem technicznym instalacji, wykonany przez projektanta posiadającego odpowiednie uprawnienia budowlane. Projekt zagospodarowania działki lub terenu, w przypadku budowy instalacji gazowej, o której mowa w art. 29 ust. 1 pkt 19, powinien być uzgodniony z podmiotem właściwym do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych – art. 30 cyt. ustawy.

Instytucja zgłoszenia stanowi swego rodzaju substytut pozwolenia na budowę, choć jeżeli chodzi o ścisłość, to należałoby stwierdzić, że zgłoszenie jest odpowiednikiem wniosku o pozwolenie na budowę. Innymi słowy, zgłoszenie jest to sui generis wniosek o milczącą akceptację organu względem zgłaszanego zamierzenia budowlanego. W tej sytuacji milczenie organu, czyli niewyrażenie sprzeciwu (który to sprzeciw przybiera postać decyzji administracyjnej), uprawnia do podjęcia robót budowlanych. Organ administracji architektoniczno-budowlanej, do którego wpłynęło zgłoszenie, ma możliwość oceny przedsięwzięcia z punktu widzenia jego zgodności z przepisami prawa, w szczególności w aspekcie ochrony interesu publicznego. Ustawodawca przewidział zatem listę wyjątków od ogólnej zasady wymogu uzyskania pozwolenia na budowę. Wyjątki te, ze względu na relatywnie nieduże skomplikowanie, małą ingerencję w konstrukcję obiektu, środowisko naturalne lub bezpieczeństwo, nie wymagają uzyskania pozwolenia na budowę, lecz wymagane jest ich zgłoszenie.

A zatem nawet gdyby uznać, że charakter przeprowadzonych przez powódkę robót nie wymagał pozwolenia na budowę, bez wątpienia wymagał on zgłoszenia do organu nadzoru budowlanego. Tymczasem nie zostało wykazane, aby takiego zgłoszenia dokonano.

Nie można zapominać również o tym, że przebieg procesu budowlanego powinien być udokumentowany w sposób przewidziany Prawem budowlanym. Umowa o roboty budowlane dotyczy większych przedsięwzięć o zindywidualizowanych właściwościach fizycznych i użytkowych, którym co do zasady towarzyszy projektowanie, przy czym dokumentację projektową powinien dostarczyć inwestor, chyba że podjął się tego wykonawca i zinstytucjonalizowany nadzór. Por. wyr. SN z dnia 26 września 2012 roku, II CSK 84/12, Legalis, (zob. także wyr. SA w Rzeszowie z dnia 2 grudnia 2010 roku, I ACA 362/10, Legalis), w którym podkreślono, że umowa o roboty budowlane stanowi podtyp umowy o dzieło wyróżniony zasadniczo ze względu na szczególne cechy przedmiotu unormowania. Przedmiotem takich umów są duże i skomplikowane prace budowlane. Dokumentacja techniczna stanowiąca składową część umowy o roboty budowlane pozwala na określenie właśnie przedmiotu świadczenia, do którego jest zobowiązany wykonawca. Obowiązek dostarczenia projektu przez inwestora nie jest istotnym składnikiem umowy o roboty budowlane, gdyż możliwe jest jego sporządzenie przez samego wykonawcę według wytycznych inwestora [ E. Z. , w: Prawo umów budowlanych (red. J. A. S. ), s. 354; por. J. A. S. , E. Z. , Umowa o roboty budowlane w znowelizowanym Kodeksie cywilnym - wybrane problemy, w: Europeizacja prawa prywatnego, t. 2, (...) konferencyjne (W., 28-30.09.2006 r.) (red. M. Pazdan, W. Popiołek, E. Rott-Pietrzyk, M. Szpunar), W. 2008, s. 485]. W każdym razie, za wyjątkiem sytuacji, w której to wykonawca sporządza projekt budowlany, zakres obowiązków inwestora obejmuje w szczególności dostarczenie takiego projektu budowlanego. Wynika to przede wszystkim z właściwych przepisów określających czynności, które muszą być dokonane przez inwestora przed rozpoczęciem przez wykonawcę robót budowlanych.

Na kanwie rozpatrywanego przypadku brak było projektu budowlanego przeprowadzanych przez powodową Spółkę prac. Tymczasem nie stanowi umowy o roboty budowlane umowa nie obejmująca zobowiązania inwestora do dostarczenia wykonawcy projektu budowlanego, na podstawie którego wykonawca ma wykonać przedmiot umowy (uch. SN z dnia 11 stycznia 2002 roku, III CZP 63/01, tak też. Wyr. SN z dnia 18 maja 2007 roku, I CSK 51/07).

Przepis art. 647 ¹ § 2 kc, stanowiący, że „do zawarcia przez wykonawcę umowy o roboty budowlane z podwykonawcą jest wymagana zgoda inwestora, a jeżeli inwestor, w terminie 14 dni od przedstawienia mu przez wykonawcę umowy z podwykonawcą lub jej projektu, wraz z częścią dokumentacji dotyczącą wykonania robót określonych w umowie lub projekcie, nie zgłosi na piśmie sprzeciwu lub zastrzeżeń, uważa się, że wyraził zgodę na zawarcie umowy”, będący podstawą prawną dochodzonego przez powódkę roszczenia, dotyczy tylko i wyłącznie solidarnej odpowiedzialności za zawartą pomiędzy wykonawcą a podwykonawcą umowę o roboty budowlane. Nie można go interpretować w sposób rozszerzający. Tymczasem na gruncie przedmiotowej sprawy z umową taką z całą pewnością nie mieliśmy do czynienia, o czym mowa powyżej.

Umowa z dnia 16 listopada 2010 roku nakładała na powódkę obowiązek dostawy i montażu instalacji odsiarczalnika i za powyższe prace została wystawiona faktura załączona do pozwu. Prace te, ze swej natury, nie są pracami o charakterze remontowym czy budowlanym. Na marginesie należy dodać, że powódka nie wskazywała, że wykonywała prace zgodnie z projektem budowlanym, że prace te nadzorował kierownik budowy, a wykonanie tych prac podlegało wpisowi do dziennika budowy.

Zawarta w dniu 16 listopada 2010 roku umowa była umową nienazwaną, zawierającą w sobie elementy umowy sprzedaży i usługi. Zawarcie takiej umowy było dopuszczalne w świetle art. 353 ¹ k.c.

Na podstawie tej umowy powstał po stronie (...) (...) S.A. w N. obowiązek zapłaty wynagrodzenia za wykonane prace. Powódka udowodniła, że wykonała prace objęte fakturą nr (...), za które należy jej się wynagrodzenie. Udowodniła jednak również i to, że dysponuje tytułem wykonawczym wystawionym przeciwko spółce (...) (...) opiewającym na kwotę wynikającą z w/w faktury.

Abstrahując jednak od powyższego, nawet gdyby uznać że „zlecenie” zawarte pomiędzy powódką a spółką (...) (...) było umową o roboty budowlane, podkreślić należy, że do zawarcia przez wykonawcę umowy o roboty budowlane z podwykonawcą wymagana jest zgoda inwestora ( (...) § 2 kc).

Zarówno w judykaturze, jak i piśmiennictwie przeważył pogląd, że brak zgody inwestora nie wpływa na ważność umowy wykonawcy z podwykonawcą, a jedynie decyduje o tym, że umowa nie rodzi solidarnej odpowiedzialności inwestora i wykonawcy względem podwykonawcy, unormowanej w § 5 komentowanego przepisu. Zgoda inwestora może być wyrażona w ramach szczególnego trybu, uregulowanego w § 2 komentowanego przepisu, może być ona także wyrażona na zasadach ogólnych, tj. przez każde zachowanie, które ujawnia ją w sposób dostateczny (art. 60 kc). Przy czym materialnoprawnym warunkiem skuteczności wspomnianej zgody, prowadzącej do powstania solidarnej odpowiedzialności inwestora z § 5 komentowanego przepisu, bez względu na tryb jej uzyskania (nie jest to pogląd powszechnie w piśmiennictwie przyjmowany, odmienne stanowisko prezentuje także judykatura, zob. np. SN w wyr. z 6.10.2010 r., II CSK 210/10, OSN 2011, Nr 5, poz. 59) jest notyfikacja przez wykonawcę inwestorowi umowy z podwykonawcą lub jej projektu, wraz z odpowiednią częścią dokumentacji. Omawiany przepis wprowadza szczególny tryb, w jakim może być wyrażona zgoda na zawarcie (lub zmianę) umowy z podwykonawcą. Aby ją uzyskać wykonawca zobowiązany jest przedstawić inwestorowi ową umowę albo jej projekt (obejmujący zasadniczo wszystkie postanowienia przyszłej umowy, nie tylko jej essentialia negotii), w każdym wypadku z częścią dokumentacji dotyczącej zlecanych robót. Jeżeli inwestor w terminie czternastu dni od przedstawienia mu umowy lub jej projektu nie wniesie pisemnego sprzeciwu lub zastrzeżeń, to omawiany przepis pozwala przyjąć, że wyraził on milczącą zgodę na zawarcie umowy. Zarówno sprzeciw (czyli brak zgody na osobę wykonawcy lub warunki proponowanej umowy), jak i zastrzeżenia (obejmujące poszczególne postanowienia), mogące prowadzić do wyrażenia zgody, o ile zmienione zostaną wskazane przez inwestora elementy umowy, powinny być przedstawione wykonawcy w takim czasie, aby doszły do niego we wskazanym wyżej terminie (art. 61 kc). Skuteczne ich wyrażenie eliminuje solidarną odpowiedzialność inwestora za zapłatę wynagrodzenia podwykonawcy.

Na kanwie rozpatrywanego przypadku nie może być mowy o tym, aby strona powodowa udowodniła fakt uzyskania zgody od inwestora na zawarcie ze spółką (...) (...)zlecenia”. Owszem, powodowa Spółka miała wstęp na teren pozwanej Spółki, a jej pracownicy przeszli przeszkolenie w zakresie bhp i tak naprawdę przez kilka dni, w charakterystycznych dla siebie strojach, wykonywali dla pozwanej prace. Jednakowoż, nie można na tej podstawie stwierdzić, że była to zgoda za zawarcie umowy podwykonawczej. Z zeznań świadka B. wynikało, że pracownicy powódki, w trakcie pobytu na placu budowy, mieli do czynienia tak naprawdę wyłącznie z przedstawicielami spółki (...) (...). Świadek R. podał, że powódka była jednym z licznych dostawców urządzeń i materiałów na budowę, dostawy odbywały się na zlecenie (...) (...), która sama nie produkowała żadnych urządzeń wobec czego musiała dokonywać stosownych zamówień. Natomiast okoliczność, o jakiej wspomniał świadek S. B., a mianowicie – że na jednej z narad poinformował on pozwaną, że to powódka dostarczy i zamontuje instalację odsiarczalnika, nie mogła mieć w sprawie żadnego wiążącego znaczenia. Jak zeznało wielu świadków, na budowie pojawiało się wiele firm, które dostarczały i montowały różnego rodzaju urządzenia, nikt jednak nie traktował ich jako firm podwykonawczych, gdyż nie taki charakter miały wykonywane przez te firmy prace. Świadek M. wyraźnie podała, że na budowie kręciło się mnóstwo firm i samochodów różnych dostawców, którzy dowozili urządzenia, czy też materiały budowlane. Świadek K. skonstatował tą okoliczność w ten zaś sposób, że oprócz podwykonawców, na budowie występowali jeszcze dostawcy sprzętu i materiałów. Jeżeli był jakiś dostawca, to nie był to podwykonawca robót budowlanych, tylko wyłącznie producent czy dostawca urządzenia. W tej sytuacji, okoliczność, że pracownicy powódki wyróżniali się strojem czy samochodem, którym przyjeżdżali na budowę, pozostawała całkowicie obojętna z punktu widzenia kwestii wiedzy pozwanej na temat umowy podwykonawczej łączącej powódkę z (...) (...). Nadto, materiał dowody zgromadzony w sprawie nie wykazał, aby (...) (...), czy to na wyraźne żądanie powódki, czy też z własnej inicjatywy (bez takiego żądania), poinformowała pozwaną, że wykonawcą prac w zakresie dostawy i montażu instalacji odsiarczalnika będzie firma powódki, zaś prace te wykonane zostaną przez powódkę na zasadzie podwykonawstwa. Nadto, a może przede wszystkim – pozwana nie otrzymała dokumentu „zlecenia”. W zasadzie, nie zaprzeczyła powyższym twierdzeniom również i sama powódka, która nie załączyła takiego materiału dowodowego, z którego wynikałoby, że nie miała wiedzy na temat tego, czy zgłoszenie inwestorowi jej firmy, jako podwykonawcy, spełniało wszystkie wymogi proceduralne. Tymczasem zgodnie z postanowieniami umowy łączącej pozwaną z (...) (...), wykonawca z nie mniej niż 28-dniowym wyprzedzeniem miał powiadomić inżyniera o zamierzonej dacie rozpoczęcia pracy przez każdego podwykonawcę i przedłożyć zamawiającemu (inwestorowi) umowę lub projekt umowy, jaką miał zamiar zawrzeć z podwykonawcą; jeżeli zamawiający, w terminie 14 dni od dnia przedstawienia mu przez wykonawcę umowy z podwykonawcą lub jej projektu wraz z częścią dokumentacji dotyczącą wykonania robót określonych w umowie lub projekcie umowy, nie zgłosił na piśmie sprzeciwu lub zastrzeżeń, można było uważać, że zamawiający wyraził zgodę na zawarcie umowy. A zatem podpisanie i zawarcie przez (...) (...) jakiejkolwiek umowy o podwykonawstwo wymagało uzyskania uprzedniej zgody pozwanej w myśl postanowień umowy nr (...) z dnia 17 maja 2010 roku.

Art. 647 ¹ § 5 kc statuuje ustawową bierną solidarność o charakterze gwarancyjnym w postaci odpowiedzialności ex lege za cudzy dług, co jest odstępstwem od zasady prawa obligacyjnego, zgodnie z którą skuteczność zobowiązań umownych ogranicza się do stron zawartego kontraktu. Wskazany powyżej przepis wprowadzony został ustawą z dnia 14 lutego 2003 roku o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 49, poz. 408). Intencją ustawodawcy - jak wynika z uzasadnienia projektu (Druk sejmowy 888, W., 16 września 2002 roku) - było zapobieżenie sytuacjom występującym w praktyce obrotu gospodarczego, w których należności na rzecz małych i średnich przedsiębiorców nie były wypłacane przez będących ich kontrahentami wykonawców generalnych dysponujących znacznym kapitałem i stanowiących na ogół duże przedsiębiorstwa. Przedstawiona powyżej regulacja chroni interesy podwykonawców, zabezpieczając możność dochodzenia przez nich ewentualnych roszczeń z tytułu wykonanych prac. W uzasadnieniu projektu ustawy przedstawiono argumentację, iż: odpowiedzialność solidarna (art. 366 kc), dająca możliwość uzyskania zaspokojenia wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników, jest najdalej idącą odpowiedzialnością za powstałe zobowiązanie. Odpowiedzialność taka dotyczy całości zobowiązania i jest niezależna od czyjejkolwiek winy.

Zgodnie z treścią powołanej normy, do zawarcia przez wykonawcę umowy o roboty budowlane z podwykonawcą jest wymagana zgoda inwestora, a jeżeli inwestor, w terminie 14 dni od przedstawienia mu przez wykonawcę umowy z podwykonawcą lub jej projektu, wraz z częścią dokumentacji dotyczącą wykonania robót określonych w umowie lub projekcie, nie zgłosi na piśmie sprzeciwu lub zastrzeżeń, uważa się, że wyraził zgodę na zawarcie umowy. Zgoda ta nie musi być wyrażona pisemnie, przyjęte są nawet liberalne stanowiska, iż inwestor może wyrazić wolę na zawarcie umowy przez wykonawcę z podwykonawcą w sposób dorozumiany, na przykład przez tolerowanie obecności podwykonawcy na placu budowy, dokonywanie wpisów w jego dzienniku budowy, odbieranie wykonanych przez niego robót oraz dokonywanie przez niego innych czynności. W tej sytuacji nie jest konieczne przedstawienie inwestorowi ani umowy z podwykonawcą, czy też jej projektu, ani odpowiedniej części dokumentacji. Inwestor nie musi znać treści całej umowy (jej projektu), wystarczająca jest znajomość tych elementów, które konkretyzują daną umowę i decydują o zakresie solidarnej odpowiedzialności inwestora z wykonawcą za wynagrodzenie podwykonawcy. Elementami tymi są przede wszystkim zakres prac powierzonych zindywidualizowanemu podmiotowo podwykonawcy oraz jego wynagrodzenie, w szczególności sposób jego ustalenia czy też jego dochodzenia (wyr. SA w Katowicach z dnia 9 października 2013 roku, I ACa 553/13, Legalis).

Utrwalona obecnie wykładnia art. 647 ¹ kc dopuszcza możliwość wyrażenia przez inwestora zgody na zawarcie umowy o podwykonawstwo w sposób czynny, w tym wyraźny ustny lub pisemny, bądź dorozumiany i w sposób bierny (milczący). Zgoda inwestora na zawarcie umowy o podwykonawstwo wyrażana w sposób bierny uregulowana została w art. 647 ¹ § 2 zd. 2 kc. Przepis ten ma charakter wyjątkowy i wymaga ścisłej interpretacji. Aby zatem można było przypisać inwestorowi milczącą zgodę na zawarcie umowy o podwykonawstwo konieczne jest łączne wypełnienie wszystkich przesłanek przewidzianych w tym przepisie, tzn. przedstawienie inwestorowi przez wykonawcę umowy zawartej z podwykonawcą lub jej projektu wraz ze stosowną częścią dokumentacji, która dotyczy przedmiotu umowy. Treść przedłożonej umowy lub jej projektu powinna obejmować wszystkie postanowienia istotne przy określaniu zakresu odpowiedzialności solidarnej inwestora. Uzupełnieniem tej umowy jest odpowiednia część dokumentacji, obejmująca roboty będące przedmiotem przedstawianej umowy lub jej projektu. Wymagania dotyczące skuteczności wyrażenia przez inwestora zgody na zawarcie umowy o podwykonawstwo w sposób bierny nie rozciągają się na wypadek wyrażenia przez inwestora tej zgody w sposób czynny dorozumiany. Dorozumiana zgoda inwestora na zawarcie umowy o podwykonawstwo wyrażona w sposób czynny nie jest uzależniona od przedstawienia mu umowy podwykonawczej i dokumentacji. Zgoda ta jest jednak skuteczna tylko wówczas gdy inwestor znał elementy konkretyzujące umowę o podwykonawstwo i decydujące o zakresie solidarnej odpowiedzialności inwestora za wynagrodzenie podwykonawcy, a więc przede wszystkim zakres prac powierzonych zindywidualizowanemu podmiotowo podwykonawcy oraz jego wynagrodzenie, w szczególności sposób jego ustalenia czy też jego dochodzenia (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 3 października 2008 roku, I CSK 123/08, (...); z dnia 2 lipca 2009 roku, V CSK 24/09, (...); z dnia 6 października 2010 roku, II CSK 210/10, OSNC 2011/5/59; z dnia 4 lutego 2011 roku, III CSK 152/10, (...)).

W okolicznościach niniejszej sprawy nie można uznać, że pozwana wyraziła zgodę na umowę o podwykonawstwo z dnia 16 listopada 2010 roku, zawartą pomiędzy spółką (...) (...) a powódką, w trybie art. 647 ¹ § 2 zd. 2 kc. Jak to już wcześniej zostało ustalone, (...) (...), czy to na wyraźne żądanie powódki, czy też z własnej inicjatywy (bez takiego żądania), nie poinformowała pozwanej, że wykonawcą prac w zakresie dostawy i montażu instalacji odsiarczalnika będzie firma powódki, zaś prace te wykonane zostaną przez powódkę na zasadzie podwykonawstwa. Co jednak najistotniejsze - pozwana w ogóle nie otrzymała „zlecenia” łączącego spółkę (...) (...) z powódką.

W ocenie Sądu, w okolicznościach niniejszej sprawy pozwana nie wyraziła zgody na umowę o podwykonawstwo również w sposób dorozumiany. Pozwana nie otrzymała od spółki (...) (...) jakiegokolwiek pisma, w którym zostałaby wymieniona z nazwy firma powódki, jako ta, która, jako podwykonawca, będzie wykonywała na zlecenie spółki (...) (...) określone prace w ramach głównej inwestycji budowlanej, które wskazywałoby na zakres powierzonych powódce prac, jak również które określałoby zaoferowane powódce wynagrodzenie. Pozwana nie miała zatem pojęcia o istotnych postanowieniach umownych, gdy tymczasem przedstawienie ich inwestorowi jest obligatoryjne przy określaniu jego odpowiedzialności solidarnej za wynagrodzenie powódki. Do umowy tej nie dołączono też żadnej dokumentacji, obejmującej roboty będące przedmiotem tej umowy.

A nawet gdyby przyjąć, że zakres prac wykonywanych przez firmę powódki znany był pozwanej, to jednak jeśli chodzi o kwestię wartości poszczególnych robót wykonywanych przez powodową Spółkę, czy wynagrodzenia przysługującego powódce – osobowy i nieosobowy materiał dowodowy zgromadzony w sprawie nie potwierdził, aby ktokolwiek ze strony pozwanej wiedział o jakimkolwiek z tych elementów, stanowiących – bez wątpienia – essentialia negotii każdej tego typu umowy.

Mając powyższe na uwadze, Sąd oddalił powództwa jako bezzasadne.

Z mocy art. 83 ust. 2 w zw. z art.113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z 2010 roku Nr 90, poz. 594 ze zm.), Sąd nakazał pobrać od powódki na rzez Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Łodzi kwotę pokrytą tymczasowo przez Skarb Państwa z tytułu wypłacenia świadkom przyznanych kosztów dojazdu, wynoszącą łącznie 717,71 złotych.

O kosztach procesu orzeczono w oparciu o przepis art. 98 § 1 i 3 kpc w zw. z art. 99 k.p.c. i § 6 pkt 6 w zw. z § 2 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.), zasądzając od powódki na rzecz pozwanej kwotę 7.200,00 złotych. Na koszty te złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika procesowego w dwukrotnej stawce minimalnej (2x 3.600,00 złotych).