Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 sierpnia 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący – Sędzia SA Beata Kozłowska (spr.)

Sędzia SA Zbigniew Stefan Cendrowski

Sędzia SA Robert Obrębski

Protokolant st. sekr. sąd. Joanna Baranowska

po rozpoznaniu w dniu 5 sierpnia 2015 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa R. Z.

przeciwko Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i Szefa Kancelarii Sejmu

o ochronę dóbr osobistych

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 24 września 2014 r.

sygn. akt II C 987/13

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od R. Z. na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kwotę 2.070 (dwa tysiące siedemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

I ACa 1974/14

UZASADNIENIE

Powód R. Z. w dniu 6 listopada 2013 r. wniósł pozew o ochronę dóbr osobistych przeciwko Skarbowi Państwa – Marszałkowi Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, wnosząc o zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz kwoty 20.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wydania wyroku do dnia zapłaty z tytułu naruszenia fundamentalnych dóbr osobistych powoda, w tym godności, poprzez rażące naruszenie prawa do sądu przewlekłym rozpoznawaniem wniosku powoda z dnia 30 kwietnia 2012 r. o uchylenie immunitetu posła R. K..

Powód wniósł nadto o nakazanie stronie pozwanej opublikowania w terminie do 14 dni od uprawomocnienia się wyroku, na stronie głównej pozwanego pod adresem(...) lub w przypadku zmiany adresu internetowego - na stronie głównej Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, na okres jednego miesiąca, w ramce, na powierzchni o szerokości 350 pikseli oraz wysokości 260 pikseli, czcionką o wysokości 14 pikseli, oświadczenia przepraszającego powoda o wskazanej w pozwie treści.

W uzasadnieniu pozwu R. Z. wskazał, że Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej uchyla się od skierowania pod obrady Sejmu wniosku powoda z dnia 23 kwietnia 2012 r., uzupełnionego następnie w dniu 11 czerwca 2012 r., w przedmiocie wyrażenia zgody na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej posła R. K.. Przewlekłe rozpoznawanie wniosku o uchylenie immunitetu formalnego posłowi R. K., jak również uchylanie się przez pozwanego od wprowadzenia do porządku obrad Sejmu RP uchwały w sprawie uchylenia przedmiotowego immunitetu, tożsame jest z dyskryminującym, poniżającym traktowaniem powoda oraz z naruszeniem jego godności.

Pozwany Skarb Państwa reprezentowany przez Marszałka i Szefa Kancelarii Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie na swoją rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych oraz na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kosztów zastępstwa procesowego. Pozwany wskazał, iż kwestionuje żądanie pozwu tak co do zasady, jak i jego wysokości.

Uzasadniając swoje stanowisko pozwany wskazał, iż powód nie wykazał przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej ani bezprawności działania pozwanego, nadto nie wykazał, że doszło do naruszenia dóbr osobistych powoda. Obowiązujące przepisy o wykonywaniu mandatu posła i senatora nie określają terminów rozpatrzenia wniosku o wyrażenie zgody na pociągnięcie posła lub senatora do odpowiedzialności karnej, stąd powództwo R. Z. jest niezasadne.

Wyrokiem z dnia 24 września 2014 r. Sąd Okręgowy w Warszawie oddalił powództwo i zasądził od R. Z. na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kwotę 2760 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Swe rozstrzygnięcie Sąd Okręgowy oparł na następujących ustaleniach faktycznych i następujących ocenach prawnych:

Powód R. Z. wniósł do Sądu Rejonowego dla Warszawy - Woli w Warszawie prywatny akt oskarżenia przeciwko R. K., mającemu mandat posła na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej. Prywatny akt oskarżenia dotyczył czynu karalnego, popełnionego przez posła R. K., polegającego na publicznym znieważeniu R. Z. w wypowiedzi prasowej wulgarnym określeniem, w reakcji na ujawnienie dziennikarzom przez powoda współpracy posła z byłym funkcjonariuszem PRL-owskiej Służby Bezpieczeństwa - G. P..

Pismem z dnia 23 kwietnia 2012 r. pełnomocnik R. Z. skierował do Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej – E. K. wniosek o wyrażenie zgody na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej posła R. K., posła na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej . W dniu 17 maja 2012 r. Szef Kancelarii Sejmu wezwał pełnomocnika do uzupełnienia wniosku, co nastąpiło pismem z dnia 11 czerwca 2012 r. poprzez wskazanie podstawy prawnej o charakterze materialnym, rozstrzygającą o zakresie ochrony przysługującej posłowi .

W dniu 29 czerwca 2012 r. Marszałek Sejmu przedstawił wniosek pełnomocnika powoda Przewodniczącemu Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich.

W dniu 26 sierpnia 2012 r. R. Z. skierował do Marszałka Sejmu RP skargę na naruszanie jego konstytucyjnie zagwarantowanego prawa do sądu poprzez przewlekłe rozpoznawanie wniosku o uchylenie immunitetu.

Pismem z dnia 11 września 2012 r. Marszałek Sejmu RP przekazał skargę powoda na przewlekłe rozpoznanie wniosku z dnia 30 kwietnia 2012 r., uzupełnionego w dniu 25 czerwca 2012 r., w przedmiocie wyrażenia przez Sejm zgody na pociągniecie posła R. K. do odpowiedzialności karnej w sprawie o czyn z art. 216 § 2 k.k., Przewodniczącemu Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich.

Pismem z dnia 18 września 2012 r. powód R. Z. poinformował Sąd Rejonowy dla Warszawy – Woli w Warszawie III Wydział Karny o opieszałości Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w przedmiocie rozpoznania jego wniosku.

Dnia 12 listopada 2012 r. powód złożył do Marszałka Sejmu RP ponowną skargę na bezczynność, zatytułowaną zażalenie na bezczynność.

W dniu 28 lutego 2013 r. powód R. Z. złożył skargę do Rzecznika Praw Obywatelskich w związku z przewlekłym rozpoznawaniem wniosku z dnia 30 kwietnia 2012 r. o wyrażenie zgody na pociągniecie do odpowiedzialności karnej posła R. K. .

W dniu 3 kwietnia 2013 r. Komisja Regulaminowa i Spraw Poselskich przyjęła sprawozdanie, rekomendując Sejmowi Rzeczypospolitej Polskiej przyjęcie wniosku powoda o wyrażenie zgody przez Sejm RP na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej posła R. K. .

W dniu 9 kwietnia 2013 r. Marszałek Sejmu zwołała posiedzenie Sejmu na dni 17, 18 i 19 kwietnia 2013 r., zaś w porządku obrad znalazło się sprawozdanie Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich w sprawie wniosku powoda o wyrażenie zgody na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej posła R. K..

Pismem z dnia 3 kwietnia 2013 r. skierowanym do Marszałka Sejmu R. Z. wezwał o zaniechanie naruszania dóbr osobistych oraz do uniemożliwienia dostępu do treści naruszających jego dobra osobiste poprzez usunięcie jego danych osobowych oraz dotyczących jego życia prywatnego. Nadto w związku z pozytywną opinią w sprawie wyrażenia zgody na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej posła R. K. oświadczył, iż nie wyraża zgody na upublicznienie swoich danych osobowych także w związku z wnioskiem, w szczególności w biuletynach sądowych, w witrynie internetowej Sejmu oraz podczas rozpatrywania tego porządku na Sali plenarnej Sejmu.

W dniu 24 kwietnia 2013 r. Marszałek Sejmu poinformował R. Z., iż w związku z niewyrażeniem zgody na upublicznienie danych osobowych z obrad sejmu w kwietniu 2013 r. został skreślony punkt dotyczący rozpoznania wniosku o uchylenie immunitetu. Powód został także poinformowany, iż aby został rozpoznany wniosek sprawozdanie Komisji musi stać się przedmiotem obrad Sejmu oraz muszą zostać ujawnione dane wnioskodawcy.

Pismem z dnia 25 lipca 2013 r. powód zwrócił się do Rzecznika Praw Obywatelskich w sprawie uzyskania informacji w przedmiocie rozpoznawanej skargi na naruszenie jego prawa do sądu przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, polegające na przewlekłym rozpoznawaniu wniosku z dnia 30 kwietnia 2012 r .

Pismem z dnia 5 sierpnia 2013 r. Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się do Marszałka Sejmu z prośbą o zajęcie stanowiska w sprawie podjęcia prac nad dostosowaniem postanowień Regulaminu Sejmu w zakresie, w jakim nie przewidują one jakichkolwiek terminów do rozpatrzenia wniosku o uchylenie immunitetu parlamentarnego, do standardów wynikających z art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz art. 6 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności.

W dniu 27 sierpnia 2013 r. powód zwrócił się do Rzecznika Praw Obywatelskich precyzując, iż jego skarga z dnia 28 lutego 2013 r. nie dotyczyła skargi na opieszałość Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich Sejmu RP, lecz skargi na naruszenie jego prawa do sądu przez Sejm RP. Nadto wskazał, iż Marszałek Sejmu nie przedkłada pod obrady parlamentu wniosku o wyrażenie zgody na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej posła R. K. .

Dnia 27 sierpnia 2013 r. R. Z. złożył do sejmowych Komisji: Sprawiedliwości i Praw Człowieka oraz Regulaminowej i Spraw Poselskich, wniosek o podjęcie inicjatywy ustawodawczej, zmierzającej do nowelizacji ustawy o wykonywaniu obowiązków posła i senatora, w zakresie dotyczącym ustalenia terminu rozpoznania wniosku o uchylenie formalnego immunitetu parlamentarnego.

W dniu 30 września 2013 r. powód wezwał pozwanego w trybie przesądowego wezwania do zaniechania naruszania jego dóbr osobistych, poprzez naruszanie jego prawa do sądu, polegające na uchylaniu się od skierowania pod obrady Sejmu RP wniosku z dnia 30 kwietnia 2012 r. o wyrażenie zgody na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej posła R. K. w sytuacji, gdy Komisja Regulaminowa i Spraw Poselskich w sprawozdaniu z dnia 3 kwietnia 2013 r. przedłożyła Sejmowi RP propozycję przyjęcia wniosku o wyrażenie zgody na pociągniecie do odpowiedzialności karnej posła .

W porządku dziennym obrad Sejmu RP w dniach 19, 20 i 21 lutego 2014 r. znalazło się sprawozdanie Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich w sprawie wyrażenia zgody na pociągniecie do odpowiedzialności karnej posła R. K..

W dniu 19 lutego 2014 r. poseł R. K. wyraził zgodę na pociągniecie do odpowiedzialności karnej w związku z wnioskiem R. Z..

Sąd Okręgowy uznał, że powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

Stan faktyczny istotny dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy nie był pomiędzy stronami sporny. Przedmiotem sporu było ustalenie, czy działanie pozwanego naruszyło dobra osobiste powoda oraz czy działanie strony pozwanej było bezprawne.

Sąd rozpatrując sprawę o ochronę dóbr osobistych zobowiązany jest zbadać w pierwszej kolejności, czy doszło do naruszenia dobra osobistego, następnie w przypadku uzyskania pozytywnej odpowiedzi, zobowiązany jest ustalić, czy działanie pozwanego było bezprawne w rozumieniu art. 24 § 1 k.c.

W niniejszej sprawie powód zarzucił stronie pozwanej naruszenie jego dóbr osobistych, w szczególności godności, poprzez rażące naruszenie prawa do sądu przewlekłym rozpoznawaniem wniosku o uchylenie immunitetu formalnego posła R. K.. Zgodnie z art. 45 ust. 1 Konstytucji RP, każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd. Ujęcie prawa do sądu jako jednego z konstytucyjnych praw zawiera w sobie zasadę względnej i sprawnej dostępności do sądów. W orzecznictwie podkreśla się jednak, że prawo do sądu nie ma charakteru absolutnego i może podlegać pewnym ograniczeniom. Nie powinny jednak naruszać istoty tego prawa. Samo prawo do sądu nie jest jednakże dobrem osobistym. Dobro osobiste jest wartością o charakterze niemajątkowym, ściśle związane z człowiekiem, towarzyszące człowiekowi przez całe życie, niezależnie od sytuacji w jakiej znajduje się w danej chwili. Do tak rozumianych dóbr osobistych nie jest zaliczane prawo do sądu. Przewlekłość postępowania nie stanowi naruszenia dóbr osobistych, a tym bardziej nie oznacza naruszenia dóbr osobistych długotrwałość postępowania (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 26 lutego 2013 r. I ACa 10/13).

W ocenie Sądu nie została również naruszona godność powoda na skutek długotrwałego rozpoznawania wniosku o uchylenie immunitetu.

Cześć człowieka obejmuje dwa aspekty: dobre imię (cześć zewnętrzna) i godność (cześć wewnętrzna). Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka (art. 30 Konstytucji RP). Konkretyzuje się w poczuciu własnej wartości człowieka i oczekiwaniu szacunku ze strony innych ludzi. Naruszenie godności polega z reguły na ubliżeniu komuś lub obraźliwym zachowaniu wobec niego. Naruszenie godności może polegać również na zachowaniach przybierających inną postać niż zniesławienie lub znieważenie. Naruszenie godności może wiązać się również z zachowaniami zmierzającymi do poniżenia człowieka albo pozbawienia go równej pozycji z innymi. Należy jednakże pamiętać, iż ocena czy doszło do naruszenia dobra osobistego w postaci czci musi opierać się na kryteriach obiektywnych, a nie według indywidualnej miary wrażliwości.

Zdaniem Sądu Okręgowego w powszechnym odczuciu nie stanowi naruszenia godności człowieka, okazanie lekceważenia poprzez rozpoznawanie wniosku o uchylenie immunitetu w okresie wskazanym przez powoda. Nie każde pozbawienie uprawnień narusza godność człowieka, uzasadniając zastosowanie cywilnoprawnych środków ochrony dóbr osobistych.

Procedura uchylenia immunitetu wobec posła została uregulowana w rozdziale 11 Regulaminu Sejmu, zatytułowanym „Postępowanie w sprawach dyscyplinarnych posłów oraz w sprawach o pociągniecie posłów do odpowiedzialności za przestępstwa lub wykroczenia albo o aresztowanie bądź zatrzymanie”. Art. 11 ust. 1 Regulaminu stanowi, że Komisja Regulaminowa i Spraw Poselskich rozpatruje przekazane przez Marszałka Sejmu wnioski w sprawie wyrażenia zgody na pociągniecie posła do odpowiedzialności za przestępstwo lub wykroczenie albo aresztowanie bądź zatrzymanie. Stosownie do brzmienia art. 133 ust. 5 Regulaminu Sejmu, sprawozdanie Komisji z rozpatrzenia takiego wniosku doręcza się posłom niezwłocznie.

W Regulaminie Sejmu - poza wspomnianym zobowiązaniem - brak jest przepisów dotyczących okresu trwania poszczególnych etapów postępowania w przedmiocie uchylenia immunitetu. Brak jest również regulacji dotyczących kontynuowania prac nad wnioskiem o uchylenie formalnego immunitetu posła na wypadek zakończenia kadencji parlamentu. Unormowania takie zostały przewidziane jedynie w art. 26 ust. 3 pkt 1-3 uchwały Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 23 listopada 1990 r. – Regulamin Senatu Rzeczypospolitej Polskiej (M.P. z 2010 r., Nr 39, poz. 542).

Obecnie obowiązujące przepisy nie regulują kwestii związanej z przewlekłością prac Sejmu RP. Postanowienia Regulaminu Sejmu nie zakreślają terminu, w jakim powinno nastąpić przekazanie przez Marszałka Sejmu wniosku do Komisji oraz okresu, w którym Komisja powinna zakończyć rozpatrywanie tego wniosku.

Sąd Okręgowy wskazał, że Marszałek Sejmu RP, niezwłocznie po otrzymaniu, a następnie uzupełnieniu wniosku przez pełnomocnika powoda o wyrażenie zgody na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej posła R. K., przekazał skargę do Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich. Wniosek o uchylenie immunitetu posłowi R. K. został rozpatrzony przez Komisję Regulaminową i Spraw Poselskich na posiedzeniu w dniu 3 kwietnia 2013 r. Komisja, na podstawie art. 7c ust. 5 ustawy z dnia 9 maja 1996 r. o wykonywaniu mandatu posła i senatora (Dz.U. z 2011 r. Nr 7, poz. 29 z późn. zm.), przedłożyła Sejmowi RP sprawozdanie wraz z propozycją przyjęcia wniosku. Z załączonego do akt sprawy dokumentu w postaci porządku dziennego 38 posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w dniach 17, 18 i 19 kwietnia 2013 r., zaopiniowanego przez Konwent Seniorów na 137. posiedzeniu w dniu 9 kwietnia 2013 r., wynika, że rozpoznanie wniosku R. Z. było przewidziane w pkt 10 posiedzenia.

W rzeczywistości nie doszło do rozpatrzenia sprawozdania, jednakże nie można pominąć okoliczności, iż było to wynikiem złożonego przez powoda wniosku o nieupublicznianie jego danych osobowych w treści biuletynów sejmowych, na witrynie internetowej Sejmu, a także na posiedzeniu Sejmu, na którym rozpatrywany miał być wniosek o uchylenie immunitetu posłowi R. K..

Powód R. Z. nie wskazał, jakie dane miałyby podlegać ochronie, w związku z czym punkt dotyczący rozpatrzenia wniosku z dnia 30 kwietnia 2012 r., uzupełnionego w dniu 25 czerwca 2012 r., o wyrażenie zgody przez Sejm na pociągniecie do odpowiedzialności karnej posła R. K., został skreślony z porządku obrad 38 posiedzenia Sejmu. O powyższym fakcie został poinformowany powód pismem z dnia 24 kwietnia 2013 r.

Sąd Okręgowy wskazał, że przepisy Regulaminu Sejmu nie przewidują możliwości rozpatrzenia wniosku bez przedstawienia Sejmowi sprawozdania Komisji, które musi zawierać dane osobowe w postaci imienia i nazwiska wnioskodawcy. Żaden podmiot nie może ingerować w treść sprawozdania Komisji, usuwając pewne jego elementy, gdyż nie uprawnia go do takiego działania Regulamin Sejmu, ani inne przepisy prawa.

Na podstawie zgromadzonego w niniejszej sprawie materiału dowodowego, w ocenie Sądu, zasadne jest wskazanie, iż rozpatrzenie sprawozdania Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich dotyczącego wniosku powoda o wyrażenie zgody przez Sejm RP na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej posła R. K. zostało włączone do porządku dziennego 61. posiedzenia Sejmu RP, zaplanowanego w dniach 19, 20 i 21 lutego 2014 r.

Zdaniem Sądu, strona pozwana dołożyła starań, aby wniosek powoda został rozpatrzony w rozsądnym terminie. Nie można zatem uznać, iż działanie pozwanego naruszyło obowiązujące przepisy prawa. W uchwale Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992 r. – Regulaminie Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej brak jest jakiegokolwiek terminu do rozpatrzenia przez organy Sejmu wniosku o uchylenie formalnego immunitetu parlamentarnego.

Zgodnie z art. 7c ustawy z dnia 9 maja 1996 roku o wykonywaniu mandatu posła i senatora (Dz. U. 2011, Nr 7, poz. 1544, z późn. zm), wniosek o wyrażenie zgody na pociągnięcie posła lub senatora do odpowiedzialności karnej składa się Marszałkowi Sejmu lub Marszałkowi Senatu, który kieruje ten wniosek do organu właściwego do rozpatrzenia wniosku na podstawie Regulaminów Sejmu lub Senatu, zawiadamiając jednocześnie posła lub senatora, którego wniosek dotyczy, o treści wniosku. Stosownie zaś do treści art. 8 ust. 1 i 2 cytowanej ustawy, w zawiadomieniu, o którym mowa wyżej, Marszałek Sejmu lub Marszałek Senatu wyznacza termin na złożenie przez posła lub senatora oświadczenia o wyrażeniu zgody na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej. Jeżeli poseł lub senator złoży przedmiotowe oświadczenie, przepisów art. 7c ust. 2-6 nie stosuje się.

Jak wynika z pisma pozwanego z dnia 19 maja 2014 r. oraz zeznań powoda złożonych na rozprawie w dniu 14 sierpnia 2014 r. poseł R. K. złożył w trybie art. 8 ustawy oświadczenie o wyrażeniu zgody na pociągniecie go do odpowiedzialności karnej. Złożenie przez posła takiego oświadczenia było wynikiem zastosowania procedury przewidzianej w art. 8 cytowanej ustawy, a nie bezprawnym i nieudolnym działaniem pozwanego, na co wskazywał powód w toku postępowania.

Zdaniem Sądu Okręgowego na gruncie niniejszego postępowania powód nie wykazał, żeby strona pozwana naruszyła jego dobra osobiste w postaci godności, a nadto postępowaniu pozwanego nie można zarzucić bezprawności.

O kosztach orzeczono na podstawie art. art. 98 § 1 i 3 k.p.c.

Apelację od tego wyroku wniósł powód.

Zaskarżając w całości wyrok powód wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku oraz jego zmianę poprzez uwzględnienie powództwa.

Skarżonemu wyrokowi zarzucił:

I. obrazę prawa materialnego, tj.:

•

art. 23 i 24 k.c. w zw. z art. 30 Konstytucji R.P. poprzez wadliwe uznanie, jakoby godność powoda nie została naruszona przez pozwanego; jego działanie nie było działaniem bezprawnym; pomimo iż godność ludzka jest dobrem prawnie chronionym, zaś uszczuplenie praw obywatela lub uniemożliwienie mu ochrony swych praw wprost godzi w jego godność;

•

art. 23 i 24 k.c. poprzez błędne uznanie, iż okoliczności faktyczne ustalone w sprawie rzekomo nie pozwalają na subsumcję pod wskazane normy prawa; w szczególności uchylenie się od ustalenia, iż oczywiście zostało naruszone przez Pozwanego fundamentalne dobro osobiste powoda, jego godność, poprzez naruszenie prawa do sądu;

•

art. 13 ust. 2 ustawy Prawo prasowe, poprzez bezprawne przyjęcie, iż to powód miał przyczynić się do przewlekłości w rozpoznawaniu wniosku (kolokwialnie) o uchylenie immunitetu wskazanego posła, podczas gdy powód korzystał z zagwarantowanych mu praw, zaś to pozwana naruszyła zakaz ujawniania danych pokrzywdzonego bez jego zgody;

•

art. 448 k.c. w zw. z art. 23 i 24 k.c. poprzez niezgodne z prawem odmówienie powodowi zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, pomimo oczywistego naruszenia fundamentalnego dobra osobistego powoda, jego godności;

•

art. 233 k.p.c. poprzez uchylenie się od oceny istotnych dowodów; w części poprzez przekroczenie swobody w ocenie dowodów;

II. błędy w ustaleniach faktycznych:

•

uchylenie się Sądu I instancji od analizy godności jako kategorii prawnej oraz od rzetelnej analizy okoliczności faktycznych uzasadniających zarzut naruszenia godności powoda przez pozwanego, skutkujące w istocie niezrozumieniem istoty powództwa przez Sąd I instancji;

•

wadliwe, oczywiście niezgodne z treścią powództwa utożsamienie przez Sąd I instancji „przewlekłości postępowania" z zarzutem naruszenia dóbr osobistych powoda, mianowicie jego godności;

•

oczywiście rażąco wadliwe rozumienie pojęcia godności człowieka jako kategorii prawnej oraz uchylenie się od wykazania, na jakiej podstawie faktycznej oraz prawnej Sąd I instancji przyjął, iż pozwany rzekomo nie naruszył godności powoda;

•

rażąco wadliwe przyjęcie przez Sąd I instancji, jakoby skorzystanie przez powoda z uprawnień wynikających z art. 13 ust. 2 ustawy Prawo prasowe miało spowodować przewlekłość w postępowaniu pozwanej, skutkującą istotnym naruszeniem prawa do sądu powoda - podczas gdy uprawnienie to pozwana była zobowiązana zastosować z urzędu, co jest bezsporne w świetle orzecznictwa SN oraz TK;

•

wadliwe przyjęcie, jakoby dla ustalenia czy doszło do naruszenia dobra osobistego powoda w postaci godności miała jakiekolwiek znaczenie treść wyroku SA w Katowicach sygn. I ACa 10/13 z dnia 26 lutego 2013 r.;

•

wadliwe przyjęcie, jakoby „pozwana dołożyła starań, aby wniosek został rozpoznany w rozsądnym terminie", przy pominięciu, iż wniosek ten był rozpoznawany przez ponad półtora roku, a także przy pominięciu, iż na korzyść powoda interweniował w sprawie Rzecznik Praw Obywatelskich;

•

faktyczne zakwestionowanie przez Sąd I instancji, że prawo do sądu jest jednym z podstawowych praw jednostki i jedną z fundamentalnych gwarancji praworządności;

•

uchylenie się Sądu I instancji od rzetelnej analizy materiału dowodowego, w tym zwłaszcza uchylenie się od ustalenia, iż doszło do naruszenia prawa do sądu na szkodę pokrzywdzonego powoda, skutkującego naruszeniem jego fundamentalnego dobra osobistego - godności.

Pozwany wniósł o oddalenie apelacji powoda.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja powoda nie zasługuje na uwzględnienie.

Powód w swej apelacji ujął zarzuty wysuwane wobec zaskarżonego wyroku w dwie grupy. Pierwsza z nich to zarzuty naruszenia prawa materialnego, a druga naruszenia przepisów postępowania. Tym niemniej, biorąc pod uwagę argumentację przytoczoną przez powoda w uzasadnieniu podniesionych zarzutów naruszenia prawa procesowego, uznać należy, iż są to w przeważającym zakresie faktycznie zarzuty naruszenia prawa materialnego.

Powód w ramach zarzutów naruszenia prawa procesowego wskazał, że Sąd I instancji uchylił się od analizy godności jako kategorii prawnej oraz od rzetelnej analizy okoliczności faktycznych uzasadniających zarzut naruszenia przez pozwanego godności powoda, skutkujące w istocie niezrozumieniem istoty powództwa przez Sąd I instancji. Zarzut ten jest niezasadny, albowiem Sąd Okręgowy wyraźnie wskazał, że w jego ocenie nie została naruszona godność powoda na skutek długotrwałego rozpoznawania wniosku o uchylenie immunitetu posła R. K. i wyjaśnił, co rozumienie pod pojęciem godności człowieka i w jakich okolicznościach może dojść do naruszenia tego dobra osobistego. Sąd Okręgowy trafnie wskazał, że cześć człowieka obejmuje dwa aspekty: dobre imię i godność. Sąd Apelacyjny uznaje, iż przedstawione przez Sąd Okręgowy pojęcia godności jest prawidłowe, zgodne z ugruntowanym już orzecznictwem Sądu Najwyższego, zatem zbędnym jest powielanie argumentacji tegoż Sądu. Trafnie przy tym Sąd Okręgowy wskazał, że ocena czy doszło do naruszenia dobra osobistego w postaci czci musi opierać się na kryteriach obiektywnych, a nie według indywidualnej miary wrażliwości. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 29 września 2010 r. V CSK 19/10 wyjaśnił, że odwołanie się, przy ocenie czy doszło do naruszenia czci, godności i dobrego imienia powoda, do kryteriów obiektywnych, oznacza uwzględnienie opinii występującej w społeczeństwie, a nie reakcji społeczeństwa na konkretne zachowanie pozwanego. Stanowisko to opiera się na założeniu, że przy ocenie, czy doszło do naruszenia takich dóbr, jak cześć człowieka, jego godność osobista i dobre imię miarodajne są przeciętne opinie ludzi rozsądnie i uczciwie myślących w środowisku, do którego należy osoba żądająca ochrony. Decydującego znaczenia nie może mieć reakcja, jaką dane zachowanie wywołuje w społeczeństwie, art. 24 k.c. bowiem nie uzależnia ochrony prawnej od tego, czy oceniane zachowanie doszło do wiadomości szerszego kręgu osób.

W tym stanie rzeczy za całkowicie chybiony uznać należy podniesiony w apelacji zarzut oczywiście rażąco wadliwego rozumienia przez Sąd Okręgowy pojęcia godności człowieka jako kategorii prawnej.

Powód w swej apelacji zarzucił, iż Sąd Okręgowy uchylił się od wykazania, na jakiej podstawie faktycznej oraz prawnej Sąd I instancji przyjął, iż pozwany rzekomo nie naruszył godności powoda. Również ten zarzut apelacji uznać należy za chybiony. Po pierwsze, powód w swej apelacji nie kwestionuje poczynionych przez Sąd Okręgowy ustaleń faktycznych co do trybu procedowania przez stronę pozwaną nad wnioskiem powoda. Ustalenia te Sąd Apelacyjny uznaje za prawidłowe i przyjmuje za własne. Jeśli natomiast chodzi o wskazane podstawy faktycznej oraz prawnej, na gruncie której Sąd I instancji przyjął, iż pozwany rzekomo nie naruszył godności powoda, wskazać należy, iż uzasadnienie zaskarżonego wyroku wskazuje przyczyny, z powodu których Sąd Okręgowy uznał, że pozwany poprzez opisany przez Sąd Okręgowy tryb procedowania nad wnioskiem powoda o uchylenie immunitetu posła R. K. nie naruszył dóbr osobistych powoda. Również zatem w tym aspekcie wyżej wskazane zarzuty apelacji powoda są niezasadne.

Powód wskazał również na naruszenie art. 233 k.p.c. poprzez uchylenie się od oceny istotnych dowodów, w części poprzez przekroczenie swobody w ocenie dowodów. Zarzut ten nie jest zasadny. Strona chcąca podważyć sędziowską ocenę dowodów nie może ograniczać się do przedstawienia własnej ich oceny, ponieważ jest to zwykłą polemiką ze stanowiskiem sądu nie mogącą odnieść skutku. Konieczne jest wskazanie w takiej sytuacji przyczyn, dla których ocena dowodów nie spełnia kryteriów określonych w art. 233 § 1 k.p.c., czyli np. błędów sądu w logicznym rozumowaniu, sprzeczności oceny z doświadczeniem życiowym, braku wszechstronności, czy też bezzasadnego pominięcia dowodów, które prowadziłyby do odmiennych wniosków. Apelacja powoda takiej argumentacji nie zawiera.

Powód w swej apelacji zarzucił wadliwe, oczywiście niezgodne z treścią powództwa utożsamienie przez Sąd I instancji „przewlekłości postępowania” z zarzutem naruszenia dóbr osobistych powoda, mianowicie jego godności. Zdaniem Sądu Apelacyjnego również ten zarzut nie jest zasadny. Sąd Okręgowy analizował wskazane przez powoda okoliczności faktyczne mające uzasadniać zgłoszone przez niego żądania z punktu widzenia możliwych naruszeń dobór osobistych powoda. Sąd Okręgowy, mając na uwadze, iż główną okolicznością mającą świadczyć o naruszeniu dóbr osobistych powoda było przewlekłe rozpatrywanie jego wniosku o uchylenie immunitetu posła R. K., wyjaśnił, iż prawo do rozpoznania tego wniosku, które z kolei było niezbędne do realizacji prawa do sądu, samo w sobie nie może być traktowane jako dobro osobiste. Ocena taka była uzasadniana w związku z tym, że powód już w pozwie wskazał, że u podstaw jego roszczeń leży naruszenie godności na skutek rażącego naruszenia przez stronę pozwaną prawa do sądu. Poza tym stwierdzeniem Sąd Okręgowy dokonał jednak oceny wskazywanych przez powoda okoliczności z punktu widzenia naruszenia innego dobra osobistego powoda, tj. godności, która niewątpliwe należy do kategorii dóbr osobistych, o których mowa wart. 23 k.c. Nie ma przy tym racji powód, zarzucając w swej apelacji, iż Sąd Okręgowy zakwestionował, że prawo do sądu jest jednym z podstawowych praw jednostki i jedną z fundamentalnych gwarancji praworządności. Zdaniem Sądu Apelacyjnego z uzasadnienia zaskarżonego wyroku jednoznacznie wynika, iż prawo do sądu zostało uznane przez Sąd Okręgowy właśnie za jedno z podstawowych praw jednostki. Podniesienie tego zarzutu zdaje się wynikać z niezrozumienia, iż nie każde prawo jednostki i z fundamentalne gwarancje praworządności nie zawsze mogą być zaliczane do dóbr osobistych.

Za niezasadny uznać również należy zarzut wadliwego przyjęcia, jakoby dla ustalenia czy doszło do naruszenia dobra osobistego powoda w postaci godności miała jakiekolwiek znaczenie treść wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 26 lutego 2013 r. o sygn. I ACa 10/13. Sąd Okręgowy, odwołując się do stanowiska Sądu Najwyższego wyrażonego we wskazanych w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku orzeczeniach, czy orzeczeniu Sądu Apelacyjnego w Katowicach nie uczynił z nich podstawy swego rozstrzygnięcia, a jedynie, odwołując się do tych wypowiedzi, judykatury wsparł swą argumentację.

Kolejny zarzut apelacji powoda to zarzut rażąco wadliwego przyjęcie przez Sąd I instancji, jakoby skorzystanie przez powoda z uprawnień wynikających z art. 13 ust. 2 ustawy Prawo prasowe miało spowodować przewlekłość w postępowaniu pozwanej, skutkującą istotnym naruszeniem prawa do sądu powoda - podczas gdy uprawnienie to pozwana była zobowiązana zastosować z urzędu, co jest bezsporne w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego oraz Trybunału Konstytucyjnego. Zdaniem Sądu Apelacyjnego również ten zarzut apelacji jest wadliwy. O bezzasadności tego zarzutu świadczy fakt, iż Sąd Okręgowy w żadnej mierze przyczynienia się powoda nie analizował z punktu widzenia regulacji ujętej w art. 13 ust. 2 Prawa prasowego. Z tych też przyczyn podniesiony w ramach zarzutów naruszenia prawa materialnego zarzut naruszenia art. 13 ust. 2 ustawy Prawo prasowe, jest całkowicie chybiony.

Powód zarzucił również wadliwe przyjęcie, jakoby „pozwana dołożyła starań, aby wniosek został rozpoznany w rozsądnym terminie”, przy pominięciu, iż wniosek ten był rozpoznawany przez ponad półtora roku, a także przy pominięciu, iż na korzyść powoda interweniował w sprawie Rzecznik Praw Obywatelskich. Zdaniem Sądu Apelacyjnego również ten zarzut uznać należy za chybiony. Sam bowiem fakt, iż wniosek ten był rozpoznawany przez ponad półtora roku, bez przeprowadzenia analizy szczegółowych czynność podjętych w związku z tym wnioskiem, nie uprawnia do automatycznego wyprowadzania z tego faktu wniosku, iż doszło do naruszenia dóbr osobistych powoda. To takiego automatycznego wniosku nie uprawniałoby również założenie, że tryb procedowania nad wnioskiem mógł być szybszy. Jeśli natomiast chodzi o interwencję Rzecznika Praw Obywatelskich, to rzecznik zwrócił się jedynie o udzielenie informacji w związku ze skargą powoda, a następnie o zajęcie przez Marszałka Sejmu stanowiska w kwestii braku przepisów przewidujących terminy do rozpatrzenia wniosku o uchylenie immunitetu parlamentarnego.

Pozostałe zarzuty apelacji zmierzają do zakwestionowania stanowiska Sądu Okręgowego, iż tryb procedowania nad wnioskiem powoda o uchylenie immunitetu posła R. K. w powszechnym odczuciu nie stanowi przejawu lekceważenia powoda i nie narusza godności powoda. Zdaniem Sądu Apelacyjnego z tą oceną Sądu Okręgowego należy się zgodzić.

Oczywiście co do zasady należy zgodzić się z powodem, iż przewlekłe procedowanie nad wnioskiem o uchylenie immunitetu, które miało bezpośrednie znaczenie dla realizacji prawa powoda do sądu, mogło prowadzić do narzucenia godności powoda. Przewlekły proces może być także przyczyną krzywdy moralnej (por. wyrok ETPC w sprawie Kudła przeciwko Polsce nr (...), D.M. przeciwko Polsce nr 13557/02, R.O. przeciwko Polsce nr 77597/01, Apicella przeciwko Włochom wyrok z dnia 10 listopada 2004 r., wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 maja 2010 r. II CSK 640/09). Tym niemniej, zdaniem Sądu Apelacyjnego, jak zostało to już wyżej wskazane, nie może być mowy o żadnym automatyzmie, a ocena czy faktycznie doszło do naruszenia godności powoda wymaga analizy okoliczności konkretnej sprawy. Zdaniem Sądu Apelacyjnego sam fakt, iż wniosek powoda o uchylenie immunitetu posła został złożony w kwietniu 2012 r. a oświadczenie posła R. K. o wyrażeniu zgody na pociągniecie do odpowiedzialności karnej w związku z wnioskiem R. Z., zostało złożone dopiero w dniu 19 lutego 2014r., nie oznacza, że doszło to przewlekłości procedowania przez Sejm, powodującej naruszenie godności powoda. Być może wniosek taki byłby uprawniony, gdyby w międzyczasie nie były podejmowane żadne czynności. Tak jednak nie było. Trzeba bowiem zaważyć, że wniosek powoda skierowany do Sejmu w kwietniu 2012 r., pomimo tego, że powód był reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika, był dotknięty brakami, które usunięte zostały pismem pełnomocnika powoda z dnia 11 czerwca 2012 r. Następnie zachodziła konieczność rozpatrzenia tego wniosku przez Komisję Regulaminową i Spraw Poselskich, która sporządza w takim przypadku sprawozdanie. Biorąc pod uwagę, iż sprawozdanie zostało przyjęte w dniu 3 kwietnia 2013 r., kiedy to Komisja Regulaminowa i Spraw Poselskich przyjęła sprawozdanie, rekomendując Sejmowi Rzeczypospolitej Polskiej przyjęcie wniosku powoda o wyrażenie zgody przez Sejm RP na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej posła R. K., brak jest podstaw do uznania, że doszło w tym okresie do takiej przewlekłości, która narusza godność powoda.

Jeśli chodzi o dalsze czynności, to kwestia uchylenia immunitetu została zaopiniowana przez Konwent Seniorów na 137 posiedzeniu w dniu 9 kwietnia 2013 r. i została ujęta w porządku dziennym 38 posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w dniach 17, 18 i 19 kwietnia 2013 r. Zatem również w tym zakresie nie można mówić o jakiejkolwiek opieszałości ze strony Sejmu. Jak słusznie ustalił Sąd Okręgowy, przyczyną zdjęcia tej sprawy z porządku obrad był li tylko wniosek powoda, który nie wyraził zgody na ujawnienie jego danych osobowych. Kwestia uczynienia zadość żądaniu powoda wymagała podjęcia czynności wyjaśniających, o czym powód został poinformowany pismem z dnia 24 kwietnia 2013 r. Marszałek Sejmu poinformował w tym piśmie R. Z., iż w związku z niewyrażeniem zgody na upublicznienie danych osobowych punkt dotyczący rozpoznania wniosku o uchylenie immunitetu został skreślony z obrad sejmu w kwietniu 2013 r. Powód został także poinformowany, iż aby został rozpoznany wniosek sprawozdanie Komisji musi stać się przedmiotem obrad Sejmu oraz muszą zostać ujawnione dane wnioskodawcy. Ponownie kwestia ta została ujęta w porządku obrad Sejmu RP w dniach 19, 20 i 21 lutego 2014 r. Niewątpliwie w okresie od kwietnia 2013 r. do lutego 2014 r. procedowanie nad wnioskiem mogło być szybsze, mając jednak na uwadze, iż priorytetem wśród zadań Sejmu RP winna być działalność ustawodawcza, uznać należy, iż nie był to na tyle długi okres procedowania, by mógł doprowadzić osoby rozsądnie i racjonalnie myślące do wniosku, że godzi on w godność powoda i jak twierdzi powód, winien być odczytany za poniżające i nierówne traktowanie powoda. Te ostatnie twierdzenia można odczytać li tylko jako wyraz subiektywnego odczucia powoda, które dla oceny zasadności powództwa nie ma znaczenia. Jak bowiem zostało już wyżej wskazane, ocena czy określone działanie lub zaniechanie organów władzy może być odczytanie jako naruszające dobra osobiste powoda, winna być dokonana według kryteriów obiektywnych, a nie subiektywnych.

Przyjmując ten punkt odniesienia zgodzić się należy z oceną Sądu Okręgowego, iż ludzie rozsądnie i racjonalnie myślący nie odczytaliby tej 10 miesięcznej bezczynności w rozpatrywaniu wniosku powoda o uchylenie immunitetu jako działań godzących w ich poczucie i wyobrażenie o własnej wartości.

W tym zastanie rzeczy za niezasadne uznać również należy zarzuty naruszenia prawa materialnego, tj. art. 23 i 24 k.c. w zw. z art. 30 Konstytucji RP, którego to naruszenia powód upatruje w wadliwym uznaniu, jakoby godność powoda nie została naruszona przez pozwanego. Zdaniem Sądu Apelacyjnego z przyczyn już wyżej wskazanych za niezasadny uznać również należy zarzut naruszenia art. 23 i 24 k.c. poprzez błędne uznanie, że nie doszło do naruszania przez pozwanego fundamentalnego dobra osobistego powoda, tj. jego godności, poprzez naruszenie prawa do sądu.

Skoro nie doszło do naruszenia dóbr osobistych powoda, za niezasadny uznać należy zarzut naruszenia art. 448 k.p.c. poprzez oddalenie roszczenia powoda o zadośćuczynienie.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny apelacje powoda, jako niezasadną, oddalił w oparciu o art. 385 k.p.c.

Powód przegrał na etapie postępowania apelacyjnego, dlatego też w oparciu o art. 98 k.p.c. zasądzona została od R. Z. na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kwota 2 070 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym, ustalonych w oparciu o 99 k.p.c. i § 2 w związku z § 6 pkt 5 i § 11 ust. 1 pkt 2 oraz § 13 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tekst jedn . Dz.U. z 2013 r. poz. 461).