Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 lipca 2015 r.

Sąd Okręgowy w Lublinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący – Sędzia SO Teresa Makarewicz Sędziowie: SO Teresa Ogrodnik, Małgorzata Kowalska (spr.) Protokolant: Magdalena Grzyb-Lutchanah

po rozpoznaniu w dniu 29 lipca 2015 r. w Lublinie

sprawy z odwołania M. T.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w L.

o prawo do zasiłku chorobowego

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego Lublin – Zachód w Lublinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 7 października 2014 r. sygn. akt VII U 855/13

oddala apelację.

Sygn. akt VII Ua 1/15

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 7 października 2014 roku roku Sąd Rejonowy Lublin – Zachód w Lublinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych po rozpoznaniu w dniu 30 września 2014 roku w Lublinie sprawy M. T. o prawo do zasiłku chorobowego, na skutek odwołania M. T. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. z dnia 12 lipca 2013 roku, nr (...) zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał M. T. prawo do zasiłku chorobowego za okres od dnia 6 lipca 2013 roku do dnia 15 lipca 2013roku oraz zasądził od pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L. na rzecz wnioskodawczyni M. T. kwotę 60 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Wyrok ten zapadł na gruncie następujących ustaleń faktycznych oraz rozważań prawnych:

Skarżąca M. T. uzyskała zaświadczenie lekarskie ZUS ZLA seria (...), wydane na okres od 15 czerwca 2013 roku do 15 lipca 2013 roku.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. skierował do wnioskodawczyni wezwanie na badanie, które miał wykonać lekarz orzecznik ZUS, w ramach kontroli zasadności zwolnienia lekarskiego. Termin badania został wyznaczony na dzień 05 lipca 2013 roku na godz.11.00. Wezwanie zostało skierowane na adres wnioskodawczyni.

W dniu badania wnioskodawczyni nie stawiła się, lekarz orzecznik wpisał na wniosku w adnotacjach o załatwieniu sprawy „zwrotka w załączeniu”.

Przesyłka skierowana przez pozwanego do wnioskodawczyni była awizowana przez doręczyciela z powodu niepodjęcia w terminie, po raz pierwszy w dniu 03 lipca 2013 roku. Skarżąca odebrała awizo w placówce pocztowej w dniu 05 lipca 2013 roku o godzinie 16.40, a więc już po terminie badania. Papierowe zwrotne poświadczenie odbioru wpłynęło do ZUS w dniu 09 lipca 2013 roku. Na zwrotnym poświadczeniu odbioru widnieje podpis odwołującej oraz data odbioru przesyłki poleconej 05 lipca 2013 roku wraz z informacją o dokonaniu awiza w dniu 03 lipca 2013 roku.

Powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił w oparciu o powołane dowody, w zakresie w jakim posłużyły do ustalenia stanu faktycznego Sąd obdarzył wiarą. Sąd I instancji uznał za wiarygodne załączone do niniejszych akt i akt ZUS dokumenty, gdyż nie były one kwestionowane przez strony.

Ponadto Sąd Rejonowy zasadniczo obdarzył wiarą też zeznania wnioskodawczyni, gdyż są stanowcze, jasne i rzeczowe, a także korespondują z pozostałym materiałem dowodowym uznanym przez Sąd Rejonowy za wiarygodny.

W swoich rozważaniach prawnych Sąd I instancji w pierwszej kolejności wskazał, iż stosownie do treści art. 59 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2010 r. nr 77 poz. 512 ze zm.) prawidłowość orzekania o czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby oraz wystawiania zaświadczeń lekarskich podlega kontroli. Kontrolę wykonują lekarze orzecznicy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Ustęp 5 powołanego przepisu wskazuje, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych wysyła do ubezpieczonego, za zwrotnym potwierdzeniem odbioru, wezwanie, w którym określa termin badania przez lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych albo przez lekarza konsultanta lub dostarczenia posiadanych wyników badań pomocniczych. Wezwanie zawiera informację o skutkach, o których mowa w ust. 6 i 10.

Z kolei ustęp 6 tego przepisu przewiduje, że w razie uniemożliwienia badania lub niedostarczenia posiadanych wyników badań w terminie, o którym mowa w ust. 5, zaświadczenie lekarskie traci ważność od dnia następującego po tym terminie.

Sąd I instancji wskazał, iż spór w niniejszej sprawie sprowadzał się do oceny prawidłowości i skuteczności doręczenia nadanego wezwania na badania lekarskie.

Zdaniem Sądu Rejonowego w sprawach cywilnych gwarancją rzetelnej procedury są przepisy regulujące zasady doręczania przesyłek pocztowych. Doręczenie urzędowe jest to instytucja prawa regulująca sposób i zasady doręczania pism zarówno w postępowaniu administracyjnym, karnym, cywilnym, jak i podatkowym. Doręczenie, czyli w najprostszej sytuacji wręczenie pisma, oznacza umożliwienie adresatom zapoznania się z treścią pism do nich skierowanych. W przypadku, gdy doręczyciel nie zastanie adresata, musi zostawić w skrzynce pocztowej, w drzwiach czy innym widocznym miejscu przy wejściu na posesję zawiadomienie (tzw. awizo) o pozostawieniu listu w urzędzie pocztowym i możliwości jego odbioru w terminie siedmiu dni liczonych od dnia pozostawienia zawiadomienia. Nadto musi podjąć kolejną próbę doręczania przesyłki. W razie kolejnego nieskutecznego doręczenia przesyłki zostawiane jest powtórne awizo. Wówczas wyznaczony zostanie dodatkowy termin na odebranie listu, nie dłuższy niż 14 dni od daty pierwszego zawiadomienia (awiza). Analogiczne rozwiązanie ustawodawca wprowadził w Kodeksie postępowania administracyjnego (zob. art. 39 i nast. KPA).

Organ rentowy wyznaczył termin badania na dzień 05 lipca 2013 roku. Pierwsze awizo miało miejsce dnia 03 lipca 2013 r. Przed upływem terminu do dokonania kolejnego awiza wnioskodawczyni odebrała poleconą przesyłkę, co nastąpiło w dniu 05 lipca 2013 roku (godz. 16.40) (art. 44 § 2 KPA).

Sąd Rejonowy podał, iż stosownie do treści powołanego art. 44 § 4 KPA doręczenie uważa się za dokonane z upływem ostatniego dnia okresu, o którym mowa w § 1, a pismo pozostawia się w aktach sprawy. O braku upływu tego terminu w przypadku odwołującej świadczy fakt, iż przesyłkę podjęła w ustawowym terminie, o którym mowa w art. 44 § 2 KPA. W ocenie Sądu I instancji zupełnie niezrozumiała jest adnotacja lekarza orzecznika dokonana w dniu wyznaczonego badania tj. 05 lipca 2013 r. „zwrotka w załączeniu” skoro przesyłka wraz z jego potwierdzeniem w tym czasie znajdowała się u operatora pocztowego. W tym też dniu wnioskodawczyni odbierając wezwanie na badanie dokonała własnoręcznym podpisem potwierdzenia odbioru tegoż wezwania. Ponadto prezentata Kancelarii ZUS na zwrotce wskazuje, iż wpłynęła ona do organu dopiero w dniu 09 lipca 2013 roku. Stąd niemożliwym jest, aby w dniu badania lekarz orzecznik ZUS dysponował ww. zwrotnym potwierdzeniem odbioru. Sąd Rejonowy wskazał, iż jakkolwiek okoliczność ta nie ma istotnego wpływu na ocenę prawidłowości dokonanego doręczenia to Sąd ten nie mógł obojętnie obok niej przejść. Zdaniem Sądu I instancji Przyjęcie przez ZUS, że samo skierowanie wezwania do ubezpieczonego przed terminem badania świadczy o skutecznym wezwaniu na takie badanie stoi w oczywistej sprzeczności z treścią art. 44 § 1-4 KPA.

Zdaniem Sądu Rejonowego powyższe już nakazuje przyjąć, że wnioskodawczyni nie została prawidłowo wezwana na termin badania w dniu 05 lipca 2013 roku, ponieważ wezwanie to odebrała w ustawowym terminie na podjęcie awizowanej przesyłki poleconej w tej samej dacie dziennej co termin badania.

Sąd I instancji następnie podkreślił, iż organ rentowy ma obowiązek kontrolowania zaświadczeń lekarskich w trybie art. 59 ustawy, aby zapobiec nadużyciom czy piętnować korupcyjne praktyki, ale osoby wszczynające takie kontrole i lekarze orzecznicy powinni również brać pod uwagę koszty społeczne ich decyzji (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 21 czerwca 2001 roku, II AUa 2552/00). Tymczasem działanie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na gruncie opisanego stanu faktycznego stoi w sprzeczności z wolą ustawodawcy i wykładnią celowościową ww. przepisu. Porównanie wysokości wartości przedmiotu sporu z poniesionymi kosztami sądowymi (zatrudnienia pracowników sekretariatu, poczty, materiałów pisemnych, wynajęcia sali itd.) prowadzi do wniosku, że w niniejszej sprawie została naruszona zasada proporcjonalności wynikająca z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Nie został bowiem zachowany warunek proporcji pomiędzy efektami wprowadzonej regulacji (kontroli zasiłków chorobowych) a ciężarami, względnie niedogodnościami wynikającymi z niej dla obywateli (tzw. koszty procesu).

W ocenie Sądu Rejonowego przedmiotowa decyzja nie jest zasadna, ponieważ organ rentowy oparł ją na nieprawidłowej ocenie zaistniałych zdarzeń. Warunkiem prawnym utraty ważności zwolnienia lekarskiego jest uniemożliwienie badania. Z kolei warunkiem uniemożliwienia badania jest skuteczne wezwanie ubezpieczonego na jego termin. Skoro wnioskodawczyni nie została skutecznie wezwana to nie mogła uniemożliwić badania. Zatem, zaświadczenie lekarskie (...) zachowuje ważność a skarżącej przysługuje zasiłek chorobowy za okres nim objęty.

Sąd Rejonowy orzekł o kosztach na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. zasądzając od organu rentowego jako przegrywającego sprawę, na rzecz skarżącej koszty zastępstwa procesowego. W oparciu o dyspozycję § 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. Nr 163 poz. 1349 ze zm.) zasądzeniu podlegała kwota 60,00 zł przy uwzględnieniu niezbędnego nakładu pracy pełnomocnika, a także charakteru sprawy i wkładu pracy pełnomocnika w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia.

Apelację od powyższego wyroku wniósł organ rentowy zaskarżając go w całości i zarzucając mu naruszenie prawa materialnego, przez niezastosowanie art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz. U. z 2014 roku, poz. 159) oraz sprzeczność ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego poprzez przyjęcie, że wnioskodawczyni ma prawo do zasiłku chorobowego na okres od dnia 6 lipca 2013 roku do dnia 15 lipca 2013 roku. W związku z powyższym organ rentowy wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja nie jest zasadna i jako taka podlega oddaleniu.

Sąd Rejonowy prawidłowo przeprowadził postępowanie w sprawie. Sąd Okręgowy podziela dokonane przez Sąd I instancji ustalenia faktyczne i aprobuje argumentację prawną przedstawioną w motywach zaskarżonego wyroku. Nie zachodzi zatem potrzeba ich szczegółowego powtarzania (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 kwietnia 1997 r., II UKN 61/97 – OSNAP 1998 nr 9, poz. 104 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 stycznia 1999 r., I PKN 521/98 – OSNAP 2000, nr 4, poz. 143). Zgodnie bowiem z poglądem Sądu Najwyższego wyrażonym w wyroku z dnia 15 maja 2007 roku w sprawie V CSK 37/07, Lex nr 442585, surowsze wymagania odnośnie do oceny zgromadzonego materiału i czynienia ustaleń na potrzeby wydania orzeczenia ciążą na Sądzie odwoławczym wówczas, gdy odmiennie ustala on stan faktyczny w sprawie niż to uczynił Sąd I instancji. Inaczej jest natomiast wtedy, gdy orzeczenie wydane na skutek apelacji zmierza do jej oddalenia, a tym samym utrzymuje w mocy ustalenia poczynione przez Sąd I instancji. W takim bowiem przypadku, jakkolwiek wyrok Sądu odwoławczego powinien opierać się na jego własnych i samoistnych ustaleniach, za wystarczające można uznać stwierdzenie, że przyjmuje on ustalenia faktyczne i prawne Sądu I instancji jako własne.

W ocenie Sądu Okręgowego stawiany przez stronę pozwaną zarzut z pkt 2 apelacji, tj. sprzeczność ustaleń Sądu Rejonowego z treścią zebranego materiału dowodowego przez przyjęcie, że wnioskodawczyni ma prawo do zasiłku chorobowego na okres od dnia 6 lipca 2013 roku do 15 lipca 2013 roku, nie zasługuje na uwzględnienie.

Słusznie Sąd Rejonowy wskazał, iż treść art. 59 ust. 6 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2010 r. nr 77 poz. 512 ze zm.) przewiduje, że w razie uniemożliwienia badania lub niedostarczenia posiadanych wyników badań w terminie, o którym mowa w ust. 5, zaświadczenie lekarskie traci ważność od dnia następującego po tym terminie. Jednak podnieść należy, iż Organ rentowy wyznaczył termin badania na dzień 5 lipca 2013 roku, zaś pierwsze awizo korespondencji dotyczącej zawiadomienia ubezpieczonej o terminie i miejscu badania miało miejsce dnia 3 lipca 2013 r. Przed upływem terminu do dokonania kolejnego awiza skarżąca odebrała poleconą przesyłkę, co nastąpiło w dniu 5 lipca 2013 roku o godz. 16.40 zatem już po terminie wyznaczonego badania.

Stosownie do treści powołanego art. 44 § 4 KPA doręczenie uważa się za dokonane z upływem ostatniego dnia okresu, o którym mowa w § 1, a pismo pozostawia się w aktach sprawy. O braku upływu tego terminu w przypadku odwołującej świadczy fakt, iż przesyłkę podjęła w ustawowym terminie, o którym mowa w art. 44 § 2 KPA. Przyjęcie zatem przez ZUS, że samo skierowanie wezwania do ubezpieczonego przed terminem badania świadczy o skutecznym wezwaniu na takie badanie stoi w oczywistej sprzeczności z treścią art. 44 § 1-4 KPA.

Mając powyższe na uwadze, stwierdzić należy, że wnioskodawczyni nie została prawidłowo wezwana na termin badania w dniu 5 lipca 2013 r., ponieważ przedmiotowe wezwanie odebrała w ustawowym terminie na podjęcie awizowanej przesyłki poleconej w tej samej dacie dziennej co termin badania.

Podnieść w tym miejscu również należy, iż warunkiem prawnym utraty ważności zwolnienia lekarskiego jest uniemożliwienie badania. Z kolei warunkiem umożliwienia badania jest skuteczne wezwanie ubezpieczonego na jego termin. Zatem skoro wnioskodawczyni nie została skutecznie wezwana na wyznaczony termin badania to nie mogła uniemożliwić tego badania. Wobec powyższego słuszny jest wniosek Sądu I instancji, że zaświadczenie lekarskie (...) nr (...) zachowuje ważność a skarżącej przysługuje zasiłek chorobowy za okres nim objęty.

Odnosząc się do zarzutu apelacji zawartego w punkcie 1 stwierdzić należy, iż zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego pracodawca nie może skutecznie udzielić urlopu wypoczynkowego pracownikowi będącemu w okresie zwolnienia lekarskiego, nawet wówczas, gdy pracownik wyraził na to zgodę, a więc udzielenie urlopu wypoczynkowego nie przerywa niezdolności pracownika do pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 listopada 1999 roku, sygn. I PKN 350/99, OSNP 2001/6/198)

Zatem „skoro udzielenie urlopu wypoczynkowego w okresie niezdolności do pracy jest prawnie nieskuteczne, to konsekwencje prawne usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy należy łączyć z jego niezdolnością do pracy, a nie ze zwolnieniem urlopowym. Pracownik np. nie nabywa prawa do wynagrodzenia, lecz zachowuje za ten czas prawo do zasiłku chorobowego. Z konstatacji tej wynika jedynie logicznie możliwy wniosek, że nie tylko okresy niezdolności do pracy przypadające przed i po udzieleniu urlopu są sumowane, ale że także czas urlopu wypoczynkowego, nie powodując przerwy w niezdolności do pracy, jest do nich wliczany” (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 listopada 1999 roku, sygn. I PKN 350/99, OSNP 2001/6/198).

Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jednolity Dz.U.2014.159 ) świadczenia pieniężne na warunkach i w wysokości określonych ustawą przysługują osobom objętym ubezpieczeniem społecznym w razie choroby i macierzyństwa określonym w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1442, z późn. zm.), zwanym dalej "ubezpieczonymi".

Z ustawy tej z art. 3 wynika również, określenie tytuł ubezpieczenia chorobowego oznacza zatrudnienie lub inną działalność, których podjęcie rodzi obowiązek ubezpieczenia chorobowego (....) w rozumieniu przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego (art. 6 ust. 1 ustawy).

Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity Dz.U.2013.1442) w art. 6 ust. 1 stanowi, że obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów. Za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy, z zastrzeżeniem ust. 2 i 2a. (Art. 8 ust. 1)

W świetle powyższych okoliczności Sąd Okręgowy uznał, iż zarzuty apelacji nie są zasadne, a jej wniosek nie zasługuje na uwzględnienie. Nie stwierdził ponadto uchybień skutkujących nieważnością postępowania, do których uwzględnienia Sąd jest zobligowany z urzędu na podstawie art. 378 § 1 k.p.c.

Z tych względów i na podstawie powołanych przepisów oraz art. 385 k.p.c. Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji.