Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU

RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 lutego 2015 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu VIII Wydział Ubezpieczeń Społecznych

w składzie : Przewodniczący del. SSR Maciej Nawrocki

Protokolant st. prot. sąd. Anna Narożna

po rozpoznaniu w dniu 4 lutego 2015 r. w Poznaniu

odwołania J. H.

od decyzji Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P.

z dnia 3 czerwca 2014r., znak (...)
nr (...)

w sprawie J. H.

przy udziale zainteresowanego G. K. (1) (K.)

przeciwko Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P.

o podleganie ubezpieczeniu społecznemu

oddala odwołanie

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 3 czerwca 2014 r., znak (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 1 oraz art. 6 ust. 1, art. 8 ust. 1, art. 11 ust. 1, art. 12 i art. 13 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2009 r., Nr 205, poz. 1585), stwierdził, że J. H. jako pracownik u płatnika składek G. K. (1) nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu w okresie od 2 stycznia 2012 r. do 30 czerwca 2013 r.

Uzasadniając wskazał, iż G. K. (1) od 1 lutego 2009 r. prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie zaświadczenia o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej z dnia 21 stycznia 2009 r. (nr uprawnienia (...)), wydanego przez Burmistrza K.. Przedmiotem działalności gospodarczej jest działalność w zakresie taksówek osobowych oraz dodatkowo w zakresie handlu. Natomiast w dniu 2 stycznia 2012 r. G. K. (1) zawarł z J. H. umowę o pracę na czas określony od dnia 2 stycznia 2012 r. do dnia 30 czerwca 2013 r., w pełnym wymiarze czasu pracy, na stanowisku sprzedawcy z wynagrodzeniem zasadniczym w kwocie 1.500 zł. Jako miejsce wykonywania pracy wskazano Ł. 38B. Aneksem do umowy z dnia 2 stycznia 2013 r. zmieniono wysokość wynagrodzenia i ustalono wynagrodzenie zasadnicze w kwocie brutto 1.600 zł, przy czym pozostałe warunki umowy o pracę pozostawiono bez zmian. W dniu nawiązania stosunku pracy J. H. odbyła wstępne przeszkolenie z ogólnych przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej, została zapoznana z treścią regulaminu pracy oraz przyjęła odpowiedzialność materialną za powierzone jej mienie. Również w tym samym dniu J. H. wystąpiła do pracodawcy z wnioskiem o udzielenie urlopu wychowawczego w okresie od dnia 2 stycznia 2012 r. do dnia 15 kwietnia 2013 r. na syna M. urodzonego w dniu (...) O udzielenie dalszej części urlopu wychowawczego na to samo dziecko na okres od 16 kwietnia 2013 r. do 30 czerwca 2013 r. wystąpiła w dniu 2 kwietnia 2013 r. Zarówno w dniu 2 stycznia 2012 r., jak i w dniu 2 kwietnia 2013 r. G. K. (1) udzielił J. H. urlopu wychowawczego. Po jego zakończeniu J. H. nie powróciła do pracy w firmie (...). Od dnia 5 lipca 2013 r. do dnia 12 lipca 2013 r. J. H. figurowała w ewidencji osób bezrobotnych jako osoba niepobierająca zasiłku dla bezrobotnych, natomiast od dnia 13 lipca 2013 r. jako osoba pobierająca zasiłek dla bezrobotnych. Ponadto analiza konta ubezpieczonego wykazała, że w okresie od 11 lutego 1999 r. do 31 maja 2008 r. oraz od 10 września 2010 r. do 31 grudnia 2011 r. J. H. była zatrudniona w Zakładzie Budowlanym (...) spółka jawna z siedzibą w D., ostatnio na stanowisku specjalisty ds. obsługi klienta. Z tego tytułu w okresie od 19 kwietnia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2011 r. wykorzystała urlop wychowawczy na syna M. urodzonego w dniu (...) Obie umowy o pracę zawarte z Zakładem Budowlanym (...) sp. j. zostały rozwiązane z upływem czasu, na który były zawarte. W dniu 9 stycznia 2012 r. G. K. (1) zgłosił do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych (emerytalnego, rentowych, chorobowego, wypadkowego) oraz ubezpieczenia zdrowotnego J. H., wskazując datę powstania obowiązku ubezpieczeń 2 stycznia 2013 r. Natomiast wyrejestrowania z ubezpieczeń dokonał w dniu 8 lipca 2013 r., wskazując datę 1 lipca 2013 r., tj. dzień, od którego pracownik nie podlega ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu. Za okres od 01/2012r. do 06/2013r. płatnik złożył dokumenty rozliczeniowe mające wpływ na wymiar składek o symbolu ZUS RCA - imienny raport miesięczny o należnych składkach i wypłaconych świadczeniach, w których wykazał podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz ubezpieczenie zdrowotne za J. H. przebywającą na urlopie wychowawczym. Złożył również dokumenty rozliczeniowe o symbolu (...) imienny raport miesięczny o wypłaconych świadczeniach i przerwach w opłacaniu składek, w których wykazał okres przebywania J. H. na urlopie wychowawczym. Wobec powyższego organ rentowy stwierdził, iż obie strony umowy miały świadomość, że kreowany przez nie stosunek prawny ma charakter fikcyjny. Nie doszło zatem do świadczenia pracy przez J. H. na rzecz pracodawcy G. K. (1), co w konsekwencji oznacza, że nie były realizowane przez J. H. obowiązki wynikające z umowy o pracę. /vide decyzja w aktach ZUS/

Dnia 4 lipca 2014 r., w formie i terminie przewidzianym prawem, J. H. złożyła odwołanie od powyższej decyzji, wnosząc o jej zmianę i ustalenie podlegania obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu w okresie od 2 stycznia 2012 r. do 30 czerwca 2013 r.

W uzasadnieniu wskazała, iż posiadała niezbędny staż uprawniający do uzyskania prawa do urlopu wychowawczego oraz sprawowała osobistą opiekę nad dzieckiem. Ponadto w dniu 2 stycznia 2013 r. zawarła z G. K. (1) umowę o pracę oraz odbyła niezbędne szkolenia i zapoznała się z regulaminami obowiązującymi u pracodawcy. Jednocześnie odwołująca otrzymała od G. K. (1) zapewnienie, iż może w każdej chwili skorzystać z urlopu wychowawczego wobec spełnionych warunków. Ze względu no to, że osoba sprawująca dotychczas opiekę nad niepełnosprawnym dzieckiem odwołującej, wycofała się z danego słowa, odwołująca podjęła decyzję o skorzystaniu z urlopu wychowawczego. /vide odwołanie k. 2-3 akt/

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy przytoczył argumentację prawną i faktyczną zaprezentowaną w zaskarżonej decyzji oraz wniósł o oddalenie odwołania. /vide odpowiedź na odwołanie k. 5 akt/

Sąd nie wzywał G. K. (1) do udziału w postępowaniu odrębnym postanowieniem, bowiem była on już stroną postępowania administracyjnego przed organem rentowym i adresatem decyzji, stając się automatycznie stroną postępowania odwoławczego.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

G. K. (1) od 1 lutego 2009 r. prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie zaświadczenia o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej z dnia 21 stycznia 2009 r. wydanego przez Burmistrza K. pod numerem uprawnienia (...) pod nazwą (...) Handel i (...). Przedmiotem działalności gospodarczej jest działalność w zakresie taksówek osobowych oraz dodatkowo w zakresie handlu - sklep odzieżowy. Zainteresowany poszukiwał pracownika do obsługi sklepu. O możliwości podjęcia zatrudnienia u zainteresowanego odwołująca dowiedziała się od kuzynki swojego męża.

Jednakże w tym czasie odwołująca sprawowała opiekę nad trójką swoich dzieci: A. (ur. (...)), A. (ur. (...)) i M. (ur. (...)). Dwoje dzieci miało orzeczony stopień niepełnosprawności, były chore na astmę – (najmłodsze i najstarsze). Ponadto najstarsza córka ma także inne zaburzenia. Od lutego 2014 r. ma indywidualny tok nauczania. Wcześniej uczęszczała do szkoły. Natomiast najmłodszy syn nie chodził jeszcze do przedszkola.

W związku z zamiarem zatrudnienia u G. K. (1), odwołująca miała otrzymać deklarację pomocy w sprawowaniu opieki nad dziećmi ze strony jej teściowej – H. H..

Wobec powyższego odwołująca zdecydowała się na zatrudnienie u zainteresowanego i umową o pracę z dnia 2 stycznia 2012 r. została przyjęta na czas określony od dnia 2 stycznia 2012 r. do dnia 30 czerwca 2013 r., w pełnym wymiarze czasu pracy, na stanowisku sprzedawcy z wynagrodzeniem zasadniczym w kwocie 1.500 zł. Jako miejsce wykonywania pracy wskazano Ł. 38B.

Aneksem do umowy z dnia 2 stycznia 2013 r. zmieniono wysokość wynagrodzenia i ustalono wynagrodzenie zasadnicze w kwocie brutto 1.600 zł, przy czym pozostałe warunki umowy o pracę pozostawiono bez zmian.

W dniu nawiązania stosunku pracy J. H. odbyła wstępne przeszkolenie z ogólnych przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej, została zapoznana z treścią regulaminu pracy oraz przyjęła odpowiedzialność materialną za powierzone jej mienie. Ponadto odwołująca uzgodniła z zainteresowanym godziny pracy, tj. od 10.00 do 17.00, a w soboty od 10.00 do 13.00.

W związku z zatrudnieniem odwołującej G. K. (1) w dniu 9 stycznia 2012 r. zgłosił ją na druku (...) do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych: emerytalnego, rentowych, chorobowego i wypadkowego od dnia 2 stycznia 2012 r.

Jednocześnie w dniu 2 stycznia 2012 r. odwołująca wystąpiła do pracodawcy z wnioskiem o udzielenie jej urlopu wychowawczego w okresie od dnia 2 stycznia 2012 r. do dnia 15 kwietnia 2013 r. na syna M. urodzonego w dniu (...) O udzielenie dalszej części urlopu wychowawczego na to samo dziecko na okres od 16 kwietnia 2013 r. do 30 czerwca 2013 r. wystąpiła w dniu 2 kwietnia 2013 r.

Według twierdzeń odwołującej zdecydowała się na skorzystanie z urlopu wychowawczego, gdyż jej młodszy syn miał częste ataki astmy i teściowa obawiała się zostawać sama z dziećmi.

Zarówno w dniu 2 stycznia 2012 r., jak i w dniu 2 kwietnia 2013 r. G. K. (1) udzielił J. H. urlopu wychowawczego. Po zakończeniu urlopu J. H. nie powróciła do pracy w firmie (...).

Za okres od 01/2012r. do 06/2013r. płatnik złożył dokumenty rozliczeniowe mające wpływ na wymiar składek o symbolu ZUS RCA - imienny raport miesięczny o należnych składkach i wypłaconych świadczeniach, w których wykazał podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz ubezpieczenie zdrowotne za J. H. przebywającą na urlopie wychowawczym. Złożył również dokumenty rozliczeniowe o symbolu (...) imienny raport miesięczny o wypłaconych świadczeniach i przerwach w opłacaniu składek, w których wykazał okres przebywania J. H. na urlopie wychowawczym.

Z dniem 1 lipca 2013 r. płatnik składek wyrejestrował odwołującą z obowiązkowych ubezpieczeń społecznych na druku (...) złożonym w dniu 8 lipca 2013 r.

Od dnia 5 lipca 2013 r. do dnia 12 lipca 2013r. J. H. figurowała w ewidencji osób bezrobotnych jako osoba niepobierająca zasiłku dla bezrobotnych, natomiast od dnia 13 lipca 2013 r. jako osoba pobierająca zasiłek dla bezrobotnych.

Przed zatrudnieniem u G. K. (1) odwołująca była zatrudniona w Zakładzie Budowlanym (...) spółka jawna z siedzibą w D. w okresie od 11 lutego 1999 r. do 31 maja 2008 r. i od 10 września 2008 r. do 31 grudnia 2011 r. na stanowisku sprzedawcy, fakturzystki, a ostatnio na stanowisku specjalisty do spraw obsługi klienta. Z tego tytułu w okresie od 19 kwietnia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2011 r. wykorzystała urlop wychowawczy na syna M. urodzonego w dniu (...) Obie umowy o pracę zawarte z Zakładem Budowlanym (...) sp. j. zostały rozwiązane z upływem czasu, na który były zawarte.

Przed zatrudnieniem odwołującej G. K. (1) nie zatrudniał w sklepie innego pracownika. Czasami pomagali mu syn, córka, albo inny członek rodziny.

Od 1 września 2012 r. zainteresowany zatrudnił nowego pracownika w sklepie, ale wkrótce został otwarty większy sklep w K. i ze względu na konkurencję ze strony tej placówki pod koniec 2012 r. G. K. (1) likwidowanie sklepu. Obecnie prowadzi wyłącznie działalność w formie taksówki osobowej oraz pracuje jako kierowca zawodowy.

Z tytułu prowadzonej działalności obroty, tj. łącznie za prowadzenie taksówki i sklepu wynosiły do 10 do 11 tys. miesięcznie. Sklep miał powierzchnię 30-40 m. Lokal był wynajmowany i miesięczny czynsz stanowiła kwota 1000 zł plus 150 zł na kwartał opłaty za prąd.

dowód: wypis z Ewidencji, umowa o pracę z 2.01.2012 r., aneks do umowy o pracę z 2.01.2013 r., druk (...), wniosek o urlop wychowawczy z 2.01.2012 r., wniosek o urlop wychowawczy z 2.04.2013 r., druki ZUS RCA, druk (...), świadectwo pracy, szkolenie z BHP oraz ochrony przeciwpożarowej w aktach składkowych ZUS; zeznania zainteresowanego (k. 22-23), zeznania odwołującej (k. 21-22)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zeznań odwołującej J. H. oraz zainteresowanego G. K. (1), a także dokumentów zgromadzonych w aktach organu rentowego.

Sąd uznał za w pełni wiarygodne i przydatne dla potrzeb niniejszego postępowania dokumenty zgromadzone w aktach sprawy oraz w aktach pozwanego organu rentowego. Przedmiotowe dokumenty zostały bowiem sporządzone przez osoby do tego powołane w ramach przysługujących im kompetencji oraz w przewidzianej prawem formie. Ponadto ich treść i forma nie były kwestionowane przez żadną ze stron procesu, a zatem i Sąd nie znalazł podstaw, by czynić to z urzędu.

Za niewiarygodne Sąd uznał zeznania zainteresowanego G. K. (2) oraz zeznania odwołującej w zakresie, by J. H. wykonywała w dniu 2 stycznia 2012 r. umowę o pracę na stanowisku sprzedawcy. Wskazać bowiem należy, iż zarówno odwołująca, jak i zainteresowany, nie przedstawili na tę okoliczność żadnych dowodów, czy to w postaci zeznań świadków lub listy obecności. Zdaniem Sąd Okręgowego okoliczności dotyczące zawarcia umowy o pracę, w tym charakter pracy, krótki okres rzekomej pracy nie mogą świadczyć, by rzeczywistym powodem zawarcia umowy o pracę były inne powody, aniżeli chęć uzyskania świadczenia z systemu zabezpieczenia społecznego. Pomimo posiadanego doświadczenia zawodowego, odwołująca również w poprzednim miejscu zatrudnienia korzystała przede wszystkim z urlopu wychowawczego na swoje dzieci od 19 kwietnia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2011 r. Ponadto zainteresowany przed zatrudnieniem odwołującej nie zatrudniał żadnej innej osoby, a J. H. jak sama wskazała „po okresie urlopy wychowawczego nie zamierzałam wrócić do tej samej pracy”. Tym samym cel jej zatrudnienia nie może być uznany za wiarygodny. Trudno zgodzić się bowiem z twierdzeniem, iż zainteresowany, który dotychczas nie zatrudniał żadnego pracownika, zdecydował się na zatrudnienie odwołującej. Wcześniej bowiem przy prowadzeniu sklepu pomagały mu dzieci oraz inni członkowie rodziny.

Zdaniem Sądu powyższe świadczy, iż rzeczywistym powodem zawarcia umowy o pracę było uzyskanie przez odwołującą praw do świadczeń pieniężnych z zabezpieczenia społecznego.

Podkreślić należy, że odwołująca nie wykazała inicjatywy dowodowej skierowanej na udowodnienie, iż wydana przez organ rentowy decyzja jest nieprawidłowa, niezgodna z rzeczywistym stanem rzeczy, czy z przepisami obowiązującego prawa oraz by wykonywała pracę, wskazaną w umowie.

Sąd w niniejszej sprawie stoi na stanowisku, iż wynikająca z art. 232 k.p.c. zasada kontradyktoryjności procesu cywilnego, która ma zastosowanie również do spraw ubezpieczeniowych, zobowiązuje strony do wskazania dowodów dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą one skutki prawne. Oznacza to, że sądy co do zasady orzekają na podstawie dokonanej oceny twierdzeń i dowodów stron oraz że mogą dopuścić dowód nie wskazany przez stronę tylko wówczas, gdy zebrany w sprawie materiał dowodowy nie jest wystarczający do jej rozstrzygnięcia. W przeciwnym razie Sąd nie ma obowiązku, a nawet nie jest uprawniony do prowadzenia dalszego postępowania dowodowego. Strony same muszą zadecydować, czy wykazały już za pomocą przeprowadzonych dowodów swoje twierdzenia. Strony obowiązane są wykazać prawdziwość swoich twierdzeń i zdecydować o tym, jakie okoliczności winny w procesie udowodnić, a także o tym, czy okoliczności te zostały już wykazane, ewentualnie czy wykazanie ich w ogóle jest konieczne dla uzyskania pozytywnego dla siebie wyniku sprawy.

Zmiana treści art. 3 i 232 k.p.c. i wprowadzona nią dominacja zasady kontradyktoryjności procesu cywilnego, nie zwalnia sądu ubezpieczeń społecznych od obowiązku wszechstronnego wyjaśnienia sprawy i dopuszczenia w tym celu dowodu nawet przez strony nie wnioskowanego (art. 486 § 1 i 2 k.p.c.) (wyrok SN z dnia 25.03.1998 r., II UKN 574/97 OSNP 1999/6/214), jednak Sąd nie ma prawa przejmowania na siebie całego ciężaru udowodnienia racji strony odwołującej, w szczególności gdy strona nie jest osobą nieporadną, wymagającą kontroli jej działania przed sądem.

W ocenie Sądu Okręgowego, rola Sądu powinna się ograniczyć do sprawnego kierowania sprawą oraz jej prawidłowego zakończenia co miało miejsce w niniejszej sprawie.

Zgodnie bowiem z treścią art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Żądanie oparte na uprawnieniu musi być wykazane uzasadniającymi je faktami. Tak samo strona zaprzeczająca istnienia takiego uprawnienia obowiązana jest udowodnić, że świadczące o tym fakty zaistniały lub nawet istnieją nadal.

Zdaniem Sądu Okręgowego odwołująca nie wykazała swoich racji zgłoszonych w odwołaniu na tyle, aby można je było uznać.

Sąd zważył, co następuje:

W przedmiotowej sprawie kwestia sporna sprowadzała się do ustalenia, czy organ rentowy zasadnie uznał, że J. H., jako pracownik nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od 2 stycznia 2012 r. do 30 czerwca 2013 z tytułu zatrudnienia u płatnika składek G. K. (1).

Zgodnie z przepisami art. 6 ust. 1, art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1 w zw. z art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2013 r., poz. 1442) ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu podlegają osoby fizyczne, które są pracownikami od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku. Ponadto zgodnie z art. 11 ust. 1 w/w ustawy osoby te obowiązkowo podlegają ubezpieczeniu chorobowemu.

Definicja pojęcia „pracownik” została zawarta w art. 2 kp, zgodnie z którym za pracownika uważa się osobę zatrudnioną na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. W myśl art. 22 ust. 1 kp, przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Z kolei w myśl art. 11 kp nawiązanie stosunku pracy oraz ustalenie warunków pracy i płacy, bez względu na podstawę prawną tego stosunku, wymaga zgodnego oświadczenia woli pracodawcy i pracownika.

Użyty w art. 2 kp zwrot „zatrudniona” oznacza istnienie między pracownikiem, a pracodawcą więzi prawnej, która jest warunkiem koniecznym, a zarazem wystarczającym, dla przyznania danej osobie statusu pracownika. Tą więzią jest pozostawanie w stosunku pracy, o którym mowa w przytoczonym powyżej.

Stosunek pracy uzewnętrznia wolę umawiających się stron, z których jedna deklaruje wolę świadczenia pracy natomiast druga stworzenie stanowiska pracy i zapewnienie świadczenia pracy za wynagrodzeniem. Samo zawarcie umowy u pracę nie stanowi przesłanki nawiązania pracowniczego stosunku ubezpieczenia społecznego, taką przesłanką jest zatrudnienie rozumiane jako wykonywanie pracy w stosunku pracy (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 września 2000 r., II UKN 692/99). Choć zatem – według art. 11 kp - dla nawiązania stosunku pracy niezbędnymi, a według art. 26 kp wystarczającymi, są zgodne oświadczenia woli pracodawcy i pracownika, to dla objęcia ubezpieczeniem społecznym jest istotne to, czy strony zawierające umowę o pracę miały realny zamiar wzajemnego zobowiązania się przez pracownika do świadczenia pracy, a przez pracodawcę do dania mu pracy, oraz to czy zamiar stron został w rzeczywistości zrealizowany. Innymi słowy, celem i zamiarem stron umowy o pracę winna być, więc faktyczna realizacja treści stosunku pracy w granicach zakreślonych zawartą umową.

W obowiązującym orzecznictwie dużo uwagi poświęca się kwestii podlegania ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę. Wskazuje się m.in., iż do ustalenia, że doszło do powstania pomiędzy stronami stosunku pracy nie jest wystarczające spełnienie warunków formalnych zatrudnienia, takich jak zawarcie umowy o pracę, przygotowanie zakresu obowiązków, zgłoszenie do ubezpieczenia, a konieczne jest ustalenie, że strony miały zamiar wykonywać obowiązki stron stosunku pracy i to czyniły (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 14 lutego 2013 r., III AUa 1432/12). Korzystanie ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego na skutek podlegania obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu samo w sobie nie mogłoby być określone jako sprzeczne z prawem. Skorzystanie z ochrony gwarantowanej pracowniczym ubezpieczeniem społecznym jest legalnym celem zawierania umów o pracę (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 10 lutego 2006 r., I UK 186/05).

Wskazać także należy, iż dla wywołania skutków prawnych związanych z istnieniem danego stosunku zobowiązaniowego nie jest wystarczające jedynie zawarcie umowy od strony formalnej, ale decydujące jest rzeczywiste realizowanie i trwanie stosunku pracy w granicach wyznaczonych treścią art. 22 kp. Sama wola stron nie jest wystarczająca, skoro nie towarzyszy jej realizowanie umowy. Do cech pojęciowych pracy stanowiącej przedmiot zobowiązania pracownika w ramach stosunku pracy należy osobiste i odpłatne jej wykonywanie w warunkach podporządkowania. Stosunek ubezpieczeniowy jest następczy wobec stosunku pracy i powstaje tylko wówczas, gdy stosunek pracy jest realizowany (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 3 września 2013 r., III AUa 1247/13).

Mając na uwadze ustalony w niniejszej sprawie stan faktyczny oraz zgromadzony materiał dowodowy należało przyjąć, iż pomiędzy odwołującą J. H., a zainteresowanym G. K. (1) nie doszło do nawiązania stosunku pracy.

Zarówno odwołująca, jak i zainteresowany nie przedstawili żadnych dowodów pozwalających na przyjęcie, iż w dniu 2 stycznia 2012 r. J. H. podjęła się realizacji zawartej umowy o pracę. Co istotne pracodawca nie zatrudniał innego pracownika do wykonywania prac na stanowisku sprzedawcy, a korzystał wyłącznie z pomocy rodziny przy prowadzeniu sklepu, który istniał od 2009 r. Samo zatrudnienie odwołującej nie miało również uzasadnienia ekonomicznego, zwłaszcza, że jak wskazał sam zainteresowany ruch w sklepie jest niewielki i pomoc rodziny w jego prowadzeniu była wystarczająca. Ponadto krótki okres czasu jaki upłynął od dnia wskazanego w umowie o pracę tj. od dnia 2 stycznia 2012 r. a przejściem odwołującej na urlop wychowawczy nie bez powodu wzbudził wątpliwość organu rentowego. Zwłaszcza, że J. H. u poprzedniego pracodawcy również przebywała na urlopie wychowawczym od 19 kwietnia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2011 r. W ocenie tutejszego Sądu umowa o pracę na czas nieokreślony od dnia 2 stycznia 2012 r. miała zatem charakter czynności pozornej. Jej celem nie było świadczenie pracy, lecz uzyskanie podstaw prawnych do ubiegania się o dalszy urlop wychowawczy.

Na brak zamiaru świadczenia pracy ze strony odwołującej wskazuje również ta okoliczność, że zdecydowała się urlop wychowawczy, po którym nie miała zamiaru powrócić do pracy już w pierwszym dniu rzekomego świadczenia pracy, po telefonie ze strony teściowej, że nie daje sobie rady ze zrobieniem dziecku inhalacji, które miało lekki stan podgorączkowy (37,5 ºC). I to wszystko w sytuacji, gdy – twierdzi sama odwołująca – od pół roku nosiła się z zamiarem podjęcia pracy, co sugerował jej także psycholog. Nie tak postępuje człowiek rzeczywiście zdecydowany podjąć pracę. Odwołująca nie próbowała nawet znaleźć innej opieki dla dziecka, uzgodnić z rzekomym pracodawcą mniejszego wymiaru zatrudnienia, czy choćby niewielkiego przesunięcia daty podjęcia pracy do czasu znalezienia opieki dla dziecka.

W niniejszej sprawie należy ocenić zawartą pomiędzy odwołującą a zainteresowanym w dniu 2 stycznia 2012 r. umowę o pracę jako umowę pozorną, zawartą bez zamiaru jej realizacji. Zgodzić się należy także ze stwierdzeniem, że samo zawarcie umowy o pracę jest dopuszczalne na zasadzie swobody umów. W sytuacji jednak, gdy powoduje powstanie skutków na zewnątrz, tak jak w przedmiotowej sytuacji w zakresie podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, organ rentowy jest uprawniony do badania tego, czy zawarcie takiej umowy a tym samym zgłoszenie do ubezpieczeń było zgodne z rzeczywistym stanem, czy też fikcyjne, pozorne, analizowania tego, jaki był cel stworzenia tytułu podlegania ubezpieczeniom społecznym (art. 58 kc).

Przede wszystkim należy wskazać na brak dowodów na wykonywanie pracy przez odwołującą, w zakresie wynikającym z umowy o pracę. Okoliczności sprawy wskazują także na to, iż zawarcie umowy nie miało na celu realizacji jej zobowiązań, ale wyłącznie uzyskanie świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Wykonując przez niecały dzień pracę strony chciały stworzyć wrażenie, iż jest ona realizowana, a zatem nie jest umową pozorną. Zgodnie z treścią art. 83 § 1 kc nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Pozorność wyraża się w braku zamiaru wywołania skutków prawnych i jednoczesnym zamiarze stworzenia okoliczności mających na celu zmylenie osób trzecich. Istotne znaczenie ma niezgodność między aktem woli a jego uzewnętrznieniem.

Jeszcze raz należy podkreślić, iż nie podlega pracowniczemu ubezpieczeniu społecznemu osoba, która zawarła umowę o pracę dla pozoru, a więc w sytuacji, gdy przy składaniu oświadczeń woli obie strony miały świadomość, że osoba ta, określona w umowie jako pracownik, nie będzie świadczyć pracy, a druga strona, określona w umowie jako pracodawca, nie będzie z tej pracy korzystać. Pozorność umowy wzajemnej w rozumieniu art. 83 § 1 kc występuje wówczas, gdy strony umowy składając oświadczenia woli nie zamierzają osiągnąć skutków, jakie prawo wiąże z wykonywaniem tej umowy. Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem (art. 22 § 1 kp). O tym, czy strony istotnie nawiązały umowę o pracę nie decyduje zatem formalne zawarcie (podpisanie) umowy nazwanej umową o pracę, lecz faktyczne i rzeczywiste realizowanie na jej podstawie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy - przede wszystkim świadczenie pracy przez pracownika z zamiarem wykonywania obowiązków pracowniczych, czyli świadczenie pracy podporządkowanej, w charakterze pracownika, w czasie i miejscu oznaczonym przez pracodawcę. Tym samym w odniesieniu do umowy o pracę pozorność polega na tym, że strony nie zamierzają osiągnąć skutków wynikających z tej umowy, a określonych w art. 22 kp (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 stycznia 2008 r., I UK 223/07, wyrok z dnia 5 października 2006 r., I UK 120/06, M. Raczkowski "Pozorność w umownych stosunkach pracy" Lexis-Nexis, W-wa 2010, s.200-202).

„Dla stwierdzenia, że podporządkowanie pracownika pracodawcy występuje w treści stosunku prawnego z reguły wskazuje się na takie elementy jak: określony czas pracy i miejsce wykonywania czynności, podpisywanie listy obecności, podporządkowanie pracownika regulaminowi pracy oraz poleceniom kierownictwa co do miejsca, czasu i sposobu wykonywania pracy oraz obowiązek przestrzegania norm pracy, obowiązek wykonywania poleceń przełożonych, wykonywanie pracy zmianowej i stała dyspozycyjność, dokładne określenie miejsca i czasu realizacji powierzonego zadania oraz ich wykonywanie pod nadzorem kierownika”. (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 23 października 2013 r., III AUa 226/13)

W związku z powyższym, na podstawie w/w przepisów oraz art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Sąd oddalił odwołanie J. H. od decyzji organu rentowego z dnia 3 czerwca 2014 r.

/-/ M. N.

/-/ Maciej Nawrocki