Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 września 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Jolanta Cierpiał

Sędziowie: SSA Dorota Goss-Kokot

SSA Wiesława Stachowiak /spr./

Protokolant: insp.ds.biurowości Agnieszka Perkowicz

po rozpoznaniu w dniu 3 września 2015 r. w Poznaniu

sprawy (...) Sp. z o.o. w C., A. B., W. B., M. B., A. F., T. F., S. F., I. G., M. G., W. G., C. K., M. K. (1), M. K. (2), T. K., P. K., A. M. (1), A. M. (2), L. N., M. N., S. O., T. P., G. P., A. P., J. P., J. R., S. R., A. S. (1), T. S., E. S., K. W. (1), K. W. (2), R. W., J. Z.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

przy udziale zainteresowanych : J. Ś., R. K., J. K., A. K., H. M., K. B., D. C., P. D.

o podstawę wymiaru składek

na skutek apelacji (...) Sp. z o.o. w C., A. B., W. B., M. B., A. F., T. F., S. F., I. G., M. G., W. G., C. K., M. K. (1), M. K. (2), T. K., P. K., A. M. (1), A. M. (2), L. N., M. N., S. O., T. P., G. P., A. P., J. P., J. R., S. R., A. S. (1), T. S., E. S., K. W. (1), K. W. (2), R. W., J. Z.

od wyroku Sądu Okręgowego w Zielonej Górze

z dnia 15 lipca 2014 r. sygn. akt IV U 3299/11

1.  oddala apelację w zakresie punktów X, XVIII, XXIII, XXIV, XXIX, XXXI, XXXIII i XXXV co do kwot wypłaconych jako wczasy pod gruszą w roku 2009 ;

2.  w pozostałej części apelację odrzuca.

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. na mocy decyzji z 5 lipca 2011 roku i 10 lutego 2014 roku stwierdził, że płatnik składek (...) sp. z o.o. z siedzibą w C. w przychodach A. B. (dec. nr (...)), W. B. (dec. nr (...)), M. B. (dec. nr (...)), A. F. (dec. nr (...)), T. F. (dec. nr (...)), S. F. (dec. nr (...)), I. G. (dec. nr (...)), M. G. (dec. nr (...)), W. G. (dec. nr (...)), C. K. (dec. nr (...)), M. K. (1) (dec. nr (...)), M. K. (2) (dec. nr (...)), T. K. (dec. nr (...)), P. K. (dec. nr (...)), A. M. (1) (dec. nr (...)), A. M. (2) (dec. nr (...)), L. N. (dec. nr (...)), M. N. (dec. nr (...)), S. O. (dec. nr (...)), T. P. (dec. nr (...)), G. P. (dec. nr (...)), A. P. (dec. nr (...)), J. P. (dec. nr (...)), J. R. (dec. nr (...)), S. R. (dec. nr (...)), A. S. (1) (dec. nr (...)), T. S. (dec. nr (...)), E. S. (dec. nr (...)), K. W. (1) (dec. nr (...)), K. W. (2) (dec. nr (...)), R. W. (dec. nr (...)) i J. Z. (dec. nr (...)), stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, nie ujął świadczeń pieniężnych - na zakup odzieży w związku ze świętem Dnia Kobiet w latach 2009 i 2010, dopłaty do „wczasów pod gruszą” w latach 2009 i 2010 oraz pomocy świątecznej w latach 2009 i 2010, w kwotach wymienionych w tych decyzjach.

Płatnik składek (...) sp. z o.o. z siedzibą w C. złożył odwołania od wszystkich w/w decyzji, wnosząc o ich zmianę oraz podnosząc, że przepisy nie zawierają wskazówek dla pracodawców w jaki sposób gromadzić mają informacje o sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej pracowników w celu ubiegania się o pomoc socjalną oraz jak szczegółowe musza być oświadczenia pracowników.

Regulamin obowiązujący u płatnika nie zastrzega jakiejkolwiek formy dla oświadczenia składanego w celu uzyskania pomocy socjalnej. Brak zachowania formy pisemnej nie oznacza, że pracownicy nie byli uprawnieni do świadczeń socjalnych, bowiem pracodawca, jako mały zakład pracy ma nierzadko doskonałe rozeznanie w problemach swoich pracowników. Złożonym dla potrzeb postępowania kontrolnego, oświadczeniom na okoliczność sytuacji życiowej, rodzinnej i majątkowej pracowników organ rentowy nie może odmówić wiarygodności i mocy dowodowej.

Organ rentowy na mocy decyzji z 20 lutego 2014 roku podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie z wyłączeniem świadczeń na zakup odzieży z okazji Dnia Kobiet za marzec 2009 roku, kwiecień 2010 roku, w zakresie których uznano roszczenia płatnika. W związku z tym, w odniesieniu do zainteresowanych A. F., I. G., C. K., M. K. (2), A. M. (1), A. P., A. S. (1), T. S., K. B., E. S., K. W. (1), którym wypłacono wskazane świadczenia, uchylono zaskarżone decyzje z 5 lipca 2011 roku w części. W odniesieniu do J. Ś. uchylono w całości decyzję z 5 lipca 2011 roku.

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu wyrokiem z 15 lipca 2014 roku w sprawie IV U. 3299/11:

- zmienił zaskarżoną decyzję z 5 lipca 2011 roku nr (...) i z 10 lutego 2014 roku nr (...) ustalając, że kwoty wypłacone A. B. z Zakładowego Funduszu Socjalnego (...) Sp. z o.o.: 254 zł. w grudniu 2009 roku jako pomoc świąteczna oraz 583 zł. w lipcu 2010 roku jako wczasy pod gruszą, nie stanowią podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (pkt I);

- zmienił zaskarżoną decyzję z 5 lipca 2011 roku nr (...) i z 10 lutego 2014 roku nr (...) ustalając, że kwoty wypłacone W. B. z Zakładowego Funduszu Socjalnego (...) Sp. z o.o.: 234 zł. w grudniu 2009 roku jako pomoc świąteczna oraz 537 zł. w lipcu 2010 roku jako wczasy pod gruszą, nie stanowią podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (pkt II);

- zmienił zaskarżoną decyzję z 5 lipca 2011 roku nr (...) i z 10 lutego 2014 roku nr (...) ustalając, że kwota wypłacona M. B. z Zakładowego Funduszu Socjalnego (...) Sp. z o.o. 122 zł. w grudniu 2009 roku jako pomoc świąteczna nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (pkt III);

- zmienił zaskarżoną decyzję z 5 lipca 2011 roku nr (...) i 1 lutego 2014 roku nr (...) ustalając, że kwota wypłacona D. C. z Zakładowego Funduszu Socjalnego (...) Sp. z o.o. 254 zł. w grudniu 2009 roku jako pomoc świąteczna nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne a w zakresie 583 zł. wypłaconych w lipcu 2009 roku jako wczasy pod gruszą odwołanie oddalił (pkt IV);

- zmienił zaskarżoną decyzję z 5 lipca 2011 roku nr (...) i 10 lutego 2014 roku nr (...) ustalając, że kwoty wypłacone P. D. z Zakładowego Funduszu Socjalnego (...) Sp. z o.o.: 254 zł. w grudniu 2009 roku i 560 zł. w grudniu 2010 roku jako pomoc świąteczna, nie stanowią podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (pkt V);

- zmienił zaskarżoną decyzję z 5 lipca 2011 roku nr (...) i 10 lutego 2014 roku nr (...) ustalając, że kwoty wypłacone A. F. z Zakładowego Funduszu Socjalnego (...) Sp. z o.o.: 234 zł. w grudniu 2009 roku jako pomoc świąteczna oraz 583 zł. w sierpniu 2010 roku jako wczasy pod gruszą, nie stanowią podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, w pozostałej części w sprawie odwołania od decyzji z 5 lipca 2011 roku postępowanie umorzył (pkt VI);

- zmienił zaskarżoną decyzję z 5 lipca 2011 roku nr (...) i 10 lutego 2014 roku nr (...) ustalając, że kwoty wypłacone T. F. z Zakładowego Funduszu Socjalnego (...) Sp. z o.o.: 204 zł. w grudniu 2009 roku jako pomoc świąteczna oraz 445 zł. we wrześniu 2010 roku jako wczasy pod gruszą nie stanowią podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (pkt VII);

- zmienił zaskarżoną decyzję z 5 lipca 2011 roku nr (...) i 10 lutego 2014 roku nr (...) ustalając, że kwoty wypłacone S. F. z Zakładowego Funduszu Socjalnego (...) Sp. z o.o.: w 254 zł. w grudniu 2009 roku jako pomoc świąteczna oraz 583 zł. w sierpniu 2010 roku jako wczasy pod gruszą nie stanowią podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (pkt VIII);

- zmienił zaskarżoną decyzję z 5 lipca 2011 roku nr (...) i 10 lutego 2014 roku nr (...) ustalając, że kwoty wypłacone I. G. z Zakładowego Funduszu Socjalnego (...) Sp. z o.o.: 264 zł. w grudniu 2009 roku jako pomoc świąteczna oraz 583 zł. w lipcu 2010 roku jako wczasy pod gruszą nie stanowią podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, w pozostałej części w sprawie odwołania od decyzji z 5 lipca 2011 roku postępowanie umorzył (pkt IX);

- zmienił zaskarżoną decyzję z 5 lipca 2011 roku nr (...) i 10 lutego 2014 roku nr (...) ustalając, że kwota wypłacona M. G. z Zakładowego Funduszu Socjalnego (...) Sp. z o.o. 234 zł. w grudniu 2009 roku jako pomoc świąteczna nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne a w zakresie kwoty 583 zł. wypłaconej w kwietniu 2009 roku jako wczasy pod gruszą odwołanie oddalił (pkt X);

- zmienił zaskarżoną decyzję z 5 lipca 2011 roku nr (...) i 10 lutego 2014 roku nr (...) ustalając, że kwoty wypłacone W. G. z Zakładowego Funduszu Socjalnego (...) Sp. z o.o.: 244 zł. w grudniu 2009 roku jako pomoc świąteczna oraz 583 zł. w lipcu 2010 roku jako wczasy pod gruszą nie stanowią podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (pkt XI);

- zmienił zaskarżoną decyzję z 5 lipca 2011 roku nr (...) i 10 lutego 2014 roku nr (...) ustalając, że kwoty wypłacone C. K. z Zakładowego Funduszu Socjalnego (...) Sp. z o.o.: 254 zł. w grudniu 2009 roku jako pomoc świąteczna oraz 583 zł. w lipcu 2010 roku jako wczasy pod gruszą, nie stanowią podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, w pozostałej części w sprawie odwołania od decyzji z 5 lipca 2011 roku postępowanie umorzył (pkt XII);

- zmienił zaskarżoną decyzję z 5 lipca 2011 roku nr (...) i 10 lutego 2014 roku nr (...) ustalają, że kwoty wypłacone M. K. (1) z Zakładowego Funduszu Socjalnego (...) Sp. z o.o.: 244 zł. w grudniu 2009 roku jako pomoc świąteczna oraz 583 zł. w kwietniu 2010 roku jako wczasy pod gruszą, nie stanowią podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (pkt XIII);

- zmienił zaskarżoną decyzję z 5 lipca 2011 roku. nr (...) i 10 lutego 2014 roku nr (...) ustalając, że kwoty wypłacone A. K. z Zakładowego Funduszu Socjalnego (...) Sp. z o.o.: 254 zł. w grudniu 2009 roku jako pomoc świąteczna oraz 583 zł. w sierpniu 2010 roku jako wczasy pod gruszą, nie stanowią podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (pkt XIV);

- zmienił zaskarżoną decyzję z 5 lipca 2011 roku. nr (...) i 10 lutego 2014 roku nr (...) ustalając, że kwoty wypłacone J. K. z Zakładowego Funduszu Socjalnego (...) Sp. z o.o.: 234 zł. w grudniu 2009 roku jako pomoc świąteczna oraz 583 zł. w lipcu 2010 roku jako wczasy pod gruszą, nie stanowią podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (pkt XV);

- zmienił zaskarżoną decyzję z 5 lipca 2011 roku nr (...) i 10 lutego 2014 roku nr (...) ustalając, że kwota wypłacona R. K. z Zakładowego Funduszu Socjalnego (...) Sp. z o.o. 285 zł. w grudniu 2009 roku jako pomoc świąteczna nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (pkt XVI);

- zmienił zaskarżoną decyzję z 5 lipca 2011 roku nr (...) i 10 lutego 2014 roku nr (...) ustalając, że kwoty wypłacone M. K. (2) z Zakładowego Funduszu Socjalnego (...) Sp. z o.o.: 1839,82 zł. w marcu 2009 roku i 264 zł. w grudniu 2009 roku jako pomoc świąteczna oraz 583 zł. w lipcu 2010 roku jako wczasy pod gruszą, nie stanowią podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, w pozostałej części w sprawie odwołania od decyzji z 5 lipca 2011 roku postępowanie umorzył (pkt XVII);

- zmienił zaskarżoną decyzję z 5 lipca 2011 roku nr (...) i 10 lutego 2014 roku nr (...) ustalając, że kwota wypłacona T. K. z Zakładowego Funduszu Socjalnego (...) Sp. z o.o. 254 zł. w grudniu 2009 roku jako pomoc świąteczna nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne a w zakresie kwoty 583 zł. wypłaconej w lipcu 2009 roku jako wczasy pod gruszą odwołanie oddalił (pkt XVIII);

- zmienił zaskarżoną decyzję z 5 lipca 2011 roku nr (...) i 10 lutego 2014 roku nr (...) ustalając, że kwoty wypłacone P. K. z Zakładowego Funduszu Socjalnego (...) Sp. z o.o.: 254 zł. w grudniu 2009 roku jako pomoc świąteczna oraz 583 zł. w lipcu 2010 zł. jako wczasy pod gruszą, nie stanowią podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (pkt XIX);

- zmienił zaskarżoną decyzję z 5 lipca 2011 roku nr (...) i 10 lutego 2014 roku nr (...) ustalając, że kwoty wypłacone A. M. (1) z Zakładowego Funduszu Socjalnego (...) Sp. z o.o.: 254 zł. w grudniu 2009 roku jako pomoc świąteczna oraz 583 zł. we wrześniu 2010 roku jako wczasy pod gruszą, nie stanowią podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, w pozostałej części w sprawie odwołania od decyzji z 5 lipca 2011 roku postępowanie umorzył (pkt XX);

- zmienił zaskarżoną decyzję z 5 lipca 2011 roku nr (...) i 10 lutego 2014 roku nr (...) ustalając, że kwota wypłacona H. M. z Zakładowego Funduszu Socjalnego (...) Sp. z o.o. 183 zł. w grudniu 2009 roku jako pomoc świąteczna nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (pkt XXI);

- zmienił zaskarżoną decyzję z 5 lipca 2011 roku nr (...) i 10 lutego 2014 roku nr (...) ustalając, że kwota wypłacona A. M. (2) z Zakładowego Funduszu Socjalnego (...) Sp. z o.o. 213,50 zł. w grudniu 2009 roku jako pomoc świąteczna nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, a w zakresie kwoty 583 zł. wypłaconej w sierpniu 2009 roku jako wczasy pod gruszą odwołanie oddalił, w pozostałej części w sprawie odwołania od decyzji z 5 lipca 2011 roku postępowanie umorzył (pkt XXII);

- zmienił zaskarżoną decyzję z 5 lipca 2011 roku nr (...) i 10 lutego 2014 roku nr (...) ustalając, że kwoty wypłacone L. N. z Zakładowego Funduszu Socjalnego (...) Sp. z o.o.: 224 zł. w grudniu 2009 roku jako pomoc świąteczna oraz 491 zł. w sierpniu 2010 roku jako wczasy pod gruszą nie stanowią podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne a w zakresie kwoty 403,20 zł. wypłaconej w czerwcu 2009 roku, 667,70 zł. wypłaconej w lipcu 2009 roku, 339,07 zł. wypłaconej w październiku 2009 roku jako wczasy pod gruszą odwołanie oddalił (pkt XXIII);

- zmienił zaskarżoną decyzję z 5 lipca 2011 roku nr (...) i 10 lutego 2014 roku nr (...) ustalając, że kwoty wypłacone M. N. z Zakładowego Funduszu Socjalnego (...) Sp. z o.o.: 254 zł. w grudniu 2009 roku jako pomoc świąteczna oraz 583 zł. w lipcu 2010 roku jako wczasy pod gruszą nie stanowią podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, a w zakresie kwoty 405,06 zł. wypłaconej we wrześniu 2009 roku jako wczasy pod gruszą, odwołanie oddalił (pkt XXIV);

- zmienił zaskarżoną decyzję z 5 lipca 2011 roku nr (...) i 10 lutego 2014 roku nr (...) ustalając, że kwoty wypłacone S. O. z Zakładowego Funduszu Socjalnego (...) Sp. z o.o.: 274 zł . w grudniu 2009 roku jako pomoc świąteczna oraz 583 zł. w lipcu 2010 roku jako wczasy pod gruszą nie stanowią podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (pkt XXV);

- zmienił zaskarżoną decyzję z 5 lipca 2011 roku nr (...) i 10 lutego 2014 roku nr (...) ustalając, że kwoty wypłacone G. P. z Zakładowego Funduszu Socjalnego (...) Sp. z o.o.: 244 zł. w grudniu 2009 roku jako pomoc świąteczna oraz 583 zł. w lipcu 2010 roku jako wczasy pod gruszą, nie stanowią podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (pkt XXVI);

- zmienił zaskarżoną decyzję z 5 lipca 2011 roku nr (...) i 10 lutego 2014 roku nr (...) ustalając, że kwoty wypłacone T. P. z Zakładowego Funduszu Socjalnego (...) Sp. z o.o.: 264 zł. w grudniu 2009 roku jako pomoc świąteczna oraz 538 zł. w kwietniu 2010 roku jako wczasy pod gruszą nie stanowią podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (pkt XXVII);

- zmienił zaskarżoną decyzję z 5 lipca 2011 roku nr (...) i 10 lutego 2014 roku nr (...) ustalając, że kwoty wypłacone A. P. z Zakładowego Funduszu Socjalnego (...) Sp. z o.o.: 264 zł. w grudniu 2009 roku jako pomoc świąteczna oraz 583 zł. w lipcu 2010 roku jako wczasy pod gruszą, nie stanowią podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, w pozostałej części w sprawie odwołania od decyzji z 5 lipca 2011 roku postępowanie umorzył (pkt XXVIII);

- zmienił zaskarżoną decyzję z 5 lipca 2011 roku nr (...) i 10 lutego 2014 roku nr (...) ustalając, że kwota wypłacona J. P. z Zakładowego Funduszu Socjalnego (...) Sp. z o.o. 224 zł. w grudniu 2009 roku jako pomoc świąteczna nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne a w zakresie kwoty 538 zł. wypłaconej w lipcu 2009 roku jako wczasy pod gruszą odwołanie oddalił (pkt XXIX);

- zmienił zaskarżoną decyzję z 5 lipca 2011 roku nr (...) i 10 lutego 2014 roku nr (...) ustalając, że kwota wypłacona J. R. z Zakładowego Funduszu Socjalnego (...) Sp. z o.o. 122 zł. w grudniu 2009 roku jako pomoc świąteczna nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (pkt XXX);

- zmienił zaskarżoną decyzję z 5 lipca 2011 roku nr (...) i 10 lutego 2014 roku nr (...) ustalając, że kwota wypłacona S. R. z Zakładowego Funduszu Socjalnego (...) Sp. z o.o. 1347,40 zł. w grudniu 2009 roku jako pomoc świąteczna nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne a w zakresie kwoty 538 zł. wypłaconej w lipcu 2009 roku jako wczasy pod gruszą odwołanie oddalił (pkt XXXI);

- zmienił zaskarżoną decyzję z 5 lipca 2011 roku nr (...) i 10 lutego 2014 roku nr (...) ustalając, że kwoty wypłacone A. S. (1) z Zakładowego Funduszu Socjalnego (...) Sp. z o.o.: 204 zł. w grudniu 2009 roku i 445 zł. w grudniu 2010 roku jako pomoc świąteczna nie stanowią podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, w pozostałej części w sprawie odwołania od decyzji z 5 lipca 2011 roku postępowanie umorzył (pkt XXXII);

- zmienił zaskarżoną decyzję z 5 lipca 2011 roku nr (...) i 10 lutego 2014 roku nr (...) ustalając, że kwota wypłacone T. S. z Zakładowego Funduszu Socjalnego (...) Sp. z o.o. 3818,00 zł. w maju 2009 roku jako pomoc świąteczna nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, a w zakresie kwoty 538 zł. wypłaconej w lipcu 2009 roku jako wczasy pod gruszą odwołanie oddalił, w pozostałej części w sprawie odwołania od decyzji z 5 lipca 2011 roku postępowanie umorzył (pkt XXXIII):

- zmienił zaskarżoną decyzję z 5 lipca 2011 roku nr (...) i 10 lutego 2014 roku nr (...) ustalając, że kwoty wypłacone K. B. (poprzednio (...)) z Zakładowego Funduszu Socjalnego (...) Sp. z o.o.: 254 zł. w grudniu 2009 roku jako pomoc świąteczna oraz 583 zł. w sierpniu 2010 roku jako wczasy pod gruszą, nie stanowią podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, w pozostałej części w sprawie odwołania od decyzji z 5 lipca 2011 roku postępowanie umorzył (pkt XXXIV);

- zmienił zaskarżoną decyzję z 5 lipca 2011 roku nr (...) i 10 lutego 2014 roku nr (...) ustalając, że kwota wypłacona E. S. z Zakładowego Funduszu Socjalnego (...) Sp. z o.o. 254 zł. w grudniu 2009 roku jako pomoc świąteczna nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, a w zakresie kwoty 538 zł. wypłaconej w lipcu 2009 roku jako wczasy pod gruszą, odwołanie oddalił, w pozostałej części w sprawie odwołania od decyzji z 5 lipca 2011 roku postępowanie umorzył (pkt XXXV);

- umorzył postępowanie od decyzji z 5 lipca 2011 roku nr (...) i 10 lutego 2014 roku nr (...) dot. J. Ś. (pkt XXXVI);

- zmienił zaskarżoną decyzję z 5 lipca 2011 roku nr (...) i 10 lutego 2014 roku nr (...) ustalając, że kwoty wypłacone K. W. (1) z Zakładowego Funduszu Socjalnego (...) Sp. z o.o.: 234 zł. w grudniu 2009 roku jako pomoc świąteczna oraz 583 zł. w październiku 2010 roku jako wczasy pod gruszą nie stanowią podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, w pozostałej części w sprawie odwołania od decyzji z 5 lipca 2011 roku postępowanie umorzył (pkt XXXVII);

- zmienił zaskarżoną decyzję z 5 lipca 2011 roku nr (...) i 10 lutego 2014 roku nr (...) ustalając, że kwoty wypłacone K. W. (2) z Zakładowego Funduszu Socjalnego (...) Sp. z o.o.: 254 zł. w grudniu 2009 roku jako pomoc świąteczna oraz 560 zł. w październiku 2010 roku jako wczasy pod gruszą, nie stanowią podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (pkt XXXVIII);

- zmienił zaskarżoną decyzję z 5 lipca 2011 roku nr (...) i 10 lutego 2014 roku nr (...) ustalając, że kwoty wypłacone R. W. z Zakładowego Funduszu Socjalnego (...) Sp. z o.o.: 224 zł. w grudniu 2009 roku jako pomoc świąteczna oraz 537 zł. w październiku 2010 roku jako wczasy pod gruszą, nie stanowią podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (pkt XXXIX);

- zmienił zaskarżoną decyzję z 5 lipca 2011 roku nr (...) i 10 lutego 2014 roku nr (...) ustalając, że kwota wypłacona J. Z. z Zakładowego Funduszu Socjalnego (...) Sp. z o.o. 224 zł. w grudniu 2009 roku jako pomoc świąteczna nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (pkt XL);

W punkcie XLI Sąd orzekł o kosztach procesu.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Płatnik składek (...) Sp. z o.o. z siedzibą w C. w 2009 roku zatrudniał średniorocznie 43 pracowników w przeliczeniu na pełen etat.

Do 31 grudnia 2009 roku u płatnika składek obowiązywał Regulamin Funduszu Świadczeń Socjalnych dla Zakładu (...) w C., który w pkt 3 określał przeznaczenie funduszu m.in. na dofinansowanie różnych firm wypoczynku urlopowego i wakacyjnego osób uprawnionych, udziału w imprezach kulturalno-oświatowych i sportowych, paczek noworocznych dla dzieci i młodzieży od lat 1 do 15, pomoc rzeczową lub finansową, zwłaszcza zapomóg losowych.

Zgodnie z pkt 4 § 6.2 regulaminu, podstawę do przyznania dopłaty z funduszu stanowił wniosek osoby uprawnionej uzupełniony jego oświadczeniem o sytuacji życiowej i rodzinnej oraz o wysokości dochodu na osobę w rodzinie uzyskanego w kwartale poprzedzającym złożenie wniosku o dopłatę. Zgodnie z pkt 4 § 6.4 wysokość pomocy przyznawanej z funduszu na poszczególne cele i rodzaje działalności organizowanej w zakładzie pracy w danym roku kalendarzowym określa tabela stanowiąca załącznik do regulaminu zgodnie z którą, dofinansowanie wypoczynku urlopowego organizowanego we własnym zakresie przysługiwało pracownikom zatrudnionym w pełnym i niepełnym wymiarze czasu pracy na podstawie umowy o pracę - dopłata stała dla każdego pracownika w wysokości 100 zł. oraz 150 % 14 dniowej diety pracowniczej aktualnej w danym roku. Każdemu pracownikowi przysługiwało dofinansowanie raz na dwa lata.

Od 1 stycznia 2010 roku obowiązuje u płatnika składek Regulamin Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych w (...) Sp. z o.o. w C., który w § 7 przewiduje, że świadczenia z Funduszu przyznaje zakładowa komisja socjalna, w skład której wchodzą przedstawiciele pracodawcy i zakładowej organizacji związkowej. W myśl § 8 przyznanie wnioskodawcom świadczeń i dopłat z funduszu zależy od ich sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej. Zgodnie z § 9, podstawą do przyznania ulgowych usług i świadczeń z funduszu jest oświadczenie wnioskodawcy o dochodach przypadających na osobę w rodzinie z 12 ostatnich miesięcy, a w przypadku istotnej zmiany, po zmianie. Przez dochód dla celów świadczeń Funduszu należy rozumieć przychód pomniejszony o koszty uzyskania przychodów i składki na ubezpieczenie społeczne. W oświadczeniu należy ująć dochody uzyskiwane przez wszystkie osoby wspólnie zamieszkujące i prowadzące wspólne gospodarstwo domowe. W § 10 przewidziano, że pomoc finansowa z funduszu jest przyznawana na wniosek osoby uprawnionej. Podstawę do zróżnicowania wysokości dopłat do różnych form wypoczynku stanowią kryteria socjalne. Podstawą dla przyznania dopłaty na wypoczynek organizowany we własnym zakresie przez pracownika, tzw. „wczasy pod gruszą”, jest karta urlopowa na co najmniej 2-tygodniowy urlop wypoczynkowy.

Zgodnie § 12 regulaminu, dopłata do wypoczynku zorganizowanego we własnym zakresie „wczasy pod gruszą” dla pracownika przysługuje w wysokości dopłaty stałej 353 zł. oraz dopłaty ruchomej w zależności od wysokości zarobków. 100% dopłaty ruchomej wynosi równowartość 10-dniowej diety pracowniczej, która wynosi 23 zł. za dobę.

Aneksem do regulaminu ZFŚS z 1 stycznia 2010 roku zmieniono zapis w § 12 regulaminu i ustalono, że dopłata do wypoczynku organizowanego we własnym zakresie - „wczasy pod gruszą” - na uprawnionego przysługuje w wysokości:

- dopłaty stałej 353 zł.,

- dopłaty ruchomej w zależności od dochodów na 1 członka rodziny netto: do 1000 zł. dopłata 230 zł, od 1001 zł. do 1500 zł. dopłata 200 zł, od 1501 zł. do 1800 zł. dopłata 180 zł, powyżej 1800 zł. dopłata 160 zł.

W ramach zakładowego funduszu świadczeń socjalnych pracownicy otrzymali: pomoc finansową przeznaczoną na zakup odzieży z okazji Dnia Kobiet w marcu 2009 roku i 2010 roku, dopłatę do „wczasów pod gruszą” w 2009 roku, pomoc świąteczną w 2009 roku i dopłatę do „wczasów pod gruszą” w 2010 roku.

Komisja socjalna w 2009 roku i 2010 roku postanowiła przyznać pomoc finansową na zakup odzieży z okazji Dnia Kobiet o łącznej wartości 1100 zł. na rzecz zainteresowanych A. F., I. G., C. K., M. K. (2), A. M. (1), A. P., A. S. (1), T. S., K. B., E. S., K. W. (1) oraz J. Ś.. Pomoc finansową przyznano na rzecz każdej z w/w osób w różnej wysokości.

Komisja socjalna w 2009 roku ustaliła i postanowiła przyznać „wczasy pod gruszą” wg. Regulaminu FŚS w kwocie: dopłata stała: raz na dwa lata w kwocie 100 zł., dopłata ruchoma 150% 14-dniowej diety pracowniczej 23 zł. x 14 x 150% = 483 + 100 = 583 zł.

Komisja funduszu socjalnego, po przeanalizowaniu sytuacji rodzinnej pracowników Spółki (...) w C. postanowiła przyznać pomoc świąteczną w 2009 roku w kwocie od 284 zł. brutto do 122 zł.

Regulamin ZFŚS stworzony był tak, że przewidywał wypłatę świadczeń w równej wysokości z tytułu „wczasów pod gruszą”. Przedziały dochodowe określone zostały w taki sposób aby wszyscy pracownicy mieścili się w tym samym przedziale. Kryterium stanowiły zarobki pracownika w firmie.

Świadczenia wypłacane w 2009 roku tj. „wczasy pod gruszą” zostały przyznane wszystkim pracownikom w jednakowej wysokości. Wypłaty jako pomoc świąteczna i pomoc finansowa przeznaczona na zakup odzieży z okazji Dnia Kobiet były zróżnicowane.

W 2010 roku nastąpiło zróżnicowanie tych świadczeń. Pracownicy składali ustne oświadczenia o swojej sytuacji rodzinnej, materialnej i życiowej. W przypadkach, kiedy komisja nie miała pewności, co do sytuacji pracownika przeprowadzano z nim rozmowę podczas posiedzenia komisji.

Oświadczenia pracowników zostały wprowadzone po kontroli ZUS. Pracownicy złożyli oświadczenia za lata 2008, 2009 i 2010. W kilku wypadkach okazało się, że pracownicy otrzymaliby świadczenia socjalnej w innej wysokości niż faktycznie dostali, dotyczyło to 2 lub 3 osób.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd I instancji uznał, że odwołania okazały się częściowo zasadne.

Sąd zaznaczył, że spór dotyczył jedynie charakteru prawnego wypłat dokonanych przez płatnika składek na rzecz zainteresowanych. Organ rentowy zarzucił, że podział środków z funduszu w zakresie objętym przedmiotem decyzji nastąpił niezgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami prawa oraz obowiązującym u płatnika składek regulaminie funduszu.

W toku procesu organ rentowy uznał roszczenia płatnika, co do wypłaty świadczeń na zakup odzieży z okazji Dnia Kobiet za marzec 2009 roku i kwiecień 2010 roku. i w tym zakresie, na podstawie art. 477 ^L’ k.p.c., wniósł o umorzenie postępowania w całości w zakresie zaspokojonych roszczeń w odniesieniu do zainteresowanej J. S. (1) oraz umorzenie postępowania w części w zakresie zaspokojonych roszczeń w odniesieniu do A. F., I. G., C. K., M. K. (2), A. M. (1), A. P., A. S. (1), T. S., K. B., E. S., K. W. (1).

Sąd Okręgowy powołał treść art. 8 ust. 1 ustawy z 4 marca 1994 roku o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych i wskazał, że przepis ten nakazuje uwzględnić w zakładowych regulaminach świadczeń socjalnych, że przyznawanie ulgowych świadczeń i wysokość dopłat z funduszu powinno być uzależnione od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby korzystającej z funduszu. Przy ocenie sytuacji materialnej pracownika należy brać pod uwagę dochody pracownika osiągane poza zakładem pracy, a także dochody członków rodziny, pozostających we wspólnym gospodarstwie z pracownikiem.

Stanowisko takie znajduje potwierdzenie w orzecznictwie Sądu Najwyższego (wyroki z 16 września 2009 roku w sprawie I UK 121/09, z 20 sierpnia 2001 roku w sprawie I PKN. 579/00).

Sąd I instancji zaznaczył także, że pracodawca, który naruszył art. 8 ust. 1 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych przez wydatkowanie środków z tego funduszu bez zachowania kryterium socjalnego nie może powoływać się na klauzule generalne określone w art. 8 k.p. (wyrok Sądu Najwyższego z 25 sierpnia 2004 roku I PK 22/03).

Z zeznań prezesa w odwołującej spółce (...), zainteresowanej I. G. oraz świadka Ł. B., wynika w sposób jednoznaczny, że w 2009 roku świadczenia „wczasy pod gruszą” zostały przyznane w jednakowej wysokości, natomiast świadczenia w postaci pomocy świątecznej i kwot na zakup odzieży z okazji Dnia Kobiet były zróżnicowane.

Zgodnie z obowiązującym u płatnika składek do 31 grudnia 2009 roku regulaminem Funduszu Świadczeń Socjalnych dla Zakładu (...) w C. podstawę do przyznania dopłaty z funduszu stanowił wniosek osoby uprawnionej uzupełniony jego oświadczeniem o sytuacji rodzinnej i życiowej oraz wysokości dochodu na osobę w rodzinie uzyskanego w kwartale poprzedzającym złożenie wniosku o dopłatę (dział 4 pkt 2). Natomiast z § 8 kolejnego Regulaminu Zakładowego Regulaminu Świadczeń Socjalnych w (...) Sp. z o.o. w C. z 1 stycznia 2010 roku wynika przyznawanie zainteresowanym świadczeń i dopłat w funduszu socjalnego zależności od ich sytuacji rodzinnej, życiowej i materialnej. Jednocześnie zgodnie z § 9 regulaminu, podstawą do przyznania ulgowych usług i świadczeń z funduszu jest oświadczenie wnioskodawcy o dochodach przypadających na osobę w rodzinie z ostatnich 12 miesięcy. W myśl natomiast § 12 dopłata do wypoczynku zorganizowanego we własnym zakresie „wczasy pod gruszą” dla pracownika przysługuje w wysokości dopłaty stałej 353 zł. oraz dopłaty ruchomej w zależności od zarobków, poborów pracowników. Dopiero aneksem do regulaminu ZFŚS w (...) Sp. z o.o. z 1 stycznia 2010 roku zmieniono zapis § 12 regulaminu wskazując, że ulgowe usługi i świadczenia socjalne przyznawane są osobom uprawnionymi według zasad: dopłata do wypoczynku zorganizowanego we własnym zakresie „wczasy pod gruszą” -na uprawnionego przysługuje w wysokości: dopłata stała 353 zł. oraz dopłata ruchoma w zależności od dochodów na członka rodziny netto do 1000 zł. - dopłata 230 zł., od 1000 zł. do 1500 zł. - dopłata 200 zł., od 1501 zł. do 1800 zł. - dopłata 180 zł., powyżej 1800 zł. - dopłata 160 zł.

Z zeznań odwołującego, zainteresowanej oraz świadka Ł. B. wynika Jak ocenił Sąd Okręgowy, że regulamin funduszu był tak stworzony, że przewidywał równe świadczenia z tytułu wczasów pod gruszą. Widełki były stworzone tak, że wszyscy pracownicy mieścili się w jednym przedziale. Prezes odwołującej T. F. zeznał, że świadczenia zostały przyznane najpierw w oparciu tylko o regulamin utworzony przez poprzedniego pracodawcę w 1996 roku tj. Zakład (...), a w styczniu 2010 roku sporządzono aneks do tego regulaminu. Świadczenia były przyznawane w 2009 roku tylko według regulaminu, a w 2010 roku na podstawie aneksu. Aneks wprowadzono, aby uściślić sposób przyznawania świadczeń i wprowadzić kryteria różnicowania ich wysokości i obowiązkowego pisemnego oświadczenia o wysokości dochodu.

Zdaniem Sądu Okręgowego, powyższy sposób przyznawania spornych świadczeń w postaci „wczasów pod gruszą” w 2009 roku jest niezgodny z zasadami przyznawania świadczeń określonych przepisem art. 8 ust. 1 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych i wskazuje w sposób oczywisty, iż wypłacone zainteresowanym świadczenia nie miały charakteru socjalnego. Skoro tak, należało je uznać za przychód w rozumieniu art. 12 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych, który to przychód stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne (art. 18 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych).

Pracodawca z jednej strony jako administrator środków funduszu, z drugiej strony jako płatnik składek, abstrahując od przyjętej przez siebie nazwy poszczególnych świadczeń finansowanych ze środków funduszu, nie może przyjąć innej zasady redystrybuowania tych środków wśród pracowników, aniżeli w oparciu o tzw. kryterium socjalne, tj. z uwzględnieniem całości sytuacji życiowej, rodzinnej czy materialnej uprawnionych pracowników.

Ustawodawca pozostawił jednocześnie pracodawcy, jako administratorowi funduszu socjalnego pełny luz decyzyjny co do sposobu badania sytuacji życiowej, rodzinnej oraz materialnej pracowników. Nie oznacza to jednak na co zwrócił uwagę Sąd Okręgowy, że kryteria jakimi kieruje się pracodawca przy wypłacie środków z funduszu nie podlegają kontroli tak ze strony organu rentowego powołanego z mocy ustawy do nadzoru nad prawidłowością rozliczania przez płatnika składek na ubezpieczenie społeczne, jak i sądu, rozpatrującego odwołania od decyzji organu rentowego, właśnie pod kątem prawidłowości doboru zastosowanego przez płatnika składek kryterium socjalnego, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych.

Przy ocenie sytuacji materialnej pracownika należy więc brać pod uwagę dochody pracownika osiągane poza zakładem pracy, a także dochody członków rodziny, pozostających we wspólnym gospodarstwie z pracownikiem. Fundusz świadczeń socjalnych jest instytucją prawną, która ma łagodzić różnice w poziomie życia pracowników i ich rodzin. Jest on wyrazem funkcji społecznej zakładu pracy, zaś jego adresatami są zwłaszcza rodziny o najniższych dochodach.

W 2009 roku kwoty wypłacone zainteresowanym jako „wczasy pod gruszą” zostały ustalone w jednakowej wysokości. Natomiast w przypadku kwot wypłaconych jako pomoc świąteczna w 2009 roku i 2010 roku oraz jako „wczasy pod gruszą” w 2010 roku były przez płatnika składek różnicowane.

Odwołujący przydzielał sporne świadczenia „wczasy pod gruszą” w 2009 roku wszystkim pracownikom, bez względu na szczególne zdarzenia losowe czy szczególnie trudną sytuację materialną, nie kierując się również sytuacją życiową, rodzinną i materialną pracownika. Odwołujący nie wykazał, aby przyznanie wszystkim pracownikom „wczasów pod gruszą” w 2009 roku w jednakowej wysokości uzależnione było od ich sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej, o czym stanowią zapisy regulaminu ZFŚS płatnika.

Świadczenia w postaci „wczasów pod gruszą” za 2010 rok były zróżnicowane w zależności od sytuacji pracownika.

Sąd I instancji zaznaczył nadto, że w wyniku zwrotu sprawy do organu rentowego, część roszczeń odwołującego została uwzględniona poprzez wydanie decyzji uzupełniających. W tym zakresie postępowanie należało umorzyć w oparciu o art. 477 ³ k.p.c.

Płatnik składek zaskarżył wyrok w całości składając apelację.

Apelujący zarzucił:

1.  nierozpoznanie sprawy w zakresie zarzutów zawartych w odwołaniach, a tym samym całkowite pominięcie istotnych dla sprawy okoliczności faktycznych i prawnych, w tym zarzut nieważności postępowania,

2.  naruszenie przepisów o postępowaniu poprzez orzekanie na podstawie decyzji z 10 lutego 2014 roku, które to decyzje wydane zostały w trybie rzekomego uzupełnienia decyzji z 5 lipca 2011 roku z rażącym pogwałceniem obowiązujących w tym zakresie przepisów prawa, tj. poza trybami regulowanymi przepisami obowiązującego prawa (bez podstawy prawnej),

3.  błędne uznanie, iż wszystkie zaskarżane decyzje są niewadliwe w stopniu umożliwiającym podjęcie merytorycznej ich kontroli,

4.  błędy w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę skarżonego rozstrzygnięcia polegające na przyjęciu, iż świadczenia wypłacane pracownikom z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych z tytułu dopłat socjalnych do "wczasów pod gruszą" w 2009 roku stanowią podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne,

5.  uznanie, iż w zakresie kosztów zastępstwa procesowego nie mają zastosowania zasady ogólne, tj. uzależniające wysokość tych kosztów od wartości przedmiotu sporu.

Skarżący wniósł o uchylenie wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego

rozpatrzenia oraz zasądzenie na jego rzecz i uczestników postępowania kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego w równowartości podwójnej stawki minimalnej.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

W pierwszej kolejności Sąd Apelacyjny wziął pod rozwagę, jako najdalej idący, zarzut nieważności postępowania.

Zdaniem apelującej spółki, wszystkie zaskarżone decyzje z 10 lutego 2014 roku dotknięte są bezwzględną sankcją nieważności, o której stanowią zarówno przepisy kodeksu postępowania administracyjnego jak i kodeksu postępowania cywilnego.

Skarżący powołując art. 379 pkt 3 k.p.c., wskazał, że bezwzględna sankcja nieważności postępowania zachodzi m.in. gdy o to samo roszczenie między tymi samymi stronami toczy się sprawa wcześniej wszczęta, tak jak w niniejszym przypadku. ZUS mocą decyzji z 5 lipca 2011 roku Nr (...) orzekł o tych samych roszczeniach dotyczących tych samych stron, o których orzekł ponownie poszczególnymi decyzjami z 10 lutego 2014 roku. Nieważność postępowania jest przy tym brana pod uwagę na każdym etapie postępowania z urzędu.

Ponadto, odwołująca przedstawiła powody, dla których zaskarżone decyzje z 10 lutego 2014 roku są nieważne w świetle przepisów k.p.a., w pierwszej kolejności zwracając uwagę na nieprawidłowo zastosowany przez organ rentowy tryb uzupełnienia decyzji z 5 lipca 2011 roku poprzez wydanie decyzji z 10 lutego 2014 roku.

Niezależnie od powyższego skarżący podniósł, że decyzje z 10 lutego 2014 roku w ramach przywołanej podstawy prawnej zawierają wskazanie jedynie trybu podjętej decyzji, tj. art. 83 ust. 6 i 7 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, co nie jest równoznaczne ze wskazaniem podstawy prawnej podjętego w tym trybie rozstrzygnięcia. Również w uzasadnieniu decyzji nie powołano przepisów, na których oparto rozstrzygnięcie. Uzasadnienie decyzji nie spełnia zatem wymogów określonych w art. 107 § 1 i 3 k.p.a.

Stanowisko apelującej nie zasługiwało na uwzględnienie.

Niniejszej postępowanie nie jest dotknięte nieważnością, w szczególności przewidzianą w art. 379 pkt 3 k.p.c. Nieważność postępowania zachodzi zgodnie z tym przepisem, jeżeli o to samo roszczenie między tymi samymi stronami toczy się sprawa wcześniej wszczęta albo jeżeli sprawa taka została już prawomocnie osądzona;

W realiach niniejszej sprawy nie było potrzeby przeprowadzania szczegółowej analizy powyższej regulacji. Apelujący pomija całkowicie, że kontrola decyzji organu rentowego z 5 lipca 2011 roku jak i decyzji z 10 lutego 2014 roku dokonywana jest w jednym postępowaniu sądowym. Sprawa nie została już prawomocnie osądzona ani też przedmiot zaskarżonych decyzji nie został poddany kontroli sądu w innym, wcześniej wszczętym postępowaniu.

Sąd II instancji nie znalazł także podstaw aby dokonywać oceny prawidłowości zaskarżonych decyzji w świetle k.p.a., w szczególności stwierdzić ich nieważność.

Właściwy komentarz do zarzutu odwołującej spółki stanowi fragment uzasadnienia wyroku Sądu Najwyższego z 9 września 2010 roku, w sprawie II UK. 98/10. Sąd ten wskazał na ukształtowaną w jego orzecznictwie zasadę uwzględniania przez sądy powszechne skutków prawnych orzeczeń organów administracyjnych, która ma swoje źródło w prawnym rozgraniczeniu drogi sądowej i drogi administracyjnej, czego wyrazem są art. 2 § 3 i art. 177 § 1 pkt 3 k.p.c. oraz art. 16 i 97 § 1 pkt 4 k.p.a., a także w konstytucyjnej zasadzie podziału władz (art. 10) oraz działania organów władzy publicznej na podstawie i w granicach prawa (art. 7). W rezultacie, wady decyzji administracyjnych spowodowane naruszeniem przepisów postępowania administracyjnego, pozostają poza przedmiotem rozpoznania w postępowaniu cywilnym. Opisana zasada doznaje ograniczenia jedynie w myśl koncepcji tzw. bezwzględnej nieważności decyzji administracyjnej, która nie ma normatywnego umocowania, ale znajduje oparcie w orzecznictwie Sądu Najwyższego, wyrażającym od kilkudziesięciu lat niezmienny pogląd, że decyzja administracyjna nie może wywoływać skutków prawnych, pomimo jej formalnego nieuchylenia, jeśli jest dotknięta wadami godzącymi w jej istotę jako aktu administracyjnego. Do takich wad zalicza się zwłaszcza brak organu powołanego do orzekania w określonej materii oraz niezastosowanie jakiejkolwiek procedury lub oczywiste naruszenie zasad postępowania administracyjnego. (…) Koncepcja bezwzględnej nieważności decyzji administracyjnej w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego dotyczy więc wad decyzji, które dyskwalifikują ją jako indywidualny akt administracyjny z punktu widzenia podstawowych cech kreatywnych przesądzających o bycie prawnym aktu administracyjnego w ogóle (uzasadnienie uchwały składu siedmiu sędziów SN z 9 października 2007 roku, w sprawie III CZP 46/07). Uznanie takiej nieważności ze względu na oczywiste naruszenie zasad postępowania administracyjnego musi więc wynikać z przesłanek uzasadniających stwierdzenie oczywistości w stopniu dyskwalifikującym decyzję jako istniejący akt prawny. Sąd ubezpieczeń społecznych - jako sąd powszechny - może więc i powinien uwzględniać jedynie takie wady formalne decyzji administracyjnej, które dyskwalifikują decyzję w stopniu odbierającym jej cechy aktu administracyjnego jako przedmiotu odwołania. Stwierdzenie takiej wady następuje jednak tylko dla celów postępowania cywilnego i ze skutkami dla tego tylko postępowania. W wypadkach innych wad, wymienionych w art. 156 § 1 k.p.a. i w przepisach, do których odsyła art. 156 § 1 pkt 7 k.p.a., konieczne jest wszczęcie odpowiedniego postępowania administracyjnego w celu stwierdzenia nieważności decyzji i wyeliminowania jej z obrotu prawnego. Rozstrzygnięcie kończące to postępowanie następuje w drodze decyzji (art. 158 § 1 k.p.a.) podejmowanej przez organ administracji publicznej (art. 156 § 1 k.p.a.), toteż orzekanie w tej kwestii przez sąd powszechny byłoby naruszeniem kompetencji właściwego organu administracji publicznej.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, w niniejszej sprawie nie zachodziły w odniesieniu do zaskarżonych decyzji z 10 lutego 2014 roku wskazane powyżej przesłanki. Podniesione przez skarżącego zarzuty naruszenia przepisów k.p.a. przez organ rentowy nie mogły stać się przedmiotem oceny Sądu I instancji jak i II instancji. Istotnym jest również, że decyzje te zawierały m.in. rozstrzygnięcia dotyczące świadczeń z okazji Dnia Kobiet za lata 2009 i 2010 korzystne dla płatnika.

Ostatnie stwierdzenie ma również znaczenie dla oceny pozostałych zarzutów sformułowanych w apelacji.

Ostatecznie Sąd Okręgowy uwzględnił odwołania w zakresie świadczeń wypłaconych przez płatnika z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych jako pomoc świąteczna w 2009 roku oraz świadczeń urlopowych w 2010 roku, zmieniając zaskarżone decyzje zgodnie z żądaniem odwołującej spółki. Uwzględnienie roszczeń (...) sp. z o.o. w odniesieniu do świadczeń z okazji Dnia Kobiet za lata 2009 i 2010 skutkowało odpowiednio umorzeniem postępowań.

Pomimo takiego rozstrzygnięcia, odwołująca zaskarżyła wyrok w całości.

Poza zarzutami dotyczącymi nieważności zaskarżonych decyzji i postępowania sądowego oraz wysokością kosztów zastępstwa procesowego zasądzonych na rzecz spółki, skarżąca sformułowała zarzut błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku, polegającego na uznaniu, że świadczenia wypłacane pracownikom z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych z tytułu dopłat socjalnych do "wczasów pod gruszą" w 2009 roku stanowią podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne. Jest to jedyny zarzut odnoszący się do meritum rozstrzygnięcia. Apelująca umotywowała swoje stanowisko. Argumentacja zawarta w uzasadnieniu apelacji dotyczy wyłącznie świadczeń urlopowych wypłaconych pracownikom w 2009 roku. Odnosi się zatem do sprawy w części, w której skarżąca proces przegrała.

Sąd II instancji uznał, że orzeczenie w pozostałym zakresie nie może być przedmiotem kontroli instancyjnej i apelacja odwołującej spółki podlegała odrzuceniu na podstawie art. 370 k.p.c. jako niedopuszczalna, o czym orzeczono w punkcie 2 wyroku.

Sąd Najwyższy w postanowieniu z 5 września 1997 roku w sprawie III CKN 152/97 wskazał, że utrwalony na gruncie tzw. socjalistycznego procesu cywilnego był pogląd, według którego interes prawny we wniesieniu środka zaskarżenia nie jest przesłanką dopuszczalności tego środka, ale jest przesłanką merytoryczną jego skuteczności (np. uchwała Sądu Najwyższego z 16 grudnia 1971 roku w sprawie III CZP 79/71). Zmiana modelu polskiego procesu cywilnego dokonana ustawą z 1 marca 1996 roku o zmianie Kodeksu postępowania cywilnego... (Dz. U. Nr 43, poz. 189) skłania do przyjęcia odmiennego zapatrywania, a mianowicie do uznania, iż warunkiem dopuszczalności zaskarżenia orzeczenia jest interes skarżącego w tym zaskarżeniu, zachodzący w wypadku tzw. gravamen, polegającego - najogólniej mówiąc - na niezgodności orzeczenia z żądaniem zgłoszonym w procesie przez stronę.

Podobnie w postanowieniu z 19 maja 2010 roku w sprawie I CZ 19/10 Sąd Najwyższy stwierdził, że przyczyną niedopuszczalności (w rozumieniu art. 370 k.p.c.) wniesienia środka zaskarżenia jest nieistnienie po stronie apelującego/żalącego interesu w zaskarżeniu (gravamen), przy czym interes ten występuje wtedy, gdy skarżącego można uznać za pokrzywdzonego zaskarżanym przez niego orzeczeniem.

Odwołująca nie ma interesu prawnego w tym, aby podważyć wyrok Sądu Okręgowego w części uwzględniającej jej żądanie.

Merytorycznej ocenie Sąd II instancji poddał argumentację apelującej dotyczącą świadczeń urlopowych wypłaconych przez spółkę z zakładowo funduszu świadczeń socjalnych w 2009 roku. W tym bowiem zakresie spółka (...) kwestionuje wyrok dla niej niekorzystny.

Odwołująca podniosła, że zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 roku w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, podstawy wymiaru składek nie stanowią świadczenia finansowane ze środków przeznaczonych na cele socjalne w ramach zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Przepis ten nie określa żadnych dodatkowych warunków, przesłanek i okoliczności.

Istotnym z punktu widzenia całokształtu okoliczności sprawy jest także treść art. 8 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnym. Przepis ten jednak zdaniem skarżącej sformułowany jest bardzo ogólnikowo, co z jednej strony powoduje znaczne trudności ścisłej interpretacji, z drugiej zaś strony pozwala na dowolną ocenę, a z pewnością na wielość ocen konkretnych sytuacji faktycznych.

W dalszej kolejności odwołująca spółka wskazała, że pozyskiwanie i gromadzenie informacji umożliwiających przyznanie świadczeń co do zasady oparte jest na oświadczeniach woli i wiedzy wyrażanych przez pracownika. Oświadczenia te mogą być wyrażane zarówno ustnie jak i pisemnie, w każdym bądź razie w taki sposób, by dotarły one do jego adresata - pracodawcy. Oświadczenia te mogą być poparte, choć w kontekście regulacji art. 8 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnym wcale nie muszą, dokumentami zarówno o charakterze urzędowym, jak też prywatnym. Oświadczenia pracownika ubiegającego się o pomoc socjalną kierowane pod adresem pracodawcy mogą być uzupełniane danymi (informacjami), w posiadaniu których jest pracodawca, co nierzadko nie będzie wymagać żadnej formy, bowiem są one znane pracodawcy niejako z urzędu i nie dotyczy to wyłącznie kryterium dochodowości, ale także pozostałych przesłanek socjalno-bytowych. Pracodawca nierzadko ma doskonałe rozeznanie w problemach swych pracowników, czego kwestionować nie sposób. Skarżąca jest małym zakładem pracy.

W każdym z tych wypadków oświadczenia, które ukierunkowane są na osiągnięcie celu w postaci uzyskania pomocy socjalnej są oświadczeniami weryfikowalnymi w każdym czasie, podobnie jak każdy z ewentualnych dokumentów przedkładanych w tym celu (także decyzje i wyroki można wzruszać po wielu latach w sytuacji zajścia konieczności).

Powyższe zdaniem apelującej powoduje, że nie należało przyjmować założenia, iż wymieniony w zaskarżonych decyzjach pracownikom nie przysługiwało prawo ubiegania się o przyznanie pomocy socjalnej, jak również, że w zakresie tych pracowników pracodawca naruszył jakiekolwiek normy. Okoliczności faktyczne dotyczące każdego z pracowników można zweryfikować. Dopiero po przeprowadzeniu ponownej oceny, można ewentualnie zarzucać pracodawcy nieprawidłowe działanie, w tym określić komu przyznane świadczenie faktycznie było należne, a komu nie.

Stanowisko apelującej nie zasługiwało na uwzględnienie.

Tytułem wstępu zaznaczyć należało, że pomimo sformułowania zarzutu błędnych ustaleń faktycznych, argumentacja skarżącej sprawdza się do kwestionowania oceny prawej faktów, których odwołująca spółka nie podważa.

Niespornym jest, że świadczenia „wczasy pod gruszą” zostały w 2009 roku wszystkim pracownikom przyznane i wypłacone w jednakowej wysokości. Jedyną okolicznością uwzględnianą przez pracodawcę był dochód pracownika osiągany w spółce (...).

Odnosząc się do argumentacji skarżącej podkreślić trzeba, że zasadnicze znaczenie dla rozstrzygnięcia maja przepisy ustawy z o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, a nie jak wywodziła odwołująca, przepisy rozporządzenia z Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 roku w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Marginalnie jedynie zaznaczyć należało, że zupełnie niezrozumiałym jest przy tym odwoływanie się przez skarżącą do regulacji rozporządzenia, dotyczących pracodawców, u których nie jest tworzony zakładowy fundusz świadczeń socjalnych.

Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych przyznawanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość dopłat z Funduszu uzależnia się od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z Funduszu.

Pracodawca gospodaruje środkami funduszu, dokonuje podziału środków funduszu na poszczególne rodzaje działalności socjalnej i przyznaje poszczególnym uprawnionym świadczenia finansowane z funduszu na zasadach określonych w regulaminie zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Z funduszu mogą być finansowane tylko te rodzaje działalności socjalnej, które są objęte ustawową definicją pojęcia „działalność socjalna". Swoboda regulacji w regulaminie zasad przyznawania indywidualnych świadczeń jest ograniczona ustanowioną przez ustawodawcę w art. 8 ust. 1 cyt. ustawy ogólną zasadą, że przyznawanie tych świadczeń ma być uzależnione od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z funduszu.

Fundusz świadczeń socjalnych jest instytucją prawną, która ma łagodzić różnice w poziomie życia pracowników i ich rodzin. Jest on wyrazem funkcji społecznej zakładu pracy, zaś jego adresatami są zwłaszcza rodziny o najniższych dochodach.

Oznacza to, co należy uwzględnić w zakładowych regulaminach świadczeń socjalnych, że przyznawanie ulgowych świadczeń i wysokość dopłat z funduszu powinno być uzależnione od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby korzystającej z funduszu. Przy ocenie sytuacji materialnej pracownika należy brać pod uwagę dochody pracownika osiągane poza zakładem pracy, a także dochody członków rodziny, pozostających we wspólnym gospodarstwie z pracownikiem.

Sąd Najwyższy w wyroku z 6 lutego 2008 roku w sprawie II PK 156/07 wskazywał w uzasadnieniu, że możliwe jest przyjęcie średniego dochodu na członka rodziny jako usprawiedliwionego kryterium oceny sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby ubiegającej się o przyznanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokości dopłat z funduszu świadczeń socjalnych bo jest to obiektywnie czytelny i miarodajny sposób oceny zasadności ubiegania się o świadczenia z tego funduszu.

Także poglądy doktryny w tym zakresie są spójne i wskazują, że określając sytuację materialną (art. .8 ustawy z 1994 roku) zakład pracy powinien uwzględnić nie tylko wynagrodzenie otrzymywane przez pracownika w danym zakładzie, lecz także dochody pracownika osiągane poza zakładem pracy, a także dochody członków rodziny, pozostających we wspólnym gospodarstwie z pracownikiem (por. - Danuta Fyszemberg wyjaśnienia (Sł.Pracow.1997.2.20): Monika Mrozowska artykuł (Pr.Pracy.2001.11.10): Arkadiusz Sobczyk artykuł (PiZS.1996.8-9.85): Jadwiga Stefaniak wyjaśnienia (Sł.Pracow.2001.4.14).

Stanowisko takie znajduje potwierdzenie w orzecznictwie Sądu Najwyższego np. w wyroku z 16 września 2009 roku w sprawie I UK 121/09 cyt.: „. Przyznawanie ulgowych świadczeń i wysokość dopłat z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych powinny być uzależnione od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby korzystającej z funduszu. Nie ma w tym zakresie wyjątków. Nawet regulamin zakładowego funduszu świadczeń socjalnych nie może zmienić tej zasady”.

Sąd Apelacyjny podziela wywody poczynione przez Sąd Najwyższy w przytoczonych orzeczeniach i ich uzasadnieniach.

Z przeprowadzonego postępowania dowodowego wynika, że odwołująca spółka dokonując podziału i przydziału świadczeń urlopowych w 2009 roku z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych nie analizowała sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osób uprawnionych do korzystania z tego funduszu. Jedynym kryterium decydującym o przyznaniu dofinansowania był dochód osiągany przez pracownika z tytułu pracy w spółce. Zważyć w tym miejscu należy, iż art. 8 ust. 1 cyt. ustawy, wyraźnie powiązał zasady korzystania z ulgowych usług i świadczeń z sytuacją życiową, rodzinną i materialną osób uprawnionych. Podkreślić trzeba, że zasada wyrażona w art. 8 ust. 1 ustawy z 4 marca 1994 roku o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, wyraża się w związku pomiędzy wartością przyznawanego świadczenia, a łącznie rozpatrywaną, sytuacją życiową, rodzinną i materialną osoby uprawnionej. Im sytuacja osoby uprawnionej jest gorsza, tym wyższe przysługuje jej świadczenie. O spełnieniu kryterium socjalnego nie może być mowy bez indywidualnej analizy sytuacji każdej uprawnionej do skorzystania z funduszu osoby.

Odwołująca w analizowanej sprawie powinna była dokonać analizy sytuacji życiowej, materialnej i osobistej pracowników przed przyznaniem świadczeń „wczasy pod gruszą” w 2009 roku. Nie musi to przy tym wiązać się z podejmowaniem nadzwyczajnych działań ze strony pracodawcy, generowaniem dodatkowych sił i środków. Zdaniem Sądu Apelacyjnego, wystarczające byłoby złożenie przez każdego pracownika oświadczenia o wysokości dochodu na jednego członka rodziny ze wskazaniem ile osób i w jakim wieku składa się na rodzinę pracownika.

Taka informacja ujmowałaby w istocie nie tylko dochody pracownika osiągane u odwołującego, ale także dochody pracownika osiągane poza zakładem pracy, a także dochody członków rodziny, pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym z pracownikiem. Powyższe obrazuje zarówno sytuację osobistą, rodzinną jak i materialną, jak tego wymaga ustawa. Stanowisko takie jest prezentowane zarówno w orzecznictwie Sądu Najwyższego jak i literaturze przedmiotu.

Oparcie kryterium dostępności świadczeń wyłącznie z uwzględnieniem wysokości wynagrodzenia zasadniczego uzyskiwanego u płatnika nie spełnia wymogu badania sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej w szczególności na tle sytuacji życiowej innych pracowników uprawnionych do świadczeń z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych.

Co do zasady apelująca ma słuszność podnosząc, że pracodawca nie ma obowiązku gromadzenia informacji o pracownikach w postaci dokumentów. Zgodzić należy się również ze skarżącą, że w zakładach pracy zatrudniających niewielu pracowników, przy niewielkiej rotacji załogi, pracodawca może posiadać rozeznanie odnośnie sytuacji każdego z pracowników, wystarczające do właściwego rozdysponowania środków z funduszu socjalnego.

W procesie sądowym strona powołująca się na tego rodzaju sytuację ma obowiązek wykazania swoich twierdzeń. Odwołująca spółka powinna była zatem udowodnić, że pomimo braku pisemnych oświadczeń pracowników o ich sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej, pracodawca posiadał niezbędne informacje w tym zakresie oraz uwzględnił je, ustalając wysokość świadczeń przyznawanych poszczególnym osobom.

Apelująca obowiązkowi temu nie sprostała. Zgromadzony materiał dowodowy jednoznacznie wskazuje, że jedynym kryterium przyznawania świadczeń urlopowych w 2009 roku był dochód pracownika w spółce, co więcej, regulamin został skonstruowany w ten sposób, aby każdy z pracowników dostał świadczenie o takiej samej wysokości. Działanie pracodawcy było zatem ewidentnie sprzeczne z celem jaki realizować ma Fundusz, na co zwrócono uwagę powyżej.

Wpływu na rozstrzygnięcie nie mogą mieć oświadczenia złożone przez parowników odwołującej spółki, po kontroli przeprowadzonej przez ZUS, za okresy nią objęte.

Sąd powszechny w postępowaniu w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych ocenia prawidłowość decyzji organu rentowego biorąc pod uwagę stan faktyczny sprawy na dzień jej wydania.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak w punkcie 1 wyroku