Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 30 listopada 2015 r

Sąd Okręgowy w Szczecinie, Wydział VIII Gospodarczy

w składzie:

Przewodniczący - SSO Piotr Sałamaj

po rozpoznaniu w dniu 30 listopada 2015 r. w Szczecinie

na posiedzeniu niejawnym w postępowaniu uproszczonym

w sprawie z powództwa (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółki komandytowej w N.

przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S.

o zapłatę

na skutek zażalenia pozwanej na postanowienie Sądu Rejonowego w Gorzowie Wielkopolskim zawarte w punkcie III. wyroku z dnia 19 czerwca 2015 r., sygn. akt V GC 187/15 upr, w przedmiocie kosztów procesu

postanawia:

I.  oddalić zażalenie;

II.  zasądzić od pozwanej na rzecz powódki kwotę 60 (sześćdziesiąt) złotych tytułem kosztów postępowania zażaleniowego.

SSO Piotr Sałamaj

UZASADNIENIE

Pozwem w postępowaniu upominawczym powódka, reprezentowana przez zawodowego pełnomocnika, wniosła o zasądzenie od pozwanej kwoty 4.676,77 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 11.09.2014 r. oraz kosztów procesu w kwocie 717 zł.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty z dnia 4 grudnia 2014 r. (sygn. akt V GNc 2407/14) pozwana wniosła o oddalenie powództwa, zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu, jak również o połączenie niniejszej sprawy z innymi szesnastoma sprawami, które toczyły się pomiędzy tymi samymi stronami przed Sądem Rejonowym w Gorzowie W.. Na wypadek uwzględnienia wszystkich siedemnastu powództw pozwana wniosła o rozliczenie kosztów procesu w ten sposób, żeby zasądzić na rzecz powódki koszty zastępstwa procesowego w wysokości wynikającej z wartości przedmiotu sporu wyliczonej dla sumy wszystkich roszczeń powódki, czyli w kwocie 2.400 zł.

Postanowieniem z dnia 13 maja 2015 r. Sąd Rejonowy zarządził połączenie do rozpoznania na jednej rozprawie i osobnego rozstrzygnięcia sprawy o sygnaturach: V GC 175/15, V GC 176/15, V GC 177/15, V GC 178/15, V GC 179/15, V GC 180/15, V GC 181/15, V GC 182/15, V GC 183/15, V GC 184/15, V GC 185/15, V GC 186/15, V GC 187/15 (niniejsza), V GC 188/15, V GC 189/15.

Wyrokiem z dnia 19 czerwca 2015 r. (sygn. akt V GC 187/15 upr) Sąd Rejonowy w Gorzowie Wielkopolskim zasądził od pozwanej na rzecz powódki odsetki ustawowe od kwoty 4.676,77 zł od dnia 11 września 2014 r. do dnia 21 kwietnia 2015 r. (pkt I.), umorzył postępowanie w pozostałym zakresie (pkt II.) i zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 100 zł tytułem kosztów sądowych oraz kwotę 617 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego (pkt III.).

W uzasadnieniu orzeczenia o kosztach procesu Sąd Rejonowy wskazał, że połączenie na podstawie art. 219 k.p.c. kilku oddzielnych spraw w celu ich łącznego rozpoznania lub także rozstrzygnięcia jest zabiegiem technicznym, który nie prowadzi do powstania jednej nowej sprawy, nie pozbawia połączonych spraw ich odrębności, nie zmienia faktu, że rozpoznawane i rozstrzygane łącznie sprawy są nadal samodzielnymi sprawami. W konsekwencji, zwrot kosztów procesu przysługuje stronie odrębnie w każdej z połączonych spraw.

Sąd I instancji zwrócił również uwagę, że rozdzielenie przez powódkę spraw nastąpiło zgodnie z treścią art. 505 ³ § 1 k.p.c., który rozdrobnienie roszczeń ustala jako zasadę postępowania uproszonego. Nie było przeszkód aby wszystkie połączone sprawy objąć jednym pozwem co wynika z treści art. 505 ³ § 2 k.p.c., jednakże wówczas opłata od jednego pozwu w postępowaniu zwykłym uiszczona przez powoda byłaby wyższa niż suma wszystkich opłat należnych w poszczególnych sprawach w postępowaniu uproszczonym. Wybór dokonany przez powódkę, będącą dysponentem niniejszego procesu, determinuje zakres rozstrzygnięcia Sądu.

Zdaniem Sądu I instancji powódce należał się zwrot kosztów zastępstwa procesowego w każdej z rozpoznawanych spraw w stawce minimalnej przewidzianej przepisami rozporządzenia w sprawie opłat za czynności adwokackie. Podniesiony przez pozwaną argument, że nakład pracy pełnomocnika powódki nie uzasadnia zasądzenia nawet stawki minimalnej wynagrodzenia za każdą ze spraw nie zasługuje na uwzględnienie, gdyż pełnomocnik musiał sporządzić odrębne pozwy do każdej z przedmiotowych spraw. Oczywiste jest, że z uwagi na podobieństwo stanów faktycznych, również treść pozwów jest podobna. Jednak każdorazowo pełnomocnik musiał sporządzić pozew oraz dalsze pisma procesowe do konkretnej sprawy, zawierające dane dotyczące konkretnego przewozu, co z pewnością wymagało nakładu pracy. Ponadto pełnomocnik musiał skompletować do każdej sprawy stosowne dokumenty, w tym wykonać ich uwierzytelnione kopie, a ponadto przygotować i wysłać korespondencję, a także ponieść koszty wszystkich tych czynności.

Pozwana zaskarżyła rozstrzygnięcie o kosztach procesu zawarte w punkcie III. sentencji wyroku w części, tj. w zakresie kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 600 zł i wniosła o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez zasądzenie na rzecz powódki jedynie kosztów obejmujących opłaty sądową i skarbową, a także zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania zażaleniowego. Wniosła również o połączenie do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia wszystkich zażaleń wniesionych od postanowień w przedmiocie rozstrzygnięcia o kosztach procesu wydanych w postępowaniach toczących się pomiędzy stronami.

Zaskarżonemu postanowieniu pozwana zarzuciła naruszenie art. 102 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie, które skutkowało zasądzeniem na rzecz powódki kosztów zastępstwa procesowego w kwocie po 600 zł w piętnastu sprawach pomimo ich jednorodności, składania przez powódkę pism o jednolitej treści oraz mniejszego nakładu pracy pełnomocnika powódki poświęconego na przygotowanie argumentacji i reprezentowanie interesów strony z uwagi na reprezentację w tożsamych sprawach.

Skarżąca podniosła, że powódka wystąpiła przeciwko niej z siedemnastoma pozwami o zapłatę. Na dzień sporządzenia zażalenia piętnaście tych spraw zakończyło się wydaniem wyroku zgodnie z żądaniem powódki i zasądzeniem na jej rzecz kosztów zastępstwa procesowego w wysokości 600 zł w każdej z tych spraw. Wszystkie pozwy są tożsame co do treści różniąc się jedynie numerem faktury i listu przewozowego. Sporządzenie w nich pozwów i czynności podejmowanych w ich toku przez pełnomocnika nie wymagały dużego nakładu pracy. W ocenie skarżącej zasadne więc jest odstąpienie - w oparciu o zasadę słuszności - od zwrotu powódce kosztów zastępstwa procesowego w niniejszej sprawie.

W odpowiedzi na zażalenie powódka wniosła o jego oddalenie i zasądzenie na jej rzecz kosztów zastępstwa adwokackiego za postępowanie zażaleniowe.

Powódka wskazała, że brak jest podstaw do orzeczenia o kosztach na zasadzie słuszności, albowiem pozwana nie zareagowała na dwukrotne wezwanie do zapłaty, a w sprzeciwie od nakazu zapłaty podniosła okoliczności, które okazały się nieprawdziwe. Niniejsza sprawa dotyczy oddzielnej umowy przewozu, kwalifikując sprawę do postępowania uproszczonego, co miało na celu szybkie uzyskanie tytułu wykonawczego oraz wiązało się z koniecznością uiszczenia niższych opłat sądowych. Również sytuacja finansowa skarżącej nie przemawia wg powódki za zastosowaniem normy art. 102 k.p.c.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie nie zasługiwało na uwzględnienie. Sąd Okręgowy nie podziela stanowiska skarżącej, że w sprawie wadliwie nie zastosowano przepisu art. 102 k.p.c. W okolicznościach badanej sprawy brak bowiem było przesłanek do zastosowania tego przepisu jako podstawy odstąpienia od obciążania strony pozwanej kosztami postępowania w wyniku przegrania procesu.

Zgodnie z przepisem art. 98 § 1 k.p.c. strona przegrywająca sprawę jest obowiązana zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Wyjątek od tej regulacji przewiduje art. 102 k.p.c., który stanowi odstępstwo od zasady odpowiedzialności na wynik procesu i na zasadzie słuszności pozwala w szczególnie uzasadnionych wypadkach na zasądzenie od strony przegrywającej tylko części kosztów lub nieobciążenie jej w ogóle kosztami. Z tych też względów nie należy tego przepisu interpretować rozszerzająco. Do kręgu „wypadków szczególnie uzasadnionych” zaliczyć należy okoliczności związane z samym przebiegiem procesu, tj. wynikające z charakteru żądania poddanego rozstrzygnięciu, jego znaczenia dla strony, subiektywnego przekonania strony o zasadności roszczenia, przedawnienie, prekluzja, jak i te leżące na zewnątrz, tj. stan majątkowy i sytuacja życiowa strony. Okoliczności powyższe powinny być oceniane przede wszystkim z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z 1 grudnia 2011 r., I CZ 26/11).

Podkreślić również należy, że zastosowanie przepisu art. 102 k.p.c. jest suwerennym uprawnieniem jurysdykcyjnym sądu orzekającego i do jego oceny należy uznanie, czy wystąpił szczególnie uzasadniony wypadek, który uzasadnia odstąpienie, od zasady obciążenia kosztami procesu strony przegrywającej spór (por. Sąd Najwyższy w wyroku z 19 maja 2006 r., III CK 221/05).

Zdaniem skarżącej Sąd Rejonowy powinien dokonać łącznej oceny wszystkich wytoczonych przez powódkę spraw i dojść do wniosku - z uwagi na ich jednorodność, że nakład pracy pełnomocnika zawodowego reprezentującego powodową spółkę był niewielki. Powyższe powinno spowodować zastosowaniem przez Sąd Rejonowy normy art. 102 k.p.c. i w konsekwencji odstąpieniem na zasadzie słuszności od obciążania pozwanej kosztami procesu.

Sąd Okręgowy nie podziela argumentacji skarżącej. Przy ocenie możliwości zastosowania dyspozycji art. 102 k.p.c. należy mieć na względzie również zachowanie samej pozwanej, która pomimo dwukrotnego wezwania do zapłaty nie uregulowała swojego zobowiązania wynikającego z zawartych z powódką umów o wykonanie usług transportowych. Istotne przy tym jest, że pozwana nie kwestionowała faktu wykonania umów przez powódkę i obowiązku zapłaty za umówiony fracht. Powoływała się jedynie w sprzeciwie od nakazu zapłaty na rzekome zawarcie porozumienia w przedmiocie odroczenia płatności wymagalnych należności. Jednak w postępowaniu pierwszoinstancyjnym pozwana nie wykazała, żeby takie porozumienie zostało zawarte. Zresztą w sprzeciwie nie potrafiła nawet określić personaliów osoby, z którą porozumienie miałoby być zawarte. Skutkiem braku reakcji pozwanej na przedsądowe wezwanie do zapłaty było wytoczenie przez stronę powodową siedemnastu powództw, z których każde, co akcentuje powódka, dotyczyło odrębnej umowy przewozu. Nie można więc w ocenie Sądu Okręgowego przyjąć, że to powódka swoim niewłaściwym postępowaniem doprowadziła do zainicjowania procesu i powstania kosztów związanych z jego prowadzeniem. To pozwana wpierw dała powód do wytoczenia powództwa, a następnie podnosiła w nim niewiarygodny argument o jego przedwczesności, chcąc zapewne zyskać na czasie do momentu uzyskania środków na spłatę powódki.

Sąd Rejonowy nie dopuścił się także naruszenia art. 109 § 2 k.p.c., który co prawda nie został wprost wyeksplikowany w zażaleniu, ale do tego sprowadzają się argumenty dotyczące wkładu pełnomocnika powódki w przygotowanie pozwów i reprezentowanie interesów strony w każdej z piętnastu spraw.

Stosownie do treści tego przepisu, orzekając o wysokości przyznanych stronie kosztów procesu, sąd bierze pod uwagę celowość poniesionych kosztów oraz niezbędność ich poniesienia z uwagi na charakter sprawy. Przy ustalaniu wysokości kosztów poniesionych przez stronę reprezentowaną przez pełnomocnika będącego adwokatem, radcą prawnym lub rzecznikiem patentowym, sąd bierze pod uwagę niezbędny nakład pracy pełnomocnika oraz czynności podjęte przez niego w sprawie, a także charakter sprawy i wkład pełnomocnika w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia.

Odnosząc się do stanowiska skarżącego kwestionującego nakład pracy pełnomocnika reprezentującego powódkę, należy wskazać, że nie można ograniczać się jedynie do stwierdzenia, iż czynności te polegały na przygotowaniu jednego wzoru pisma, a następnie do zmiany w nim pojedynczych danych (dotyczących numeru listu przewozowego, numeru faktury oraz wysokości dochodzonej kwoty). Nakład pracy pełnomocnika obejmował przygotowanie odrębnych pozwów w każdej ze spraw, a więc nie tylko uzupełnienie przygotowanego „wzoru” pisma procesowego, ale również przygotowanie załączników do pozwu, wykonanie wierzytelnych kopii dokumentów, przygotowanie odpowiedzi na pisma procesowe kierowane przez pozwaną oraz stawiennictwo na rozprawę. Sąd odwoławczy oczywiście dostrzega, że przygotowanie poszczególnych pozwów z uwagi na ich podobieństwo było łatwiejsze i wymagało mniejszego nakładu pracy, ale nie stanowi to dostatecznego argumentu przemawiającego za odstąpieniem od obciążenia przegrywającego sprawę kosztami procesu w postaci wynagrodzenia zawodowego pełnomocnika w stawce minimalnej. Należy bowiem pamiętać, że prawo do żądania przez stronę wygrywającą sprawę, zwrotu przez jej przeciwnika procesowego kosztów procesu, obejmujących wynagrodzenie ustanowionego w sprawie pełnomocnika, nie jest uzależnione od podjęcia przez tego pełnomocnika określonych czynności procesowych ( vide postanowienie SN z 8 marca 2012 r., III CZ 11/12; orzeczenie SN z 23 kwietnia 1965 r., I CR 27/65).

Dla rozstrzygnięcia niniejszego postępowania ma również znaczenie fakt, że to strona powodowa jest dysponentem procesu i to do niej należał wybór sposobu dochodzenia swoich roszczeń, który determinował zakres rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego. Przepisy Kodeksu postępowania cywilnego umożliwiały powódce dochodzenie w postępowaniu uproszczonym odrębnym pozwem wynagrodzenia za każdą usługę transportową.

Kończąc krytykę stanowiska skarżącej Sąd drugiej instancji zauważa, że nie sformułowała ona żadnych argumentów, które przemawiałyby za odstąpieniem od obciążania jej kosztami procesu z uwagi na sytuację majątkową.

Biorąc pod uwagę całokształt powyższych wywodów Sąd Okręgowy - na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. - oddalił zażalenie jako bezzasadne.

O kosztach postępowania zażaleniowego rozstrzygnięto na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c., zaś na koszty te złożyło się wynagrodzenie zawodowego pełnomocnika reprezentującego powódkę w kwocie 60 zł, stosownie do treści § 6 pkt 2 w zw. z § 13 ust. 2 pkt 1) Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U.2013.461 j.t. ze zm.).

SSO Piotr Sałamaj