Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 21 listopada 2011r. powód Ł. G. wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) S.A. w W. :

- kwoty 50.000 zł z tytułu zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami od dnia 27 września 2011r. do dnia zapłaty,

- kwoty 8.465 zł z tytułu skapitalizowanej renty o charakterze mieszanym za okres od maja 2010r. do października 2011r. wraz z ustawowymi odsetkami odpowiednio od kwoty 7.080 zł od dnia 27 września 2011 r., od kwoty 692,50 zł od dnia 11 września 2011 r. oraz od kwoty 692,50 zł od dnia 11 października 2011 r. do dnia zapłaty,

- kwoty po 692,50 zł miesięcznie, tytułem renty płatnej do 10-ego dnia każdego miesiąca, począwszy od listopada 2011r. i na przyszłość, wraz z ustawowymi odsetkami w przypadku uchybienia terminu płatności którejkolwiek z rat,

- kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, w podwójnej wysokości.

Powód wniósł również o ustalenie odpowiedzialności strony pozwanej za dalsze, mogące ujawnić się u niego w przyszłości, skutki wypadku komunikacyjnego, do którego doszło w dniu 4 listopada 2009r.

W uzasadnieniu pozwu Ł. G. podał, że w dniu 4 listopada 2009 r. doszło do wypadku komunikacyjnego, w trakcie którego doznał urazu wielomiejscowego oraz wstrząśnienia mózgu. Jadąc na rowerze powód potrącony przez samochód. Sprawca zdarzenia posiadał ochronę ubezpieczeniową w zakresie obowiązkowego ubezpieczenia w pozwanym Zakładzie. Za przedmiotowe zdarzenie (...) S.A. przyjął odpowiedzialność i wypłacił powodowi łącznie 9.500 zł tytułem zadośćuczynienia na mocy ugody pozasądowej zawartej w dniu 28 kwietnia 2010 r. Dalej powód podawał, że w dniu 6 maja 2010 r. wystąpiło u niego omdlenie bez utraty pełnej świadomości, a później występowały napady zaburzeń świadomości, których to dolegliwości wcześniej nie odczuwał. Następnie we wrześniu 2010 r. zdiagnozowano u niego padaczkę pourazową i wdrożono leczenie przeciwpadaczkowe. Powód wskazał, że zgłosił pozwanemu nową szkodę pismem z dnia 19 sierpnia 2011 roku, jednak (...) S.A. odmówiło wypłaty świadczeń, wskazując, że w związku z wypadkiem z dnia 4 listopada 2009 r. toczyło się postępowanie likwidacyjne zakończone ugodą z dnia 28 kwietnia 2010 r., a wynikające z przedmiotowej ugody świadczenia wyczerpują uzasadnione roszczenia powoda dotyczące zadośćuczynienia. W ocenie powoda roszczenia wynikają z nowej szkody, która mimo, iż jest związana z przedmiotowym wypadkiem komunikacyjnym, ujawniła się już po zawarciu pozasądowej ugody, nie mógł on zatem skutecznie zrzec się przyszłych roszczeń dotyczących szkody, która w chwili zawierania ugody nie występowała.

Powód wskazał ponadto, że wymaga pomocy osób trzecich w wymiarze co najmniej 15 godzin miesięcznie, co przy przyjęciu stawek (...) w Ł. za jedną godzinę usług opiekuńczych na poziomie 9,5 zł stanowi kwotę 142,50 zł miesięcznie. Na wysokość renty składają się również dojazdy do placówek medycznych i urzędów w kwocie 50 zł miesięcznie, łączna wysokość renty na zwiększone potrzeby wynosić powinna 192,50 zł miesięcznie.

Dalej powód stwierdził, że ze względu na przedłużającą się niezdolność do pracy w dniu 3 stycznia 2011 r. rozwiązano z nim umowę o pracę. Od października 2010 r. została orzeczona jego niezdolność do pracy i z tego tytułu otrzymywał zasiłek rehabilitacyjny w kwocie około 800 zł miesięcznie. Ponieważ średnie miesięczne wynagrodzenie powoda z tytułu umowy o pracę za okres przed wypadkiem wynosiło około 1.300 zł netto, zatem przysługuje mu prawo żądania zasądzenia na jego rzecz renty wyrównawczej w kwocie około 500 zł miesięcznie. W tej sytuacji, zdaniem powoda łączna wysokość należnej mu renty o charakterze mieszanym powinna wynosić 692,50 zł. (pozew, k. 2-5, stanowiska stron, protokół rozprawy z dnia 08.10.2015r.)

Odpis pozwu został doręczony stronie pozwanej w dniu 2 maja 2012 r. (zwrotne poświadczenie odbioru, k. 129)

W odpowiedzi na pozew z dnia 21 maja 2012r. strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, w podwójnej wysokości. Pozwana wskazała, że przyjęła odpowiedzialność za sprawcę wypadku komunikacyjnego, któremu w dniu 4 listopada 2009r. uległ powód i w związku z doznanymi przez poszkodowanego obrażeniami ciała wypłaciła mu tytułem zadośćuczynienia w dniu 25 lutego 2010 r. kwotę 1.500 zł, w dniu 25 marca 2010 r. kwotę 6.500 zł oraz w dniu 30 kwietnia 2010 r. kwotę 1.500 zł. Strona pozwana zakwestionowała zasadność dochodzonych pozwem roszczeń podnosząc zarzut powagi rzeczy ugodzonej, ze względu na ugodę pozasądową zawartą pomiędzy stronami w dniu 28 kwietnia 2010 r. Na mocy § 4 tejże ugody (...) S.A. - mając na uwadze wypłacone przez niego wcześniej na rzecz Ł. G. kwoty - zobowiązał się zapłacić powodowi kwotę 1.500 zł tytułem dalszego zadośćuczynienia, zaś Ł. G. w § 6 ugody oświadczył, iż ugoda ta wyczerpuje całkowicie jego roszczenia związane z wypadkiem z dnia 4 listopada 2009 r. zarówno w stosunku do osób odpowiedzialnych cywilnie za skutki wypadku, jak i do ubezpieczyciela - (...) S.A.

W wykonaniu przedmiotowej ugody (...) S.A. w dniu 30 kwietnia 2010 r. wypłacił na rzecz Ł. G. kwotę 1.500 zł tytułem dalszego zadośćuczynienia, co dało łączną kwotę 9.500 zł zadośćuczynienia.

W ocenie pozwanego, powód zawierając ugodę z pozwanym w dniu 28 kwietnia 2010r., nie zastrzegł w tej ugodzie odpowiedzialności (...) S.A. za skutki wypadku z dnia 4 listopada 2009r., które mogą się ujawnić w przyszłości, a tym samym zamknął sobie drogę do dochodzenia dalszych roszczeń oświadczając, że ugoda wyczerpuje całkowicie jego roszczenia związane z przedmiotowym wypadkiem.

Z ostrożności procesowej, pozwany zakwestionował powództwo co do wysokości oraz istnienie związku przyczynowo - skutkowego między napadami padaczkowymi u powoda a wypadkiem z dnia 4 listopada 2009r. (odpowiedź na pozew, k. 110-112, stanowiska stron, protokół rozprawy z dnia 08.10.2015r.

Pismem procesowym z dnia 30 lipca 2012r. powód rozszerzył powództwo:

- w zakresie skapitalizowanej renty za okres od maja 2010 roku do października 2011 r. o kwotę 670,71 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia następnego po doręczeniu pozwanemu odpisu pisma do dnia zapłaty;

- w zakresie renty na przyszłość płatnej począwszy od listopada 2011 roku:

a) w miesiącu listopadzie 2011 r. o kwotę 277,21zł wraz z stawowymi odsetkami od dnia następnego po doręczeniu pozwanemu odpisu pisma do dnia zapłaty,

b) w miesiącu grudniu 2011 r. o kwotę 245,49 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia następnego po doręczeniu pozwanemu odpisu pisma do dnia zapłaty,

c) w miesiącu styczniu 2012 r. o kwotę 245,49 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia następnego po doręczeniu pozwanemu odpisu pisma do dnia zapłaty,

d) w miesiącu lutym 2012 r. o kwotę 245,49 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia następnego po doręczeniu pozwanemu odpisu pisma do dnia zapłaty,

e) od marca do maja 2012 r. o kwotę 203,04 zł miesięcznie wraz z ustawowymi odsetkami co do tej kwoty od dnia następnego po doręczeniu pozwanemu odpisu pisma do dnia zapłaty,

f) od czerwca 2012 r. i na przyszłość o kwotę 273,04 zł miesięcznie wraz z ustawowymi odsetkami co do tej kwoty od dnia następnego po doręczeniu pozwanemu odpisu niniejszego pisma do dnia zapłaty. (pismo procesowe, k. 151-154)

Następnie pismem z dnia 13 sierpnia 2013r. powód rozszerzył powództwo i wniósł o zasądzenie od pozwanego dodatkowo, tj. ponad dochodzone dotychczas kwoty:

- 130.000 zł tytułem zadośćuczynienia wraz z ustawowymi odsetkami odpowiednio od kwoty 100.000 zł od dnia 27 września 2011 r. do dnia zapłaty oraz od kwoty 30.000 zł od dnia następnego po doręczeniu pozwanemu odpisu niniejszego pisma do dnia zapłaty;

- 200 zł miesięcznie tytułem renty na zwiększone potrzeby płatnej do 10 dnia każdego miesiąca począwszy od 1 września 2013 r. i na przyszłość wraz z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat renty.

Mając na uwadze powyższe, ostatecznie powód wniósł o zasądzenie od pozwanego:

- kwoty 180.000 zł tytułem zadośćuczynienia wraz z ustawowymi odsetkami odpowiednio od kwoty 150.000 zł od dnia 27 września 2011 roku do dnia zapłaty, od kwoty 30.000 zł od dnia następnego po doręczeniu pozwanemu odpisu niniejszego pisma do dnia zapłaty;

- kwoty 30.089,11 zł tytułem skapitalizowanej renty o charakterze mieszanym za okres od maja 2010 roku do sierpnia 2013 roku wraz z ustawowymi odsetkami odpowiednio:

od kwoty 8.465 zł od dnia 27 września 2011 roku do dnia zapłaty oraz od kwoty 670,71 zł od dnia następnego po doręczeniu pozwanemu odpisu pisma z dnia 27.07.2012 do dnia zapłaty;

za miesiąc listopad 2011 roku od kwoty 692,50 zł od dnia 11.11.2011 roku do dnia zapłaty oraz od kwoty 277,21 zł od dnia następnego po doręczeniu pozwanemu odpisu pisma z dnia 27.07.2012 roku do dnia zapłaty,

za miesiąc grudzień 2011 roku od kwoty 692,50 zł od dnia 11.12.2011 roku do dnia zapłaty oraz od kwoty 245,49 zł od dnia następnego po doręczeniu pozwanemu odpisu pisma z dnia 27.07.2012 roku do dnia zapłaty,

za miesiąc styczeń 2012 roku od kwoty 692,50 zł od dnia 11.01.2012 roku do dnia zapłaty oraz od kwoty 245,49 zł od dnia następnego po doręczeniu pozwanemu odpisu pisma z dnia 27.07.2012 roku do dnia zapłaty,

za miesiąc luty 2012 roku od kwoty 692,50 zł od dnia 11.02.2012 roku do dnia zapłaty oraz od kwoty 245,49 zł od dnia następnego po doręczeniu pozwanemu odpisu pisma z dnia 27.07.2012 roku do dnia zapłaty,

za miesiąc marzec 2012 roku od kwoty 692,50 zł od dnia 11 marca 2012 roku do dnia zapłaty oraz od kwoty 203,04 zł od dnia następnego po doręczeniu pozwanemu odpisu pisma z dnia 27.07.2012 roku do dnia zapłaty;

za miesiąc kwiecień 2012 roku od kwoty 692,50 zł od dnia 11 kwietnia 2012 roku do dnia zapłaty oraz od kwoty 203,04 zł od dnia następnego po doręczeniu pozwanemu odpisu pisma z dnia 27.07.2012 roku do dnia zapłaty,

za miesiąc maj 2012 roku od kwoty 692,50 zł od dnia 11 maja 2012 roku do dnia zapłaty oraz od kwoty 203,04 zł od dnia następnego po doręczeniu pozwanemu odpisu pisma z dnia 27.07.2012 roku do dnia zapłaty;

za miesiąc czerwiec 2012 roku od kwoty 692,50 zł od dnia 11 czerwca 2012 roku do dnia zapłaty oraz od kwoty 273,04 zł od dnia następnego po doręczeniu pozwanemu odpisu pisma z dnia 27.07.2012 roku do dnia zapłaty;

za miesiąc lipiec 2012 roku od kwoty 692,50 zł od dnia 11 lipca 2012 roku do dnia zapłaty oraz od kwoty 273,04 zł od dnia następnego po doręczeniu pozwanemu odpisu pisma z dnia 27.07.2012 roku do dnia zapłaty;

za miesiące od sierpnia 2012 roku do sierpnia 2013r. od kwoty 965,54 zł odpowiednio od dnia 11 – go danego miesiąca do dnia zapłaty.

- kwoty 1.165,54 zł miesięcznie tytułem renty o charakterze mieszanym płatnej do 10-go dnia każdego miesiąca począwszy od września 2013r. na przyszłość wraz z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat;

- ustalenie odpowiedzialności pozwanego za skutki wypadku dnia 4 listopada 2009r. mogące się ujawnić u powoda w przyszłości.(pismo procesowe, k. 334-335)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny :

Powód w dniu 4 listopada 2009r. prowadząc rower został potracony przez kierującego samochodem marki M. (...) o nr rej. (...) P. P.. (okoliczność bezsporna)

Powód nie pamięta przebiegu wypadku, gdy ocknął się to leżał na trawniku oddzielającym dwa pasy jezdni. (zeznania powoda, protokół rozprawy z dnia 08.10.2015r., 00:23:37, k. 562)

Z miejsca zdarzenia poszkodowany został przetransportowany karetką Pogotowia (...) na Szpitalny Oddział Ratunkowy Wojewódzkiego Szpitala (...) w Ł., z rozpoznaniem urazu wielomiejscowego. Przeszedł badanie głowy oraz kręgosłupa szyjnego metodą tomografii komputerowej oraz ultrasonograficzne brzucha. Wobec nieujawnienia w przeprowadzonych badaniach zmian pourazowych w tym samym dniu został wypisany do domu. (karta informacyjna, k. 14)

W dniu 4 listopada 2009r. w godzinach wieczornych, z powodu złego samopoczucia, powód zgłosił się do (...) Szpitala(...)w Ł., gdzie został przyjęty na Oddział Chirurgii Ogólnej z rozpoznaniem urazu wielomiejscowego oraz wstrząśnienia mózgu. Został wówczas skonsultowany przez lekarza ortopedę oraz neurologa. W drugiej dobie hospitalizacji, tj. w dniu 6 listopada 2009r., w stanie ogólnym dobrym, został wypisany do domu z zaleceniem dalszego leczenia w POZ. (karta informacyjna, k. 15, zeznania B. G., k. 148, zeznania powoda, protokół rozprawy z dnia 08.10.2015r., 00:23:37, k. 562)

Powód dalsze leczenie kontynuował u lekarza pierwszego kontaktu. Zgłaszał występujące mdlenia i osłabienie , a także stany chwilowej utraty świadomości. Zdarzało się, że nie można było z nim nawiązać kontaktu. Pierwszy raz omdlenie z utratą świadomości matka powoda zaobserwowała u niego w maju 2010r. Zdarzało mu się zasłabnąć u lekarza.

Przed wypadkiem powód nie doznał innych urazów głowy. (zeznania B. G., k. 148-149, dokumentacja medyczna, k. 66-69, zeznania powoda, protokół rozprawy z dnia 08.10.2015r., 00:36:07, k. 562)

Powód zgłosił się również do lekarza neurologa w Centrum Medycznym (...) w Ł.. W sierpniu 2010r. wysunięto u niego podejrzenie występowania padaczki o napadach częściowo złożonych, w dniu 23 sierpnia 2010r. wdrożono leczenie przeciwpadaczkowe. Powód pozostawał także pod opieką poradni rehabilitacyjnej. (zaświadczenie o stanie zdrowia, k. 20, konsultacja neurologiczna, k. 17-18, k. 36, dokumentacja medyczna, k. 28-29, k. 43-44, 57-58)

Ponadto pozostawał pod opieką Poradni Neurologicznej (...).

W maju 2011r. rozpoznano u powoda cukrzycę, zaś od kwietnia 2010r. ma problemy z nadciśnieniem. (dokumentacja medyczna, k. 30-33, historia choroby, k. 165-166, 297-300)

Po wypadku powód przestał wychodzić z domu, nie mógł się odnaleźć w związku z czym zgłosił się do psychologa. Od lutego 2012r. pozostawał pod opieką (...), podejmując leczenie psychiatryczne. (historia choroby, k. 158-162, zeznania powoda, protokół rozprawy z dnia 08.10.2015r00:36:07, k. 562v.)

W zakresie neuropsychologicznym u powoda występują zaburzenia sprawności procesów poznawczych. Są one skutkiem zmian organicznych w ośrodkowym układzie nerwowym. Występują też u niego objawy wzmożonej chwiejności emocjonalnej, apatii i lęku. Powstały one na skutek powyższych zmian. Stwierdzone zaburzenia zakłócają codzienne funkcjonowanie w umiarkowanym stopniu.

U powoda stwierdza się występowanie zmian organicznych w mózgu, których rodzaj wskazuje, że są to uszkodzenia typowe dla płatów czołowych, gdyż taki jest obraz kliniczny. Obserwowane przez najbliższych powoda zmiany jego zachowania po wypadku są charakterystyczne przy uszkodzeniach płatów czołowych, zwłaszcza części przyśrodkowych. Wówczas może nastąpić utrata napędu życiowego, potrzeba unikania kontaktów społecznych, wzmożone reakcje lękowe oraz utrata pamięci, problemy z zaplanowaniem sobie przyszłości.

U powoda zachodzi potrzeba korzystania z terapii neuropsychologicznej, co najmniej dwa razy w miesiącu, przy czym taka terapia powinna trwać minimum pół roku. Jej koszty wynoszą nie mniej niż 100 zł za godzinę.(opinia biegłego neuropsychologa L. S., k. 264-266, ustna opinia uzupełniająca, k. 322-323)

Podczas wypadku u powoda doszło do wstrząśnienia mózgu, w wyniku którego powstały zmiany organiczne w płacie czołowym pod postacią zespołu czołowego i uszkodzenia głównie płatów skroniowych. Wskazane zmiany zakłócają funkcjonowanie powoda w sposób umiarkowany.

Stwierdza się łagodne zaburzenie funkcji poznawczych i zespół czołowo – skroniowych co świadczy o uszkodzeniu płatów czołowych i skroniowych.

Występujące u powoda zmiany powstały na skutek mechanicznego uszkodzenia mózgu w wyniku jego wstrząśnienia. Zespół czołowy często występuje po urazie głowy. Wypadek u powoda spowodował głównie zmiany organiczne, które na dzień dzisiejszy według obecnego stanu wiedzy są nieodwracalne.

Zmiany organiczne, które prowadzą do zmian funkcjonowania, zaburzeń pamięci, zmian zachowania, to zmiany które są głównie wykrywane za pomocą badania neuropsychologicznego i zostały one rozpoznane w takim badaniu , które zostało przeprowadzone u powoda. Na podstawie badania neuropsychologicznego nie można stwierdzić kiedy uszkodzenia organiczne powstały, może ono jedynie potwierdzić ich istnienie . W przypadku powoda nie było innej przyczyny, która mogłaby spowodować powstanie zmian organicznych. Gdyby takie zmiany występowały już wcześniej to nie ustąpiłyby. W takiej sytuacji występowałyby zaburzenia pamięci, które powodowałyby trudności w nauce, co jednak przypadku powoda nie miało miejsca.

W sytuacji stresowej występujące zmiany mogą się nasilać i funkcjonowanie powoda może się pogarszać. Ł. G. w pewnym zakresie może funkcjonować samodzielnie. Może samodzielnie udać się na wizytę lekarską czy zrobić zakupy, jednak może potrzebować pomocy przy załatwianiu trudniejszych spraw np. urzędowych.

Powód podjął leczenie psychiatryczne kilka lat po wypadku i rozpoznano u niego zaburzenie lękowo - depresyjne mieszane. Po zastosowanym leczeniu nastąpiła poprawa. Część tych objawów, które ustąpiły po leczeniu najprawdopodobniej była reakcją adaptacyjną do zmiany warunków funkcjonowania, ale część wynika ze zmian organicznych. Zmiany lękowe mogą być spowodowane po części zmianą sytuacji życiowej, a po części mogą być skutkiem zmian organicznych. (opinia biegłego psychiatry K. K., k. 242-245, ustna opinia uzupełniająca, k. 323-324, ustna opinia uzupełniająca, k. 465-466)

Wypadek jakiemu uległ powód w dniu 4 listopada 2009r. skutkował powstaniem zaburzeń psychicznych, wywołanych stresem około – i powypadkowym oraz zmianami organicznymi (mikrouszkodzenia) ośrodkowego układu nerwowego, spowodowanymi urazem głowy ze wstrząśnieniem mózgu.

Zaburzenia te stanowiły wskazanie do podjęcia leczenia psychologiczno-psychiatrycznego. Charakter zdarzenia, rodzaj doznanych obrażeń, obraz kliniczny i przebieg powypadkowych zaburzeń psychicznych oraz wyniki badań klinicznych i dodatkowych, przemawiają za uznaniem organicznego podłoża dysfunkcji psychicznych, a tym samym spowodowany nimi uszczerbek ma charakter trwały.

Psychopatologicznym skutkiem obrażeń doznanych przez powoda w dniu 4.11.2009r. było wystąpienie organicznych zaburzeń osobowości i zachowania pod postacią pourazowego zespołu mózgowego, skutkującego 40% trwałym uszczerbkiem na zdrowiu (pkt 9b tabeli uszczerbkowej).

Psychopatologiczne skutki przedmiotowego zdarzenia wpłynęły negatywnie na codzienne i zawodowe funkcjonowanie powoda.

Psychiatryczne następstwa urazu głowy ze wstrząśnieniem mózgu są odmienne od skutków neurologicznych takiego urazu, ponieważ w standardowym badaniu neurologicznym ujawniane są one tylko i dopiero wtedy, gdy obecne są wyraźne objawy wskazujące na istnienie znacznego organicznego uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego (np. porażenia, niedowłady).

Standardowe badanie neuropsychologiczne jest w stanie ujawnić obecność zmian organicznych mózgu tylko w przypadku rozległych i masywnych uszkodzeń tego mózgu, np. po udarach mózgowy, przy obecności guza mózgu, przy dużych uszkodzeniach tkanki mózgowej.

W przypadku, kiedy dochodzi do zmian w neuronach mózgowych, mikrouszkodzeń jak np. w zespole po wstrząśnieniu mózgu, zmiany te nie są możliwe do wychwycenia w standardowym badaniu neurologicznym. Przy mikrouszkodzeniach ośrodkowego układu nerwowego dochodzi do zmian metabolizmu neuronów i zaburzeń aktywności układów receptorowych. Tego rodzaju zaburzenia nie dają objawów neurologicznych, wywołują natomiast zmiany wielu funkcji psychicznych, możliwych do wykrycia badaniami neuropsychologicznymi i niektórymi neuroobrazowymi, manifestujących się objawami psychopatologicznymi (zaburzenia funkcji poznawczych i emocjonalnych).

Gdy zachodzi podejrzenie organicznego uszkodzenia mózgu, a wcześniej wykonane badania nie są jednoznaczne, należy oprzeć się na klinicznych badaniach psychiatrycznych, testowych badania neuropsychologicznych, wynikach badań neuroobrazowych, czy też EEG.

Cierpienia psychiczne powoda wynikające z wypadku i jego następstw w pierwszych 6-8 miesiącach po zdarzeniu były znaczne, później stopniowo malały.

Powód wymagał i wymaga specjalistycznego leczenia psychologiczno-psychiatrycznego. Dotychczasowy koszt terapii lekami psychotropowymi (hydroksyzyna, xetanor) wynosi ok. 30 zł miesięcznie.

Powypadkowe dysfunkcje psychiczne nie wymagają korzystania z pomocy innych osób, wywierają natomiast niekorzystny wpływ na codzienne czynności i ograniczają możliwości funkcjonowania zawodowego powoda.

Rokowanie psychiatryczne powoda należy ocenić jako ostrożne. (opinia psychiatry J. K., k. 511, ustna opinia uzupełniająca, protokół rozprawy z dnia 08.10.2015r., 00:02:27, 00:09:51, k. 561v.)

W zakresie neurologicznym powód doznał w dniu 4 listopada 2009 r. urazu głowy z prawdopodobną utratą przytomności. Jest raczej mało prawdopodobne, że rozpoznana u powoda padaczka miała charakter pourazowy. Padaczka skroniowa pourazowa jest skutkiem ciężkiego organicznego uszkodzenia mózgu, wiązanego z przebytym stłuczeniem mózgu, którego u powoda nie rozpoznawano. Ponadto padaczka skroniowa zwykle źle reaguje na stosowane leczenie, podczas gdy u powoda napady miały ustąpić po wprowadzeniu leczenia i to w małej dawce.

Z danych zawartych w aktach sprawy wynika, że rozpoznanie padaczki postawiono jedynie na podstawie danych z wywiadu i na podstawie zmian napadowych w zapisie EEG. Zmiany napadowe w zapisie EEG w takich przypadkach nie mogą decydować o rozpoznaniu padaczki, a nie przeprowadzono pełnej diagnostyki neurologicznej.

Powód wymaga dalszego stosowania Depakiny chrono w dawce 2x 500 mg. przez okres do około 3 lat po wprowadzeniu leku. Po tym okresie, o ile nie będzie miał napadów można podjąć próby odstawienia leczenia przeciwpadaczkowego. Koszt leczenia wynosi do około 10 zł w skali miesiąca. Z neurologicznego punktu widzenia powód nie wymaga rehabilitacji.

Poszkodowany nie wymaga także pomocy i opieki innych osób w celu zaspokajania swoich potrzeb życiowych. Może podjąć pracę zawodową, w tym pracę fizyczną, za wyjątkiem pracy na wysokości, przy maszynach w ruchu ciągłym, przy środkach żrących i parzących, wykopach. Nie może jednak prowadzić pojazdów mechanicznych.

W badaniu neuropsychologicznym stwierdzono u powoda cechy zespołu czołowego, który daje różne dolegliwości, także naśladujące napady padaczki. Jest to naśladowanie podświadome. U Ł. G. nie było powodów do rozpoznania padaczki pourazowej. Padaczka ta jest schorzeniem, które występuje po ciężkich urazach czaszkowo mózgowych i jest bardzo mało prawdopodobne, żeby chorzenie to mogło wystąpić po takim urazie jakiego doznał powód.

Przyjmuje się, że jeżeli przez dwa lata nie występują napady, to przez kilka miesięcy stopniowo odstawia się leki, a jeżeli nadal nie ma napadów, to nie ma choroby.

Padaczka powoduje niezdolność do pracy na wysokości, przy maszynach w ruchu ciągłym, przy środkach żrących i parzących, przy wykopach, powoduje też zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych i na takich stanowiskach powód pracować nie może, przez czas przyjmowania leków, nawet pomimo nie występowania napadów. Okres dwóch lat bez napadów, w sytuacji nie zażywania leków jest wystarczający do stwierdzenia, że nie ma tej choroby. (opinia biegłego neurologa J. Z., k. 223-224, ustna opinia uzupełniająca, k. 315v.-316v.)

Powód w wyniku przedmiotowego wypadku doznał urazu wielomiejscowego ze wstrząśnieniem mózgu. Pół roku później pojawiły się incydenty zakwalifikowane przez specjalistę neurologa jako padaczkowe. O ile byłyby to napady padaczkowe, to nie pozostawały one w związku z urazem. Uraz, którego powód doznał był krótkotrwały inne spowodował złamania kości twarzoczaszki, czy choćby ran twarzy czy otarć naskórka . Padaczka pourazowa tworzy się w wyniku powstania blizny korowej. Powoduje to stereotypię napadów i zmiany ogniskowe w EEG. Badanie EEG powoda nie wykazało zmian ogniskowych. Uraz o charakterze wstrząśnienia mózgu nie doprowadza do powstania padaczki pourazowej.

Zażywana przez powoda dawka leku przeciwpadaczkowego (kwasu walproinowego) jest nieskuteczna, jeżeli chodzi o niedopuszczenie do wystąpienia napadów padaczkowych. Jest ona za mała, nie osiąga poziomu terapeutycznego.

U powoda można rozpoznać przewlekły zespół pourazowy zwany też celebrastemią pourazową czy psychoorganicznym zespołem pourazowym. (opinia biegłego neurologa A. K., k. 372-377, pisemna opinia uzupełniająca, k. 436, ustna opinia uzupełniająca, protokół rozprawy z dnia 11.12.2014r., 00:45:02-01:42:04, k. 489-490)

Powód posiada wykształcenie średnie - techniczne. Z zawodu jest technikiem żywienia oraz kucharzem. Przed wypadkiem komunikacyjnym był on zatrudniony w markecie (...) w pełnym wymiarze pracy (od 10 kwietnia 2006r. do 10 stycznia 2011r.), gdzie pracował jako sprzedawca w dziale z nabiałem i mrożonkami. Średnie wynagrodzenie w okresie od 01.07.2010r. do 31.12.2010r. wynosiło 1.476,48 zł brutto. Wysokość otrzymywanego przez powoda wynagrodzenia netto za okres od listopada 2009r. do października 2010r. wynosiła odpowiednio za miesiąc: listopad – 1.689,85 zł, grudzień – 1.352,46 zł, styczeń 2010r. – 1.325,11 zł, luty – 1.324,35 zł, marzec - 1.324,35 zł, kwiecień – 1.297,77 zł, maj – 1.117,97 zł, czerwiec – 1.070,30 zł, lipiec – 1.103,91 zł, sierpień – 1.208,69 zł, wrzesień – 1.171,16 ł oraz październik – 284,58 zł. Średnie miesięczne wynagrodzenie powoda w chwili wypadku wynosiło około 1.350 zł netto. Stosunek pracy z powodem został rozwiązany przez pracodawcę bez wypowiedzenia z przyczyn niezawinionych przez pracownika – z powodu niezdolności do pracy wskutek choroby (art. 53 § 1 pkt 1 lit. b k.p.).

Po wypadku, w związku z ujawnionym urazem, powód przebywał na zwolnieniu przez okres 9 miesięcy. (wywiad zawodowy, k. 45, świadectwo pracy, k. 76, zeznania B. G., k. 148, pismo, k. 47, zaświadczenie, k. 48, zeznania powoda, protokół rozprawy z dnia 08.10.2015r., 00:22:30, 00:29:04, k. 562, k. zaświadczenie, k. 106)

Po wyczerpaniu pełnego okresu zasiłku chorobowego powód miał przyznawane w oparciu o orzeczenia lekarza orzecznika ZUS z dnia 28.08.2010r., z dnia 11.03.2011 r. oraz z dnia 26.05.2011 r. prawo do świadczenia rehabilitacyjnego (na okres od 09.10.2010r. do 03.10.2011r.). (orzeczenia lekarza orzecznika ZUS, k. 73-75, decyzje z dnia 28.08.2010r., z dnia 11.03.2011 r., z dnia 26.05.2011 r. , k. 77-79)

Lekarz orzecznik ZUS orzeczeniem z dnia 29.10.2013r. uznał powoda za częściowo niezdolnego do pracy w okresie do 31.05.2015r. Wysokość świadczenia od 01.12.2013r. wynosiła 692,48 zł. Ponownie orzeczeniem z dnia 27.04.2015r. uznał powoda za częściowo niezdolnego do pracy w okresie do 30.04.2017r. Wysokość świadczenia od 01.06.2015r. wynosi 724,71 zł. (orzeczenie, k. 369, k. 528, pismo ZUS, k. 386-388, k. 531-532)

Za miesiąc październik 2010r. powód otrzymywał świadczenie rehabilitacyjne w wysokości 918,19 zł netto, za miesiąc listopad 2010r.– 1.197,60 zł, za miesiąc grudzień 2010r. – 1.237,52 zł, zaś za miesiąc styczeń 2011r. – 358,52 zł.

Po ustaniu tytułu obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego powód otrzymywał świadczenie rehabilitacyjne wynoszące netto w okresie od 11.01.2011 r. do 31.01.2011r. – 672,72 zł, w okresie od 01.02.2011 r. do 28.02.2011 r. – 896,96 zł, w okresie od 01.03.2011 r. do 31.03.2011 r. – 992,92 zł, w okresie od 01.04.2011 r. do 30.04.2011 r.- 961,10 zł, w okresie od 01.05.2011 r. do 31.05.2011 r. – 993,31 zł, w okresie od 01.06.2011 r. do 30.06.2011 r. – 960,96 zł, w okresie od 01.07.2011 r. do 31.07.2011 r. – 993,17 zł, w okresie od 01.08.2011 r. do 31.08.2011 r. – 993,17 zł, w okresie od 01.09.2011 r. do 30.09.2011 r. – 961,19 zł, zaś w okresie od 01.10.2011 r. do 03.10.2011 r. – 96,12 zł.

Powód od 4 października 2011r. był uprawniony do otrzymywania świadczenia rentowego. Wyniosło ono w okresie od 04.10.2011 r. do 30.11.2011 r. – 1.146,85 zł netto, w okresie od 01.12.2011 r. do 29.02.2012r. – 625,01 zł netto miesięcznie, w okresie od 01.03.2012 r. do 31.03.2012 r. - 788,46 zł netto (w tym 121 zł tytułem rozliczenia podatku przez organ rentowy za 2011r.) oraz w okresie od 01.04.2012 r. do 31.05.2012 r. – 667,46 zł netto miesięcznie.

Miesięczna wysokość świadczenia w kwocie netto wynosiła w okresie od 01.06.2012r. do 28.02.2013r. - 667,46 zł, miesiącu marcu 2013r. - 696,48 zł (w tym kwota 4,00 zł stanowiąca zwrot nadpłaty podatku dochodowego za 2012r.), w okresie od 01.04.2013 r. do 30.09.2013 r. - 692,48 zł.

Przyczyną przyznania powodowi częściowej niezdolności do pracy był zespół psychoorganiczny pourazowy, będący następstwem urazu głowy. (zaświadczenia ZUS, k. 109, k. 156, k. 356, zaświadczenie z (...) sp. z o.o. i sp. komandytowa, k. 107)

Powód posiadał wydane w dniu 21 listopada 2011r., obowiązujące do dnia 30 listopada 2013r., orzeczenie o lekkim stopniu niepełnosprawności. (orzeczenia, k. 127)

Obecnie powód jest w dobrym stanie ogólnym. Nie występuje u niego upośledzenie funkcji organizmu w stopniu istotnie ograniczającym jego zdolność do pracy, która byłaby odpowiednia dla poziomu posiadanych przez niego kwalifikacji.

Powód jest zdolny do pracy zarobkowej, zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Jest zdolny do wykonywania dowolnej pracy o charakterze administracyjno- biurowym oraz fizycznej o charakterze produkcyjnym, handlowym i usługowym, z wyłączeniem jedynie tych stanowisk, na których wymagana jest od pracownika pełna sprawność psychofizyczna. Jednak z powodu nadal leczonej padaczki nie powinien w szczególności wykonywać pracy kierowcy, pracy na wysokości oraz przy obsłudze niebezpiecznych maszyn będących w ruchu. (opinia biegłego z zakresu medycyny pracy i pulmonologii J. G., k. 415-418, ustna opinia uzupełniająca, protokół rozprawy z dnia 11.12.2014r., 00:01:50-00:44:50, k. 488-489)

Powód dokonał zgłoszenia szkody pismem z dnia 26 stycznia 2010r., otrzymanym przez ubezpieczyciela w dniu 4 lutego 2010r.

W dniu 28 kwietnia 2010r. Ł. G. zawarł z pozwanym ugodę dotyczącą wypłaty zadośćuczynienia za doznaną krzywdę i odszkodowania z ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego nr rej. (...), w związku z wypadkiem jakiemu uległ w dniu 04.11.2009 r. Strony potwierdziły, że dotychczas została wypłacona na rzecz poszkodowanego tytułem zadośćuczynienia kwota w wysokości 8.000 zł. (...) S.A. zobowiązał się dopłacić tytułem dalszego zadośćuczynienia i odszkodowania kwotę 1.500 zł. Pełnomocnik powoda oświadczył, że wyraża zgodę na warunki ugody oraz, iż zadośćuczynienie i odszkodowanie w łącznej kwocie 9.500 zł zaspokaja całkowicie roszczenia związane z wypadkiem jakiemu uległ Ł. G. w dniu 04.11.2009 r. w stosunku do osób odpowiedzialnych cywilnie za skutki wypadku, jak i do ubezpieczyciela, tj. (...) S.A. (zgłoszenie szkody, ugoda w załączonych aktach likwidacji szkody)

Następnie pismem z dnia 19 sierpnia 2011r., otrzymanym przez ubezpieczyciela w dniu 22 sierpnia 2011r. powód wniósł o wypłatę kwoty 150.000 zł tytułem zadośćuczynienia, kwoty 1.540 zł tytułem skapitalizowanej renty na zwiększone potrzeby za okres od maja do grudnia 2010r. oraz kwoty po 692,50 zł miesięcznie tytułem renty płatnej do 10-ego dnia każdego miesiąca, począwszy od stycznia 2010r. i na przyszłość. (wezwanie do zapłaty w załączonych aktach likwidacji szkody)

Pismem z dnia 10 października 2011r. pozwany odmówił przyznania na rzecz powoda zadośćuczynienia oraz renty, wskazując, iż odnośnie przedmiotowej szkody strony zawarły ugodę, która zaspokaja wszelkie roszczenia związane z wypadkiem, jakiemu powód uległ w dniu 4 listopada 2009r. (pismo z dnia 10.10.2011r., k. 11)

Stawka (...) Komitetu Pomocy (...) za 1 godzinę usług opiekuńczych w dni powszednie w okresie od lipca 2009r. wynosiła 9,50 zł. (pismo z (...) Komitetu Pomocy (...) z dnia 17.09.2010 r., k. 157)

Przed wypadkiem z dnia 4 listopada 2009 r powód był samodzielny, prowadził aktywny tryb życia. Jeździł na rowerze. Pracował, a w wolnym czasie spotykał się z kolegami. Przez pięć , do dnia wypadku, jeździł na obozy w roli opiekuna dziecięcego. Po wypadku stał się powolny, przygaszony i zamknięty w sobie. Przestał jeździć na rowerze, sporadycznie utrzymuje kontakty towarzyskie. Poszkodowany rzadko wychodzi z domu, boi się sam poruszać komunikacją miejską, bo często robi mu się słabo. Nie może dźwigać. Nadal pozostaje pod opieką neurologa i leczy się z powodu padaczki. Powód nie kontynuuje obecnie leczenia psychiatrycznego i nie posiada środków na podjęcie prywatnej terapii neuropsychologicznej , a koszt jednej sesji to obecnie kwota około 150 zł. Powód mieszka z matką, ale często prosi o pomoc ojca.

Po wypadku, w związku z ujawnieniem się urazu, powód nie wrócił już do pracy. Nie próbował podjąć zatrudnienia, nie szukał pracy, którą mógłby wykonywać, np. w handlu. (zeznania B. G., k. 149, zeznania powoda, protokół rozprawy z dnia 08.10.2015r., 00:36:07-00:57:55, k. 562v.-563)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych dowodów, w szczególności w oparciu o opinie biegłych sądowych i dokumentację medyczną, zeznania powoda i świadka B. G. (2).

Nie ulega wątpliwości, że dowód z opinii biegłych podlega ocenie przy zastosowaniu art. 233 § 1 k.p.c. - na podstawie właściwych dla jej przedmiotu kryteriów zgodności z zasadami logiki i wiedzy powszechnej, poziomu wiedzy biegłego, podstaw teoretycznych opinii, a także sposobu motywowania oraz stopnia stanowczości wyrażonych w niej wniosków (por. postanowienie SN z dnia 7 listopada 2000 r., I CKN 1170/98, OSNC 4/2001, poz. 64). Złożone w rozpoznawanej sprawie opinie biegłych sądowych sporządzone przez lekarzy specjalistów w swoich dziedzinach, należało uznać za w pełni wiarygodne w świetle powołanych kryteriów, zaś wszystkie, zgłaszane przez strony wątpliwości i zastrzeżenia do wniosków opinii zostały wyczerpująco wyjaśnione w opiniach uzupełniających. Opinie złożone w sprawie sporządzone zostały zgodnie z wymaganiami fachowości i niezbędną wiedzą specjalną. Biegli lekarze różnych specjalności, przy wydawaniu opinii, dysponowali dokumentacją lekarską powoda, jak również przeprowadzili stosowne badania przedmiotowe.

W zakresie procentowego oszacowania uszczerbków Sąd zaaprobował przedstawioną w opiniach ocenę dokonaną w świetle powoływanej posiłkowo tabeli stanowiącej załącznik do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 18 grudnia 2002r. (Dz. U. Nr 234, poz. 1974).

Stopień trwałego uszczerbku na zdrowiu powoda, ustalony, w oparciu o powołane dowody z opinii biegłych sądowych, wyniósł 40 %.

Wskazać należy (opierając się na opinii biegłego sądowego psychiatry J. K. (2)), iż przy mikrouszkodzeniach ośrodkowego układu nerwowego dochodzi do zmian metabolizmu neuronów, związanych z zaburzeniem ośrodkowego neuroprzekaźnictwa, zmian depolaryzacji błon komórkowych, zaburzeń aktywności układów receptorowych, i innych. Tego rodzaju zaburzenia nie dają objawów neurologicznych, wywołują natomiast zmiany wielu funkcji psychicznych, możliwych do wykrycia badaniami neuropsychologicznymi i niektórymi neuroobrazowymi.

Taka sytuacja diagnostyczno-kliniczna nie znajduje adekwatnego przełożenia na treści zawarte w pkt. 9 tabeli, które nie odpowiadają aktualnemu stanowi wiedzy i obowiązującemu psychiatrycznemu systemowi klasyfikacyjno-nomenklaturowemu ICD-10. Według obowiązującej w psychiatrii klasyfikacji ICD-10 zaburzenia stwierdzone u powoda należy określać nie terminem „encefalopatia” czy „cerebrastenia” pourazowa, tylko odnieść je do organicznych zaburzeń osobowości i zachowania spowodowanych chorobą, uszkodzeniem lub dysfunkcją mózgu (F07), a dokładniej określić je jako pourazowy zespół mózgowy, niepsychotyczny (F07.2-zespół po wstrząśnieniu mózgu), ale takich rozpoznań w pkt. 9 nie ma. W tej sytuacji posiłkując się tabelą stanowiącą załącznik do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 18 grudnia 2002r., należało przyjąć klasyfikację z pkt 9b. Spowodowany tymi zaburzeniami uszczerbek na zdrowiu jest trwały (organiczne uszkodzenie OUN), a jego wysokość, jak wyżej już wskazano, wynosi 40% (należało mieć tutaj na uwadze nieadekwatność tabeli do ustalonego u powoda rozpoznania). Diagnozą padaczki oraz jej terapią zajmują się lekarze neurolodzy, a lekarze psychiatrzy tylko wtedy, gdy w przebiegu tej choroby występują zaburzenia psychiczne.

Postanowieniem z dnia 8 października 2015r. Sąd oddalił wniosek strony pozwanej o dopuszczenie dowodu z opinii Katedry Medycyny Sądowej, jako powołany na okoliczności dostatecznie już wyjaśnione. Sporządzone w niniejszej sprawie opinie biegłych z zakresu neurologii, psychiatrii oraz neuropsychologii, zdaniem Sądu, należało uznać za wyczerpujące, gdyż odpowiadają one jednoznacznie na wszystkie postawione pytania, zaś wniosek strony pozwanej prowadzi do przewlekania postępowania i generowania dodatkowych kosztów.

Sąd Okręgowy zważył co następuje :

Powództwo okazało się zasadne w części i w tym zakresie podlegało uwzględnieniu.

Strona powodowa ostatecznie wnosiła o zasądzenie od pozwanego tytułem zadośćuczynienia kwoty 180.000 zł, kwoty 30.089,11 zł tytułem skapitalizowanej renty o charakterze mieszanym za okres od maja 2010 r. do sierpnia 2013 r., kwoty 1.165,54 zł miesięcznie tytułem renty o charakterze mieszanym, płatnej do dnia 10-ego każdego miesiąca począwszy od września 2013r. na przyszłość oraz u ustalenie odpowiedzialności pozwanego za skutki wypadku z dnia 4 listopada 2009r. mogące ujawnić się u powoda w przyszłości.

Pozwany nie kwestionował zasady swojej odpowiedzialności, podniósł jednak zarzut powagi rzeczy ugodzonej, wskazując, że w dniu 28 kwietnia 2010r. strony zawarły ugodę pozasądową, zaś powód oświadczył, że zaspokaja ona wszelkie jego roszczenia w stosunku do pozwanego w związku z wypadkiem z dnia 4 listopada 2009r. Pozwany zakwestionował ponadto powództwo co do wysokości.

W myśl art. 917 § 1 k.c. przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać. Do samej istoty ugody należy zatem rezygnacja przez stronę z części swoich żądań. Ustępstwa wzajemne stron należy pojmować subiektywnie (a więc odnosić je nie do rzeczywistej, obiektywnie ustalonej treści stosunku prawnego, ale przekonania każdej ze stron co do wielkości i wagi poszczególnych roszczeń z niego wynikających) i bardzo szeroko (wyrok SN z dnia 02 .12.2011r., III PK 28/11, Lex nr 1163947, postanowienie SA w Szczecinie z 29 marca 2013 r. I ACz 1181/12, Lex nr 1344245).

Odnosząc się do zarzutu strony pozwanej, na wstępie należy wskazać, że Sąd nie jest związany ugodą pozasądową, powinien jednak wziąć pod uwagę sam fakt jej zawarcia i przeanalizować jej treść, tym bardziej, że zawarcie jakiejkolwiek ugody oznacza dorozumianą wolę odstąpienia od żądania udzielenia dochodzonej ochrony sądowej.

W rozpoznawanej sprawie roszczenia powoda, zgodnie z poczynionymi ustaleniami stanu faktycznego, mimo iż są związane z wypadkiem komunikacyjnym, do którego doszło w dniu 4 listopada 2009r., dotyczą nowej szkody, która na dzień podpisania ugody jeszcze się nie ujawniła. O wystąpieniu szkody (w postaci organicznych zaburzeń osobowości i zachowania pod postacią pourazowego zespołu mózgowego) pozostającej w związku przyczynowym z doznanym przez powoda urazem, za który odpowiada pozwany, powód dowiedział się dopiero w momencie diagnozowania choroby, co nastąpiło już po zawarciu przedmiotowej ugody pozasądowej. Tym samym subiektywnie rzecz ujmując, powód zawierając ugodę nie mógł zrzec się roszczeń dotyczących szkody na jego osobie, która na chwilę zawierania ugody, nie występowała, ani nie miał możliwości przewidzenia jej wystąpienia.

Podstawą prawną odpowiedzialności pozwanego jest przepis art. 805 § 1 k.c., zgodnie z którym przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej pozwany ubezpieczyciel przejął na siebie odpowiedzialność za szkody wyrządzone osobom trzecim przez kierującego pojazdem zobowiązując się, w zamian za zapłatę przez ubezpieczonego umówionej składki, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku (art. 822 § 1 k.c.). Podstawa odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń i jej zakres wyznaczone są więc istnieniem i rozmiarem zobowiązania ciążącego na ubezpieczonym samoistnym posiadaczu wskazanego pojazdu mechanicznego.

W pierwszej kolejności powód domagał się kompensacji szkody niemajątkowej. Zgodnie treścią art. 445 § 1 k.c. w związku z art. 444 k.c. sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia.

Zadośćuczynienie jest formą rekompensaty pieniężnej z tytułu szkody niemajątkowej i obejmuje swym zakresem wszystkie cierpienia fizyczne i psychiczne, zarówno już doznane, jak i te które mogą powstać w przyszłości. Ma w swej istocie ułatwić przezwyciężenie ujemnych przeżyć. Dzięki niemu winna zostać przywrócona równowaga, zachwiana wskutek popełnienia przez sprawcę czynu niedozwolonego. Ma ono charakter całościowy i winno stanowić ekonomicznie odczuwalną wartość. Wielkość zadośćuczynienia zależy od oceny całokształtu okoliczności sprawy, w tym rozmiaru doznanych cierpień, ich intensywności, trwałości, czy nieodwracalnego charakteru. Przy ustalaniu rozmiaru cierpień i ujemnych doznań psychicznych powinny być uwzględniane zobiektywizowane kryteria oceny, jednakże w relacji do indywidualnych okoliczności danego przypadku (uchwała pełnego składu Izby Cywilnej SN z dnia 8 grudnia 1973 roku / OSNCP z 1974 r., poz. 145).

Analizując okoliczności faktyczne rozpoznawanej sprawy Sąd uznał za zasadne przyznanie powodowi tytułem dalszego zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę kwoty 110.500 zł.

Przy określeniu wysokości zadośćuczynienia Sąd miał na względzie, że wypadek jakiemu uległ powód w dniu 4 listopada 2009r. skutkował wystąpieniem u niego organicznych zaburzeń osobowości i zachowania pod postacią pourazowego zespołu mózgowe skutkującego 40%-wym, trwałym uszczerbkiem na zdrowiu. Wskutek wypadku poszkodowany odczuwał długotrwałe cierpienia fizyczne i psychiczne znacznego stopnia . P

Jak wynika z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, do czasu wypadku powód był osobą zdrową, sprawną fizycznie i aktywną zawodowo. Wykonywał pracę fizyczną i udzielał się towarzysko. Po wypadku, na skutek doznanych obrażeń powód stał się wycofany, zamknięty w sobie, unika kontaktów towarzyskich. Występują u niego zaburzenia sprawności procesów poznawczych, chwiejność emocjonalna, apatia oraz lęk.

Psychopatologiczne skutki wypadku mają negatywny wpływ nie tylko na życie zawodowe powoda, ale również na jego codzienne funkcjonowanie. Z uwagi na występujące u powoda zmiany organiczne ośrodkowego układu nerwowego, skutki doznanego urazu są nieodwracalne. Wielkość doznanej przez powoda szkody jest tym wyższa i dotkliwsza, że dotknęła młodego mężczyznę - w chwili wypadku powód miał 26 lat. Ł. G. nadal wymaga specjalistycznego leczenia psychologiczno-psychiatrycznego oraz pomocy osób trzecich, w załatwianiu trudniejszych spraw urzędowych, przenoszeniu cięższych rzeczy.

Oczywiste jest, że szkody niemajątkowej nie da się wymierzyć w kategoriach ekonomicznych jednakże, mając na uwadze okoliczności niniejszej sprawy, w ocenie Sądu, żądaną przez powoda tytułem zadośćuczynienia kwotę 180.000 zł należało uznać za wygórowaną. Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda tytułem dalszego zadośćuczynienia kwotę 110.500 zł, mając na uwadze, że kwota ta, łącznie z wypłaconą już w toku postępowania likwidacyjnego kwotą 9.500 zł, stanowić będzie zadośćuczynienie adekwatne do rozmiaru doznanej przez powoda krzywdy. Mając powyższe na uwadze Sąd oddalił oddalając roszczenie o zadośćuczynienie ponad kwotę zasadzoną jako niezasadne.

Powód domagał się ponadto zasądzenia od pozwanego kwoty 30.089,11 zł tytułem skapitalizowanej renty o charakterze mieszanym za okres od maja 2010 r. do sierpnia 2013 r. oraz kwoty 1.165,54 zł miesięcznie tytułem renty o charakterze mieszanym, płatnej do dnia 10-ego każdego miesiąca, począwszy od września 2013r. na przyszłość.

Zgodnie z przepisem art. 444 § 2 k.c. jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty.

Renta z tytułu zwiększenia się potrzeb poszkodowanego dotyczy sytuacji, gdy w wyniku doznanej szkody istnieje konieczność ponoszenia wyższych kosztów utrzymania w zakresie usprawiedliwionych potrzeb w porównaniu do stanu sprzed wyrządzenia szkody. Tu wyrównuje się koszty stałej opieki pielęgniarskiej, odpowiedniego wyżywienia, koszty stałych konsultacji medycznych i lekarstw.

Według szacunków powoda, na żądaną w pozwie kwotę 1.165,54 zł renty o charakterze mieszanym składa się renta na zwiększone potrzeby, (obejmująca pomoc osób trzecich – 142,50 zł, koszty dojazdów do placówek medycznych czy urzędów - 50 zł miesięcznie, koszty terapii neuropsychologicznej – 100 zł/h, koszty leków) oraz renta wyrównawcza z tytułu utraconego dochodu.

Zgodnie z art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Ta zasada materialno - prawna znajduje odzwierciedlenie w przepisie procesowym art. 232 k.p.c., który z kolei stanowi, iż strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Są to naczelne zasady postępowania dowodowego, które zawsze w postępowaniu sądowym obciążają stronę, która z danego faktu wywodzi dla siebie określone skutki prawne.

W przepisie art. 6 k.c. chodzi o fakty mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, a więc fakty prawotwórcze, czyli wykazujące istnienie prawa oraz fakty niweczące lub tamujące prawo. O tym co każda ze stron stosunku cywilnoprawnego ma udowodnić w sporze toczącym się przed sądem decydują przede wszystkim przedmiot sporu, prawo materialne regulujące określone stosunki prawne oraz prawo procesowe normujące zasady postępowania dowodowego.

Uwzględniając treść art. 6 k.c. stwierdzić należy, iż do osoby występującej z pozwem należy udowodnienie faktów pozytywnych, które stanowią podstawę powództwa, gdyż z faktów tych wywodzi ona swoje prawo. Do przeciwnika natomiast należy wykazanie okoliczności niweczących to prawo lub uniemożliwiających jego powstanie.

Odnosząc się do żądania zasądzenia tytułem renty na zwiększone potrzeby, w świetle zgromadzonego w niniejszej sprawie materiału dowodowego, Sąd mając na uwadze treść art. 322 k.p.c. przyjął, że powód w związku z wypadkiem, do którego doszło w dniu 4 listopada 2009r. wymagał i wymaga nadal pomocy osób trzecich (w załatwianiu trudniejszych spraw urzędowych) w wymiarze 3 godzin tygodniowo. Uwzględniwszy stawki wynagrodzenia opiekunek społecznych za jedną godzinę pracy, koszty opieki wynoszą 120 zł (12 godzin x 10 zł za godzinę).

Ponadto, zważywszy, że powód wymagał i nadal wymaga specjalistycznego leczenia psychologiczno-psychiatrycznego, należało (w oparciu o opinię biegłego psychiatry), uwzględnić, jako uzasadnione, wydatki na zakup leków psychotropowych, w kwocie 30 zł miesięcznie.

Z poczynionych ustaleń wynika także, iż Ł. G. powinien także korzystać z terapii neuropsychologicznej, co najmniej dwa razy w miesiącu. Mając na uwadze, że koszt jednej sesji stanowi kwotę 150 zł, zatem miesięczne koszty tej terapii wyniosą 300 zł.

Odnośnie kosztów dojazdu to, zdaniem Sądu, ich wysokość nie została udowodniona.

Powód wniósł o zasądzenie skapitalizowanej renty na zwiększone potrzeby za okres od maja 2010 r. do sierpnia 2013 r. oraz renty na zwiększone potrzeby począwszy od września 2013r. i na przyszłość. Jak już było wyżej wskazane w związku z wypadkiem komunikacyjnym, do którego doszło w dniu 4 listopada 2009r. szkody, zachodziła i nadal zachodzi (w porównaniu do stanu sprzed wyrządzenia szkody), konieczność ponoszenia wyższych kosztów utrzymania, zamykających się kwotą 150 zł miesięcznie. Ponadto , zgodnie z poczynionymi ustaleniami stanu faktycznego, zachodzi potrzeba podjęcia przez powoda terapii neuropsychologicznej, której koszt będzie wynosił około 300 zł miesięcznie.

Mając powyższe na uwadze, Sąd zasądził tytułem skapitalizowanej renty na zwiększone potrzeby za okres od maja 2010r. do listopada 2011r. ( tj. 19 miesięcy) kwotę 2.850 zł (19 miesięcy x 150 zł/miesięcznie), za okres od 1 grudnia 2011r. do 31 października 2015r. rentę na zwiększone potrzeby w kwocie 150 zł miesięcznie, zaś począwszy od dnia 1 listopada 2015r. i na przyszłość w kwocie po 450 zł miesięcznie tj z uwzględnieniem kosztów terapii neuropsychologicznej (uwzględniając, iż do dnia wyrokowania powód nie poddawał się tej terapii, a zatem nie ponosił związanych z tym wydatków)

Żądanie zasądzenia renty wyrównawczej, jako rekompensaty za utracone przez poszkodowanego, wskutek niezdolności do pracy, dochody, które okazało się tylko częściowo zasadne, znajduje oparcie w dyspozycji art. 444 par.2 k.c., w myśl którego, jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej (…), może żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty.

Powód domagał się zasądzenia skapitalizowanej renty o charakterze mieszanym (w tym renty wyrównawczej) za okres od maja 2010r. do sierpnia 2013r., a następnie renty za kres od września 2013r. i na przyszłość.

Z poczynionych w sprawie ustaleń faktycznych wynika, że przed wypadkiem, powód był zatrudniony w firmie (...), pracował w markecie na stanowisku sprzedawcy i otrzymywał wynagrodzenie w wysokości 1.350 zł netto.

Mając na uwadze pozostawanie przez powoda przez okres 9 miesięcy na zwolnieniu, średnią wysokość otrzymywanego zasiłku w wysokości ok. 800 zł miesięcznie, wskutek wypadku i wywołanej nim niezdolności do pracy, powód utracił zarobki w wysokości 4.950 zł (1.350 – 800 zł = 550 zł, zaś 550 zł x 9 m-cy stanowi kwotę 4.950 zł).

Uwzględniając powyższe, Sąd zasądził tytułem skapitalizowanej renty za utracone dochody za okres 9 miesięcy kwotę w wysokości 4.950 zł.

Pracodawca, u którego powód pracował przed wypadkiem rozwiązał z nim umowę o pracę z powodu długotrwałej niezdolności do pracy wskutek choroby. Ł. G. nie podjął zatrudniania do chwili obecnej . Z wykształcenia powód jest technikiem żywienia oraz kucharzem. Z zebranego w sprawie materiału dowodnego wynika, że powód jest zdolny do wykonywania dowolnej pracy o charakterze administracyjno-biurowym oraz fizycznej o charakterze produkcyjnym, handlowym i usługowym, z wyłączeniem stanowisk, na których wymagana jest pełna sprawność psychofizyczna. W tej sytuacji, zdaniem Sądu, , należało uznać, że powód, na skutek przedmiotowego wypadku, utracił zdolność do pracy zarobkowej, w okresie przebywania na zwolnieniu lekarskim tj przez okres dziewięciu miesięcy, a po tym czasie był już zdolny do jej podjęcia, z pewnymi , wskazanymi powyżej, ograniczeniami. Wprawdzie powód obecnie nie mógłby obsługiwać urządzeń mechanicznych , ale istnieje wiele prac w handlu i ochronie , które tego nie wymagają . Jest okolicznością bezsporną, że powód nie podjął prób znalezienia nowej pracy, którą mógłby wykonywać.

W orzecznictwie wskazuje się, odnośnie oceny wysokości utraconych zarobków, iż szkoda wyraża się różnicą między zarobkami, jakie poszkodowany osiągałby w okresie objętym rentą, gdyby nie doznał uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, a zarobkami, które uzyskuje, będąc poszkodowanym, uwzględniając także świadczenia otrzymywane z tytułu ubezpieczenia społecznego. Dla prawidłowej oceny zasadności roszczenia o rentę odszkodowawczą konieczne jest ustalenie i porównanie wysokości średnich zarobków poszkodowanego osiąganych przed wypadkiem z wysokością takich zarobków, jakie poszkodowany osiągałby, gdyby nie uległ wypadkowi, a nie jakie faktycznie osiąga po wypadku, przy czym decydujący jest tu stan istniejący w chwili zamknięcia rozprawy (wyrok SN z dnia 9 września 1968 r., III PRN 49/68, Lex nr 13981).

Renta ma rekompensować faktyczną utratę możliwości zarobkowych, co w przypadku osób o częściowej niezdolności do pracy oznacza rentę w wysokości różnicy między zarobkami uzyskiwanymi na dotychczasowym stanowisku pracy a zarobkami jakie poszkodowany może uzyskać, wykorzystując ograniczoną zdolność do pracy (wyrok SN z dnia 4 kwietnia 2007 r., I PK 125/07, LEX nr 447246). Świadczenie to winno zatem wyrównać poszkodowanemu uszczerbek, który wskutek uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia powstał w jego dochodach z tytułu pracy zarobkowej lub prowadzonej działalności gospodarczej. Musi zatem odpowiadać wspomnianej wcześniej różnicy między hipotetycznymi dochodami, które poszkodowany osiągałby, gdyby nie doszło do zdarzenia szkodzącego, a dochodami, które uzyskuje, będąc poszkodowanym, uwzględniając także świadczenia otrzymywane z tytułu ubezpieczenia społecznego.

Wskazać tutaj należy, iż orzeczenie ZUS, uznające powoda za częściowo niezdolnego do pracy, nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy gdyż że nie determinuje ono orzeczenia co do renty wyrównawczej z mocy przepisów kodeksu cywilnego, a jedynie uzasadnia przyznanie, niezależnych od niej, świadczeń z ubezpieczenia społecznego (por. uzasadnienie do wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 6 czerwca 2014r. w sprawie I ACa 1539/13). Powód ( po zakończeniu okresu przebywania na zwolnieniu lekarskim) posiadając zdolność do pracy zarobkowej, choćby i ograniczoną, powinien ją wykorzystać lub wykazać , że bez jego winy jest to niemożliwe. .

Renta wyrównawcza ma rekompensować szkodę wyrażającą się w różnicy między zarobkami, jakie poszkodowany osiągałby w okresie objętym rentą, gdyby nie doznał urazu, a zarobkami, które uzyskuje, wykorzystując ograniczoną zdolność do pracy. Ponieważ powód nie podjął żadnego zatrudnienia nie było możliwe ustalenie, że w związku z istnieniem ograniczeń co do rodzaju pracy, która mógłby wykonywać, jego dochody uległy zmniejszeniu. Tym samym, w ocenie Sądu brak było podstaw do zasądzenia renty wyrównawczej za okres po zakończeniu zwolnienia lekarskiego, na którym powód przebywał przez okres 9 miesięcy.

W okolicznościach niniejszej sprawy Sąd nie znalazł podstaw do ustalenia odpowiedzialności strony pozwanej na przyszłość za następstwa wypadku komunikacyjnego, jakiemu powód uległ w dniu 4 listopada 2009r.

Zgodnie z art. 359 § 1 k.c. odsetki od sumy pieniężnej należą się tylko wtedy, gdy to wynika z czynności prawnej albo z ustawy, z orzeczenia sądu lub decyzji innego właściwego organu. Zaś w myśl art. 481 § 1 k.c., dłużnik, który nie spełnia świadczenia w odpowiednim terminie dopuszcza się opóźnienia i wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego.

Stosownie do treści art. 455 k.c. roszczenie wierzyciela wobec dłużnika staje się wymagalne wraz z nadejściem terminu do spełnienia świadczenia. Jeżeli termin ten nie jest oznaczony, ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. W orzecznictwie wskazuje się, że roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym staje się wymagalne dopiero po wezwaniu dłużnika do wykonania świadczenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 marca 1973 r. I CR 55/73, niepublikowane).

Należy w tym miejscu wskazać, że ubezpieczyciel winien zlikwidować szkodę w terminie 30 dni od dnia otrzymania zgłoszenia szkody. Jednak w przypadku, gdyby wyjaśnienie okoliczności niezbędnych do ustalenia odpowiedzialności albo wysokości świadczenia w tym terminie było niemożliwe, świadczenie powinno być spełnione w terminie 14 dni od dnia wyjaśnienia tych okoliczności (art. 14 ust.1 i 2 ustawy z dnia 22 maja 2003r., o ubezpieczeniach obowiązkowych (…)).

W niniejszej sprawie – z uwagi na różne terminy wysuwania przez powoda poszczególnych roszczeń oraz dwukrotne rozszerzenie powództwa, terminy ich wymagalności są różne.

Pismem z dnia 19 sierpnia 2011r., otrzymanym przez ubezpieczyciela w dniu 22 sierpnia 2011r. powód wniósł o wypłatę kwoty 150.000 zł tytułem zadośćuczynienia, kwoty 1.540 zł tytułem skapitalizowanej renty na zwiększone potrzeby za okres od maja do grudnia 2010r. oraz kwoty po 692,50 zł miesięcznie tytułem renty płatnej do 10-ego dnia każdego miesiąca, począwszy od stycznia 2010r. i na przyszłość.

Odnośnie zadośćuczynienia w kwocie 110.500 zł., datą wezwania zobowiązanego, w osobie pozwanego ubezpieczyciela, była data zgłoszenia w postępowaniu likwidacyjnym roszczenia o zadośćuczynienie we wskazanym powyżej piśmie przedsądowym, co nastąpiło w dniu 22 sierpnia 2011r. Uwzględniwszy 30 – dniowy termin na wypłatę świadczeń, mając na uwadze treść art. 321 § 1 k.p.c., odsetki za opóźnienie w zapłacie zadośćuczynienia należało zasądzić zgodnie z żądaniem pozwu, od dnia 27 września 2011r.

W zakresie przyznanej powodowi tytułem skapitalizowanej renty na zwiększone potrzeby oraz renty wyrównawczej kwoty 7.800 zł, o odsetkach za opóźnienie od kwoty 7.500 zł należało orzec od dnia 27 września 2011r. Zgłoszenie szkody z tego tytułu, obejmujące żądanie wypłaty skapitalizowanej renty na zwiększone potrzeby za okres od maja do grudnia 2010r. oraz kwoty po 692,50 zł miesięcznie tytułem renty na zwiększone potrzeby oraz renty wyrównawczej, poczynając od stycznia 2010r. i na przyszłość nastąpiło w piśmie przedsądowym, doręczonym pozwanemu w dniu 22 sierpnia 2011r. Zatem mając na uwadze 30-termin na spełnienie przez pozwanego świadczenia oraz treść art. 321 § 1 k.c. orzeczono zgodnie z żądaniem, tj. od dnia 27 września 2011r. do dnia 10-go października 2011r. (za miesiąc październik roszczenie odnośnie renty nie było jeszcze wymagalne). Natomiast w zakresie kwoty 7.650 zł należało zasądzić odsetki od dnia 11 października 2011r. do dnia 10 listopada 2011r.(wymagalne roszczenie odnośnie renty za miesiąc październik – 150 zł), zaś od kwoty 7.800 zł od dnia 11-go listopada 2011r. do dnia zapłaty (wymagalne roszczenie odnośnie renty za miesiąc listopad – 150 zł).

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 100 zd. 1 k.p.c., dokonując ich stosunkowego rozliczenia.

Postanowieniem z dnia 6 lutego 2012 roku powód został zwolniony od kosztów sądowych w całości ( k. 99).

Powód poniósł koszty procesu w łącznej kwocie 14.417 zł (koszty zastępstwa procesowego), natomiast koszty procesu wyłożone przez pozwanego wyniosły łącznie 17.069,60 zł (koszty zastępstwa procesowego oraz wydatki na poczet wynagrodzenia biegłych – 2.652,60 zł). Łącznie poniesione przez strony koszty procesu wyniosły 31.486,60 zł. Pozwany przegrał w 50 % i w tym zakresie powinien ponieść koszty procesu. Ponieważ poniesione przez niego koszty procesu wyniosły 17.069,60 zł, zaś powinien je ponieść w kwocie 15.743,30 zł (50 % z kwoty 31.486,60 zł), należy mu się od powoda zwrot różnicy w kwocie 1.326,30 zł.

W toku procesu, w związku ze zwolnieniem powoda od kosztów sądowych, powstały nieuiszczone koszty sądowe w łącznej wysokości 25.285,90 zł, obejmujące opłatę sądową od pozwu w wysokości 11.084 zł oraz wynagrodzenie biegłych sądowych (łącznie 14.201,90 zł). Obowiązkiem ich poniesienia, stosownie do dyspozycji art. 113 ust. 1 i 2 pkt 1 u.k.s.c., należało obciążyć strony, proporcjonalnie do tego w jakiej części każda z nich wygrała i odpowiednio – przegrała proces. Mając na uwadze, że każda ze stron przegrała w 50 %, Sąd nakazał ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa od powoda z zasądzonego na jego rzecz roszczenia oraz od pozwanego kwoty po 12.643 zł (50 % z kwoty 25.285,90 zł).