Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 listopada 2015 r.

Sąd Okręgowy w Rzeszowie VI Wydział Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: del. SSR Marta Zalewska

Protokolant: inspektor Agnieszka Chmiel

po rozpoznaniu w dniu 10 listopada 2015 r. w Rzeszowie

na rozprawie

sprawy z:

I. powództwa głównego:

(...) Przedsiębiorstwa Produkcyjno-Handlowo- Usługowego Spółka z o.o. z/s w S.

przeciwko :

(...) Spółka z o.o. Spółka komandytowa z/s w P.

o zapłatę kwoty 23.062,50 euro z pozwu głównego z ustawowymi odsetkami od kwoty 46.125 euro od dnia 04.01.2014r. do dnia zapłaty,

1.  umarza postępowanie o zapłatę ustawowych odsetek od kwoty 23.062,50 euro,

2.  oddala powództwo w pozostałej części

3.  zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 7.040,79 zł tytułem kosztów procesu,

II.  z powództwa wzajemnego: (...) Spółka z o.o. Spółka komandytowa z/s w P.,

przeciwko:

(...) Przedsiębiorstwu Produkcyjno-Handlowo- Usługowemu Spółka z o.o. z/s w S.,

o zapłatę kwoty 216.086,40 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu wzajemnego,

1. zasądza od pozwanego wzajemnego na rzecz powoda wzajemnego kwotę 216.086,40 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 04.04.2014r.,

2. zasądza od pozwanego wzajemnego na rzecz powoda wzajemnego kwoty 18.005,00 zł ( osiemnaście tysięcy pięć złotych) tytułem kosztów procesu,

3. nakazuje ściągnąć od pozwanego wzajemnego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Rzeszowie kwotę 435,20 ( czterysta trzydzieści pięć złotych 20/100) tytułem wydatków,

4.zarządza zwrot powodowi wzajemnemu od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Rzeszowie kwoty 844.21 zł ( osiemset czterdzieści cztery złote 21/100) tytułem niewykorzystanej zaliczki na wydatki.

VI GC 102/14

Uzasadnienie wyroku z dnia 24.11.2015r.

Powód (...) PPHU Sp. z o.o. w Startym O. wniósł o zapłatę od pozwanego (...) Sp. z o.o. sp.k. w P. kwoty 46.125 euro z ustawowymi odsetkami od dnia 04.01.2014r., podając w uzasadnieniu, iż powód dostarczył i zamontował pozwanemu elementy linii do pelletowania ze słomy na podstawie umowy z dnia 03.09.2012r. i doszło do faktycznego odbioru tych elementów poprzez przyjęcie do użytkowania przez pozwanego poczynając od marca 2013r. mimo braku podpisania protokołu odbioru. O faktycznym odbiorze przedmiotu umowy świadczy również porozumienie stron z daty 22.04.2013r., którym strony objęły roszczenia pozwanego powstałe do daty zawarcia porozumienia. Porozumienie to wyczerpało wszelkie roszczenia pozwanego z tytułu realizacji umowy, w szczególności pozwany nie skorzystał z roszczenia o obniżenie ceny, roszczeń odszkodowawczych, roszczenia z żądaniem doprowadzenie linii do właściwego stanu, roszczeń z tytuł rękojmi i gwarancji ( § 2 porozumienia).

W odpowiedzi na pozew( k. 50-60) pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości, podnosząc zarzut nieistnienia roszczenia o wynagrodzenie oraz nienależytego wykonania umowy przez powoda. Powołując się na wady przedmiotu umowy, tj. linii do produkcji pelletu, zamontowanej przez powoda, wskazał, iż mimo zawartego porozumienia powód nie doprowadził linii do właściwego stanu, nie usunął wad, w związku z czym pozwany dokonał oceny przedmiotu umowy przez niezależnego eksperta, która to opinia wskazała na niewłaściwą wydajność linii do peletowania ( ok. 25 % zakładanej ), co zdaniem powoda uzasadnia obniżenie wynagrodzenia powoda o co najmniej 75 % . Ponadto powodowi nie przysługiwała reszta wynagrodzenia, jakiej dochodził pozwem jako trzecia rata płatności, bowiem zgodnie z § 10 umowy miało być ono płatne do 14 dni od podpisania protokołu ostatecznego odbioru. Nie doszło do odbioru prac z uwagi na stwierdzone wady, a powód mimo licznych wezwań, nie usunął wad. Zdaniem pozwanego porozumienie z dnia 22.04.2013r. nie wyłączało w/w zasad płatności, a objęło wyłącznie roszczenia powstałe przed dniem zawarcia tegoż porozumienia, tj. kary umowne za nieterminowe wykonanie umowy i odszkodowanie za szkody w związku z nienależytym wykonaniem umowy. Porozumienie to nie objęło wedle § 4 roszczeń o odszkodowanie i z tytułu wad i błędów, które mogły wystąpić podczas eksploatacji urządzeń dostarczonych przez powoda. Porozumienie to nie stanowiło odbioru prac, bo brak takiego zapisu w jego treści, ponadto sam powód w grudniu 2013r. wezwał pozwanego do podpisania protokołu odbioru, na co nie wyraził zgody pozwany, odsyłając stosowny dokument. Zgodnie z § 4.4 umowy stwierdzenie wad w przedmiocie u mowy, było równoznaczne z odmową odbioru, w konsekwencji pozwany zwrócił powodowi fakturę wystawioną w dniu 20.12.2013r. Zarzucił też pozwany, iż powód zrzekł się zgodnie z treścią porozumienia z połowy zapłaty trzeciej raty, tj. kwoty 23.062,50 zł.

W tym samym piśmie złożył pozew wzajemny (k. 60-62). Uzasadnił, iż linia dostarczona przez powoda nie była zgodna z umową, posiadała szereg wad, stwarzała zagrożeniem dla pracowników przy jej obsłudze, w związku z czym pozwany był zmuszony do wykonania naprawy linii we własnym zakresie i tąże zlecił spółce (...), której za wykonane prace zapłacił wynagrodzenie w wysokości 216.086,40 zł , której to kwoty dochodzi pozwem wzajemnym. Pozwany wzajemny był informowany przez powoda wzajemnego o powyższym fakcie. W/w kwota stanowi zwrot kosztów robót wykonanych przez spółkę (...), a poniesionych przez pozwanego w wyniku niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, stanowiąc w tym zakresie szkodę powoda wzajemnego.

W odpowiedzi (k. 198-201) pozwany wzajemny wniósł o oddalenie tego powództwa. W uzasadnieniu wskazał, iż powód wzajemny niewłaściwie użytkował elementy linii do pelletu, przy czym linia do pelletu składała się również z urządzeń strony pozwanej. Zarzucił, iż powód wzajemny nie wykazał, że poniósł szkodę. Dowody przedstawione przez niego mogą świadczyć jedynie, że zrealizował dwa przelewy na rzecz spółki (...) i nie można stwierdzić ich powiązania z działaniem lub zaniechaniem powoda. Przedmiotem zobowiązania pozwanego wzajemnego nie była linia do produkcji pelletu, lecz jej niektóre urządzenia, przy czym kluczowym znaczeniem dla wydajności linii były urządzenia dostarczone przez powoda wzajemnego, który ponadto stosował do produkcji nieodpowiedni materiał co do długości i wilgotności. Pozwany wzajemny zakwestionował dokument „ocena instalacji„ pod względem merytorycznym i formalnym. Porozumienie z dnia 22.04.2013r. zagwarantowało powodowi wzajemnemu otrzymanie dodatkowej kwoty 110.717,59 euro netto i czyniło niezasadnym roszczenie o obniżenie ceny, wyczerpując wszelkie roszczenia stron z tego tytułu. Zaprzeczył, by po podpisaniu porozumienia powód wzajemny zgłaszał pozwanemu jakiekolwiek usterki. Pismo powoda wzajemnego z dnia 14.08.2013r. wskazuje na realizację uprawnień z tytułu rękojmi, ( wezwanie do wymiany linii na wolną od wad), co świadczy , iż przedmiot umowy został odebrany w sposób faktyczny. Powód cofnął pozew w zakresie kwoty 23.062,50 euro pismem z dnia 14.08.2014r. ( k. 242) wraz ze zrzeczeniem się roszczenia oraz odsetkami od tej kwoty, co potwierdził pismem procesowym na wezwanie Przewodniczącej (k. 421/2). Postanowieniem z dnia 10.09.2014r. (k. 263) sąd prawomocnie umorzył postępowanie co do należności głównej, objętej cofnięte częścią pozwu.

Sąd ustalił, co następuje:

Na podstawie oferty powoda uwzględniającej istniejące u pozwanego urządzenia do pelletowania słomy ( młyn młotkowy, prasa do pelletu, czyli tzw. granulator ) i po ich kilkukrotnych oględzinach przez stronę powodową w dniu 03.09.2012r. strony podpisały umowę, na mocy której powód zobowiązał się do dostarczenia urządzeń, opisanych szczegółowo w ofercie jako załączniku do umowy, stanowiących linię do pelletu z wydajnością 2,8-3,3 t/h bez prasy do pelletu i młyna młotkowego. Powód zobowiązał się dostarczyć kompletną dokumentację techniczną, dokonać montażu i uruchomienia przedmiotu umowy następnie przeprowadzić szkolenie w języku polskim pracowników pozwanego w zakresie prawidłowej eksploatacji i konserwacji urządzeń. Montaż przedmiotu umowy miał być ukończony w 47 tygodniu roku. Po dokonanym montażu, powód miał przekazać do odbioru powyższe, strony miały dokonać prób funkcjonowania urządzenia, na co miał być spisany protokół , a w razie pomyślnego wyniku prób, strony miały podpisać protokół zdawczo – odbiorczy i dokonać odbioru urządzeń. W razie stwierdzenia wad urządzeń, kupujący miał odmówić ich odbioru i wówczas powód zobowiązany był do usunięcia wad w terminie 7 dni i dokonania ponownych prób. Strony ustaliły wynagrodzenie w wysokości 250 tys. euro, płatne w trzech ratach ; 20 % po podpisaniu umowy, 65 % w 5 dni po dostarczeniu rządzeń i 15 % w terminie 14-stu dni od podpisania protokołu ostatecznego odbioru. Powód udzielił gwarancji na bezawaryjne działanie przedmiotu umowy na 12 m-cy od dnia końcowego skutecznego odbioru przedmiotu umowy. Wszelkie koszty związane z usunięciem wad w ramach gwarancji miął ponosić powód. Odpowiadał też za szkody poniesione przez pozwanego w wyniku niewykonania bądź niewłaściwego wykonania przedmiotu umowy, zobowiązany był do zapłaty kary umownej za opóźnienie, a w przypadku wystąpienia szkody ponad tę karę miał prawo do odszkodowania ( dowód : zezn.św. T. B. k. 607-607/2, św. P. D. k. 494/2 -495, umowa k. 16-2 wraz z zał. oferta k. 22-28). Powód na etapie oferowania umowy nie otrzymał od pozwanego pełnej dokumentacji technicznej istniejących u pozwanego urządzeń, wiedział natomiast o wydajności młynka i prasy pozwanego i stwierdził, że są one wystarczające i że zna producenta, nie sprawdzał we własnym zakresie ich danych technicznych, parametrów, co można i należało wykonać po stronie powoda ,zaś wg dtr producenta prasy N. wilgotność słomy winna wynosić 14-16 %. Na podstawie tych danych i oględzin zaoferował linię o wydajności 2,8-3,3 t/h ( zezn. św. T. B. k. 607/2, 608, św. P. D. k. 492/2 -495, opinia biegłego k. 610/2, 611 ). Powód w styczniu 2013r. wykonał montaż mechaniczny urządzeń linii do pelletu, co zostało potwierdzone w dokumencie „ Sprawozdanie z montażu” przez kierownika produkcji pozwanego P. D. (1) ( dowód : sprawozdania k. 34, 35, zezn. św. T. B. k. 606-606/2 ). W marcu 2013r. sporządzono dokument w zakresie nadzorowania pracy linii ( dowód: sprawozdanie z montażu k. 36 ), ponadto powód przeszkolił w zakresie obsługi linii pracowników pozwanego ( dowód: protokół szkolenia k. 32-33), mimo to nie doszło do przekazania powodowi linii i podpisania protokołu z uwagi na brak wydajności i zacinanie się linii. Praktycznie praca linii o jej pierwszym uruchomieniu polegała na jej testowaniu i uznaniu awarii ( dowód: zezn. św. strony powodowej J. M. k. 492/2, św. P. B. k. 545/2, T. D. k. 548/2 ). Poza sporem było, iż pozwany zapłacił wcześniej powodowi pierwsze dwie raty wynagrodzenia zgodnie z warunkami umowy, powód niniejszym pozwem dochodził ostatecznie zapłaty połowy kwoty ostatniej raty po cofnięciu pozwu, na podstawie fv z dnia 20.12.13r. wystawionej na kwotę 46.125 euro z terminem płatności 3.01.2014r. Po montażu urządzeń i uruchomieniu linii, linia ta zacinała się, zapychała się materiałem do pelletowania . Wg pomiarów ręcznych wydajność linii wynosiła max. 500 t/h. Pracownicy powoda byli wzywani do zdiagnozowania problemów, przy czym pozwany informował o problemach w drodze telefonicznej i e-mailowej, dwu- lub trzykrotnie doszło do wywołania iskry i ognia. Mimo wielokrotnych prób poprawy funkcjonowania linii niemożliwym było wykonywanie nią produkcji. (dowód; e-maile pracowników pozwanego do powoda z dnia 22.02.2013r. .k 90, z dnia 21.03.2013 k. 95, 96, informacja e-mailowa o powstaniu ognia w wentylatorze głównym z dnia 22.03.2013r. k. 99,100 wraz z dokumentacją techniczną k. 101, e-mail z dnia 25.03.2013r. dotyczący nieprawidłowości wydajności wygarniacza z dnia 27.03.2013r. k. 104, e-mail z dnia 04.04.2013r. wraz ze zdjęciami k. 106-107, e-mail z dnia 05.04.2013r. ze wskazaniem 9-ciu usterek linii k. 108 wraz ze zdjęciami k. 109-111, zeznania świadków R. B. k. 605-605/2, P. D. k. 494-495/2, M. K. k. 493-493/2, św. T. D. k. 548/2, 549/2, św. P. F. k. 545/2 transkrypcja ; e-mail T. B. (1) do T. D. (2) 26.06.2012 k. 183). Powód jako specjalista w tej dziedzinie winien był dokonać dostosowania istniejących urządzeń ( młyna i prasy do pelletu ) do tych przez siebie dostarczanych tak, by zapewnić umowną wydajność linii 2,8- 3.3 t/h. Linię do pelletowania słomy mimo pierwotnych zapewnień pozwanego, ze sobie ze wszystkim poradzi, wykonywał pierwszy raz ( dowód: zezn. św. P. F. k. 546, P. D. k. 548, ). Szczegółowo usterki i wady linii dostarczonej przez powoda wskazał biegły sądowy ( dowód: opinia k. 311 ). Prace naprawcze nie przynosiły pożądanego efektu, bowiem skupiały się na usuwaniu awarii, a nie ich przyczyn. System antyiskrowy zaprojektowany przez powoda nie dawał należytego zabezpieczenia przed pożarem, zwłaszcza, że powód nie zastosował właściwego systemu wyłapywania odłamków metalu z surowca, powód zaprojektował i zamontował niewłaściwą ilość wyłączników ( opinia biegłego k. 315, 317-326 , ustna k. 610-610/2 ). Mimo kilkukrotnych przyjazdów pracowników powoda linia nie funkcjonowała prawidłowo. W 8.0.2013r. doszło do spotkania prezesa zarządu powoda . T. B. –dyr. Sprzedaży, który uczestniczył w realizacji umowy po stronie powoda oraz przedstawicieli pozwanego i spółki- córki pozwanego, w której był głównym udziałowcem - (...), użytkownika linii, na którym strony potwierdził, iż mimo prób uruchomienia linia nie funkcjonuje, a powód zobowiązał się do jej uruchomienia zgodnie z założeniami umowy do dnia 23.03.2013r. ( dowód: notatka k. 186, zezn. św. T. D. k. 548/2 ). Ponieważ mimo wielu prób poprawek funkcjonowania linii, nie doszło do poprawy jej funkcjonalności, w efekcie doszło do zawarcia między stronami porozumienia. Przyczyną zawarcia tegoż porozumienia było doprowadzenie linii do funkcjonowania zgodnie z treścią umowy, bo z powodu przestojów produkcji użytkownik linii (...) i jego główny udziałowiec pozwany ponosili straty finasowe, utratę kontrahentów, marnował się surowiec, co groziło zwolnieniem pracowników i bankructwem ( zezn. św. T. D. k. 548/2 – 549 ). W tym celu oraz celem zaspokojenia dotychczasowych roszczeń pozwanego powód zobowiązał się dostarczyć i uruchomić dodatkowe urządzenia w postaci młyna, podawacza, przenośnika taśmy i urządzenia cyklonu o wartości łącznie 102.024 euro. Powód udzielił też upustu w wysokości 50 % wartości trzeciej raty: 23.062,50 euro. Strony zniosły postanowienia § 12 pkt. 1,2,4 umowy, odnoszące się do odpowiedzialność odszkodowawczej, kar umownych za opóźnienie i szkody przekraczającej te kary, przy czym w przypadku późniejszego stwierdzenia przedmiotu umowy i powstałych z tego tytułu roszczeń po dacie zawarcia porozumienia o odszkodowanie jak i roszczeń z tytułu wad i błędów, które mogły wystąpić podczas eksploatacji urządzeń powód ponosił odpowiedzialność. Przy dostawie wymienionych maszyn pozwany zrezygnował z kar umownych i roszczeń o odszkodowanie, lecz nie dotyczyło to wad, które wystąpiłyby w przyszłości. ( dowód: korespondencje e-mailowa k. 119-120, porozumienie k. 14 -15, zezn. pozwanego k. 609 , 610/2, św. T. D. k. 549 ). Po zamontowaniu powyższych urządzeń ( w czerwcu powód zamontował młynek ) ( e-mail k. 123, zezn. św. T. B. k. 606/2 ) linia do pelletowania nadal nie osiągała swej wydajności ( wydajność ok. 800 kg/h – opinia biegłego k. 318, św. M. K. k. 493/2 ), linia nie pozwalała na stabilną i ciągłą pracę, częściej się zapychała, niż pracowała ( zezn.św. R. B.. 605/2 -606, św. T. D. k. 548/2- 549, P. D. k. 548 – transkrypcja zeznań ), wystąpiły wady szczegółowo opisane w e-mailu z daty 29.04.2013r. ( k. 121), a w odpowiedzi pracownik powoda T. B. (1) zobowiązał się do usunięcia tychże usterek. W czerwcu 2013r. doszło do awarii silnika wentylatora głównego ( dowód: email 24.06.2013r. wraz ze zdjęciami k. 126-128). 25.06.2013r. prezes zarządu pozwanego poinformował stronę powodową, iż w związku z wadami technicznymi linii i niemożliwością osiągnięcia jej pełnej wydajności skontaktuje stronę powodową z polską firmą, mającą doświadczenie w produkcji pelletu, która miał dokonać stosownych modyfikacji linii ( e-mail k. 130). Wobec braków efektów interwencji pracowników powoda podejmowanych celem poprawy funkcjonowania linii pozwany zlecił firmie szwajcarskiej ocenę nieprawidłowo niedziałającej linii, która to firma : (...) w B. po szczegółowych oględzinach linii i pomiarze wydajności wydała na piśmie ocenę instalacji do produkcji pelletu 02.07.2013r. Pozwany poinformował stronę powodową , tj. J. M.telefonicznie o dacie oględzin, nikt nie stawił się po stronie powoda ( dowód zeznania pozwanego k. 609 , św. T. D. k. 549-550 transkrypcja zeznań ; ocena prywatna k. 139-180). Ponieważ powód zaprzestał kontaktów z pozwanym, produkcja nie szła , co generowało straty i groziło bankructwem i zamknięciem działalności spółki pozwany we własnym zakresie nawiązał kontakt z firmą (...), specjalizującą się w produkcji takich linii i przekazał namiar na te firmę powodowi celem zdiagnozowania problemów, wykonania kosztorysu prac naprawczych. Powód nie wyraził zgody na współpracę , stwierdzając, iż koszty są za wysokie i sam sobie poradzi ( zezn. św. T. D. k. 549/2 , św. P J. k. 610, e-mail powoda do pozwanego z dnia 02.07.2013r. k. 134 ). Pismem z dnia 14.08.2013r. pozwany wezwał powoda do natychmiastowej wymiany linii naprawienia szkody w postaci kar i strat nakładanych przez kontrahentów, kosztów napraw i ekspertyz technicznych, wskazując na sumę tychże przekraczającą kwotę 1.500.000,00 zł. Uzasadnił , iż linia nie funkcjonuje prawidłowo, nie osiąga parametrów i wymaga prac naprawczych, których wartość przekracza wartość linii ( dowód: pismo k. 181-182). Wobec braku reakcji po stronie powoda pozwany w związku z tym zlecił poprawę linii firmie (...),, która to wykonała szereg prac naprawczych. Prace te polegały na przebudowie tj. zmniejszeniu zbiornika buforowego przed młynem, który ze względu na swoją budowę nie nadawał się do składowania i transportu sieczki, co powodowało awarie. Przenośnik taśmowy został zdemontowany , podajnik nie zapewniał stabilnego podawania surowca do młyna, jego nieszczelna zabudowa powodowała zapylenie w obrębie podajnika i młyna i pod zmniejszonym zbiornikiem zamontowany został szczelny przenośnik ślimakowy, a na wylocie dozownik celkowy. W związku z częstym zapylaniem się układu transportu sieczki układ między rozdrabniaczem a zbiornikiem buforowym i młynem został zmodyfikowany poprzez demontaż rurociągu wraz z wadliwie zapychającym się separatorem i w to miejsce zamontowano układ separacji kamieni i metali. Pozwoliło to precyzyjnie i płynnie dozować surowiec do młyna. Z powodu, iż odbiór sieczki spod młyna był za mały, co powodowało zakłócenia w transporcie, młyn został podniesiony i umieszczony na wibroizolatorach. Przebudowano w związku na ciągłe zatykanie się filtra lej wsypowy, otwierając filtr pod którym zamontowano wybierak ślimakowy, co pozwoliło na płynne opróżnianie filtra. Przerobiono system tłoczący na ssąco – tłoczący , co pozwoliło na zwiększenie wydajności przepływu surowca. Chłodnice i aspiracja granulatorów zostały podłączone do oddzielnego wentylatora, co doprowadziło do prawidłowego oczyszczania i filtrowania powietrza. Rozdrabniacz został wyposażony w podajnik balotów i zabudowany. Dokonano modyfikacji oprogramowania i automatyki w związku ze zmianami mechanicznymi. Zamontowano osłonę na przenośnik taśmowy oraz brakujące wyłączniki awaryjne na urządzeniach. Zamontowano magnes bezpośrednio pod młynem, co uniemożliwiło przedostawanie się do młyna odpadków metalu mogących powodować zapalenie sieczki i uszkodzenie młyna. ( dowód : pisemna opinia biegłego sądowego k. 327 – 333). Po wykonaniu wszystkich prac naprawczych ( zezn. św. R. B. 605-606, św. P. J. k. 609-610. św. P. F. k. 545/2 – 546, P. D. k. 547/2T. D. k. 549/2 ) linia do pelletyzacji słomy osiągnęła wymaganą w umowie wydajność , na co zostały wykonane próby. Również w obecności biegłego w czasie jego oględzin linia osiągała wymagane parametry mimo użycia do prób zawilgoconego, zanieczyszczonego materiału ( dowód: opinia k. 335 ). Zawilgocony i zanieczyszczony materiał nie był przyczyną ciągłych awarii linii zaprojektowanej i wykonanej przez powoda, które to awarie ustąpiły po pracach firmy (...) nawet przy wilgotności 15 %. Przyczyną awarii i niewydolności linii wykonanej przez powoda nie był niewłaściwy skład i długość materiału , bowiem był on podobny na etapie ofertowania i realizacji umowy , o czym powód wiedział ( e-mail z dnia 26.06.12r. k. 183-184 ), oraz na etapie próby wydajności z udziałem rzeczoznawcy, następnie firmy (...) i biegłego sądowego ( opinia biegłego k. 317, zezn. św. P. J. k. 609/2, św. P. D. k. 495- 495/2, M. K. k. 493/2P. D. k. 495/2 ). Firma (...) zamontowała również system wygaszania i wychwytywania iskier firmy (...), niezbędny do bezpiecznego funkcjonowania tej linii, którego wcześniej brakowało ( dowód: zezn. św. P. J. K. 610, opinia biegłego k. 333, 610-610/2 ). Wszystkie prace wykonane przez firmę (...) miały charakter naprawczy i modernizacyjny istniejącej linii wykonanej przez powoda i pozwoliły na osiągniecie wydajnej i ciągłej oraz bezawaryjnej pracy, bez których to prac nie byłoby to możliwe. Za powyższe prace pozwany zgodnie z pisemną umową zapłacił ( okoliczność przyznana przez pełn. powoda na rozprawie z dnia 18.09.15r. ) firmie (...) wynagrodzenie w wysokości 216.086,40 zł zgodnie z wystawionymi dwiema fakturami ( dowód: zeznania św. R. B.. 605/2, P. J. k. 609/2, faktury (...).10.2013r. oraz z dnia 19.07.2013r. k. 189, 190 ). Stołu podawczego oraz drugiego granulatora nie dostarczała firma (...), zatem koszt tych urządzeń nie mieścił się w kwocie zapłaconej firmie (...) ( dowód: opinia biegłego k. 327-337, św. P. J. k. 609/2 ).). Pozwany wezwał powoda pismem z dnia 9.01.14r. do zapłaty w/w kwoty p/r drogi sądowej .W odpowiedzi powód wyraził wolę zadośćuczynienia żądaniu zapłaty, ale za zbyt niską kwotę i pozwany zdecydował się na proces z powództwa wzajemnego ( dowód: pismo k. 193, zezn. św. T. D. k. 549/2 )

Sąd dał wiarę opinii sądowej pisemnej oraz ustnej, która w sposób szczegółowy wyjaśniła przyczyny źle funkcjonującej linii , praktycznie uniemożliwiającej produkcję, które to przyczyny leżały po stronie błędów konstrukcyjno-technicznych powoda, popełnionych na etapie projektowania urządzeń oraz dostosowania ich do istniejących u pozwanego tak, by linia osiągnęła zamierzoną w umowie wydajność 2,8 – 3,3 t/h. Sąd nie znalazł podstaw , by zakwestionować tę opinię pisemną, bowiem zarzuty powoda doń zgłoszone nie potwierdziły się w świetle zeznań świadków, składanych w obecności biegłego. Biegły ten po wysłuchaniu zeznań świadków , w tym osób biorących udział w naprawie i modernizacji linii ( R. B. i P. J. z ramienia (...) ) w całości potwierdził swą opinię pisemną oraz udzielił odpowiedzi na pytania strony powodowej , zadane w ramach sprecyzowania zarzutów k. 436-437 ). Obalił też biegły na ostatniej rozprawie nieprawdziwy zarzut zgłoszony przez powoda na k. 362, dot. pomiaru faktycznej wydajności linii. Ostatecznie powód nie wnosił też po uzyskaniu odpowiedzi na pytania ( k. 610-611/2 ) o powołanie nowego biegłego. Opinie biegłego potwierdziły się w zestawieniu z zeznaniami w/w świadków i treścią e- maili odnośnie stwierdzanych przez pozwanego wad i usterek linii oraz nieskuteczności działań podejmowanych przez powoda. Były to zeznania zbieżne i jednolite. Sąd nie dał wiary zeznaniom św. T. B. , iż informował on pozwanego w osobie T. D., iż wilgotność słomy nie powinna przekraczać 15% oraz długości 45 mm na etapie ofertowania umowy. Przeczy temu treść pisemnej oferty powoda, stanowiącej załącznik do umowy, gdzie brak tego typu stwierdzenia. W pozostałym zakresie zeznania świadków były wiarygodne, przy czym ocena , co było przyczyną wadliwie działającej linii pozostawał w gestii biegłego i w tym przedmiocie sąd nie oceniał zeznań świadków czy opinii prywatnej rzeczoznawcy , poprzestając tylko na podanych przez świadków faktach z przebiegu współpracy , objawów działania linii , zdjęciach obrazujących stan linii wykonanych przez rzeczoznawcę. Również zeznania św. P. J. i R. B. jako osób trzecich występujących po stronie wykonawcy zastępczego, a wiec mających charakter obiektywny były jako zgodne ze sobą wiarygodne , a biegły na ich podstawie potwierdził swą dotychczasową pisemną opinię.,

Sąd zważył, co następuje:

Odnośnie powództwa głównego, wskazać należy, iż nie doszło do postawienia w stan wymagalności pozostałej do zapłaty kwoty wynagrodzenia dochodzonej pozwem , jako połowy III raty ( 15 % z całości ). Połowa tej raty do zapłaty wynikała z treści porozumienia z dnia 22.04., zaś rata ta wedle umowy pierwotnej miała być płatna po odbiorze dzieła, wedle zresztą zasady kodeksowej z art. 642 kc . Tymczasem powód w ogóle nawet nie zgłosił dzieła do odbioru , a pozwany go nie odebrał z uwagi na wady, których powód nie usunął mimo zawarcia porozumienia. Umowa zakładała 14-dniowy termin płatności od daty podpisania protokołu odbioru ostatecznego, do podpisania które miało dojść po pomyślnych próbach i odbiorze zamontowanych urządzeń, do którego nie doszło z powodu wad ( § 4. 3., 4. 10.3 umowy ). W doktrynie i orzecznictwie sądów powszechnych i SN ugruntował się już pogląd , iż wedle art. 643 kc zamawiający nie musi odbierać dzieła , jeśli jest ono dotknięte tak istotnymi wadami , że nie jest możliwe jego funkcjonowanie zgodnie z celem i istota dzieła oraz treścią umowy . Zważyć przy tym należy, iż wbrew zarzutom powoda , przedmiotem dzieła nie były poszczególne urządzenia , dostarczane przez powoda pozwanemu, lecz urządzenia te miały w powiązaniu z istniejącymi u pozwanego zapewnić w ramach stworzonej na tej podstawie linii do pelletu słomy jej prawidłową pracę. Istotnym założeniem funkcjonalności umówionego dzieła była wydajność linii na poziomie minimum 2,8 t/h, zaś powód tę wydajność osiągnął finalnie na poziomie 800 kg/h, co nie gwarantowało ciągłości produkcji, powodowało ciągłe awarie i przestoje, narażając firmę korzystającą z linii, a w ślad za nią pozwanego na straty z działalności gospodarczej, zaś za opóźnienie w wykonaniu dzieła groziły powodowi kary umowne. Ponadto linia ta stanowiła zagrożenie pożarowe z uwagi na błędy i braki konstrukcyjne . Innymi słowy nie nadawała się do produkcji , a wiec nie spełniała swego podstawowego celu. Bez znaczenia dla odpowiedzialności powoda z tego tytułu była okoliczność, iż powód otrzymał informacje od pozwanego bądź brak informacji co do wymogów i parametrów technicznych urządzeń powoda oraz iż powód informował pozwanego o możliwym montażu innego systemu zabezpieczenia antypożarowego ( zezn. św. T. B. ). Powód jako specjalista w tej dziedzinie winien i miał taka możliwość pozyskać brakujące dane techniczne lub zweryfikować je samodzielnie , jeżeli nie otrzymał od pozwanego pełnej dokumentacji technicznej , skoro zobowiązał się do zapewnienia wydajności linii na poziomie 2,8 -3,3 . Winien był wiedzieć , iż urządzenia pozwanego nie zapewnią osiągnięcia tej wydajności i uprzedzić o tym pozwanego; podobnie winien był uprzedzić, że proponowany przez powoda system wyłączników , wprawdzie tańszy, niemniej nie zapewniał należytej ochrony p.poż ( art. 641 § 2 kc ) . Skoro o tym pozwanego nie uprzedził, ponosi odpowiedzialność za w/w wady dzieła nawet spowodowane brakiem właściwej wydajności urządzeń pozwanego, co w opinii biegłego sadowego nie polegało na prawdzie . Ta teza powoda nie znalazła potwierdzenia w rzeczywistości , bowiem powód mimo dostawy innych urządzeń, w tym wymiany młyna na mocy porozumienia, nie osiągnął zakładanej wydajności. Gdyby zresztą interpretować umowę, jak chciał tego powód, jak wyjaśnić fakt zawarcia obu porozumień w marcu i kwietniu , które miały na celu doprowadzić linie do właściwej, bezawaryjnej pracy. Skoro zatem powód nie zaoferował pozwanemu dzieła zgodnie z istotnymi postanowieniami umowy ( art. 643 kc w zw. z art. 488 kc ), pozwany nie był zobowiązany dzieła odebrać i tym samym zapłacić resztę umówionego wynagrodzenia ( por. I CSK 287/11, II CSK 213/11, II CNP 70/06, II CSK 21/12 , I ACa 490/12 Rzeszów, III CZP 8/15 ). O takim odbiorze spornego dzieła nie świadczył, wbrew twierdzeniom powoda, fakt, iż pozwany podpisał porozumienie i rozpoczął użytkowanie linii. Po pierwsze użytkowanie linii zgodnie z jej przeznaczeniem w zasadzie nie było możliwe i ograniczało się do jej testowania ( ciągłe przestoje i awarie , uniemożliwiające ciągłą produkcję ) , po drugie sam powód nie traktował porozumienia jako odbiór dzieła, skoro nie doszło na tym etapie do podpisania protokołu odbioru , nawet go powód nie zaoferował w tym czasie, przesyłając jedynie i dopiero w grudniu wezwanie do podpisania protokołu i wystawioną w tym okresie fv , których pozwany nie uznał i odesłał, co uzasadnił pismami z dnia 8.12. i z dnia 9.01. 14r. ( dowód : pisma k. 29, k.31 k. 187 ). Nawet św. J. M. od strony powodowej wyraźnie zeznawał, iż nie podchodzili do podpisania protokołu odbioru , bo nie było wydajności wedle umowy, umowa nie została zatem wykonana ( vide : zezn. św. k. 492/2 ) . Z tych względów sąd nie podzielił stanowiska strony powodowej, iż do odbioru linii doszło na skutek czynności faktycznych , na co wskazują dokumenty z montażu , bo dokumenty te nie stanowiły protokołu odbioru , o jakim mowa w umowie , tym samym sąd oddalił wd powoda z zeznań św. M Dobroć na okoliczność tego faktycznego odbioru. Były w tym przedmiocie dokumenty z montażu i ze szkolenia pracowników, zatem słuchania świadka na te okoliczności było nadto zbędne.

Z uwagi zatem na istotność wad linii wykonanej przez powoda, dyskwalifikującej przydatność jej do umówionego użytku, zdaniem sądu, umowa nie została wykonana przez powoda, a dzieło nie oddane zamawiającemu do odbioru , co czyniło bezzasadnym żądanie zapłaty reszty wynagrodzenia, tj. połowy III raty, nadto w świetle łączącej strony umowy wynagrodzenie to niewymagalnym. O kosztach procesu z powództwa głównego sąd orzekł na podst. art. 108 kpc w zw. z art. 98 § 1 i 3 kpc . Na koszty po stronie pozwanego jako wygrywającego ten proces złożyły się : minimalne wynagrodzenie radcowskie 3600 zł i opłata skarbowa od pełnomocnictwa 17 zł oraz wydatki 3423,79 zł z tytułu opinii biegłego sądowego i kosztów stawiennictwa świadków.

Odnośnie pozwu wzajemnego, sąd uznał, iż porozumienie z dnia 22.04.14r. nie obejmowało zrzeczenia się przez powoda wz. kwoty odszkodowania powstałego po dacie zawarcia porozumienia. Przede wszystkim słuchani świadkowie i strona powodowa wz. ( pozwany wz. nie stawił się na rozprawę , co skutkowało pominięciem tego dowodu na podst. art. 302 kpc ) wyjaśniając cel porozumienia wskazały, iż chodziło o doprowadzenie wskazanymi tam działaniami pozwanego wz. i przez niego samego zaproponowanymi do uczynienia linii zdatna do produkcji , do czego nie doszło oraz w zamian do rezygnacji przez powoda wz. jedynie z roszczeń z tytułu kar umownych za opóźnienie należnych powodowi wz i odszkodowawczych , które to roszczenia na tym etapie formułował powód wz. do pozwanego wz. w postaci strat na przestojach , utraty kontrahentów , itp. poniesionych do dnia porozumienia. Litera zatem treści porozumienia ( § 3 i 4 porozumienia k. 14 ) oraz jego cel zawarcia wskazywały, iż nie objęło ono odszkodowania z tytułu później występujących wad przy założeniu, iż wykonanie porozumienia doprowadzi linię do właściwego stanu. Tymczasem wykonanie go przez pozwanego wz. tj. dostawa i montaż dodatkowych urządzeń nie doprowadziło do zakładanych efektów , zatem koszty poniesione przez powoda wz. z tytułu poprawienia linii i doprowadzenia do stanu używalności zgodnie z umową stanowiły szkodę powstałą po dacie porozumienia. Szkody tej z tytułu kosztów poprawienia dzieła strony nie obejmowały porozumieniem , bo nie zakładały, że do konieczności ich poniesienia dojdzie; ponadto na tamten okres jeszcze tych roszczeń nie było, bowiem zostały poniesione przez powoda wz. na skutek odmowy przez pozwanego wz. poprawienia linii we własnym zakresie. Powód wz. na etapie negocjacji porozumienia zgłaszał jedynie poniesione straty z działalności gosp. i prawo do kar umownych za opóźnienie, co w konsekwencji porozumieniem uchylono jako § 12.1, 2 i 4 umowy na mocy w/w porozumienia ( vide : zezn. powoda wz. k. 609, 612, treść e-maili z okresu negocjacji k. 119 ). Bez znaczenia w świetle treści w/w porozumienia był fakt, iż pozwany wz. w porozumieniu tym poniósł koszty dostaw wskazanych tam urządzeń, skoro obowiązek ten miał na celu doprowadzenie linii do sprawności w zamian za dotychczas powstałe roszczenia , a cel ten nie został osiągnięty mimo instalacji tych urządzeń.

Koszty doprowadzenia linii do należytego, zgodnego z umową stanu były celowe i niezbędne w świetle treści art. 361 i 363 kc w zw. z art. 471 kc. Po pierwsze koszty te były bezpośrednim wynikiem skutecznego usunięcia wad przez wykonawcę zastępczego, z którego oferty pomocy pozwany wz. nie skorzystał ( vide: e-mail k. 134-135 ), po drugie faktycznie zostały poniesione przez powoda wz. jako zapłacone. Nadto powód wz. jako poszkodowany z tytułu „niewykonania umowy” przez pozwanego wz. nie był zobowiązany do poszukiwania dostawcy najtańszego na poprawę dzieła, usunięcie wad . Pozwany wz. w tym procesie zresztą nie zarzucał, że koszt poniesiony przez powoda wz. z tytułu poprawienia dzieła jest nierynkowy. Z zeznań św. P. J., wykonawcy zastępczego wynikało, iż było to normalne wynagrodzenie wyliczone wedle obowiązującego cennika firmy (...) i wynikało z umowy stron. Wbrew zatem zarzutowi pozwanego wz. z odp. na pozew ( k. 60 ) 2 kwoty przelewów na łączną kwotę 216.086,40 zł dokonane przez powoda wz. na rzecz C. na podst. 2 fv pozostawały w adekwatnym związku przyczynowym z niewykonaniem umowy przez pozwanego wz. , bowiem kwoty te stanowiły koszt przywrócenia linii do należytego i zgodnego z umową stanu , zapewniającego dodatkowo bezpieczną jej eksploatację. Wbrew insynuacjom strony pozwanej wz. podnoszonym dopiero na etapie zarzutów do opinii biegłego i na ostatniej rozprawie ( a zatem zdaniem sądu spóźnionych na podst. art. 207 § 6 kpc, bowiem wymagających uzupełniającej opinii biegłego ; zresztą o nią pozwany wz. nie wnosił i takich tez dowodowych nie podał przy dopuszczeniu tego dowodu ) wykonanie zastępcze nie polegało na dostawie nowych urządzeń, co miałoby zwiększać koszt naprawy w sposób nieadekwatny : stół podawczy i granulator nie pochodził od firmy (...), co potwierdził św. J.. Była to niezbędna poprawa i modernizacja na podstawie tych urządzeń, które zostały już w tej linii użyte, bądź przy użyciu nowych , ale niezbędnych , by linię doprowadzić do użytku oraz zapewnić jej bezpieczną eksploatację ( system p.poż zastosowany przez C. podrażał inwestycję, ale skoro pozwany wz. zamontował niewłaściwy system zabezpieczeń , choć tańszy , a nie uprzedził inwestora o braku jego bezpieczeństwa, ponosił pełną odpowiedzialność odszkodowawczą z tytułu zamontowania takiego systemu, które to bezpieczeństwo zapewniało, choćby droższego ). Dodać należy też, iż zarzut pozwanego wz. zgłoszony na etaie zarzutów do opinii biegłego w zakresie demontażu pewnych urządzeń, które pozostały u powoda wz. i winny pomniejszać wysokość szkody pozostał gołosłowny , niewskazany żadnym dowodem ( pełnomocnik pozwanego cofnął ostatecznie pytania nr 19 i 20 dotyczące tej kwestii k. 437, protokół k. 611 ).

Zdaniem sądu koszt poniesiony przez powoda wz. z tytułu tzw. wykonania zastępczego , tj. poprawienia dzieła mieścił się też w dyspozycji art. 636 § 1 kc, który to przepis znajduje zastosowanie w tej sprawie , skoro nie doszło do wydania dzieła powodowi wzajemnemu i jego odbioru . Powód wz. pismem z dnia 14.08.13r. po uzyskaniu prywatnej opinii rzeczoznawcy ( dopiero ta opinia pozwoliła mu na poznanie przyczyn źle działającej linii produkcyjnej ) wezwał pozwanego wz. do natychmiastowej wymiany linii na wolną od wad i do naprawienia szkody w postaci kosztów naprawy ( vide: pismo k. 181- 182 ). Termin wyznaczony jako „natychmiastowy” nie był kwestionowany przez pozwanego wz. w procesie jako niemożliwy do spełnienia, zresztą pozwany wz. nie zamierzał już nic poprawiać, wręcz odmówił usunięcia wad i ponoszenia jakichkolwiek kosztów na rzecz firmy zastępczej po skontaktowaniu się z firmą (...) i propozycją powoda wz. , by skorzystał z ich porad i usług. W tym okresie po wezwaniu z 14.08.13r. strona pozwana wz. zaprzestała kontaktów z powodem, a z dotychczasowego zachowania pracowników pozwanego wz. wynikało, iż nie są w stanie własnymi siłami te linię poprawić. W tej sytuacji w ocenie sądu zbędnym było wyznaczanie dodatkowego terminu do poprawienia dzieła ( por. SA w Gdańsku V ACa 558/13 ). Skutkowało to powierzeniem tych prac przez powoda wz. firmie zastępczej na koszt pozwanego wz., o którym to koszcie sąd orzekł w pkt II wyroku zarówno w ramach odpowiedzialności odszkodowawczej z art. 471 kc , jak i odpowiedzialności szczególnej z art. 636 § 1 kc ( wykonywanie działa w sposób wadliwy i sprzeczny z umową ). O kosztach procesu z pozwu wzajemnego sąd orzekł na podst. art. 108 w zw. z art.98 § 1 i 3 kpc : opłata od pozwu wzajemnego 10805 zł , minimalne wynagrodzenia radcowskie 7200 zł. W pkt 3 brakującymi wydatkami z tytułu kosztów podróży świadków przez SP obciążył stronę przegrywającą proces ( art. 83.2 w wz. art. 113 Ustawy o kosztach … )