Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 16 listopada 2015 r.

Sąd Okręgowy w Kielcach Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Teresa Kołbuc (spr.)

Sędziowie: SSO Monika Kośka

SSR Anna Pniewska (del)

Protokolant: starszy protokolant Beata Wodecka

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 16 listopada 2015 r. sprawy

z wniosku J. L., M. L.

z udziałem (...) S.A. w L.

o ustanowienie służebności przesyłu

na skutek apelacji wnioskodawców

od postanowienia Sądu Rejonowego w Jędrzejowie

z dnia 19 maja 2015 r. sygn. akt I Ns 606/14

postanawia: oddalić apelację i zasądzić od J. L. i M. L. na rzecz (...) S.A. w L. 120 (sto dwadzieścia) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

II Ca 1050 /15

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 19 maja 2015r. Sąd Rejonowy w Jędrzejowie oddalił wniosek J. L. i M. L. o ustawienie służebności przesyłu na nieruchomości oznaczonej jako działka nr(...)położonej w Różnicy gm. S., dla której Sąd Rejonowy w Jędrzejowie prowadzi księgę wieczystą (...) na rzecz każdoczesnego właściciela urządzeń przesyłowych, o zasądzenie na ich rzecz kwoty 31032 złote tytułem wynagrodzenia za ustanowienie służebności; zasądził od wnioskodawców na rzecz uczestnika (...) S.A. w L. 637 złotych tytułem kosztów postępowania; nakazał pobrać solidarnie od wnioskodawców na rzecz Skarbu Państwa – Sąd Rejonowy w Jędrzejowie kwotę 5866,19 złotych tytułem kosztów sądowych.

Sąd Rejonowy poczynił następujące ustalenia:

J. L. i M. L. są współwłaścicielami na zasadzie małżeńskiej wspólności ustawowej nieruchomości położonej w Różnicy gmina S., oznaczonej jako działki nr(...) o powierzchni 4,48 ha, dla której Sąd Rejonowy w Jędrzejowie prowadzi księgę wieczystą (...). Po działce wnioskodawców oznaczonej nr(...)przebiega odgałęzienie linii 15 kv S. – S. do stacji transformatowej(...) Różnica istniejące od 1969r. (...) ochronna konieczna dla ustanowienia służebności przesyłu po tej działce wynosi 0,2219 ha, a obszar siedliska 0,0396 ha. Wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu po działce wnioskodawców wynosi 3194 złote.

Zarządzeniem Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 14 lutego 1985r, i z dnia 22 kwietnia 1985r. utworzono (...), w skład którego wszedł Zakład (...). Przedsiębiorstwo to przejęło majątek Zakładu (...) w S. .

Zarządzeniem Prezesa Rady Ministrów z dnia 30.12.1988r. i zarządzeniem Ministra Przemysłu z dnia 16 stycznia 1989r. utworzono Przedsiębiorstwo Państwowe Zakład (...) w S., które przejęło majątek(...) W 1993r. Przedsiębiorstwo Państwowe Zakład (...) w S. przekształcono w spółkę Skarbu Państwa – Zakład (...) S. A. a następnie w 1995r. doszło do jej przekształcenia w Zakłady (...) S. A. w S..

W dniu 7 grudnia 2006r. zawiązano Spółkę (...) Sp. z o.o. , zaś w dniu 30 czerwca 2007r. (...) S. A. i (...) zawarły umowę aportowego zbycia części przedsiębiorstwa, w skład którego weszły urządzenia służące do doprowadzania i odprowadzania energii elektrycznej.

W dniu 6 sierpnia 2008r. dokonano zmiany nazwy (...) Sp. z o.o. na (...) Sp. z o.o. a w dniu 31 sierpnia 2010r. zarejestrowano przejęcie (...) Sp. z o.o. przez (...) S. A. w L. przez przeniesienie całego majątku spółki przejmowanej na rzecz spółki przejmującej.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał wniosek za niezasadny z uwagi na skutecznie podniesiony przez uczestnika zarzut zasiedzenia służebności gruntowej odpowiadającej treścią służebności przesyłu. Sąd Rejonowy powołał się na ugruntowane stanowisko Sądu Najwyższego o możliwości zasiedzenia służebności gruntowej odpowiadającej treścią służebności przesyłu przy uwzględnieniu okoliczności, że dotyczy to okresu poprzedzającego wejście w życie przepisów art. 305 ¹ – 305 ⁴ k.c. Wskazał, że można zasiedzieć jedynie służebność czynną oraz, że do zasiedzenia może dojść jedynie przez podmiot, który spełniał przesłanki z art. 292 k.c. tj. korzystał z trwałego i widocznego urządzenia.

Sąd Rejonowy wskazał, iż w sprawie niesporne było, iż na nieruchomości wnioskodawców znajduje się odgałęzienie linii 15 kv S. – S. do stacji transformatorowej (...) Różnica oraz, że urządzenia przesyłowe znajdujące się na działce wnioskodawców są czynne co najmniej od 1969/1970 roku, kiedy to zostały wzniesione. Posiadanie przez przedsiębiorstwo państwowe urządzeń energetycznych oraz cudzej nieruchomości, na której zostały posadowione jest posiadaniem w rozumieniu art. 352 k.c. i może prowadzić do zasiedzenia służebności gruntowej odpowiadającej służebności przesyłu. Z posiadaniem służebności łączy się władztwo faktyczne nad rzeczą polegające na korzystaniu z nieruchomości w zakresie odpowiadającym służebności, może być ono wykonywane sporadycznie, ale w sposób ciągły, stabilny a nie jednorazowy. W ocenie Sądu Skarb Państwa był posiadaczem tak rozumianej służebności w odniesieniu do nieruchomości wnioskodawców. Uczestnik wykazał przekształcenia kolejnych jednostek - przedsiębiorstw państwowych posiadających w imieniu Skarbu Państwa wskazaną służebność począwszy od 1969/1970 roku, kiedy to wskazane wyżej odgałęzienie na działce wnioskodawców powstało, nadto wskazał podmioty posiadające tę służebność po 1.01.1990r. a wnioskodawcy nie zaprzeczyli tym okolicznościom. Uczestnik złożonymi do akt sprawy dokumentami wykazał następstwo prawne kolejnych podmiotów będących posiadaczami wskazanej służebności. Z dokumentów w postaci decyzji z dnia 11 marca 1969r. i opisu technicznego linii wraz z planem nie wynika kiedy dokładnie, jeśli chodzi o miesiąc, dzień i rok, linia przesyłowa zaczęła działać ale z niekwestionowanych przez wnioskodawcę i uczestnika wiarygodnych zeznań świadka D. D. wynika, że linia ta istniała już w 1970r. Zdaniem Sądu dowody powyższe dają podstawę do przyjęcia, że początkowy okres posiadania służebności to 31.12.1969r. albowiem oczywistym jest, że przed uruchomieniem linii, odgałęzienia należało wykonać prace instalacyjno- techniczne a to wiązało się z wejściem na grunt , a co za tym idzie z ograniczeniem w posiadaniu nieruchomości jego właściciela. Okres konieczny do zasiedzenia służebności gruntowej odpowiadającej swą treścią służebności przesyłu wynosił 20 lat przy uwzględnieniu złej wiary i rozpoczął swój bieg od dnia 31.12.1969r. a zakończył z dniem 31.12.1989r. Zatem nabycie przez zasiedzenie służebności gruntowej odpowiadającej swą treścią służebności przesyłu nastąpiło z dniem 1.01.1990r.

Sąd Rejonowy wskazał, że do 31.01.1989r. obowiązywał przepis art. 128 k.c. wyrażający zasadę jednolitego funduszu własności państwowej uniemożliwiający państwowym osobom prawnym, sprawującym zarząd mieniem państwowym nabycie jakichkolwiek praw do tego mienia. Na mocy więc tego przepisu to Skarb Państwa a nie przedsiębiorstwo państwowe było posiadaczem służebności. Nie oznaczało powyższe, że od dnia 1.02.1989r. Skarb Państwa nie mógł nabywać służebności przez zasiedzenie a jedynie oznaczało, że także inne jednostki obok Skarbu Państwa, a w szczególności przedsiębiorstwa państwowe mogły nabywać służebności przez zasiedzenie. W ocenie Sądu Rejonowego w stanie faktycznym sprawy nie mogło dojść do zasiedzenia służebności gruntowej odpowiadającej służebności przesyłu z dniem 1.01.1990r. na rzecz Przedsiębiorstwa Państwowego Zakład (...) w S. albowiem brak było możliwości doliczenia do okresu posiadania przez to Przedsiębiorstwo posiadania Skarbu Państwa sprzed 31.01.1989r. albowiem do doliczenia okresu posiadania na podstawie art. 176 k.c. mogło dojść wyłącznie w wypadku przeniesienia posiadania w rozumieniu art. 348 k.c. a tu nie miało to miejsca. Zarówno przed 31.01.1989r. jak i po tej dacie posiadaczem tej służebności było Przedsiębiorstwo Państwowe Zakład (...) w S. utworzone z dniem 31.01.1989r. zarządzeniem Ministra Przemysłu z dnia 16.1.1989r. a więc ten sam podmiot, przy czym posiadanie to było wykonywane w imieniu Skarbu Państwa. Po dniu 31.01.1989r. Skarb Państwa nie dokonał przeniesienia służebności na ten podmiot, a wskazane przedsiębiorstwo cały czas zarządzało całym powierzonym mu mieniem, w tym również zarządzało służebnością na nieruchomości wnioskodawców, w imieniu Skarbu Państwa na mocy tego samego zarządzenia z dnia 16.01.1989r. Z tych względów Sąd Rejonowy doszedł do przekonania, że do zasiedzenia służebności gruntowej odpowiadającej swą treścią służebności przesyłu doszło z dniem 1.01.1990r. na rzecz Skarbu Państwa, w imieniu którego służebnością zarządzało Przedsiębiorstwo Państwowe Zakład (...) w S. a wcześniej Zakłady (...).

Z uwagi na uwzględnienie zarzutu zasiedzenia służebności odpowiadającej swą treścią służebności przesyłu wniosek o ustanowienie takiej służebności podlegał oddaleniu.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 520 § 2 k.p.c.

Apelację od tego postanowienia wnieśli wnioskodawcy, którzy zarzucili:

- naruszenie przepisów prawa materialnego w postaci art. 305 ¹ § 2 kodeksu cywilnego w zw. art. 305 ⁴ k.c. i art. 292 kodeksu cywilnego w zw. z art. 6 k.c. poprzez ich błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, że uczestnik postępowania udowodnił zasiedzenie służebności odpowiadającej swą treścią służebności przesyłu na nieruchomości będącej własnością wnioskodawców na rzecz Skarbu Państwa podczas gdy w świetle obowiązujących przepisów w taka możliwość nie istnieje,

- naruszenie przepisów prawa procesowego w postaci art. 233 kodeksu postępowania cywilnego mającą wpływ na rozstrzygnięcie polegającą na nieprawidłowej i dowolnej ocenie zebranego w sprawie materiału dowodowego poprzez ustalenie, że w niniejszej sprawie doszło do zasiedzenia służebności odpowiadającej swą treścią służebności przesyłu, w sytuacji gdy prawidłowa ocena zgromadzonych w sprawie dowodów prowadzi do wniosków przeciwnych,

- naruszenie przepisów prawa procesowego w postaci art. 520 § 3 k.p.c. w zw. z art. 102 k.p.c. poprzez obciążenie wnioskodawczyni kosztami postępowania w sytuacji, gdy nie zaszły okoliczności w sprawie uzasadniające odstępstwo od zasady wyrażonej w art. 520 § 1 k.p.c., zgodnie z która każda ze stron ponosi koszty związane ze swoim udziałem w sprawie ponieważ interesy uczestników postępowania nie są sprzeczne( wnioskodawca uzyskałby należne wynagrodzenie a uczestnik skonkretyzowane prawo służebności).

Wnieśli o zmianę zaskarżonego postanowienia w całości i orzeczenie zgodnie z wnioskiem o ustanowienie służebności przesyłu z dnia 28.02.2012r. ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji oraz o zasądzenie na ich rzecz kosztów postępowania za obie instancje.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

Nie jest trafny zarzut apelacji naruszenia przepisu art. 233 k.p.c. Skuteczne podniesienie zarzutu naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów, wyrażonej w/w normie prawa procesowego polega na wykazaniu, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, gdyż tylko takie uchybienie może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Jeżeli z materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2002 roku, sygn. akt: II CKN 817/00, LEX nr 56906, wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 12 grudnia 2013 roku, I ACa 599/13, LEX nr 1416188). Apelujący nie zdołali wykazać zasadności podniesionego w apelacji zarzutu naruszenia art. 233 k.p.c. Sąd Rejonowy bowiem w sposób prawidłowy przeprowadził postępowanie dowodowe w sprawie, dokonał oceny wiarygodności dowodów na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału zgodnie z zasadami wskazanymi w art. 233 § 1 k. c .

Sąd Okręgowy akceptuje ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego i przyjmuje je za własne.

Trafnie wskazał Sąd Rejonowy, iż w sprawie nie zostało wykazane, aby poprzednik prawny uczestnika uzyskał wynikający z decyzji administracyjnej trwały tytuł do korzystania z działki nr(...) położonej w Różnicy w sposób odpowiadający treści służebności gruntowej.

Z ustalonego stanu faktycznego sąd pierwszej instancji wyprowadził trafny wniosek, że uczestnik zgłosił skuteczny zarzut zasiedzenia służebności gruntowej odpowiadający treści służebności przesyłu. Posiadanie służebności polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia znajdującego się na cudzej nieruchomości w takim zakresie i w taki sposób, w jaki czyniłaby to osoba, której przysługuje służebność. W świetle ustaleń Sądu Rejonowego nie budzi wątpliwości, że poprzednik prawny uczestnika korzystał z trwałych i widocznych urządzeń w postaci linii napowietrznych i słupów energetycznych usytuowanych na działce położonej w Różnicy a oznaczonej nr 339/5, za pomocą których przesyłano energię elektryczną, remontował i modernizował te urządzenia. Wnioskodawcy i ich poprzednicy prawni nie kwestionowali powyższych uprawnień poprzednika prawnego uczestnika. Było to zatem posiadanie prowadzące do zasiedzenia służebności gruntowej odpowiadającej treścią służebności przesyłu. Zebrany w sprawie materiał dowodowy dawał podstawę do przyjęcia przez Sąd Rejonowy, że początek korzystania z tej działki przez będące poprzednikiem prawnym uczestnika przedsiębiorstwo państwowe w sposób odpowiadający treści służebności przesyłu dla odgałęzienia linii 15 kv S. – S. do stacji transformatorowej 15/04 Różnica należy datować najpóźniej od dnia 31 grudnia 1969r. Posiadanie służebności gruntowej odpowiadające treści służebności przesyłu może rozpocząć się już wtedy, gdy przedsiębiorca zajmuje cudzy grunt w celu rozpoczęcia budowy urządzeń służących do przesyłania energii elektrycznej. Z przedstawionych do akt sprawy dokumentów nie wynikało, kiedy dokładnie linia przesyłowa zaczęła działać. Jednak Sąd Rejonowy opierając się na wyjaśnieniach wnioskodawcy i świadka D. D. prawidłowo ustalił, że w 1970r. linia powyższa już istniała, była czynna. Słusznie wskazał sąd pierwszej instancji, że przed uruchomieniem takiej linii czy odgałęzienia należało wykonać prace instalacyjne co wiązało się z koniecznością wejścia na grunt a co za tym idzie z ograniczeniem w posiadaniu nieruchomości jego właściciela. Prawidłowo też Sąd Rejonowy uznał, przy przyjęciu złej wiary posiadacza ( zajęcie cudzej nieruchomości i umieszczenie na niej urządzeń energetycznych bez uzyskania tytułu prawnego jest równoznaczne ze złą wiarą), że bieg terminu zasiedzenia służebności rozpoczął się w dniu 31.12.1969r. a zakończył w dniu 1.01.1990r.

Wbrew zarzutom apelacji Sąd pierwszej instancji nie naruszył wskazanych w apelacji przepisów prawa materialnego. Rację mają apelujący, że do dnia 3.08.2008r. kodeks cywilny nie znał instytucji służebności przesyłu. Jednak w utrwalonym orzecznictwie Sądu Najwyższego , które Sąd Okręgowy w pełni akceptuje, przyjmuje się, iż przed ustawowym uregulowaniem służebności przesyłu ( art. 305 ¹ – 305 ⁴ k.c. dodane do kodeksu cywilnego z dniem 3.08.2008r. przez ustawę z dnie 30 maja 2008r. o zmianie ustawy Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw – Dz. U. nr 116, poz. 731) było dopuszczalne nabycie w drodze zasiedzenia służebności gruntowej odpowiadającej treści służebności przesyłu ( por. uchwała SN z 7.10.2008r. III CZP 89/08; wyrok SN z 12,12,2008r. II CSK 389/08 LEX nr 484715; postanowienie SN z 22 .07.2010r. ICSK 606/09 LEX nr 737248; postanowienie SN z 14.11.2012r. II CSK 120/12 LEX nr 1294483; uchwała SN z 22.05.2013r. III CZP 18/13 OSNC 2013/12/139; uchwała SN z 27.06.2013r III CZP 31/13, OSNC 2014/2/110). Zgodnie z art. 292 k.c. służebność gruntowa może być nabyta przez zasiedzenie w wypadku, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia. Do nabycia służebności gruntowej przez zasiedzenie stosuje się przepisy o nabyciu własności nieruchomości przez zasiedzenie odpowiednio. Przykładem trwałego i widocznego urządzenia na nieruchomości, z której korzysta posiadacz służebności jest linia elektryczna, która z chwilą przyłączenia jej do sieci weszła w skład przedsiębiorstwa.

W okresie obowiązywania art. 128 k.c. wyrażającego zasadę jednolitej własności państwowej, własność ogólnonarodowa przysługiwała jedynie Państwu, a państwowe osoby prawne, np. przedsiębiorstwa państwowe wykonywały jedynie uprawnienia płynące z własności państwowej. Zatem poprzednicy prawni uczestnika korzystając co najmniej od 31.12.1969r z działki nr (...) położonej w Różnicy w zakresie niezbędnym do wybudowania, konserwacji oraz eksploatacji znajdującego się na niej odgałęzienia linii 15kv S. – S. do stacji transformatorowej(...) Różnica wykonywali jedynie uprawnienia należące do sfery własności państwowej, do sfery działalności gospodarczej państwa ( dominium). Zatem to Skarb Państwa a nie przedsiębiorstwo państwowe był posiadaczem nieruchomości oraz znajdujących się na niej urządzeń przesyłowych w zakresie odpowiadającym służebności przesyłu. Do 1.02.1989r. zasiedzenie własności lub zasiedzenie służebności gruntowej przez przedsiębiorstwo państwowe na swoją rzecz było niedopuszczalne. Odnosiło się powyższe również działek stanowiących własność osób fizycznych ( por. uchwałę SN z dnia 22.10.2009r. III CZP 70/09 OSNC 2010/5/64; postanowienie SN z dnia 20.01.1993r. II CRN 146/92). Z chwilą wejścia w życie ustawy z dnia 31 stycznia 1989r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny ( Dz. U. nr 3 poz. 11) zniesiona została zasada, że jedynie Skarbowi Państwa może przysługiwać prawo własności mienia państwowego w wyniku czego z dniem 1.02.1989r. państwowe osoby prawne uzyskały zdolność prawną w zakresie nabywania składników majątkowych na własność. Zmiana art. 128 k.c. nie spowodowała jednak automatycznego przekształcenia przysługujących państwowym osobom prawnym uprawnień do mienia ogólnonarodowego pozostającego w ich zarządzie w dniu wejścia w życie tej ustawy. Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 18 czerwca 1991r. III CZP 38/91 ( OSNC 1991/10-12/118 ) a także w postanowieniach: z dnia 11 grudnia 2008r. II CSK 314/08 ( LEX nr 490513), z dnie 13.10.2011r. V CSK 502/10 ( LEX nr 1096048), z dnia 12.02.2015r. IV CSK 280/14 ( LEX nr 1660670 ) do dnia wejścia w życie ustawy z dnia 20.12.1990r. o przedsiębiorstwach państwowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw ( Dz. U. z 1991r, Nr 2, poz. 6) obowiązywał art. 42 ust. 2 i 3 tej ustawy, zgodnie z którym każdy składnik majątkowy przedsiębiorstwa państwowego stanowił mienie ogólnonarodowe, które jedynie pozostawało w „ dyspozycji” tego przedsiębiorstwa. Przepis ten obowiązywał do dnia 7 stycznia 1991r. , tj. do dnia wejścia w życie ustawy z dnia 20.12.1990r. nowelizującej ustawę o przedsiębiorstwach państwowych. W dniu 7.01.1991r. wszedł w życie przepis art. 46 ust. 2 ustawy z dnia 20.12.1990r. o przedsiębiorstwach państwowych ( jednolity tekst Dz. U. Nr 18, poz. 80 z 1991r.), zgodnie z którym „przedsiębiorstwo państwowe gospodarując wydzielonym mu i nabytym mieniem, zapewnia jego ochronę”. Tym samym została zniesiona zasada, że jedynie Skarbowi Państwa może przysługiwać prawo własności mienia państwowego, w wyniku czego przedsiębiorstwa państwowe jako państwowe osoby prawne ( zgodnie z art. 44 ^{( 1 )}§ 1 k.c.) uzyskały zdolność prawną w zakresie nabywania składników majątkowych na swoją własność.

Zatem prawidłowo Sąd Rejonowy przyjął, że nabycie przez zasiedzenie służebności gruntowej odpowiadającej treści służebności przesyłu dla odgałęzienia linii 15kv S. – S. do stacji transformatorowej 15/4 Różnica znajdującego się na działce wnioskodawców oznaczonej numerem (...) a położonej w Różnicy nastąpiło z dniem 1.01.1990r. na rzecz Skarbu Państwa. Poprzednik prawny uczestnika bowiem nie będąc przed 7 stycznia 1991r. właścicielem tych urządzeń przesyłowych nie mógł w okresie od 31.12.1969r do 1.01.1990r. korzystać z gruntu wnioskodawców w zakresie linii energetycznych we własnym zakresie i na swoją rzecz. Skarb Państwa nabywając przez zasiedzenie służebność gruntową odpowiadającą treści służebności przesyłu zyskał tym samym tytuł prawny do posiadania nieruchomości wnioskodawców w zakresie niezbędnym do korzystania ze znajdujących się na niej urządzeń przesyłowych.

Trafnie zarzucają apelujący, że z uzasadnienia Sądu Rejonowego nie wynika, jakie obecnie uprawnienie ma uczestnik do powoływania się w niniejszej sprawie na zarzut zasiedzenia przez Skarb Państwa służebności gruntowej odpowiadającej treści służebności przesyłu odgałęzienia linii 15kv S. – S. do stacji transformatorowej(...) Różnica a także, że Skarb Państwa przeniósł powyższą służebność na poprzedników prawnych uczestnika.

Należy zwrócić uwagę, że zgodnie z art. 382 k.p.c. sąd drugiej instancji orzeka na podstawie materiału dowodowego zebranego przed sądem pierwszej instancji. Wobec poczynienia przez Sądu Rejonowy prawidłowych ustaleń faktycznych w zakresie kolejnych przekształceń poprzednika prawnego uczestnika i przekazywania powyższego odgałęzienia kolejnym podmiotom a także w rezultacie zmian w przepisach prawa, sąd drugiej instancji będący sądem merytorycznym, był w stanie powyższy brak uzupełnić i wykazać, że Skarb Państwa przeniósł na Zakład (...) w S. (poprzednika prawnego uczestnika) nabytą przez zasiedzenie służebność gruntową odpowiadającą treści służebności przesyłu.

Od czasu wybudowania i oddania powyższego odgałęzienia do eksploatacji do dnia dzisiejszego nieruchomość wnioskodawców jest nieprzerwanie wykorzystywana gospodarczo do przesyłu energii elektrycznej. Każde kolejne przedsiębiorstwo przesyłowe dysponowało tymi urządzeniami po przekazaniu ich we władanie przez poprzednika - skoro przesył energii dokonywany był cały czas. Wnioskodawcy i ich poprzednicy prawni nie stawiali przeszkód w korzystaniu przez uczestnika i jego poprzedników prawnych z ich nieruchomości.

Jak wynika z niekwestionowanych ustaleń Sądu Rejonowego zarządzeniem Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 25 listopada 1958r. zostało utworzone Przedsiębiorstwo Państwowe – Zakłady (...), w skład którego wchodził Zakład (...). Wskazane odgałęzienie linii 15 kv S. – S. do stacji transformatorowej (...)Różnica znajdujące się na działce wnioskodawców wchodziło w skład Zakładu (...) w S.. Zarządzeniem Ministra Górnictwa i Energetyki z 14 lutego 1985r. i z dnia 22 kwietnia 1985r. Zakład ten wszedł w skład utworzonego Wschodniego O. Energetycznego. Zarządzeniem Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 1988r. i zarządzeniem Ministra Przemysłu z 16 stycznia 1989r. utworzono Przedsiębiorstwo Państwowe Zakład (...) w S., które przejęło majątek Wschodniego O. Energetycznego. W 1993r. Przedsiębiorstwo Państwowe Zakład (...) w S. został przekształcony w jednoosobową Spółkę Skarbu Państwa – Zakład (...) a w 1995r. Spółka ta została przekształcona w Zakłady (...) S. A. w S. ( (...) S.A.). W dniu 7.12.2006r. zawiązana została Spółka (...) Sp. z o.o. a w dniu 30.06.2007r. (...) S.A. i (...) Sp. z o.o. zawarły umowę aportowego zbycia części przedsiębiorstwa, w skład którego weszły urządzenia służące do doprowadzania i odprowadzania energii elektrycznej. W dniu 6.08.2008r. dokonano zarejestrowania zmiany nazwy (...) Sp. z o.o. na (...) Sp. z o.o. a w dniu 31.08.2010r. zarejestrowano przejęcie (...) Sp. z o.o. przez (...) S.A. w L. przez przeniesienie całego majątku spółki przejmowanej na rzecz przejmującej.

Nie jest zasadny zarzut apelujących, że uczestnik (...) S.A. z siedzibą w L. nie wykazał, aby Skarb Państwa przeniósł na Zakład (...) w S. ( poprzednik prawny uczestnika) nabytą przez zasiedzenie służebność. Następstwo prawne przedsiębiorstw energetycznych wykorzystujących przedmiotowe linie przesyłowe nie było w sprawie sporne. W ocenie Sądu Okręgowego nie było konieczne przedstawienie przez uczestnika dokumentu, z którego wynikałoby przeniesienie przedmiotowej służebności przez Skarb Państwa na rzecz Zakładu (...) w S. ( poprzednika prawnego uczestnika). Przeniesienie bowiem nabytego przez Skarb Państwa ograniczonego prawa rzeczowego ( służebności ) na rzecz przedsiębiorstwa przesyłowego nastąpiło z mocy ustawy (ustaw ustrojowych) a nie w drodze czynności prawnych między Skarbem Państwa a tym przedsiębiorstwem zawartych w szczególnej formie czy decyzji administracyjnych. Przejście własności urządzeń przesyłowych znajdujących się na gruntach osób trzecich ( osób fizycznych) ze Skarbu Państwa na przedsiębiorstwo państwowe nastąpiło z dniem 7 stycznia 1991r. tj. chwilą wejścia w życie ustawy z dnia 20.12.1990r. o zmianie ustawy o przedsiębiorstwach państwowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw ( art. 46 ust. 2 tekstu jedn. z 1991r. , Dz. U. Nr 18 , poz. 80 – tekst jednolity ). Skoro w efekcie uwłaszczenia państwowych osób prawnych doszło do przeniesienia własności samych urządzeń przesyłowych to musiało mu towarzyszyć przeniesienie związanych z nimi służebności, które nie funkcjonują samodzielnie w obrocie i byłyby nieprzydatne Skarbowi Państwa z chwilą utraty związanych z nimi urządzeń przesyłowych. Z faktu, że służebność gruntowa o treści służebności przesyłu na nieruchomości wnioskodawców znajdowała się pierwotnie w posiadaniu Skarbu Państwa i przez Skarb Państwa została nabyta przez zasiedzenie oraz, że mienie przedsiębiorstwa w postaci urządzeń usytuowanych na działce wnioskodawców zostało w skutek działań organów państwowych przeniesione na rzecz poprzednika prawnego uczestnika – pozwala na skonstruowanie domniemania faktycznego ( art. 231 k.p.c.), że wraz z przeniesieniem składników majątkowych doszło do przeniesienia przez Skarb Państwa na Zakład (...) w S. ( poprzednik prawny uczestnika) służebności gruntowej o treści służebności przesyłu polegającej na utrzymywaniu na nieruchomości wnioskodawców instalacji elektroenergetycznych połączonych w jedno przedsiębiorstwo z innymi urządzeniami wschodzącymi w skład przedsiębiorstwa ( por. uzasadnienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 29.01. 2013r. I ACa 1175/13; LEX nr 1489098).

Przekształcanie przedsiębiorstw energetycznych w jednoosobowe spółki Skarbu Państwa następowało na podstawie ustawy z dnia 5 lutego 1993r. o przekształceniach własnościowych niektórych przedsiębiorstw państwowych o szczególnym znaczeniu dla gospodarki państwa ( Dz. U. Nr 16, poz. 69). Z uregulowania zawartego w art. 5 ust. 1 tej ustawy wynika, że Spółka powstała w wyniku takiego przekształcenia wstępowała we wszystkie prawa i obowiązki swojego poprzednika prawnego. Potwierdził to art. 1 ustawy z dnia 30.08.1996r. o komercjalizacji i prywatyzacji ( Dz. U. z 2013r. poz. 216 – tekst jedn.) stanowiący, że komercjalizacja – w rozumieniu tej ustawy- polega na przekształceniu przedsiębiorstwa państwowego w spółkę, spółka ta wstępuje we wszystkie stosunki prawne, których podmiotem było przedsiębiorstwo państwowe, bez względu na charakter prawny tych stosunków. Uczestnik będący następcą prawnym przedsiębiorstwa państwowego wszedł zatem w jego sytuację prawną ( por. wyrok SN z 31.05.2006r. IV CSK 149/05 LEX nr 258681; postanowienie SN z 12.02.2015r, IV CSK 280/14 LEX nr 1660670).

Skoro zasiedzenie służebności gruntowej odpowiadającej treści służebności przesyłu nastąpiło z mocy prawa na rzecz Skarbu Państwa z dniem 1.01.1990r. , to wbrew stanowisku apelujących, uczestnik będący jego następcą prawnym nie mógł doliczyć sobie czasu posiadania właściciela. Takie doliczenie byłoby możliwe tylko wtedy gdyby zasiedzenie na rzecz poprzednika jeszcze nie nastąpiło. W ocenie Sądu Okręgowego uczestnik złożonymi do akt sprawy dokumentami wykazał, że jest następcą prawnym kolejno przekształcanych przedsiębiorstw energetycznych a tym samym Skarbu Państwa oraz, że przejął od swoich poprzedników cały majątek sieciowy a co za tym idzie i nabyte w drodze zasiedzenia ograniczone prawo rzeczowe w postaci służebności gruntowej na nieruchomości wnioskodawców odpowiadającej treści służebności przesyłu. Jak wskazał Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 11.10.2012r. III CSK 316/11 ( LEX nr 1232468) każdy następca prawny właściciela „z tytułu zasiedzenia” może powoływać się na tego typu nabycie , gdyż w innym wypadku nie mógłby wykazać swego pochodnego nabycia prawa własności.

W tych okolicznościach, wbrew stanowisku apelujących, przy zgłoszeniu zarzutu zasiedzenia nie miał uczestnik obowiązku przedłożenia do akt sprawy postanowienia sądowego albo innego dokumentu potwierdzającego zasiedzenie przez niego służebności przesyłu, czy też wykazywania, że wszczął już postepowanie w tym przedmiocie.

W powyższej sytuacji prawidłowo Sąd Rejonowy oddalił wniosek wnioskodawców o ustanowienie służebności przesyłu.

Wbrew zarzutom apelacji Sąd Rejonowy przy rozstrzyganiu o kosztach postępowania prawidłowo oparł się na przepisie art. 520 § 2 k.p.c. , który stanowi, że jeżeli uczestnicy postępowania są w różnym stopniu zainteresowani wynikiem postępowania lub ich interesy są sprzeczne, sąd może stosunkowo rozdzielić obowiązek zwrotu kosztów lub włożyć go na jednego z uczestników w całości. Niewątpliwie interesy wnioskodawców i uczestnika w sprawie były sprzeczne. Wyrazem powyższego było oddalenie wniosku o ustanowienie służebności przesyłu wobec skutecznego zarzutu uczestnika o nabyciu już przez niego ograniczonego prawa rzeczowego służebności gruntowej odpowiadającej treści służebności przesyłu. Powyższe dotyczy też rozstrzygnięcia o kosztach sądowych.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy oddalił apelację n podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 520 § 2 k.p.c. Stanowi je wynagrodzenie pełnomocnika uczestników w kwocie 120 złotych, którego wysokość wynika z § 7 pkt.3 w zw. z § 12 ust. 1 pkt.1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu ( Dz. U. z 2013r.poz. 490).

( SSO Monika Kośka) ( SSO Teresa Kołbuc) ( SSR ( del) Anna Pniewska)