Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VIII U 1601/15

Decyzją z dnia 20 maja 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił A. M. prawa do emerytury wcześniejszej, albowiem ubezpieczony nie udokumentował zdaniem organu rentowego 15 lat wykonywania pracy w szczególnych warunkach,

Odwołanie od powyższej decyzji wniosła A. M. wnosząc o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie wnioskodawczyni prawa do emerytury i wskazując, że pracowała ponad 15 lat w szczególnych warunkach w szczególności wniosła o zaliczenie jej do okresu pracy w szczególnych warunkach okresów niezdolności do pracy okresów wypłaconych zasiłków chorobowych przypadających po dniu 15 listopada 1991r..

Pozwany organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 10 kwietnia 2015 roku wnioskodawczyni A. M. urodzona (...) złożyła wniosek o emeryturę wcześniejszą (wniosek k.1 akt rentowych ).

Zaskarżoną decyzją odmówiono wnioskodawczyni prawa do emerytury z powodu braku wymaganego okresu pracy w szczególnych warunkach. Organ rentowy uwzględnił wnioskodawczyni okres 14 lat, 11 miesięcy i 1 dzień okresów pracy w szczególnych warunkach ( decyzja k.16 akt emerytalnych).

Ogólny staż pracy wnioskodawczyni niesporny na dzień 1 stycznia 1999r. wynosi 20 lat i 3 miesiące i 14 dni okresów składkowych i nieskładkowych (niesporne).

Na wymagane 15 lat pracy w szczególnych warunkach organ rentowy nie uwzględnił wnioskodawczyni okresów przebywania na zwolnieniu lekarskim i pobierania z tego tytułu zasiłków chorobowych w okresach: od 14.02.1992r. do 23.02.1992r., od 8.03.1993r. do 15.03.1993r., od 4.08.1993r. do 6.08.1993r., od 17.12.1993r. do 30.12.1993r. , od 8.02.1994r. do 11.02.1994r., od 15.06.1994r. do 27.06.1994r., od 4.04.1996r. do 9.04.1996r. , od 4.07.1996r. do 12.07.1996r., od 10.12.1997r. do 19.12.1997r., od 5.06.1998r. do 10.06.1998r., od 28.07.1998r. do 30.07.1998r. co daje łącznie 2 miesiące i 26 dni (zestawienie decyzja k.16).

Łącznie z okresami zasiłkowymi wnioskodawczyni wykonywała pracę w szczególnych warunkach w wymiarze 15 lat, 1 miesiąc i 27 dni.

Sąd Okręgowy, Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi zważył, co następuje:

Zgodnie z treścią art.184 ust.1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Nr 162, poz. 1118 ze zmianami) w brzmieniu obowiązującym w dacie wydania decyzji przez organ rentowy - ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem(ust.2).

Zgodnie z treścią art. 27 w związku z art.32 powołanej ustawy oraz w związku z treścią Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z dnia 18 lutego 1983 r.) ubezpieczeni określeni w art.184 mogą przejść na emeryturę w obniżonym wieku tj.55 lat dla kobiet, jeżeli w dacie wejścia w życie ustawy o emeryturach i rentach z FUS posiadają okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze 20 lat oraz udowodnili co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Istota występującego w niniejszej sprawie sporu sprowadza się do rozstrzygnięcia zagadnienia prawnego a w zasadzie określenia wzajemnego stosunku przepisów art. 184 i 32 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i dotyczy funkcjonowania zasady lex posterior derogat priori w obliczu ochrony praw nabytych. Sąd Okręgowy podziela stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w uzasadnieniu wyroku z dnia 13 lipca 2011r. w sprawie I UK 12/11, iż problem zarysował się w związku ze zmianami wprowadzonymi do art. 32, określającego warunki nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, na skutek dodania przepisu ust. 1a, co uczyniono ustawą z dnia 20 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach, która weszła w życie z dniem 1 lipca 2004 r. W przepisie tym postanowiono, że przy ustalaniu takich okresów zatrudnienia nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy, za które pracownik po dniu 14 listopada 1991 r. otrzymał wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby lub macierzyństwa (pkt 1) oraz okresów, w których na mocy szczególnych przepisów został zwolniony od świadczenia pracy, z wyjątkiem okresu urlopu wypoczynkowego (pkt 2). Art. 32 ust. 1a pkt 2 został uchylony ustawą z dnia 1 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z FUS oraz ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. Nr 169, poz. 1412), zatem wyłączeniu ulegają tyko okresy niezdolności do pracy z powodu choroby i macierzyństwa.

Ustawodawca, wprowadzając zmiany pojęcia „zatrudnienia w szczególnych warunkach i w szczególnym charakterze”, nie uchwalił przepisów międzyczasowych, w związku z czym zakres stosowania art. 32 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych był przedmiotem skargi konstytucyjnej opartej na zarzucie jego niezgodności z art. 2 i 32 ust. 1 Konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 10 lipca 2008 r. ( K 33/06, OTK-A 2008 nr 6, poz. 106), uznawszy za właściwą dla oceny konstytucyjności omawianego przepisu chwilę powstania prawa podmiotowego, w tym wypadku prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach, oddalił zarzut, że zmiana warunków emerytalnych prowadzi do naruszenia praw nabytych. Stwierdził, że oceniana zmiana może mieć zastosowanie wyłącznie na przyszłość.

Rozstrzygnięcie Trybunału Konstytucyjnego nie budzi wątpliwości, w zakresie, w którym odnosi się do stosunków powstałych po dniu 1 lipca 2004 r. oraz stosunków zamkniętych, zakończonych nabyciem prawa przed tym dniem. Konieczne jest jednak wskazanie, że w efekcie wprowadzenia ustawą z dnia 20 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach nowych zasad ustalania okresów przebytych w ubezpieczeniu, wynikających z dodanego z dniem 1 lipca 2004 r. art. 32 ust. 1a, wyłączającego pewne okresy ze stażu pracy w szczególnych warunkach, można wyróżnić pracowników, którzy nabyli prawo do emerytury z tytułu zatrudnienia w warunkach szczególnych przed dniem 1 lipca 2004 r., po tym dniu, oraz pracowników będących w dniu 1 lipca 2004 r. w trakcie nabywania prawa, a w szczególności tych, którzy wypełnili warunki określone w art. 184 ustawy. Dostrzeżenie tej kategorii uprawnionych nakazuje uwzględnić aspekt ochrony istniejących w dniu 1 lipca 2004 r. praw tymczasowych tych osób, zagwarantowanych w powołanym przepisie i prowadzących do nabycia prawa do emerytury.

W art. 184 ustawy, obejmującym stany faktyczne zastane w dniu jego wejścia w życie, ustawodawca, który nie zróżnicował przesłanek nabycia prawa do emerytury przez osoby wykonujące pracę w warunkach szczególnych w zależności od daty ich urodzenia, a w efekcie daty osiągnięcia odpowiedniego wieku (art. 32 i art. 46 ustawy), w tym jednym wypadku osobno i w sposób szczególny uregulował sytuację prawną ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r. i osobom, które w dniu wejścia w życie ustawy (1 stycznia 1999 r.) wykazały okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn oraz okresu składkowego i nieskładkowego określonych w art. 27 ustawy (co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn), zagwarantował prawo nabycia emerytury po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32. Dodatkowo, co jest oczywiste dla tej grupy wiekowej, postawił warunek nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego, a także rozwiązania stosunku pracy. Jak wynika z wypowiedzi posła sprawozdawcy projektu ustawy, celem wymienionego przepisu było utrzymanie uprawnień emerytalnych dla wszystkich, którzy w chwili wejścia w życie ustawy spełniają warunki przejścia na emeryturę, z wyjątkiem wieku emerytalnego przewidzianego w art. 32 ustawy (sprawozdanie stenograficzne z 36 posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w dniach 25 i 26 listopada 1998 r., s. 8-9).

Przyjęte w art. 32 ust. 1a ustawy różnicowanie okresów wykonywania pracy w szczególnych warunkach nawiązuje do daty wejścia w życie ustawy z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytury i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. Nr 107, poz. 450 ze zm.), w której poprzednia definicja okresu pracy w szczególnych warunkach pozostała niezmieniona. Okres tej pracy obejmował zarówno okresy składkowe, jak i okresy nieskładkowe, jeżeli mieściły się one w okresie wykonywania pracy zgodnie z umową o pracę. Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 27 listopada 2003 r., III UZP 10/03 (OSNP 2004 nr 5, poz. 87), stwierdzając, że do okresu pracy w szczególnych warunkach wlicza się okresy zasiłku chorobowego w czasie trwania stosunku pracy przypadające po dniu wejścia w życie ustawy o rewaloryzacji emerytur i rent.

Sąd Okręgowy w pełni podziela stanowisko Sądu Najwyższego wskazane w powołanych wyżej orzeczeniach co oznacza, że przy uwzględnieniu do okresu pracy w szczególnych warunkach u wnioskodawczyni okresów zasiłków chorobowych pobieranych w czasie pracy w szczególnych warunkach spełnia ona wszystkie przesłanki do nabycia prawa do emerytury w szczególności posiada ponad 15 letni okres pracy w warunkach szczególnych.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie art.477 ¹⁴§2 k.p.c. Sąd Okręgowy, Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi orzekł jak w sentencji wyroku.