Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 lutego 2016r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach I Wydział Cywilny w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 17 lutego 2016 roku w Suwałkach

na rozprawie

sprawy z powództwa D. O.

przeciwko A. P. - (...)

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego A. P. - (...)

od wyroku Sądu Rejonowego w Ełku

z dnia 26 października 2015r. , sygn. akt I C 740/14

1.  Oddala apelację;

2.  Zasądza od pozwanego A. P. - (...)na rzecz powoda D. O. kwotę 2.134,32 zł (dwa tysiące sto trzydzieści cztery złote trzydzieści dwa grosze) tytułem zwrotu kosztów postępowania przed Sądem II – giej instancji, w tym kwotę 1.800 zł (jeden tysiąc osiemset złotych) tytułem kosztów zastępstwa procesowego;

3.  Oddala wniosek powoda o zwrot kosztów procesu w pozostałym zakresie.

SSO Alicja Wiśniewska (spr.) SSO Cezary Olszewski SSO Joanna Walczuk

Sygn. akt I. Ca. 734/15

UZASADNIENIE

Powód J. O. wystąpił z pozwem przeciwko (...) A. P. o zapłatę 66 382,11 zł wraz z odsetkami od dnia wniesienia pozwu i kosztami postępowania z tytułu szkody wyrządzonej przez (...) poprzez niezgodne z prawem pobranie i odprowadzenie podatku VAT od sprzedanej na licytacji nieruchomości.

Pozwany (...) A. P. wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu, zawiadomienie o toczącym się procesie w trybie art. 84 k.c. (...) S.A. w W., (...) (...)i (...) Sp. z.o.o w M. podnosząc, że działania (...) były zgodne z prawem i nie mogły powodowi przynieść żadnej szkody, podatek VAT został pobrany prawidłowo o czym zdecydowały kwestie zabezpieczenia należności Skarbu Państwa i zapis zamieszczony przez biegłego w operacie szacunkowym. Następnie po tym jak (...)kontrolując powoda stwierdził, że podatek ten został pobrany bezzasadnie i powód pozwanego o tym zawiadomił, pozwany podjął szereg czynności prawnych aby ten podatek odzyskać, w tym wniósł skargę do WSA. Powód godził się na zakup nieruchomości za kwotę 355 000 zł, ponadto w protokole licytacji oświadczył, że wspólność ustawowa między nim a żoną została zniesiona, tak więc kupując przedmiotową nieruchomość jako osoba fizyczna do majątku osobistego nie mógł odliczyć zapłaconego podatku VAT, o czym wiedział prowadząc działalność gospodarczą. Nadto wskazał, iż czynności dotyczące wystawienia faktury VAT zostały uchylone, a Sąd skargę dłużnika w tym zakresie oddalił.

Wyrokiem z dnia 26 października 2015r. Sąd Rejonowy w (...) w sprawie sygn. akt I. C 740/14 zasądził od pozwanego A. P. (...)na rzecz powoda kwotę 66.382,11 zł z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty oraz kwotę 6.937,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Powyższy wyrok zapadł w oparciu o ustalenie, iż pozwany (...) A. P. prowadził postępowanie egzekucyjne sprawie KM 431/10 z wniosku wierzycieli M. C., Z. S., K. S. p-ko dłużnikowi Spółce (...). zoo w M. z nieruchomości położonej w M. przy ulicy (...)., dla której Sąd Rejonowy w (...) Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi Kw. Nr. (...). Biegły wydając opinię w postępowaniu egzekucyjnym wycenił tę nieruchomość na 306 260 zł zaznaczając, iż jeśli zgodnie z przepisami od tej sprzedaży należałoby odprowadzić podatek VAT to ustaloną przez niego kwotę należy traktować jako wartość netto. W protokole opisu i oszacowania sporządzonym przez pozwanego wskazano, że na przedmiotowej nieruchomości znajduje się budynek mieszkalny, który jest nieużytkowany , niezamieszkały, w bardzo złym stanie technicznym.

Nieruchomość tą nabył powód za kwotę 355 000 zł i postanowieniem z dnia 12 września 2011r w sprawie I. Co 593/11 Sąd przysądził ją na rzecz powoda. W dniu 19 października 2011r pozwany przekazał do (...)- (...) (...)podatek VAT od tej transakcji w kwocie 66 382,11 zł. Następnie pozwany dokonał podziału sumy uzyskanej z egzekucji a Sąd ten plan zatwierdził.

Pismem z dnia 9 listopada 2011r Biuro (...) w M. zawiadomiła komornika, iż przy sprzedaży przedmiotowej zabudowanej nieruchomości jak i samochodu należało zastosować zwolnienie z podatku VAT w oparciu o art. 43 Ustawy o podatku od towarów i usług z dnia 11 marca 2004r.

Pismem z dnia 18 stycznia 2012r powód wystąpił do pozwanego (...) A. P. o korektę faktury o nienależnie pobrany podatek VAT co pozwoli podatnikowi Spółce (...)- dłużnikowi wszczęcie postępowania o odzyskanie podatku nienależnie opłaconego i zwrócenie go powodowi.

Pismem z dnia 26 stycznia 2012r pozwany (...) A. P. wystąpił do Urzędu Skarbowego o zwrot podatku i wpłacenie go na konto depozytowe Sądu. W odpowiedzi (...)w dniu 14 lutego 2012r poinformował (...), iż komornikowi nie przysługuje zwrot podatku VAT od sprzedaży dokonanej w trybie egzekucji. Ewentualnego rozliczenia podatku winna dokonać Spółka (...) składając prawidłową deklarację VAT.

W dniu 15 maja 2012r pozwany (...) A. P. zwrócił się do Ministra Finansów o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej przedmiotowego podatku. We wniosku w rubryce „ wyczerpujące przedstawienie zaistniałego stanu faktycznego” (...) podał, iż nieruchomość powyższą dłużnik kupił w formie aktu notarialnego od Miasta G. M. w stycznia 2008 r. za kwotę 303.000 zł. Z aktu tego wynika, że sprzedawca - z powołaniem się na treść art. 43 ust. i art. 29 ust. 5 ustawy o podatku od towarów i usług - zastosował zwolnienie od sprzedaży tej nieruchomości, albowiem budynek w dacie sprzedaży nie był zamieszkany i wymagał remontu.

Minister Finansów ustalił, iż , nieruchomość powyższą dłużnik kupił w przepisowej formie (aktu notarialnego) od Miasta G. M. w stycznia 2008 r. za kwotę 303.000 zł, po ustnym przetargu publicznym przeprowadzonym w dniu 11 grudnia 2007 r. Z aktu notarialnego wynika, że sprzedawca - z powołaniem się na treść art. 43 ust. i art. 29 ust. 5 ustawy o podatku od towarów i usług - zastosował zwolnienie od sprzedaży tej nieruchomości. W akcie tym strony umowy sprzedaży wskazały 2 budynki na cele mieszkaniowe wielorodzinne z usługami nieuciążliwymi . W/w. budynek w dacie sprzedaży nie był zamieszkany i wymagał remontu. Po zakupie nowy właściciel nie wykonał żadnego remontu i nie wykorzystał tego budynku „na żadne cele". Przy sprzedaży (...) przyjął, że nie spełniała ona warunków do zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt. 10 ustawy mimo, że budynku od momenty kupna nie wyremontowano i nie wykorzystywano. W związku z tym wystawił nabywcy nieruchomości fakturę VAT, naliczając 23% podatek od towarów i usług .

W dniu 16 sierpnia 2012r powód wezwał pozwanego (...) A. P. o zwrot kwoty 66 382,11 zł.

Uwzględniając powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy doszedł do przekonania, iż odpowiedzialność pozwanego wobec powoda wynika z art. 23 ust. 1 w nowym brzmieniu, nadanym przez ustawę z dnia 24 września 2004 r. o zmianie ustawy o komornikach sądowych i egzekucji oraz o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 236, poz. 2356), zgodnie z którym komornik jest obowiązany do naprawienia szkody przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu czynności. W ustawie tej statuowano także odpowiedzialność solidarną Skarbu Państwa z komornikiem (art. 23 ust. 3 u.k.s.e. ). Powołując się na orzecznictwo Sądu Najwyższego oraz Sądów Apelacyjnych, Sąd Rejonowy wskazał, iż odpowiedzialność odszkodowawcza komornika uregulowana w w/w przepisie jest odpowiedzialnością deliktową, której przesłanką jest działanie lub zaniechanie niezgodne z prawem, bez względu na zawinienie komornika. Nie jest to zatem odpowiedzialność na zasadzie winy lecz ryzyka. Przesłanka bezprawności oznacza naruszenie przez komornika przepisów prawa, przy czym nie każde naruszenie prawa będzie stanowiło podstawę odpowiedzialności odszkodowawczej, ale jedynie takie, które stanowiło warunek konieczny powstania szkody i którego normalnym następstwem w danych okolicznościach jest powstanie szkody. Termin "zachowanie niezgodne z prawem" należy rozumieć jako zaprzeczenie zachowania uwzględniającego nakazy i zakazy wynikające z normy prawnej. Niezgodność z prawem musi być rozumiana ściśle, zgodnie z konstytucyjnym ujęciem źródeł prawa (art. 87-94 Konstytucji RP). Niezgodne z prawem będzie zatem działanie sprzeczne z przepisem Konstytucji RP, ustawy, ratyfikowanej umowy międzynarodowej, rozporządzenia, aktem prawa miejscowego czy przepisem powszechnie obowiązującego aktu prawa europejskiego.

Sąd Rejonowy wskazał, iż zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt. 10 ustawy o VAT, zwalnia się od podatku dostawę budynków, budowli lub ich części, z wyjątkiem gdy dostawa jest dokonywana w ramach pierwszego zasiedlenia lub przed nim, pomiędzy pierwszym zasiedleniem a dostawą budynku, budowli lub ich części upłynął okres krótszy niż 2 lata. Przez pierwsze zasiedlenie zgodnie z art. 2 pkt. 14 ustawy o VAT - rozumie się oddanie do użytkowania, w wykonaniu czynności podlegających opodatkowaniu, pierwszemu nabywcy lub użytkownikowi budynków, budowli lub ich części, po ich wybudowaniu lub ulepszeniu, jeżeli wydatki poniesione na ulepszenie, w rozumieniu przepisów, o podatku dochodowym, stanowiły co najmniej 30% wartości początkowej. Aby można było mówić o pierwszym zasiedleniu, musi dojść do oddania budynków lub ich części do użytkowania w wykonaniu czynności podlegających opodatkowaniu, zasiedlenie będzie miało zatem miejsce wówczas, gdy wybudowany lub zmodernizowany budynek (lub jego część) będzie przedmiotem sprzedaży albo będzie oddany w najem, bądź dostawę. Zarówno bowiem dostawa, jak też najem, bądź dzierżawa, są czynnościami podlegającymi opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Budynek ten nigdy nie był użytkowany ani modernizowany, a nadto od pierwszego aktu kupna upłynęło ponad 2 lata. Pozwany Komornik fakty te znał, a mimo to naliczył podatek VAT. Nie zwrócił się też przed naliczeniem podatku do Ministra Finansów o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej przedmiotowego podatku. Na skutek takiego działania pozwanego (...) powód poniósł szkodę w postaci bezpodstawnie naliczonego i zapłaconego podatku. Szkoda ta nie została naprawiona.

Zdaniem Sądu Rejonowego odpowiedzialność komornika z art. 23 ust. 1 u.k.s.c. jest odpowiedzialnością deliktową za działanie niezgodne z prawem, bez względu na zawinienie komornika. Dla określenia tej odpowiedzialności miarodajne są ogólne przesłanki odpowiedzialności deliktowej przewidziane w art. 415 k.c., natomiast nie wchodzi w grę wina, jako zasada tej odpowiedzialności. Jedyną przesłanką odpowiedzialności komornika jest bezprawność jego działania, jako funkcjonariusza publicznego.

Bezprawność zachowania polega na przekroczeniu mierników i wzorców wynikających zarówno z wyraźnych przepisów, zwyczajów, utartej praktyki, jak i zasad współżycia społecznego. Bezprawność oznacza ujemną ocenę porządku prawnego o zachowaniu się sprawcy szkody. Przy czym zachowaniem bezprawnym będzie zachowanie sprzeciwiające się porządkowi prawnemu jako całości, niezależnie od tego, czy jest ono zawinione, czy też niezawinione.

W przedmiotowej sprawie pozwany komornik odprowadził podatek VAT od sprzedaży licytacyjnej nieruchomości stanowiącej własność dłużnika. Należy przy tym zaznaczyć, że przepisy podatkowe czynią (...) płatnikiem tego podatku, bowiem organy egzekucyjne określone w ustawie z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2002 r. Nr 110, poz., 968, z późn, zm.) oraz komornicy sądowi wykonujący czynności egzekucyjne w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania cywilnego są płatnikami podatku od dostawy, dokonywanej w trybie egzekucji, towarów będących własnością dłużnika lub posiadanych przez niego z naruszeniem obowiązujących przepisów. Zgodnie z art. 8 ordynacji podatkowej płatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, obowiązana na podstawie przepisów prawa podatkowego do obliczenia i pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu.

Egzekucja z nieruchomości dłużnika została wszczęta w 2010 r. a ostatecznie doszło do jej sprzedaży w drodze licytacji i udzielenia przez Sąd nadzorujący tę egzekucję - przybicia w 12 września 2011r , a więc prawie trzy lata po pierwszej umowie kupna i przez ten czas budynek nie był użytkowany, albowiem został zakwalifikowany do generalnego remontu. Fakty te powodowały konieczność zastosowania art. 43 ust. 1 pkt. 10 ustawy o podatku od towarów i usług z dnia 11 marca 2004 r. ,a więc zwolnienie się od podatku VAT , a mimo to Komornik go naliczył i pobrał, co spowodowało szkodę w majątku powoda, dlatego też z mocy powołanych powyżej przepisów Sąd Rejonowy zasądził całą dochodzoną pozwem kwotę stanowiącą równowartość podatku VAT naliczoną przez pozwanego komornika od wartości nieruchomości nabytej przez powoda w drodze licytacji. O kosztach procesu Sąd Rejonowy orzekł w oparciu o art. 98 i 99 k.p.c., zasądzając je od pozwanego jako strony przygrywającej na rzecz powoda.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł pozwany A. P. (...), zarzucając wyrokowi:

I.  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art.6§1 k.c. w zw. z art.23 ust.1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. o komornikach sądowych w zw. z art.361§2 k.c., poprzez przyjęcie, że w realiach niniejszej sprawy w wyniku bezprawnego działania (...) (...)powód poniósł szkodę w wysokości 66.382,11 zł, podczas gdy w sprawie powód nie powołał jakiegokolwiek dowodu na wskazaną okoliczność, zaś Sąd rozstrzygający sprawę nie poczynił jakichkolwiek ustaleń w zakresie wykazania bezprawności działania pozwanego oraz ewentualnej szkody poniesionej przez powoda.

II.  naruszenie przepisów prawa procesowego, a w szczególności art.233§1 k.p.c., polegającego na dowolnej, a nie swobodnej ocenie dowodów prowadzącej do :

- przyjęcia, że pozwany przed przystąpieniem do licytacji ustalił, że budynki znajdujące się na tej nieruchomości były nieużytkowane, wymagały kapitalnego remontu i zostały nabyte w 2008 roku przy zwolnieniu z podatku VAT, podczas gdy zebrany w sprawie materiał dowodowy wykazał, iż wiedzę w zakresie nabycia przy zwolnieniu z podatku VAT pozwany nabył najwcześniej w dniu, w którym otrzymał pismo z Biura (...) sygnowane datą 9 listopada 2011 r., co zostało zweryfikowane przez organy podatkowe dopiero w latach 2012-2015;

- przyjęcie, że pozwany posiadając wiedzę o stanie technicznym nieruchomości naliczył podatek VAT i nie zwrócił się przed jego naliczeniem do Ministra Finansów o wydanie interpretacji indywidulanej dotyczącej przedmiotowego podatku, na skutek czego powód poniósł szkodę w postaci bezpodstawnie naliczonego i zapłaconego podatku, podczas gdy zebrany materiał dowody wykazał, że wiedza pozwanego podczas prowadzonej egzekucji z nieruchomości nie pozwalała na przypuszczenie, iż nabycie nieruchomości jest zwolnione z podatku VAT, co w owym czasie nie powodowało konieczności zwrócenie się do organu podatkowego o wydanie interpretacji;

- przyjęcie, że działanie pozwanego polegające na odprowadzeniu naliczonego podatku VAT od sprzedanej nieruchomości było działaniem bezprawnym, podczas gdy zebrany w sprawie materiał dowodowy nie pozwala na takie twierdzenia;

- przyjęcie, że powód w wyniku działania pozwanego poniósł szkodę w wysokości 66.383,11 zł, podczas gdy zebrany w sprawie materiał dowodowy absolutnie nie wykazał, by powód jakąkolwiek szkodę poniósł;

III. niezgodność ustaleń faktycznych Sądu Rejonowego z materiałem

dowodowym zebranym w sprawie, a w szczególności poprzez:

- ustalenie, że pozwany przed przystąpieniem do licytacji ustalił, że

budynki znajdujące się na tej nieruchomości były nieużytkowane,

wymagały kapitalnego remontu i zostały nabyte w 2008r. przy

zwolnieniu z podatku VAT;

- ustalenie, że powód w wyniku bezprawnego działania pozwanego

poniósł szkodę w wysokości 66.383,11 zł.

Wskazując na powyższe pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości, ewentualnie o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd I instancji oraz zasądzenia od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu apelacji pozwany podkreślił, iż dłużna Spółka (...), której nieruchomość zbyto w drodze licytacji, była podatnikiem podatku VAT i w świetle art.18 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług, na komorniku dokonującym dostawy (sprzedaży) nieruchomości w trybie egzekucji sądowej, spoczywał obowiązek odprowadzenia tego podatku do właściwego urzędu skarbowego. Natomiast ocena, czy nieruchomość jest zwolniona z tego podatku na etapie jej oszacowania była niemożliwa, tym bardziej że dłużnik nie chciał współpracować w tym zakresie z (...) – skarżył dokonywane czynności i usiłował uniknąć egzekucji. Wartość oszacowania nieruchomości w kwocie brutto wskazana w obwieszczeniu o licytacji, nie była rozważana przez Sąd Rejonowy w (...), który nadzorował postępowanie egzekucyjne z nieruchomości, jak również ostatecznie dokonał przybicia nieruchomości za kwotę 355.000,00 zł, a następnie przysądzenia własności na rzecz powoda.

Organ egzekucyjny na etapie opisu i oszacowania znał stan techniczny nieruchomości – co znalazło wyraz w protokole opisu i oszacowania, ale wbrew ustaleniom Sądu Rejonowego, nie wiedział, że okoliczność ta ma znaczenie i związek przy rozstrzyganiu kwestii zwolnienia nieruchomości z podatku ponieważ nie wiedział o podstawie zwolnienia, która szeroko została opisana w umowie nabycia nieruchomości przez dłużnika, który zataił tę informację. Nie można wiec czynić pozwanemu zarzutu, że nie dokonał prawidłowej wykładni podstawy zwolnienia nieruchomości z podatku, czy też nie zwrócił się o interpretację tej podstawy w aktualnym stanie faktycznym, skoro o podstawie zwolnienia nie wiedział. Sąd Rejonowy w swoim rozstrzygnięciu nie uwzględnił również szeregu działań podjętych przez pozwanego po powzięciu wiedzy o zwolnieniu nieruchomości nabytej przez powoda z podatku VAT, zmierzających do zwrotu tego podatku powodowi.

Skarżący zarzucił Sądowi I instancji, iż pominął on całkowicie okoliczności w zakresie ewentualnej szkody, której zarówno zasady, jak i wysokości Sąd w żaden sposób nie ustalił. Tym samym w sprawie zastała naruszona zasada określona w art.6 k.c. Strona powodowa bowiem, poza niespójnymi wyjaśnieniami, nie przedstawiła jakichkolwiek dowodów na to, by wymieniony, który nabył nieruchomość jako osoba fizyczna mógł odliczyć podatek VAT, tym samym nie sprostał obowiązkom dowodowym wynikającym ze wskazanego przepisu, czego Sąd rozstrzygający nie dostrzegł i powielił niezweryfikowane twierdzenia pozwu w tym zakresie.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o oddalenie apelacji w całości uznając ją za bezzasadną oraz o zasądzenie od pozwanego zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego. Wskazał, iż zaskarżony wyrok odpowiada prawu, jest wyrazem wszechstronnego rozważenia w sprawie materiału dowodowego, w żaden sposób nie narusza również prawa materialnego.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Apelacja jako bezzasadna podlegała oddaleniu.

Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własne ustalenia Sądu Rejonowego co do opisanego przezeń stanu faktycznego, jak również podziela ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego. Sąd ten dokonał również trafnej interpretacji przepisów mających zastosowanie w niniejszej sprawie. Powyższe czyni zbytecznym ponowne przytaczanie ustaleń oraz szczegółowych rozważań zawartych w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 5 listopada 1998 r., sygn. akt I PKN 339/98, OSNAPiUS rok 1999, nr 24, poz. 776, postanowienie SN z dnia 22 kwietnia 1997 r., sygn. akt II UKN 61/97, OSNAPiUS rok 1998, nr 3, poz. 104).

Skarżący w apelacji zarzucił Sądowi Rejonowemu naruszenie zarówno przepisów prawa materialnego polegające na ich niewłaściwej interpretacji (art.6§1 k.c. w zw. z art.23 ust.1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. o komornikach sądowych w zw. z art.361§2 k.c.), przepisów prawa procesowego - art.233 k.p.c. polegające na dowolnej, a nie swobodnej ocenie dowodów oraz dokonanie ustaleń faktycznych niezgodnie z materiałem dowodowym zebranym w sprawie.

Odnosząc się do zarzutów apelacji w części dotyczącej naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów zauważyć należy, że ocena wiarygodności i mocy dowodów jest podstawowym zadaniem sądu orzekającego, wyrażającym istotę sądzenia, a więc rozstrzygania kwestii spornych w warunkach niezawisłości, na podstawie własnego przekonania sędziego, przy uwzględnieniu całokształtu zebranego materiału. Granice swobodnej oceny dowodów wyznaczone są przy tym wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego oraz regułami logicznego myślenia. Skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez sąd art. 233§1 k.p.c. wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem jedynie może być przeciwstawiane uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast w tym zakresie wystarczające przekonanie strony o innej niż przyjął sąd wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie innej niż ocena sądu (por. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 10 kwietnia 2000 r. w sprawie V CKN 17/2000 (...), orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 05 sierpnia 1999 r. II UKN 76/99 OSNAPiUS 2000/19/732). W ocenie Sądu Okręgowego, strona pozwana nie zdołała wykazać, by Sąd Rejonowy rozpoznając sprawę niniejszą naruszył zasady swobodnej oceny dowodów. Zdaniem Sądu Okręgowego bowiem Sąd I instancji racjonalnie i w sposób bezstronny rozważył materiał dowodowy jako całość, określił moc dowodową poszczególnych dowodów i odniósł ją do pozostałego materiału dowodowego. W tym stanie rzeczy twierdzenia apelacji o naruszeniu art. 233§1 k.p.c. uznać należało za gołosłowną polemikę ze słusznymi i w pełni przekonującymi argumentami Sądu Rejonowego przedstawionymi w szczegółowym, wnikliwym i logicznym pisemnym uzasadnieniu wydanego przez tenże Sąd orzeczenia.

Ustalenia faktyczne w sprawie Sąd Rejonowy oparł na obszernej dokumentacji zgromadzonej w sprawie i zdaniem Sądu Okręgowego nie budzą one wątpliwości. Z ustaleń tych wynika, iż pozwany A. P. (...)w toku prowadzonego postępowania egzekucyjnego, w drodze licytacji dokonał zbycia nieruchomości położonej w M. przy ulicy (...)., dla której Sąd Rejonowy w (...) Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi Kw. Nr. (...) będącej własnością dłużnika (...) Sp. z.o.o w M.. Nieruchomość tą nabył powód za kwotę 355.000,00 zł, z czego kwota 66.382,11 zł stanowiła podatek VAT nienależnie naliczony i odprowadzony na rzecz właściwego urzędu skarbowego przez pozwanego, działającego jako płatnik tego podatku. Ostatecznie kwotę 66.382,11 zł tytułem nienależnie zapłaconego podatku VAT (...)w O. zwrócił dłużnikowi jako zbywcy nieruchomości. Jednocześnie Sąd Rejonowy ustalił, iż pozwany miał wiedzę na temat stanu technicznego nieruchomości, co pozwalało mu na właściwe zastosowanie przepisów ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (Dz.U.54.535 t.j.), a w szczególności art.43 określającego przypadki zwolnienia od podatku VAT. Twierdzenia skarżącego, iż w dacie naliczenia i odprowadzenia podatku VAT nie miał wiedzy o podstawie zwolnienia, w świetle ustaleń Sądu Rejonowego należy uznać za gołosłowne.

W myśl art.43 ust.10 lit b ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (Dz.U.54.535 t.j.), zwalnia się od podatku dostawę budynków, budowli lub innych części, za wyjątkiem gdy pomiędzy pierwszym zasiedleniem a dostawą budynku, budowli lub ich części upłynął okres krótszy niż 2 lata. W dniu 19 listopada 2010r. pozwany (...)w M. dokonał opisu i oszacowania nieruchomości położonej w M. przy ulicy (...), dla której Sąd Rejonowy w (...) Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi Kw. Nr. (...) będącej własnością dłużnika (...) Sp. z.o.o w M.. W protokole z tych czynności wskazano, iż budynek jest nie używany, niezamieszkały, w złym stanie technicznym, wymagający kapitalnego remontu. Okoliczności te potwierdzają fotografie sporządzone przez biegłego z zakresu szacowania wartości nieruchomości, stanowiące integralną część opinii sporządzonej w sprawie. Stan techniczny samego budynku oraz jego otoczenie wskazują, iż budynek jest opuszczony, od wielu lat nieużywany i niezamieszkały. Ujawnione okoliczności winny były skłonić komornika sądowego do poczynienia ustaleń w zakresie ewentualnego obowiązku naliczenia podatku VAT w przypadku zbycia tej nieruchomości. Tym bardziej, iż w operacie szacunkowym biegły nie wypowiedział się definitywnie co potrzeby doliczenia do wartości nieruchomości podatku VAT, wskazując iż podatek ten należy uwzględnić jeśli wynika to z przepisów szczególnych. Stanowisko prezentowane przez pozwanego w toku procesu, jak również w apelacji, gdzie przyznaje, iż nie wiedział, że powyższe okoliczności mają znaczenie przy rozstrzyganiu kwestii zwolnienia nieruchomości z podatku VAT, świadczy iż komornik sądowy nawet nie podjął próby analizy przepisów ustawy o podatku od towarów i usług, a w szczególności art.43 określającego zwolnienia przedmiotowe od podatku. Nie miał żadnych wątpliwości co potrzeby naliczenia tego podatku, przyjmują, iż skoro dłużnik jest płatnikiem podatku VAT zbycie nieruchomości będącej jego własnością wywołuje obowiązek naliczenia takiego podatku. Pozwany jako płatnik podatku VAT był zobowiązany do dokonania ustaleń czy zachodzi podstawa naliczenia, pobrania i wypłacenia podatku czy też obowiązku takiego, w świetle przepisów ustawy z dnia z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (Dz.U.54.535 t.j.), nie ma. Tymczasem działania w tym zakresie pozwany powziął dopiero w styczniu 2012 roku, a zatem kilka miesięcy od daty sprzedaży licytacyjnej nieruchomości na rzecz powoda. W tych okolicznościach Sąd Rejonowy słusznie uznał, iż te czynności pozwanego nie mogą mieć wpływu na jego odpowiedzialność deliktową wobec powoda.

Sąd Okręgowy nie dopatrzył się po stronie Sądu Rejonowego naruszenia przepisów prawa pod kątem udowodnienia roszczenia i podstawy odpowiedzialności pozwanego.

Odpowiedzialność odszkodowawcza komornika przewidziana w art. 23 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (tj. Dz.U. z 2011 r. Nr 231, poz. 1376 ze zm.) jest odpowiedzialnością deliktową za działanie niezgodne z prawem, bez względu na zawinienie komornika. Dla określenia odpowiedzialności odszkodowawczej komornika miarodajne są więc ogólne przesłanki odpowiedzialności deliktowej przewidziane w art. 415 k.c.. A zatem szkoda, zdarzenie ją wyrządzające (stosownie do art. 23 ustawy jest nim niezgodne z prawem działanie bądź zaniechanie komornika) i związek przyczynowy. Wszystkie te przesłanki udowodnić ma obowiązek powód, zgodnie z zasadą rozkładu ciężaru dowodów- art. 6 KC i art. 232 KPC.

Wątpliwości w doktrynie wywołuje kwestia, czy odpowiedzialność, której podstawą jest bezprawne działanie, stanowi odpowiedzialność na zasadzie ryzyka. Z jednej bowiem strony w tradycyjnym ujęciu cywilistycznym wyróżnia się trzy zasady odpowiedzialności: zasadę winy, ryzyka i słuszności. W takim ujęciu odpowiedzialność komornika, oderwana od jego winy, kwalifikowałaby się do kategorii odpowiedzialności na zasadzie ryzyka (tak M.Bieżuński, P.Bieżuński, Ustawa o komornikach sądowych i egzekucji. Komentarz, komentarz do art. 23). Z drugiej strony w nauce prawa wskazuje się na wykształcenie się nowej zasady odpowiedzialności, którą można nazwać zasadą niezgodności z prawem (bezprawności) i do tej kategorii zalicza się odpowiedzialność komornika uregulowaną w komentowanym przepisie (tak H.Ciepła, J.Skibińska-Adamowicz, Status prawny komornika i podstawy jego odpowiedzialności odszkodowawczej po uchyleniu art. 769 KPC, PPE rok 2006, nr 4-6, s. 19; por. Z.Banaszczyk, System prawa prywatnego (w:) Prawo zobowiązań. Część ogólna, red. A.Olejniczak, t. 6, Warszawa 2009, s. 812). Dla przypisania komornikowi odpowiedzialności odszkodowawczej miarodajne są ogólne przesłanki odpowiedzialności deliktowej. Warunkiem koniecznym odpowiedzialności komornika będzie zatem łączne spełnienie następujących przesłanek: 1) powstanie szkody, 2) zaistnienie zdarzenia wyrządzającego szkodę i 3) adekwatny związek przyczynowy pomiędzy szkodą a zdarzeniem ją powodującym.

W konsekwencji uznać należy, że przesłanka bezprawności oznacza naruszenie przez komornika przepisów prawa, przy czym nie każde naruszenie prawa będzie stanowiło podstawę odpowiedzialności odszkodowawczej, ale jedynie takie, które stanowiło warunek konieczny powstania szkody i którego normalnym następstwem w danych okolicznościach jest powstanie szkody (por. wyrok SN z dnia 7 maja 2010 r., sygn. akt III CSK 243/09; wyrok SA w Poznaniu z dnia 30 grudnia 2010 r., sygn. akt I ACA 925/10, wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 11 lipca 2013r., I ACa 103/13, wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 5 lutego 2013r., I ACa 89/12).

Na tle problematyki związku przyczynowego (art. 361 k.c.) najistotniejszym i podstawowym dla praktyki problemem jest, czy w konkretnej sprawie, gdzie mamy do czynienia ze szkodą, zachodzi „normalny” związek przyczynowy pomiędzy tą szkodą a działaniem lub zaniechaniem zobowiązanego. W tym celu powszechnie przyjęty jest w doktrynie dwuetapowy sposób postępowania: w pierwszej kolejności bada się, czy w ogóle pomiędzy kolejnymi faktami istnieją obiektywne powiązania; oznacza to konieczność określenia, czy dany fakt był koniecznym warunkiem wystąpienia innego faktu (skutku), czyli czy bez niego skutek by wystąpił. Dla ustalenia tej okoliczności najlepiej posłużyć się testem warunku koniecznego (sine qua non) - ustalamy, czy dany fakt (szkoda) wystąpiłby, gdyby nie było innego faktu, stanowiącego podstawę czyjejś odpowiedzialności; jeśli odpowiedź jest negatywna, to znaczy, jeśli badany skutek nastąpiłby również mimo nieobecności danego faktu (przyczyny), należy stwierdzić, że nie występuje żaden obiektywny związek przyczynowy i nie ma potrzeby dalszego badania, czy występuje związek przyczynowy „adekwatny” w rozumieniu komentowanego przepisu KC. W sytuacji pozytywnego stwierdzenia istnienia obiektywnego powiązania pomiędzy kolejnymi faktami należy następnie dokonać swoistej selekcji powiązań (następstw kauzalnych) na „normalne” i „nienormalne” (por. wyrok SN z dnia 19 czerwca 2008 r., sygn. akt V CSK 18/08).

Pozwany szkodę w majątku powoda upatrywał wyłącznie w niemożliwości odliczenia przez niego podatku VAT zapłaconego w związku z nabyciem nieruchomości w drodze licytacji komorniczej. Zdaniem Sądu Okręgowego takie definiowanie szkody w niniejszym postępowaniu jest błędne. Słusznie uznał Sąd Rejonowy, iż szkodę stanowi różnica pomiędzy kwotą 355 000,00 zł zapłaconą przez powoda za nabycie nieruchomości (uwzględniającą podatek VAT w wysokości 66.382,11 zł), a kwotą należną – 288 617,89 zł (niepowiększoną o podatek VAT). Sąd Rejonowy ustalił przy tym, iż na skutek bezprawnego działania komornika polegającego na doliczeniu do ceny sprzedaży podatku VAT, powód był zobowiązany zapłacić dodatkową, nienależną kwotę 66.382,11 zł, co spowodowało szkodę w jego majątku. Żadne inne czynniki nie wywołały szkody w majątku powoda, tym samym pomiędzy działaniem pozwanego komornika a powstałą szkodą zachodzi adekwatny związek przyczynowy. Odpowiedzialności pozwanego nie wyłącza również fakt, iż Sąd Rejonowy w (...) jako organ nadzorujący licytację komorniczą nie dopatrzył się nieprawidłowości w ustaleniu przez komornika ceny nabycia nieruchomości. W orzecznictwie ukształtował się pogląd, iż zaskarżenie wadliwych czynności komornika nie jest warunkiem jego odpowiedzialności za szkodę, jak również brak jest podstaw do jej wyłączenia w każdym przypadku błędnego oddalenia przez sąd skargi na dokonanie czynności, która spowodowała szkodę. W wyroku z dnia 16 marca 2007r. (III CSK 381/06) Sąd Najwyższy wskazał, iż błędne oddalenie przez sąd skargi na czynność komornika, która spowodowała szkodę, nie wyłącza odpowiedzialności odszkodowawczej komornika na podstawie art. 23 ustawy z dnia 29.8.1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji.

Uwzględniając wszystko powyższe apelacja pozwanego jako bezzasadna podlegała oddaleniu na zasadzie art.385 k.p.c.

O kosztach postępowania odwoławczego Sąd Okręgowy orzekł na zasadzie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., ustalając wysokość wynagrodzenia pełnomocnika powoda na podstawie § 6 pkt 6 w zw. z § 13 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2013 r., nr 163 poz. 2348 ze zm.). Z uwagi na fakt, iż wniosek powoda o zwrot kosztów dojazdu do Sądu jego pełnomocnika był zawyżony, Sąd uwzględniając ilość przejechanych kilometrów na trasie O.- S. – O. (400 km) oraz wysokość kosztów za używanie pojazdu do celów służbowych określonych § 2 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 25 marca 2002 r. w sprawie warunków ustalania oraz sposobu dokonywania zwrotu kosztów używania do celów służbowych samochodów osobowych, motocykli i motorowerów niebędących własnością pracodawcy (Dz. U. z 2002 r. Nr 27, poz. 271 z późn. zm.), zgodnie z którym koszty używania pojazdów do celów służbowych pokrywa pracodawca według stawek za 1 kilometr przebiegu pojazdu, które aktualnie dla samochodu osobowego o pojemności skokowej silnika mniejszej niż 900 cm ³ nie mogą być wyższe niż 0,5214 zł/1 km, zaś dla samochodów osobowych o pojemności skokowej silnika większej niż 900 cm ³ nie mogą być wyższe niż 0,8358 zł/l km, Sąd zasądził na rzecz powoda z tego tytułu kwotę 334,32 zł, oddalając wniosek w pozostałym zakresie.

SSO Alicja Wiśniewska SSO Joanna Walczuk SSO Cezary Olszewski