Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 12 lipca 2013 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 10 lipca 2013 r. w Szczecinie

skargi Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. o wznowienie postępowania w sprawie toczącej się przed Sądem Okręgowym w Szczecinie pod sygn. akt VI U 1992/12 o prawo K. C. (1) do renty z tytułu niezdolności do pracy

postanawia:

odrzucić skargę.

UZASADNIENIE

Wyrokiem z 19 grudnia 2012 r., wydanym w sprawie z odwołania K. C. (1) od decyzji ZUS z dnia 29 marca 2012 r. o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, toczącej się pod sygnaturą akt VI U 1592/12, Sąd Okręgowy w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił decyzję organu rentowego w ten sposób, że przyznał K. C. (1) prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy na okres od 1 lutego 2012 r. do dnia uprawomocnienia się wyroku, a dodatkowo na okres sześciu miesięcy od dnia uprawomocnienia się wyroku przyznał mu prawo do renty szkoleniowej.

Wydając wyrok Sąd uwzględnił zarówno wydane w sprawie opinie biegłych lekarzy specjalistów z zakresu schorzeń, na jakie cierpi ubezpieczony, jak i dokumentację medyczną i pozostałe dokumenty zgromadzone w aktach rentowych. Na tle powyższych dowodów Sąd uznał, że ubezpieczony jest osobą częściowo niezdolną do pracy, nie może bowiem pracować w dotychczas wykonywanych zawodach. Przyznając na tej podstawie K. C. (1) świadczenia z zabezpieczenia społecznego, Sąd miał na uwadze przebieg jego dotychczasowego zatrudnienia, w tym fakt, że zarówno w dniu składania wniosku o rentę, jak i w dniu wydawania zaskarżonej decyzji ubezpieczony pozostawał w zatrudnieniu na stanowisku agenta ochrony.

Żadna ze stron nie wniosła apelacji od tego wyroku, wobec czego uprawomocnił się on z dniem 30 stycznia 2012r.

W czasie realizacji wyroku organ rentowy stwierdził, iż wnioskodawca nadal jest zatrudniony na stanowisku agenta ochrony w spółce (...)

Wobec powyższego, pismem z dnia 21 marca 2013 r. organ rentowy wystąpił do Sądu z wnioskiem o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Szczecinie oraz o zmianę wskazanego wyroku poprzez orzeczenie o prawie do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy na okres od 1 lutego 2012r. do dnia uprawomocnienia się wyroku.

W uzasadnieniu wniosku pełnomocnik organu rentowego wskazała, że zgodnie z przepisem art. 64 ust. 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, prawo do renty szkoleniowej nie przysługuje w razie osiągania przychodu z tytułu działalności, o której mowa w art. 104 ust. 1-3, bez względu na wysokość tego przychodu. Mając to na względzie, podniosła że skoro K. C. (1) do dnia 31 stycznia 2013r. był zatrudniony, wyrok Sądu Okręgowego w sprawie VI U 1592/12 został wydany z naruszeniem prawa. Wskazała nadto, iż fakt zatrudnienia ubezpieczonego mający wpływ na jego prawo do renty szkoleniowej został ujawniony dopiero w lutym 2013r., a zatem organ rentowy nie mógł z tej okoliczności skorzystać w poprzednim postępowaniu.

Sąd zważył, co następuje:

Wniosek o wznowienia postępowania podlegał odrzuceniu, jako nieoparty na ustawowej podstawie.

Zgodnie z treścią przepisu art. 410 § 1 k.p.c. Sąd odrzuca skargę wniesioną po upływie przepisanego terminu, niedopuszczalną lub nieopartą na ustawowej podstawie. Postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym. Na żądanie sądu skarżący ma obowiązek uprawdopodobnić okoliczności stwierdzające zachowanie terminu lub dopuszczalność wznowienia (§ 2). Jedną z podstaw wznowienia postępowania określa przy tym przepis art. 403 § 2 k.p.c., stanowiący iż można żądać takiego wznowienia w razie późniejszego wykrycia prawomocnego wyroku, dotyczącego tego samego stosunku prawnego, albo wykrycia takich okoliczności faktycznych lub środków dowodowych, które mogłyby mieć wpływ na wynika sprawy, a z których strona nie mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu.

Powyższy przepis znajduje również zastosowanie w sytuacji gdy wniosek o wznowienie postępowania oparty jest o przepis art. 114 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, bowiem do wzruszenia prawomocnego wyroku sądu może dojść wyłącznie w trybie przewidzianym przepisami kodeksu postępowania cywilnego, zaś przepis art. 114 ust. 2 wskazuje jedynie przesłanki, jakie należy zbadać rozpoznając wniosek o wznowienie postępowania.

Stosownie do treści przepisu art. 114 ust. 1 ustawy emerytalno-rentowej, prawo do świadczeń lub ich wysokość ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji w sprawie świadczeń zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość. Przy tym, stosownie do treści ustępu 2 pkt 2 powołanego przepisu, jeżeli prawo do świadczeń lub ich wysokość ustalono orzeczeniem organu odwoławczego, organ rentowy na podstawie dowodów lub okoliczności, o których mowa w ust. 1 występuje do organu odwoławczego z wnioskiem o wznowienie postępowania przed tym organem, gdy z przedłożonych dowodów lub ujawnionych okoliczności wynika, że prawo do świadczeń nie istnieje lub że świadczenia przysługują w niższej wysokości; z wnioskiem tym organ rentowy może wystąpić w każdym czasie.

W niniejszej sprawie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wystąpił do Sądu, jako organu odwoławczego, który wydał wyrok przyznający ubezpieczonemu prawo do świadczeń, zdaniem ZUS mu nienależnych, a zatem w oparciu o art. 114 ust. 2 pkt 2 ustawy emerytalno-rentowej. Tym samym organ rentowy winien był już na etapie składania skargi wykazać, że po uprawomocnieniu się decyzji w sprawie świadczeń zgromadzono nowe dowody lub ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość. W ocenie Sądu powyższemu obowiązkowi ZUS jednak nie sprostał.

W orzecznictwie dominuje pogląd, że decyzja rentowa nie ma przymiotu powagi rzeczy osądzonej (zob. wyroki SN: z dnia 4 października 2006 r., II UK 30/06, OSNPUSiSP 2007, nr 19-20 poz. 289; z dnia 5 maja 2005 r., III UK 242/04, OSNPUSiSP 2006, nr 3-4, poz. 54; z dnia 28 stycznia 2004 r., II UK 228/03, OSNPUSiSP 2004, nr 19, poz. 341 z glosą R. Babińskiej; z dnia 23 listopada 2004 r., I UK 15/04, OSNPUSiSP 2005, nr 11, poz. 161; z dnia z dnia 12 stycznia 2001 r., II UKN 182/00, OSNAPiUS 2002, nr 17, poz. 419; z dnia 30 listopada 2000 r., II UKN 79/00, OSNAPiUS 2002, nr 13, poz. 317 i z dnia 18 listopada 1994 r., II URN 45/94, OSNAPiUS 1995, nr 5, poz. 69; postanowienia SN: z dnia 24 marca 2003 r., II UK 393/02, OSNPUSiSP 2004, nr 9, poz. 163 z dnia 19 stycznia 1984 r., III URN 131/83, OSNCAPiUS 1984, nr 10, poz. 177 oraz wyrok SA w Rzeszowie z dnia 27 stycznia 1994 r., III AUr 23/94, OSA 1994, z. 6, poz. 48), co oznacza, że organ rentowy może podważyć swoją błędną decyzję przyznającą świadczenie "nabyte", pomimo niespełnienia ustawowych warunków powstania uprawnień do emerytury lub renty, a zainteresowany ponownie wystąpić z wnioskiem o to samo świadczenie, którego poprzednio mu odmówiono, jeżeli powołano się na nowe dowody lub ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem decyzji mające wpływ na ustalenie uprawnień ubezpieczeniowych.

Przesłankami ponownej oceny uprawnień ubezpieczeniowych na gruncie art. 114 ustawy emerytalno-rentowej, są "nowe dowody" i "ujawnione okoliczności" istniejące przed podjęciem decyzji rentowej i mające wpływ na ustalenie prawa do emerytur i rent. O ile pojęcie „nowych dowodów” nie budzi żadnych wątpliwości interpretacyjnych, o tyle wyjaśnienia wymaga termin „ujawnienia okoliczności”. W Komentarzu do ustawy emerytalno-rentowej Kamil Antonów wskazuje, że okoliczności te nie muszą być tylko faktami, na które strony realizacyjnego stosunku prawnego ubezpieczeń społecznych nie mogły się powołać w poprzednim postępowaniu (wtedy ich nie znały), lecz także takimi faktami, które powinny być znane przy dołożeniu należytej staranności, jednakże na skutek błędu, zaniedbania, przeoczenia czy nieznajomości przepisów nie zostały uwzględnione. Zaakcentować przy tym należy fakt, że jak wynika z treści analizowanego przepisu, ujawnienia nowych okoliczności musi dokonać organ rentowy, nie zaś Sąd, to do organu bowiem skierowany jest przepis art. 114 ustawy emerytalnej, statuujący przesłanki umożliwiające wystąpienie do Sądu z wnioskiem o wznowienie postępowania. Powyższe wynika także z powoływanych we wniosku o wznowienie postępowania orzeczeń Sądu Najwyższego (z uchwały z dnia 5 czerwca 2003 r., III UZ 5/03, OSNP 2003, nr 18, poz.442, w której mowa o tym, że ujawnienie nowych okoliczności, polega na wykryciu przez organ rentowy takich faktów, które nie zostały przez niego uwzględnione w poprzednim postępowaniu; czy z wyroku z dnia 26 maja 2010 r., II UK 354/09, w którym Sąd Najwyższy podkreślił, iż wystarczające jest ujawnienie takich okoliczności, z których wynika że prawo nie istnieje, niezależnie od tego, czy organ rentowy mógł się na nie powołać we wcześniejszym postępowaniu). Na lokalnym gruncie analogiczny pogląd wyrażał zresztą także i Sąd Apelacyjny w Szczecinie, m.in. w postanowieniu z 5 września 2012r., sygn. akt III AUz 83/12.

Tymczasem, w przedmiotowej sprawie organ rentowy nie przedstawił ani nowych dowodów na okoliczność, że ubezpieczony nie spełnia przesłanek do renty szkoleniowej, ani też nie „ujawnił” żadnych okoliczności istniejących przed wydaniem zaskarżonej decyzji, które nie byłyby znane w poprzednim postępowaniu. Organ rentowy powołał się bowiem jedynie na fakt, że Sąd – rozpoznając sprawę z odwołania K. C. (1) od decyzji odmawiającej przyznania mu prawa do renty – nie wziął pod uwagę tego, iż ubezpieczony pozostawał w zatrudnieniu, a więc przyznanie mu renty szkoleniowej, celem umożliwienia mu wykonywania innej pracy, jest niemożliwe.

Odnosząc się do tych twierdzeń trzeba więc wskazać, że rozstrzygając w sprawie o prawo do renty Sąd dysponował wiedzą o wykonywaniu przez K. C.pracy zarobkowej, co wynika choćby z uzasadnienia wyroku, choć zarazem Sąd ów nie czynił szczegółowych ustaleń co do daty zakończenia wykonywania przez ubezpieczonego tejże pracy. Tym samym, wiedzę o zatrudnieniu ubezpieczonego posiadać musiał także organ rentowy. O tym zaś, że posiadał ją faktycznie świadczy zaś chociażby treść pisma Przewodniczącej Komisji Lekarskiej ZUS z 26.10.2012r., stanowiącego zarzuty wobec opinii biegłych z 8 października 2012r. W piśmie tym bowiem PKL wyraźnie wskazuje, że ubezpieczony jest „czynny zarobkowo, pracował cały czas jako agent ochrony mienia”.

Niezależnie od tego podkreślić należy, że fakt wykonywania przez ubezpieczonego pracy w dacie wydania zaskarżonego wyroku oraz w dacie wydania zaskarżonej decyzji – nawet gdyby hipotetycznie założyć, że nie był on wcześniej organowi rentowemu znany - nie jest okolicznością, która uzasadniałaby wznowienie postępowania sądowego i wydanie odmiennego orzeczenia niż to, które zapadło. Fakt wykonywania zatrudnienia przez K. C. zarówno w dacie wydania zaskarżonej decyzji, jak i zaskarżonego wyroku nie stanowi bowiem jakiejkolwiek przeszkody w przyznaniu mu prawa do renty szkoleniowej w taki sposób, jak uczynił to Sąd w omawianym wyroku, a więc na okres sześciu miesięcy od jego uprawomocnienia się. Zarówno w dacie wydania zaskarżonej decyzji, jak i w dacie zamknięcia rozprawy ubezpieczony mógł bowiem w zgodzie z prawem wykonywać zatrudnienie, nie tracąc prawa do świadczenia, a powinien zaprzestać jego wykonywania najpóźniej z dniem uprawomocnienia się wyroku. Jeśli więc to nie nastąpiło, organ rentowy powinien postąpić zgodnie z dyspozycją przywoływanego w uzasadnieniu skargi o wznowienie przepisu art. 64 ust 3 ustawy emerytalno-rentowej, wydając nową decyzję w sprawie. Brak jest jednak podstaw do wznowienia postępowania wobec braku ustawowych ku temu przesłanek, tj. ujawnienia nieznanych wcześniej okoliczności, istotnych dla sprawy a istniejących już przed wydaniem zaskarżonej decyzji.

W powyższej sytuacji koniecznym stało się odrzucenie złożonej skargi, o czym na podstawie art. 410 § 1 k.p.c. orzeczono w sentencji niniejszego postanowienia.