Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I ACa 844/15

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 lutego 2016 roku

Sąd Apelacyjny w Szczecinie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:

SSA Marta Sawicka

Sędziowie:

SSA Mirosława Gołuńska (spr.)

SSO del. Krzysztof Górski

Protokolant:

sekr.sądowy Piotr Tarnowski

po rozpoznaniu w dniu 11 lutego 2016 roku na rozprawie w Szczecinie

sprawy z powództwa (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S.

przeciwko (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w P.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim

z dnia 30 czerwca 2015 roku, sygn. akt I C 262/15

I. oddala apelację,

II. zasądza od powódki (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. na rzecz pozwanej (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w P. kwotę 5.400 (pięć tysięcy czterysta) złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

SSA M.Gołuńska SSA M.Sawicka SSO del. K.Górski

Sygn. akt I ACa 844/15

UZASADNIENIE

Powódka Przedsiębiorstwo (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. pozwem z dnia 14.09.2010r. wniosła o zasądzenie w postępowaniu nakazowym od pozwanej (...) Spółki z ograniczona odpowiedzialnością w G. kwoty 5.000.000 zł , z 5% odsetek od dnia 19.11.2005r. i z kosztami procesu .

Powódka podała: pozwana wystawiła weksel własny płatny bez protestu, za okazaniem na kwotę 5.000.000 zł na zlecenie H. K., z terminem przedstawienia weksla do zapłaty wydłużonym na 22 lata od dnia wystawienia weksla. Pozwana wydała remitentowi weksel w dniu 3.11.2005r., nie zawierał on daty jego wystawienia. Remitent , przed uzupełnieniem weksla o datę jego wystawienia, okazał notariuszowi weksel w dniu 27.05.08r., uzupełnił o datę wystawienia (19.11.05r.) i w dniu 1.07.08r. indosował na zlecenie żony I. K. (1). W dniu wystawienia i wydania weksla remitentowi zarząd pozwanej spółki był dwuosobowy. I. K. (1) okazała w dniu 11.03.10r. notariuszowi weksel uzupełniony datą wystawienia wraz z indosem na jej zlecenie. 10.08.10r. indosowała bez swojego obligu weksel na zlecenie powoda. Powód legitymujący się nieprzerwanym ciągiem indosów jest uprawniony z weksla jako ostatni indosatariusz.

Nakazem zapłaty z 15 września 2010r. wydanym w postępowaniu nakazowym , I Nc 51/10 ,Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim uwzględnił powództwo orzekając zgodnie z żądaniem.

Od powyższego nakazu zapłaty zostały złożone zarzuty przez stronę pozwaną- 1. Syndyk Masy Upadłości (...) spółki z o. o w upadłości likwidacyjnej w G. złożył dwa pisma procesowe składające się na zarzuty , a mianowicie pismo z dnia 23 .09.2010 r. (k. 53-55 ) oraz pismo z dnia 4.01.2010 r.(k.87- 95,zał. k.96-158) . 2. (...) spółka z o.o. w upadłości likwidacyjnej w G. pismem datowanym na dzień 1 .10.2010r., złożonym w dniu 4.10.2010 r. ( k. 241 ) również złożyła zarzuty od nakazu (k.168-177, zał. k.179- 240).

Zarzuty złożone zarówno przez syndyka jak i przez samą spółkę zostały złożone w terminie. Zakres i treść zarzutów jest tożsama ,w istocie w pismach syndyka i samej spółki z dnia 4.10.2010 r. (k.87 i k.168 ) i zakres zarzutów złożonych przez syndyka zmieniono jedynie numerację zarzutów . Strona pozwana wnosiła o uchylenie nakazu zapłaty w całości i odrzucenie powództwa, bądź uchylenie nakazu zapłaty w całości i przekazanie sprawy sędziemu komisarzowi, ewentualnie zawieszenie postępowania. Wskazała , że wobec spółki w dniu 24.11.2005r. ogłoszono upadłość z możliwością zawarcia układu, a od 24.04.08r. postępowanie to zmieniono na upadłość likwidacyjną . Pozwana kwestionowała powództwo co do zasady oraz co do wysokości podnosząc szereg zarzutów, w tym niewłaściwe przedstawienie weksla do wykupu. W ocenie pozwanej za akt staranności równoznaczny z przedstawieniem weksla do wykupu nie można uznać załączenia kserokopii do wezwania do wykupu weksla. Nie wyznaczono w nim daty przedstawienia weksla do zapłaty, przez co pozwana nie miała możliwości zapoznania się z oryginałem weksla. *Zarzuciła również brak stosunku podstawowego między pozwaną i remitentem. *Członkowie poprzedniego zarządu spółki w chwili wystawienia weksla nie mieli zamiaru zaciągania zobowiązania wekslowego, wystawiony weksel zawiera oświadczenie niezgodne z rzeczywistością, nie stanowił zapłaty za usługi prawnicze. * Wierzytelność taka nie znajduje potwierdzenia w księgach rachunkowych pozwanej. Wskazała na gwarancyjny charakter zobowiązania wekslowego - weksel wydano jako niezupełny, a nie istniał stosunek podstawowy. *Według pozwanej I. K. (1) nabywając weksel od męża działała świadomie na jej szkodę celem pozbawienia czy też utrudnienia realizacji przez nią obrony wobec posiadacza weksla (art. 17 prawa wekslowego). Pierwszy indos legitymował żonę remitenta, zaś drugi nastąpił bez obliga za zapłatę. *Indos między małżonkami był czynnością pozorną. Wydanie weksla H. K. miało skutek również dla jego żony, bo stanowiło przysporzenie majątku wspólnego. *Wątpliwa jest podstawa indosu, ponadto został dokonany przed terminem płatności weksla, bez obliga - bez odpowiedzialności żony remitenta za przyjęcie, czy zapłatę weksla. Posiadaczka nie miała więc pewności co do zasadności roszczeń remitenta. * Powódka po nabyciu weksla o znacznej sumie nie weryfikowała go u pozwanej, darzyła kontrahentkę zaufaniem wykraczającym ponad normalne ramy działalności gospodarczej. * Remitent – prawnik uzupełnił weksel inną datą wystawienia niż (3.11.05r.), na którą wskazywał. * O pozorności świadczy również to, że weksel poświadczony został dopiero 27.05.08r., kiedy - zdaniem pozwanej - nastąpiło pozorne wydanie weksla. Trwało wtedy postępowanie przed Sądem Najwyższym ze skargi (...), która ostatecznie wygrała sprawę i stała się nabywcą udziałów upadłego. Weksel wystawiono by zaszkodzić nabywcy. *Do tego ani remitent, ani jego żona nie zgłaszali wierzytelności po wydaniu postanowienia o ogłoszeniu upadłości z możliwością zawarcia układu 24.11.05r. *Weksel nie został opłacony opłatą skarbową obowiązek ten ustał dopiero 01.01.07r. , z tym też dniem wycofano urzędowe blankiety. W rzeczywistej dacie wystawienia, najwcześniej 27.05.08r. blankietów nie można było nabyć. *W tej dacie zgodnie z art. 77 ust. 1 prawa upadłościowego i naprawczego poprzedni zarząd pozwanej nie był uprawniony do wystawienia objętego sporem weksla.

Postanowieniem z 17.05.12r. Sąd Okregowy w Gorzowie Wlkp.zawiesił postępowanie w przedmiotowej sprawie . Pismem z 06.02.15r. powódka wniosła o podjęcie zawieszonego postępowania, w toku postępowania upadłościowego prawomocnie odmówiono jej bowiem uznania wierzytelności. W uwzględnieniu tego wniosku postanowieniem z 9.03.15r. Sąd podjął postępowanie w sprawie z udziałem po stronie pozwanej Syndyka masy Upadłości (...) spółki z o.o. w upadłości likwidacyjnej w P. (k.1204).

Wyrokiem z dnia 30 czerwca 2015 r. Sad Okregowy w Gorzowie Wielkopolskim : uchylił w całości nakaz zapłaty Sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp. z dnia 15.09.2010 roku sygn. akt I Nc 51/10 i powództwo oddalił ( pkt I.) oraz zasądził od powódki (...) sp. z o.o. w S. na rzecz syndyka (...) spółki z o. o. w upadłości likwidacyjnej kwotę 82.217 złotych tytułem kosztów procesu (pkt II.). Orzeczenie takiej treści zostało poprzedzone następującymi ustaleniami : powódka domagała się zapłaty jako uprawniona z załączonego do pozwu weksla , a mianowicie weksla własnego (...) sp. z o.o. w G. , z datą wystawienia 19 listopada 2005r., opiewającego na kwotę 5.000.000 zł, którego ostatnim posiadaczem jest powodowa spółka. Remitent H. K. okazał weksel notariuszowi 27.05.2008r., a następnie przeniósł prawa z weksla na żonę I. K. (1) indosem z 01.07.2008r., poświadczonym notarialnie 11.03.2010r. I. K. (1) indosowała weksel "bez obligu" 10.08.2010r. na rzecz powodowej spółki. H. K. posiadał 3 weksle opiewające na kwoty po 5 mln złotych każdy, w których jako wystawcę wskazano (...) sp. z o.o. w G.. Pierwszy - z datą wystawienia 15 kwietnia 2001r. , przekreślony z adnotacją o zapłacie wekslem spółki z 28.10.2004r. Drugi - z datą wystawienia 28.10.2004r. (okazany notariuszowi 26.09.2008r.) i trzeci czyli ten na którym oparte jest roszczenie powódki . Żaden z weksli nie był wystawiony na urzędowym formularzu.

Postanowieniem z 24.11.2005r. w sprawie o sygn. akt V Gu 47/05 Sąd Rejonowy w Gorzowie Wlkp.ogłosił upadłość układową (...) sp. z o.o. w G. Postanowieniem z 24.04.2008r. Sąd zmienił to postanowienie na ogłoszenie upadłości dłużnika obejmującą likwidację majątku. (sygn. akt VGUp 8/05 ) . Postanowieniem z 23.07.2010r. Sąd Rejonowy oddalił zażalenia H. K. i (...) spółki z o.o. na postanowienia Sędziego Komisarza o odmowie uznania wierzytelności . W przypadku H. K. chodziło o wierzytelność w kwocie 5.000.000 zł, z odsetkami z weksla z datą wystawienia 28.10.2004r. Postanowieniem z 12.08.2010r. Sąd Rejonowy w Gorzowie Wlkp. umorzył postępowanie upadłościowe (...) sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej. I. K. (1) 10.08.2010r. zbyła weksel przez indos , "bez obligu" , na rzecz powódki.

Postanowieniem z 17.04.2012r. Sąd Rejonowy w Poznaniu ogłosił upadłość (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P. ( po zmianie siedziby), obejmującą likwidację majątku dłużnika (sygn.akt XI GUk 61/12) . Sąd Rejonowy w Poznaniu prawomocnie oddalił sprzeciw powódki od listy wierzytelności w toku postępowania upadłościowego prowadzonego dla dłużnika (...) sp. z o.o. w P.. Powódka zgłaszała w postępowaniu upadłościowym wierzytelność będącą przedmiotem powództwa w tej sprawy.

Adwokat H. K. był jedynym prawnikiem spółki (...) sp. z o.o. w G. do końca jej działalności. Otrzymywał wynagrodzenie miesięczne na podstawie wystawianych faktur, w ostatnim okresie (od stycznia 2005r.) po 3.000 zł. W dokumentacji księgowej spółki nie było żadnych niezapłaconych faktur H. K., nie było żadnego śladu istnienia wierzytelności w wysokości 5 mln zł (umów, czy deklaracji wekslowych) . Kopie weksli wystawionych przez spółkę na rzecz innych podmiotów znajdowały się w dokumentacji firmy. Zarząd spółki (...) w postepowaniu upadłościowym był wzywany do oświadczenia co do zatwierdzonych list wierzytelności i nigdy nie zgłosił by istniały inne, niż te figurujące na zatwierdzonych listach. Choć to H. K. przygotowywał dokumentację niezbędną do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki (...) to we wniosku nie podał swojej wierzytelność w wysokości 5.000.000 zł.w stosunku do spółki . Transakcję związaną z przeniesieniem wierzytelności wekslowej prezes zarządu powódki przeprowadzał wyłącznie z H. K. (działającym w imieniu żony), który wiedział , że powódka w tym czasie dysponowała majątkiem o wartości 1.700.000 zł , tj. zakładem w przetwórstwa wydzierżawianego innemu podmiotowi. Zapłatą za indosowany na powódkę weksel był weksel własny tej spółki na kwotę 6.180.000 zł, wystawiony na rzecz H. K. ,z jego inicjatywy. Prezes powódki K. C. znał małżonków K., spotykał się z nim koleżeńsko,a jego była żona utrzymywała z I. K. (1) bliskie relacje. Dzieci stron transakcji chodziły razem do szkoły. Przy nabyciu weksla wystawionego przez spółkę (...) prezes powódki nie wiedział co oznacza zapis "bez mojego obligu", ani z czyjej inicjatywy znalazł się on na wekslu. Nie widział on żadnych dokumentów, które potwierdzałyby istnienie wierzytelności wekslowej, wiedział jednak że spółka (...) jest w upadłości, od swojego prawnika usłyszał, że weksel jest prawidłowy

Po tak poczynionych ustaleniach faktycznych , dokonując ich oceny prawnej , Sąd Okręgowy doszedł do wniosku ,że zgłoszone powództwo jest nieuzasadnione w całości. Powódka będąca ostatnim indosatariuszem swoje roszczenie wywodzi z weksla, legitymując się przy tym nieprzerwanym ciągiem indosów.

Pozwany przedstawił zarzuty wynikające ze stosunku podstawowego z remitentem i działania na szkodę dłużnika przez kolejnych wierzycieli wekslowych, braku zamiaru zaciągnięcia zobowiązania wekslowego, pozornego wydania weksla (najwcześniej 27.05.2008r.), a także niewłaściwego przedstawienia weksla do wykupu. Sąd pierwszej instancji najpierw odniósł się do zarzutu niewłaściwego przedstawienia weksla do wykupu .Wskazał ,że stosownie do art. 103 w zw. z art. 34 prawa wekslowego weksel za okazaniem jest płatny przy przedstawieniu dodając ,że przepisy prawa wekslowego nie określają sposobu przedstawienia do zapłaty. W ocenie Sądu wystarczające jest wezwanie wraz z załączoną kopią weksla , a to miało w sprawie miejsce .

Sąd zaznaczył ,że strona pozwana zasadniczą część zarzutów oparła na art. 17 prawa wekslowego stanowiącym ,że osoby przeciw którym dochodzi się praw z wekslu, nie mogą wobec posiadacza zasłaniać się zarzutami, opartymi na swych stosunkach osobistych z wystawcą lub z posiadaczami poprzednimi, chyba że posiadacz, nabywając weksel, działał świadomie na szkodę dłużnika. Przepis przesądza więc o dopuszczalności zarzutów, jakie dłużnik może podnieść w procesie wekslowym, choćby nieważności weksla. Powołując się na piśmiennictwo Sąd wskazał ,że występuje podział na dwie podstawowe grupy zarzutów , a mianowicie obiektywne i subiektywne. Pierwsze dłużnik może przeciwstawić każdemu wierzycielowi, drugie oparte są na stosunkach osobistych zachodzących między dłużnikiem a określonym wierzycielem (z reguły wynikające z wadliwości stosunku podstawowego). Te można przeciwstawić tylko temu wierzycielowi, który w konkretnym wypadku dochodzi praw z weksla.

Jeśli praw z weksla dochodzi dalszy wierzyciel, który nabył weksel przez indos (także kolejny) można mu przeciwstawić jedynie zarzuty obiektywne. *Podstawowym z tej kategorii jest zarzut braku zdolności wekslowej lub zdolności do czynności wekslowych. Pozwany podnosił, że osoba prawna, w której imieniu weksel został podpisany, nie była właściwie reprezentowana, przy założeniu ,że weksel wystawiony został w dacie okazania notariuszowi, tj. 27.05.2008r. Zarzuty tej kategorii można przeciwstawić każdemu wierzycielowi, choćby był w dobrej wierze i nie wiedział o wadach weksla przy jego nabyciu. Niewłaściwa reprezentacja wystawcy weksla była zasadniczym zarzutem obiektywnym podniesionym w sprawie przez stronę pozwaną ,która twierdzi ,iż weksel nie został wystawiony wcześniej niż w dacie okazania go notariuszowi, tj. w dniu 27.05.2008r. W tej dacie zgodnie z art. 77 ust. 1 prawa upadłościowego i naprawczego poprzedni zarząd pozwanej spółki nie był już uprawniony do podpisania objętego sporem weksla. Przywołany przepis stanowi, że czynności prawne upadłego dotyczące mienia wchodzącego do masy upadłości, wobec którego upadły utracił prawo zarządu, są nieważne. Wystawienie weksla po dacie ogłoszenia upadłości spółki (...)- nastąpiło to w dniu 25.11.2005r. - jest nieważne . Strona pozwana dla wykazania ,że weksel został wystawiony po tej dacie przytoczył szereg argumentów : wskazała na trwające wtedy postępowanie przed Sądem Najwyższym ze skargi kasacyjnej (...), która to ostatecznie wygrała sprawę i stałą się nabywcą udziałów w spółce ,weksel wystawiono by zaszkodzić nabywcy; remitent, jak i następnie jego żona I. K. (1), nie zgłaszali wobec spółki (...) , po ogłoszeniu jej upadłości układowej w dniu 24.11.2005r. , swoich wierzytelności; weksel nie został opłacony opłatą skarbową choć obowiązek ten ustał dopiero 1.01.07r., z tym też dniem wycofano urzędowe blankiety. W dacie 27.05.08r. tj. rzeczywistej dacie wystawienia weksla blankietów nie można było nabyć.

1.Sąd pierwszej instancji odnosząc się do tak skonstruowanych zarzutów ustalił, że remitent, jak i następnie jego żona ,nie zgłaszali spółce (...) - pomimo ogłoszeniu w stosunku do niej w dniu 24.11.2005r. upadłości z możliwością zawarcia układu- swoich wierzytelności. H. K. z kolei bardzo dobrze znał sytuację ekonomiczną spółki (...) bo - po pierwsze był jedynym prawnikiem w niej zatrudnionym , a po drugie to on osobiście przygotowywał wniosek o upadłość spółki i dokumenty niezbędne do jego złożenia , po trzecie to on też , już po ogłoszeniu upadłości układowej aż do 2008r., pomimo reprezentowania syndyka R. Z. nie informował go o wierzytelności .

Sąd zauważył nadto ,że weksel ujawniono w charakterystycznym momencie , a mianowicie po zmianie ogłoszonej wobec spółki (...) upadłości układowej na likwidacyjną co nastąpiło postanowieniem sądu upadłościowego z dnia 24.04.2008 r. W tym też czasie pojawił się , również z wystawienia spółki (...),weksel będący w posiadaniu spółki (...) na 30.000.000 zł. W toku postępowania upadłościowego tej wierzytelności też nie uwzględniono . Wierzytelność nie figurowała w księgach rachunkowych spółki (...) , wszystkie wystawione faktury H. K. były zapłacone.

2. W trakcie współpracy ze spółką H. K. otrzymywał wynagrodzenie od 1000 zł w 1996r. do 3.000 zł miesięcznie w 2005 r. Według twierdzeń K. weksel miał dotyczyć dodatkowych jego należności za lata 1998-2001, których tytułu nie chciał podać. Oceniając takie twierdzenia Sąd przyjął ,że nie jest wiarygodne by wierzyciel tak długo oczekiwał już tylko na potwierdzenie istnienia swoich wierzytelności , które w międzyczasie zresztą zdążyły się przedawnić, nie domagając się nadto ich zapłaty w okresie dobrej kondycji finansowej spółki.Sąd podkreślił ,że wynagrodzenie należne K. jako dodatkowe jest wysokie .Gdy za lata 1998-2001 średnie najniższe wynagrodzenie to 630 zł to kwota 5 000 000 należna K. oznacza ,że miał on w ten sposób otrzymać wynagrodzenie stanowiące 7.936 najniższych pensji, co przy obecnej wysokości tego wynagrodzenia - 1.750 zł, daje 13.888.000 zł ,czyli rocznie prawie 3,5 mln zł .

3. Sąd ustalił ,że weksel ani nie został wystawiony na urzędowym blankiecie, ani też nie został opłacony opłatą skarbową choć ten obowiązek ustał dopiero z dniem 1.01.07r. , z którym to też dniem dopiero wycofano urzędowe blankiety. Te okoliczności w ocenie Sądu dodatkowo mogą wskazywać na późniejszą datę wystawienia weksla.

4. H. K. -remitent –zeznał ,że datę na wekslu wpisał kierując się odpisem z Krajowego Rejestru Sadowego .To dowodzi ,że data wpisana jako data wystawienia weksla była w istocie oderwana od tej czynności . Brak daty wystawienia w ocenie remitenta nie miał żadnego znaczenia ani dla wierzyciela ani dłużnika. Nie było więc ,ocenił sąd pierwszej instancji , racjonalnych przyczyn by jej nie wpisywać, szczególnie w sytuacji , że złożony był już wówczas wniosek o ogłoszenie upadłości spółki (...).

5. Na dzień 28.10.2005 r., tj. złożenia wniosku o upadłość H. K. - jak zeznał - miał wobec spółki (...) wierzytelność w kwocie 5 mln zł będąc wówczas już w posiadaniu weksla z 2004r. , z wystawienia spółki, też na 5 mln złotych. Weksel musiał zabezpieczać tą samą wierzytelność , bo zapłata jednego umarzała drugi.

W takiej sytuacji według Sądu Okręgowego nie było racjonalnego powodu by wystawiać kolejny weksel .Uczynienie tego spowodowało , że w obiegu są dwa weksle po 5 mln zł każdy , będące do tego w posiadaniu różnych podmiotów. Co istotne kolejny weksel na 5 mln.zł miał być wystawiony w kilka dni po złożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości z możliwością zawarcia układu. Powoływana przez H. K. - remitenta - przyczyna wystawienia kolejnego weksla na 5 mln.zł , gdy posiadał wtedy już jeden weksel na taką samą kwotę dla Sądu było nielogiczne. Do tego H. K. przed Sądem przyznawał ,że "wykup jednego z tych weksli powodował umorzenie obu" . Sąd podkreślił ,że zakładając nawet H. K. miał wobec spółki (...) wierzytelność na kwotę 5 mln. to przecież zarząd tej spółki nie miał żadnego racjonalnego powodu by kwotę powyższą , swojemu pracownikowi , zabezpieczać dwoma wekslami na łączną kwotę aż 10 mln zł. Wystawienie dwóch weksli i puszczenie ich w obieg skutkowało powstaniem dwóch niezależnych weksli dających prawo dochodzenia zapłaty kwot po 5 mln zł. Tak się w rzeczywistości stało - H. K. z poprzednim wekslem występował przed sądem upadłościowym w czasie, gdy drugi , indosowany , był w posiadaniu I. K. (1) . 6. Sąd upadłościowy - Sąd Rejonowy w Poznaniu w sprawie XI GUk 61/12 prawomocnie oddalił sprzeciw powódki od listy wierzytelności w toku postępowania upadłościowego prowadzonego dla dłużnika (...) sp. z o.o. Wierzytelność zgłoszona w toku tamtego postępowania upadłościowego jest tożsama z dochodzoną w obecnym procesie. Sąd upadłościowy jednoznacznie , że wierzyciel nie wykazał daty wystawienia weksla, a w konsekwencji i tego , że został skutecznie wystawiony. Wskazał ponadto, że spółka nie mogła wystawić weksla w dacie na nim widniejącej co do tak wysokiej kwoty, bowiem Sad Rejonowy w Gorzowie Wlkp. już postanowieniem z 31.10.2005r. zakazał spółce (...) udzielania gwarancji i poręczeń, a na gwarancyjny charakter weksla wskazuje wierzyciel.

Sąd Okręgowy uznał, że weksel nie został wystawiony w datach przywoływanych przez remitenta (3.11.2005r. lub 19.11.2005r.), lecz bezpośrednio przed okazaniem notariuszowi, tj. 27.05.2008r. Obie pierwsze daty wynikały z dostępnych dokumentów - zgromadzenie wspólników i wpis do rejestru, łatwo je było przywołać przy późniejszym wystawieniu weksla. Przy uwzględnieniu ogłoszenia upadłości spółki (...) ,tj. 25.11.2005r., wystawienie weksla po tej dacie jest nieważne. Przepis art. 77 ust. 1 prawa upadłościowego i naprawczego stanowi ,że czynności prawne upadłego dotyczące mienia wchodzącego do masy upadłości, wobec którego upadły utracił prawo zarządu, są nieważne.

Sąd pierwszej instancji uznał ,że już tylko z omówionych wyżej obiektywnych przyczyn , które zostały wyżej wykazane powództwo jako bezzasadne należało oddalić. Jednocześnie w ocenie Sądu uzasadnione było dokonanie oceny wyszczególnionych przez stronę pozwaną w zarzutach od nakazu zapłaty zarzuty natury subiektywnej . Pozwana twierdziła mianowicie ,że zarówno I. K. (1) nabywając weksel od męża, jak i powodowa spółka nabywając dalej rzeczony weksel działali świadomie na szkodę pozwanej spółki .

Dla obrony dłużnika wekslowego istotne jest czy wierzyciel dochodzący praw z weksla działał świadomie na szkodę dłużnika, okoliczności sprawy – w ocenie Sądu Okręgowego wskazywały , że wszystkim nabywcom weksla ten cel przyświecał. Dla uzasadnienia takiej konkluzji Sąd przywołał następującą argumentację :

* przy kolejnych indosach weksla pojawia się remitent, tyle, że w różnych rolach. H. K. - remitent - przeniósł weksel przez indos najpierw na rzecz swojej żony I. . Przy tej czynności musiał poinformować ją o tym, że na tą samą wierzytelność posiada jeszcze jeden weksel z 2004r. jak i o tym jaką wierzytelność weksel zabezpieczał oraz ,że wierzytelność ta nie jest w żaden sposób udokumentowana. I. K. (1) nie weryfikowała istnienia wierzytelności aczkolwiek musiała znać wysokość wynagrodzenia męża w spółce (...). Takie zaniechanie jest rażącym zaniedbaniem . H. K. następnie - występuje w imieniu żony, ale też i własnym - ustalał warunki przeniesienia weksla na rzecz powódki, i to on uzyskał zapłatę za indosowany weksel wekslem własnym powodowej spółki na kwotę 6.180.000 zł. To dowodzi ,że I. K. (1) działała świadomie szkodę dłużnika (wystawcy ) udzielając bowiem mężowi pełnomocnictwa do takiej czynności stała się jedynie ogniwem pomiędzy faktycznymi stronami przeniesienia wierzytelności z weksla i to jeszcze bez żadnego ryzyka zwrotnych poszukiwań (zapis przy indosie "bez mojego obligu"). Ta czynność wskazuje , że przeniesienie weksla przez remitenta na żonę nie miało wcale na celu - wbrew jego twierdzeniom - jej finansowego zabezpieczenia skoro to H. K. uzyskał dla siebie zapłatę za indosowanie weksla przez żonę I. K. (1).

*Co do okoliczności nabycia weksla przez powodową spółkę : w dacie nabywania weksla nie prowadziła ona działalności przetwórczej , zakład był wydzierżawiony osobie trzeciej . Transakcję z powódką przeprowadzał H. K.. Wiedząc , że majątek spółki to przetwórnia o wartości 1.700.000 zł przyjął od spółki jako wystawcy na swoją rzecz wystawiony weksel, z oznaczeniem kwoty do zapłaty na 6.180.000 zł. Prezes zarządu powódki nabywając weksel nie znał znaczenia zapisu - bez mojego obligu, nie wiedział też z czyjej inicjatywy taki zapis na wekslu zamieszczono. Nie widział żadnych dokumentów, które potwierdzałyby istnienie wierzytelności wekslowej, wiedział , że spółka (...) jest w upadłości. Od swojego prawnika usłyszał natomiast jedynie, że weksel jest prawidłowy i na czym poprzestał . Sam zna realia obrotu gospodarczego, od 25 lat jest przedsiębiorcą

Podsumowując te ustalenia i wnioski Sąd zauważył ,że działanie na szkodę dłużnika wekslowego istnieje nie tylko wtedy, gdy indosant i przyjemca weksla działają rozmyślnie na szkodę dłużnika, lecz i wtedy, gdy mają świadomość, że z ich działania (z indosu) powstać może dla dłużnika szkoda. Nabywca weksla działa świadomie na szkodę dłużnika, gdy w chwili nabycia weksla wie o istnieniu po stronie dłużnika podstawy do zarzutu wobec poprzedniego posiadacza weksla i nabywając weksel, chce pozbawić dłużnika, ze szkodą dla niego, możliwości podniesienia tego zarzutu . Przenosząc to do sprawy Sąd uznał ,że w sprawie ustalono ,że cały proces przenoszenia praw z weksla miał uniemożliwić dłużnikowi obronę poprzez podnoszenie zarzutów ze stosunku podstawowego. Sąd zaznaczył ,ze taką jego ocenę wzmacniając zeznania K. C. - prezesa zarządu powodowej spółki , złożone w toku przesłuchania w charakterze strony. Stwierdził on mianowicie ,że dodatkowe rozliczenie ,poza dokonaną już zapłatą za weksel, miało nastąpić, jeśli jego spółka uzyskałaby za weksel, będący przedmiotem indosu , nieruchomości pozwanej będącej wówczas w upadłości . To według Sądu Okręgowego oznacza , że zapłata za wekslem własnym powódki była fikcyjna, natomiast prawdziwy podział "zysków" miał nastąpić po zrealizowaniu praw z weksla z majątku upadłego. Sąd już tylko marginalnie zauważył ,że osoby zaangażowane w całą transakcję łączyły relacje towarzyskie łączące . Wszystkie osoby podpisane na wekslu ,poza wystawcą, pozostawały w relacjach rodzinnych albo towarzyskich. Sąd ponownie zwrócił uwagę na datę indosowania weksla przez H. K. na rzecz żony ( 10.08.2010r.) wskazując ,że nastąpiło to po dacie gdy sąd upadłościowy oddalił zażalenie H. K. na postanowienie odmawiające uznanie jego wierzytelności z weksla na 5 mln zł (23 lipca 2010r.).

Na koniec Sąd wskazał na jakich dowodach i dlaczego się oparł podając którym dał wiarę, a którym tego przymiotu odmówił.

W konsekwencji takich ustaleń jak poczynione wyżej Sąd na podstawie art. 496 k.p.c. sąd uchylił nakaz zapłaty i oddalił powództwo.

O kosztach procesu Sąd orzekł zgodnie z jego wynikiem, w oparciu o art. 98 § 1 i 3 k.p.c., szerzej postanowienie kosztowe uzasadniając.

Apelacje od wyroku Sądu Okręgowego wniosła powódka zaskarżając orzeczenie w całości .

Apelująca zaskarżonemu orzeczeniu zarzuciła:

I. 1. sprzeczność istotnych ustaleń sądu I instancji z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego w szczególności wynikającą z :

a/ zeznań świadka H. K.,

b/ treści subsydiarnego aktu oskarżenia pozwanego z dnia 14.11.201l r ,

c/ treści pisma pozwanego z dnia 21.09.2010r. ,

d/ treści pisma remitenta z dnia 06.08.20l0r.,

e/ stanowiska pozwanego zawartego w zarzutach od nakazu zapłaty ,że wierzytelność objęta nakazem zapłaty dotyczy masy upadłości postępowania upadłościowego wszczętego postanowieniem Sądu z dnia 24.11.2005r. –

przez przyjęcie, że weksel został wystawiony po dacie 24.11.2005r. t.j. w chwili , gdy podpisujący weksel I. i Z. K. byli pozbawieni zarządu spółki i tym samym czynność prawna obejmująca wystawienie weksla własnego w imieniu pozwanego przez I. i Z. K. jest nieważna;

2. sprzeczność istotnych ustaleń sądu I instancji z treścią zebranego materiału dowodowego przez przyjęcie ,że pozwany udowodnił ,że powodowi nie przysługuje prawo wynikające z wystawionego przez pozwanego weksla w sytuacji ,gdy powód na dowód istnienia swojego prawa przedłożył weksel wystawiony przez pozwanego zawierający nieprzerwany ciąg indosów;

3.sprzeczność istotnych ustaleń sądu I instancji z treścią zebranego w sprawie materiału przez przyjęcie, że I. K. (1) i powód nabywając weksel w drodze indosu działali świadomie w celu wyrządzenia szkody pozwanemu, w sytuacji , gdy żaden przeprowadzony dowód tego nie potwierdza, nie został przeprowadzony żaden dowód na okoliczność działania powoda na szkodę pozwanego przy nabyciu weksla a pozwany nie zawnioskował na tę okoliczność żadnego dowodu;

II. naruszenie przepisów prawa procesowego a w szczególności art. 233 § 1 k.p.c. poprzez:

1. dokonanie przez Sąd ustalenia faktycznego wyłącznie w oparciu o oświadczenia pozwanego zawarte w jego pismach procesowych nie poparte żadnymi dowodami a będące sprzeczne z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego - dokumentów prywatnych pozwanego, oświadczenia pisemnego remitenta , zeznań świadka H. K. - polegającego na ustaleniu, że weksel został wystawiony w dacie okazania notariuszowi t.j. w dniu 27.05.2008r. i ,że powód oraz I. K. (1) nabywając weksel działali świadomie w celu wyrządzenia szkody pozwanemu,

2. brak wyprowadzenia z materiału dowodowego zgromadzonego w niniejszej sprawie logicznych wniosków, przez:

- wadliwie pominięcie treści dokumentów prywatnych z wystawienia pozwanego remitenta weksla , subsydiarnego aktu oskarżenia, oświadczenia remitenta z dnia 06.08.20lOr.,

- wadliwie pominięcie oświadczeń pozwanego zawartych w pismach procesowych z dnia 21.09.2010r oraz zawierających zarzuty od nakazu zapłaty w zakresie twierdzeń ,że wierzytelność objęta pozwem dotyczy masy upadłości,

3. przez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i niedania wiary dowodom z weksla , zeznań świadka H. K., subsydiarnego aktu oskarżenia pozwanego z dnia 14.11.201l r ,pisma pozwanego z dnia 21.09.2010r. ,oświadczenia remitenta 06.08.2010r., na okoliczność daty wystawienia weksla przy braku jakichkolwiek innych przeciwnych dowodów na okoliczność daty wystawienia weksla i przyjęcie w sposób dowolny ustalenia daty wystawienia weksla na dzień 27.05.2008r. w dacie innej niż wskazana w tekście weksla naruszenie przepisów prawa procesowego a w szczególności art..233 §1 k.p.c. przez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i nie dania wiary zeznaniom powoda w zakresie wskazanego celu nabycia weksla w drodze indosu i przyjęcie w sposób dowolny ,że celem nabycia weksla było wyrządzenie szkody pozwanemu,

III. naruszenie przepisów prawa procesowego , a w szczególności art. 235 k.p.c.przez ustalenie faktów : działania I. K. (1) i powoda na szkodę pozwanego przy nabyciu weksla, istnienia sprawy sądowej przed Sądem Najwyższym mającej wpływ na wystawienie weksla po dacie ogłoszenia upadłości pozwanego, bez przeprowadzania jakichkolwiek dowodów na w/w okoliczności ;

IV. naruszenie przepisów prawa procesowego a w szczególności art.232 w zw z art. 299 k.p.c. przez dopuszczenie z urzędu dowodu z zeznań powoda w sytuacji braku takiego wniosku stron reprezentowanych przez profesjonalnych pełnomocników a Sąd nie był zobowiązany do przeprowadzenia tego dowodu i dotychczasowe postępowanie dowodowe doprowadziło do wyjaśnienia stanu faktycznego umożliwiającego wydanie wyroku nadto okoliczności na które dowód ten został dopuszczony z urzędu nie mają znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy;

V .naruszenie przepisów prawa procesowego a w szczególności art.227 k.p.c. przez oddalenie dowodu z subsydiarnego aktu oskarżenia jako nieistotnego dla rozstrzygnięcia ,w sytuacji gdy w tym dokumencie pozwany potwierdził wystawienie weksla przed dniem 24.11.2005r. i powód zgłosił w/w dowód na okoliczność wystawienia weksla przed dniem 24.11.2005r.;

VI. naruszenie przepisów prawa procesowego a w szczególności art. 236 k.p.c. przez:

1. oznaczenie przez Sąd w postanowieniu o dopuszczeniu dowodu z zeznań świadka H. K. na potwierdzenie faktów nie zgodnie z wolą powoda wyrażoną we wniosku dowodowym i rozszerzenie tezy dowodowej o przyczyny wystawienia weksla w sytuacji, gdy dowód z zeznań świadka był dowodem przeprowadzonym na wniosek powoda (a nie z urzędu) i dotyczył jedynie okoliczności daty wystawienia weksla,

2. oznaczenie przez Sąd w postanowieniu o dopuszczeniu dowodu z zeznań świadków R. Z. i B. C. na potwierdzenie faktów niezgodnie z wolą pozwanego wyrażoną we wniosku dowodowym i rozszerzenie tezy dowodowej o istnienie stosunku podstawowego łączącego pozwanego z remitentem w sytuacji, gdy dowód z zeznań świadka był dowodem przeprowadzonym na wniosek pozwanego (a nie z urzędu) jedynie na potwierdzenie nieistnienia wierzytelności objętej wekslem,

VII. naruszenie przepisów prawa procesowego a w szczególności art. 253 k.p.c. przez jego niezastosowanie i uznanie ,że pozwany obalił domniemanie prawdziwości twierdzeń odnoszących się do daty wystawienia weksla ,zawartych w dokumentach prywatnych z wystawienia upadłego (weksel ,pismo pozwanego z dnia 21.09.2010r. , subsydiarny akt oskarżenia upadłego z dnia 14.11.201 lr) , w sytuacji ,gdy pozwany nie zaprzeczył temu ,że dokumenty są prawdziwe i oświadczenia zawarte w dokumentach pochodzą od pozwanego, nadto pozwany nie przedstawił żadnego dowodu na obalenie domniemania prawdziwości dokumentów i zawartych w nim oświadczeń jak również żadnych dowodów na okoliczność innej daty wystawienia weksla niż wskazana w wekslu, w szczególności w sytuacji ,gdy Sąd przyjął, że wszystkie dokumenty maja moc dowodową ,są prawdziwe i wiarygodne;

VIII. naruszenie przepisów prawa procesowego a w szczególności art.328 § 2 k.p.c. przez : 1. niewskazanie w uzasadnieniu wyroku dowodów w oparciu o które Sąd ustalił datę wystawienia weksla na dzień po 24.11.2015r. , niewskazanie w uzasadnieniu wyroku dowodów w oparciu o które Sąd uznał ,że powód nabywając weksel działał świadomie na szkodę pozwanego,

2. niewskazanie w uzasadnieniu przyczyn dla których Sąd pominął oświadczenia pozwanego w piśmie z dnia 21.09.2010r i w zarzutach od nakazu zapłaty o tym ,że wierzytelność objęta pozwem dotyczy masy upadłości i nie dokonał oceny skutków takich oświadczeń pozwanego,

3. niewskazanie z którymi konkretnie dowodami i jakimi zasadami doświadczenia życiowego są sprzeczne zeznania świadka H. K. i dlaczego Sąd nie dał im wiary i w jakim zakresie naruszenie przepisów prawa procesowego, a w szczególności art.328 § 2 k.p.c. przez niewskazanie w uzasadnieniu wyroku dowodów w oparciu o które Sąd ustalił ,że pozwany udowodnił fakt nieistnienia zobowiązania wekslowego w sytuacji , gdy powód na dowód istnienia swojego prawa przedłożył weksel wystawiony przez pozwanego zawierający nieprzerwany ciąg indosów,

4. niewskazanie w uzasadnieniu przyczyn przeprowadzania dowodów z urzędu oraz rozszerzanie tez dowodowych wskazywanych przez strony we wnioskach dowodowych z zeznań świadków;

IX. naruszenie prawa materialnego , a mianowicie :

1. art. 17 w zw. z art. 20 prawo wekslowe - przez jego niezastosowanie w sytuacji gdy , indosy weksla nastąpiły przed upływem terminu - protestu z powodu niezapłacenia i przed upływem terminu, ustanowionego dla protestu - zdarzeń określonych w art. 20 ust. 1 zdanie drugie prawa wekslowego i uwzględnienie zarzutów subiektywnych pozwanego ,w sytuacji , gdy nie udowodnił on, że powód nabył weksel w złej wierze w celu wyrządzenia pozwanemu szkody, i tym samym pozwany został pozbawiony prawa do powoływania 'się na stosunki łączące wystawcę weksla z remitentem,

2. art. 104 prawa wekslowego przez jego niezastosowanie i nie przyjęcie odpowiedzialności pozwanego jako wystawcy weksla, wobec powoda jako posiadacza weksla z wystawienia pozwanego z nieprzerwanym ciągiem indosów,

3. art. 14 prawa wekslowe - przez jego niezastosowanie w sytuacji ,gdy powód wywodzi istnienie swojej wierzytelności z weksla ,który nabył w drodze indosu , dokonanego przed powstaniem zdarzeń określonych w art. 20 ust. 1 zdanie drugie prawa wekslowego i indos dotyczył weksla zupełnego,

4. art. 16 prawa wekslowego - przez jego niezastosowanie w sytuacji ,gdy powód wykazał swoje prawo do posiadania weksla nieprzerwanym szeregiem indosów;

X. nierozpoznanie istoty sprawy , to jest nierozstrzygnięcie roszczenia wywodzonego przez powoda z prawa wekslowego , opartego na posiadaniu weksla nabytego w drodze indosu weksla zupełnego przed datą jego płatności.

W konsekwencji tak skonstruowanych zarzutów ,szeroko uzasadnionych , apelująca powódka wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez utrzymanie w całości nakazu zapłaty sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp z dnia 15.09.2010r.,sygn. INc 51/10 domagając się nadto zasądzenie od pozwanego kosztów postępowania za obie instancje. W ewentualnym wniosku apelacyjnym powódka wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Gorzowie Wlkp. do ponownego rozpoznania

Powódka wniosła w apelacji o dopuszczenie dowodu z subsydiarnego aktu oskarżenia pozwanego z dnia 14.11.20l1 r. na okoliczność złożonego w nim oświadczenia pozwanego o wystawienia weksla przed dniem ogłoszenia upadłości w dniu 24.11.2005r. oraz wskazania przez pozwanego causy wystawienia weksla .

W piśmie procesowym z dnia 9 września 2015 r. , stanowiącym uzupełnienie apelacji, powódka dodatkowo zarzuciła naruszenie przepisów art. 231 k.p.c. oraz art. 75 ust. 1 i art. 77 ust. 1 prawo upadłościowe i naprawcze.

Powód uzasadniając naruszenie art. 231 k.p.c. przez wadliwe jego zastosowanie wskutek wyprowadzenie faktu -wystawienia weksla po dniu 24.11.2015r - z faktów wskazanych przez Sąd jest niezgodne z zasadami logiki i doświadczenia życiowego. Sąd w uzasadnieniu wyroku nie przedstawił żadnej przesłanki wskazującej na istnienie związku przyczynowo- skutkowego pomiędzy wskazanymi faktami ( niezgłoszeniem wierzytelności przez remitenta i I. K. (1) w postępowaniu upadłościowym, niezgłoszeniem wierzytelności przez remitenta i I. K. (1) w postępowaniu upadłościowym, brakiem ujęcia wierzytelności wekslowej w księgach rachunkowych, brakiem opłaty skarbowej, powoływaniem się przez remitenta na odpis z KRS przy uzupełnianiu daty , posiadaniem przez remitenta drugiego weksla opiewającego na taką samą kwotę , brakiem uznania wierzytelności w postępowaniu upadłościowym ), a datą wystawienia weksla .W oparciu o przywołane przez Sąd fakty w żaden sposób nie można ustalić faktycznej daty wystawienia weksla. Pomiędzy żadnym z tych faktów ujmując z osobna czy też łącznie nie zachodzi logicznie uzasadniony związek przyczynowo - skutkowy pomiędzy którymkolwiek z wymienionych faktów a datą wystawienia weksla. Sąd ustalając fakt wystawienia weksla po dacie 24.11.2005r oparł się nie na dowodach a jedynie na innych faktach, wyciągając z tych faktów wadliwe wnioski , sprzeczne z zasadami logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego. Sąd I instancji zastosował domniemanie faktyczne ustalając datę wystawienia weksla na dzień po 24.11.2005r w sytuacji ,gdy w sprawie zostały przeprowadzone dowody na okoliczność daty wystawienia weksla z zeznań świadka H. K. i dokumentów z wystawienia pozwanego i remitenta. Sąd jednocześnie , oddalił inne dowody z dokumentów potwierdzające wystawienie weksla przed datą 24.11.2005r.

Powódka podkreśliła ,że przedłożyła weksel zawierający nieprzerwany ciąg indosów i tym samym udowodnił dochodzone roszczenie co do zasady i wysokości .W tej sytuacji pozwany winien udowodnić swoje twierdzenia ,że powodowi to prawo nie przysługuje lub że nie powstało przez to ,że weksel został wystawiony po dacie 24.11.2005r wskutek czego zobowiązanie wekslowe jest nieważne , a nadto że powód nabywając weksel, działał ze świadomością i w celu wyrządzenia szkody pozwanemu. W ocenie powódki pozwany takich swoich twierdzeń nie wykazał.

Powódka odnosząc się od odpowiedzi na apelację zarzuciła nadto ,że twierdzenia pozwanego ,iż nigdy nie przyznał ,że wskazana data na wekslu jest datą jego wystawienia, jest niezgodne z prawdą. Pozwany bowiem w piśmie procesowym z dnia 21.09.2010r. i w zarzutach od nakazu zapłaty stwierdził ,że wierzytelność dotyczy masy upadłości - co jest jednoznaczne z przyznaniem tego ,że wierzytelność powstała przed ogłoszeniem upadłości z opcją zawarcia układu. W subsydiarnym akcie oskarżenia pozwany zarzucił I. K. (2) i Z. K. działanie na szkodę spółki przez to ,że w dniu 19.11.2005r. wystawili , jako zarząd pozwanego , weksel na zlecenie H. K..

*W dniu 31.10.2005r wydano postanowienie o ustanowieniu tymczasowego nadzorcy sądowego a w dniu 24.11.2005r ogłoszono upadłość pozwanego z opcją zawarcia układu. W wekslu jest wpisana klauzula przedłużająca termin okazania weksla do zapłaty do 22 lat. Powyższe - w połączeniu z wiedzą o bezskuteczności wierzytelności wekslowej wobec pozostałych wierzycieli - w sposób jedynie racjonalny wskazuje ,że strony miały świadomość tego ,że weksel zostanie wykupiony nie wcześniej niż po umorzeniu postępowania upadłościowego. *Dowodem na datę wystawienia weksla nie mogą być również postanowienia Sądu Rejonowego w Poznaniu wydane w postępowaniu upadłościowym. Postanowienia są jedynie dowodem na to ,że wierzytelność nie została uznana w postępowaniu upadłościowym. Nie są natomiast dowodem na okoliczność daty wystawienia weksla. Sąd I instancji stwierdził ,że sąd upadłościowy uznał ,że wierzyciel nie wykazał daty jego wystawienia a w konsekwencji ,że został skutecznie wystawiony.Już powyższe stwierdzenie wskazuje na wadliwość orzeczeń w postępowaniu upadłościowym, wydanych z naruszeniem przepisu art. 6 k.c. To nie wierzyciel a dłużnik miał obowiązek wykazania daty wystawienia weksla w celu podważenia skuteczności zobowiązania wekslowego. *Z ostrożności i świadomości kruchych podstaw odmowy uznania wierzytelności Sąd upadłościowy - odmawiając uznania wierzytelności - stwierdził ,że nawet gdyby przyjąć ,że weksel został wystawiony w dacie wskazanej na wekslu to i tak zobowiązanie wekslowe jest nieważne z uwagi na postanowienia z dnia 31.10.2005r o ustanowieniu tymczasowego nadzorcy sądowego i zabezpieczeniu. Ta przyczyna jest oczywiście wadliwa, co zostało wykazane przez powoda w jego pismach procesowych z dnia 17.01.2015r i 08.04.2015r.

Przedmiotem umorzonego postępowania było m.in. sprawdzenie zarzutu pozwanego, iż wszystkie trzy weksle wystawione przez pozwanego dla H. K. ( w tym weksel nabyty przez powoda) zostały wystawione w datach późniejszych niż faktycznie widniejących na wekslach. Z uzasadnienia postanowienia o umorzeniu postępowania (str.4 poczynając od wersu 16 od dołu) wynika w sposób jednoznaczny ,że .....brak bezpośredniego dowodu potwierdzającego zasadność twierdzeń zawiadamiającego (pozwanego) o wystawieniu weksli (....,) w innej dacie (późniejszej) niż wynika to z zapisów na nich umieszczonych".

Pomimo tego Sąd dopuszczając dowód z zeznań świadka H. K. rozszerzył z urzędu tezę dowodową o przyczyny wystawienia weksla , co wskazuje na to ,że przystępując do przesłuchania tego świadka Sąd przyjął z góry założenie ,że powód nabywając weksel działał ze świadomością i w celu wyrządzenia pozwanemu szkody.

W innym przypadku przyczyny wystawienia weksla byłyby obojętne dla rozstrzygnięcia.

Ta sama przyczyna spowodowała dopuszczenie z urzędu dowodu z przesłuchania powoda. Dowodu nie wnioskowanego przez żadną ze stron.

Nie zrozumiałe jest również działanie Sądu odnośnie świadka H. K. któremu Sąd nie dał wiary . Sąd na rozprawie w dniu 27.03.2012r. odroczył rozprawę na dzień 12.06.2012r w celu uzupełniającego przesłuchania świadka H. K. - a następnie po podjęciu zawieszonego postępowania zrezygnował z jego przesłuchania ,dopuszczając jedynie dowody z postanowień sądów w Gorzowie Wlkp i Poznaniu z postępowań upadłościowych pozwanego.

Powód w uzupełnieniu apelacji podnosi zarzut naruszenia prawa materialnego -przepisu tj. art. 75 ust. 1, 77 ust. 1 puin przez błędną ich wykładnię i niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, że weksel wystawiony przez zarząd spółki z o.o. jest nieważny i zaciągnięte zobowiązanie wekslowe nie dotyczące masy upadłości , po ogłoszeniu upadłości z opcją likwidacji majątku tej spółki , jest również nieważne.

Zgodnie z art. 75 puin wskutek ogłoszenia upadłość z opcją likwidacji majątku upadłego, upadły traci prawo zarządu oraz możliwość korzystania i rozporządzania mieniem wchodzącym do masy upadłości. W przypadku spółki z o.o. wygasają uprawnienia członków zarządu do rozporządzania mieniem wchodzącym do masy upadłości. Zarząd spółki nie jest pozbawiony praw do reprezentowania spółki , z tym wyjątkiem ,że nie może zaciągać zobowiązań dotyczących masy upadłości. Według oceny powoda wystawienie weksla po ogłoszeniu upadłości i pozbawieniu zarządu spółki z o.o. prawa zarządu nie jest czynnością prawną dotycząca masy upadłości i zaciągnięcie zobowiązania wekslowego nie jest czynnością zarządu mieniem wchodzącym do masy upadłości rozumianym jako majątek należący do upadłego w dniu ogłoszenia upadłości oraz nabyty przez upadłego w toku postępowania upadłościowego (art. 62 prawa upadłościowego i naprawczego). Czynność polegająca na wystawieniu weksla nie jest czynnością dotyczącą mienia wchodzącego do masy upadłości, wobec którego upadły utracił prawo zarządu (art. 77 puin).

Konsekwencją art. 75 ust. 1, 77 ust. lpuin jest nieważność czynności, które dotyczą majątku spółki rozumianym jako masa upadłości. Czynności zaciągnięcia zobowiązania wobec upadłego jest ważna, z tą różnicą, że nie skutkuje wobec składników masy upadłości. W rezultacie po zakończeniu postępowania upadłościowego, ważny weksel powoduje skuteczne zaciągnięcie zobowiązania wekslowego wobec całego pozostałego majątku spółki, albowiem po zakończeniu postępowania upadłościowego nie ma już masy upadłości.

Według wadliwych ustaleń Sądu I instancji sporny weksel wystawiony został w trakcie trwania pierwszego postępowania upadłościowego obejmującego likwidacje majątku pozwanego , zakończonego jego umorzeniem w dniu 12.08.20lOr. Po tej dacie zobowiązanie wekslowe jako ważne, stało się skuteczne wobec majątku spółki pozostałego po postępowaniu upadłościowym - albowiem spółka po umorzeniu postępowania upadłościowego zachowała byt prawny i majątek, natomiast przestała istnieć masa upadłości.

W odpowiedzi na apelację powódki pozwany wniósł o jej oddalenie jako pozbawionej zasadności ,szerzej odnosząc się do zawartych w apelacji zarzutów apelacyjnych domagając się jednocześnie zasądzenia kosztów postepowania apelacyjnego

Sąd Apelacyjny zważył co następuje :

apelacja powódki jest bezzasadna i jako taka podlegała oddaleniu w całości.

Co do zasady sąd drugiej instancji rozpoznający sprawę na skutek apelacji nie jest związany przedstawionymi w niej zarzutami dotyczącymi naruszenia prawa materialnego, wiążą go już jednak zarzuty dotyczące naruszenia prawa procesowego; w granicach zaskarżenia sąd ten bierze z urzędu pod uwagę jedynie nieważność postępowania (zob. uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2008 r., III CZP 49/07, której nadano moc zasady prawnej). Powódka nie zarzucała w sprawie nieważności postępowania, Sąd odwoławczy z urzędu też jej nie stwierdził .

W apelacji powódka zarzuciła naruszenia prawa procesowego, poczynienie błędnych ustaleń faktycznych oraz naruszenia prawa materialnego . Powódka nie wskazała w apelacji nowych twierdzeń , wniosła natomiast o przeprowadzenie dowodu ze wskazanego w apelacji dokumentu ,będącego już w aktach sprawy , a mianowicie z subsydiarnego aktu oskarżenia spółki (...) z dnia 14.11.2011 r. Sąd odwoławczy nie prowadził własnego postępowania dowodowego , wnioskowanego przez skarżącą w apelacji dowodu nie przeprowadził ,z przyczyn o których będzie mowa dalej . Przepis art. 382 k.p.c. stanowi ,że sąd drugiej instancji orzeka na podstawie materiału dowodowego zebranego w postępowaniu w pierwszej instancji oraz w postępowaniu apelacyjnym. W tej sprawie Sąd odwoławczy orzekał ostatecznie wyłącznie na podstawie dowodów zebranych przed Sądem Okręgowym. Ukształtowaną praktyką jest ,iż w sytuacji gdy sąd odwoławczy uznaje ustalenia sądu pierwszej instancji za trafne, wywiązanie się z przewidzianego w art. 328 § 2 k.p.c. obowiązku wskazania w uzasadnieniu orzeczenia podstaw rozstrzygnięcia może nastąpić przez oświadczenie o akceptacji ustaleń faktycznych, a nawet ocen prawnych sądu pierwszej instancji ( patrz: wyrok Sądu Najwyższego z 5 marca 2015 r.V CSK 270/14,LEX nr 1682218). Sąd Apelacyjny stwierdza więc , że w przedmiotowej w sprawie ustalenia faktyczne Sądu Okręgowego przyjmuje w całości jako prawidłowe i uznaje za podstawą własnego rozstrzygnięcia , za właściwą uważa też kwalifikację prawną sprawy , jak również stosowanie oraz wykładnię przepisów prawa materialnego . W tej sytuacji nie ma potrzeby powtarzania stanu faktycznego ,ustalonego i przedstawionego w niezbędnym zakresie. Sąd Okręgowy ,wbrew zarzutom ,należycie przeprowadził postępowanie dowodowe , wszystkie zgromadzone zostały ocenione ,a ocenie tej nie można zarzucić dowolności , jest ona bowiem logiczna i pełna ,nie uchybia w konsekwencji regułom określonym w przepisie art. 233§ 1 k.p.c.

Przy rozbudowanych zarzutach apelacyjnych, a taka sytuacja ma miejsce w przedmiotowej sprawie , w pierwszej kolejności należy się odnieść do tych dotyczących naruszenia prawa procesowego, ewentualne uchybienia w tym zakresie mogą rzutować bowiem na prawidłowość ustaleń faktycznych, stanowiących podstawę rozstrzygania o zasadności dochodzonego roszczenia. Zarzuty naruszenia prawa materialnego mogą być ocenione i rozważone tylko na tle prawidłowo ustalonej podstawy faktycznej. Powódka sformułowała szereg zarzutów apelacyjnych , Sąd dokonał dla pewnego ich sklasyfikowania ich numeracji . Powódka oprócz zarzutu poczynienia błędnych ustaleń faktycznych, naruszenia prawa procesowego oraz materialnego zarzuciła nadto sądowi pierwszej instancji , że ten nie rozpoznał istoty sprawy.

Postępowanie przed sądem pierwszej instancji w czasie trwało stosunkowo długo, a spowodowane to było tym ,że postępowanie to było zawieszane ponieważ w stosunku do pozwanej spółki ogłaszano dwukrotnie upadłość .Postępowanie było zawieszone postanowieniem z dnia 17 maja 2012 r. do dnia 9 marca 2015 r. kiedy to postępowanie w sprawie zostało podjęte ( k. 1030 i k. 1204). Pozew w sprawie został złożony w dniu 14 września 2010 r. w sytuacji gdy Sąd Rejonowy w Gorzowie Wlkp. w sprawie VGUp 8/05 postanowieniem z dnia 12.08.2010r. umorzył postępowanie upadłościowe w upadłości likwidacyjnej ,które uprawomocniło się dopiero w dniu 9.10.2010 roku. Nakaz zapłaty w przedmiotowym postępowaniu został wydany w dniu 15 .09.2010 r. ,który został doręczony pozwanej spółce ( nie syndykowi ) w dniu 20.09.2010 r. (k. 32) . Dla strony pozwanej termin do wniesienia zarzutów upływał w dniu 4.10.2010 r. ( przy założeniu skuteczności doręczenia nakazu spółce zamiast syndykowi ). Zarzuty w tym terminie zostały wniesione przez syndyka Masy Upadłości (...) Spółki z o.o. w G.( pismo z 24.09.2010 r. oraz pismo z dnia 4.10.2010 r. ) oraz przez samą spółkę w upadłości likwidacyjnej ( w dniu 4.10.2010 r.) , z tym iż zarzuty syndyka z drugiego pisma i zarzuty spółki były w istocie tożsame. W postępowaniu przed sądem pierwszej instancji w sprawie wyznaczono pięć rozpraw , cztery przed zawieszeniem postępowania oraz jedna po jego podjęciu. Postępowanie dowodowe nie było zbyt rozbudowane , Sąd dopuścił w sprawie dowód z zeznań 4 świadków, z określonych dokumentów, w tym urzędowych , a nadto przeprowadził dowód z przesłuchania powódki w charakterze strony.

Powódka w toku prowadzonego postępowania dowodowego wniosła zastrzeżenia w trybie art. 162 k.p.c. raz , a mianowicie w toku przesłuchania strony powodowej w trybie art. 299 k.p.c. Z zapisu protokołu z dnia 27 marca 2012 r. ( mającego formę protokołu tradycyjnego - papierowego) wynika ,że pełnomocnik powódki zgłaszając zastrzeżenie do protokołu rozprawy z dnia 27 marca 2012 r. podał ,że zarzuty do postanowienia dowodowego zgłasza z takim uzasadnieniem jakie zawarł w piśmie z dnia 3 .02.2012 r. (k. 951).Oznacza to ,że pełnomocnik powódki sprzeciwiał się przeprowadzeniu dowodów , które nie były zgłoszone w zarzutach od nakazu zapłaty. Strona powodowa nie wnosiła zastrzeżeń do postanowienia dowodowego dotyczącego przesłuchania w charakterze świadka H. K. na rozprawie w dniu 31 stycznia 2012 r. Zastrzeżenia w trybie art. 162 k.p.c. nie były zgłoszone przez żadną ze stron do postanowień dowodowych Sądu z dnia 23 czerwca 2015 r. , w tym co do oddalenia części wniosków dowodowych . Sąd wówczas oddalił wniosek pozwanego o dopuszczenie dowodu z określonych dokumentów w aktach sprawy VI DS. 21/10 i VI DS. 30/10 Prokuratury Okręgowej w Szczecinie oraz wniosek powoda z dnia 6.02.2015 r. o dopuszczenie dowodu z subsydiarnego aktu oskarżenia spółki (...) z 14.11.2011 r. ( k. 1181-1186 ).

Podsumowując : strony do opisanych wyżej postanowień dowodowych nie wniosły zastrzeżeń w trybie art. 162 k.p.c. , nie zgłosiły też przed zamknięciem rozprawy żadnych nowych wniosków dowodowych. Jednym z celów regulacji art. 162 k.p.c. jest zapobieganie nielojalności procesowej i niedopuszczenie do celowego tolerowania przez strony uchybień procesowych sądu, z zamiarem późniejszego wykorzystania ich w środkach odwoławczych. Konieczność zgłoszenia zastrzeżeń do czynności sądu w trybie przewidzianym w art. 162 k.p.c. obejmuje również postanowienia o odmowie przeprowadzenia dowodu, którymi - zgodnie z art. 240 § 1 k.p.c., sąd nie jest związany i stosownie do okoliczności może je uchylić lub zmienić (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 stycznia 2014 r.I UK 311/13,LEX nr 1498596). W tej sytuacji apelująca powódka nie może w apelacji skutecznie zarzucać uchybienia przez sąd pierwszej instancji przepisom postępowania polegającego na wydaniu postanowienia dowodowego określonej treści , które mogło być zmienione lub uchylone stosownie do okoliczności, jeżeli nie zwróciła uwagi sądu na to uchybienie w toku posiedzenia ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 czerwca 2015 r. II CSK 450/14, LEX nr 1754049). Należy nadto mieć na uwadze , że z treści art. 162 k.p.c. wynika nadto , że strona ma zwrócić uwagę sądowi na uchybienie przepisom postępowania. To zaś oznacza , że nie jest wystarczające zwrócenie się do sądu o zaprotokołowanie, że strona zgłasza i wnosi o wpisanie zastrzeżenia do protokołu. Zastrzeżenie będzie skuteczne, jeżeli strona wskaże przepisy, które sąd, jej zdaniem, naruszył ( zob.:wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 listopada 2013 r., V CSK 544/12, LEX nr 1438426). Przenosząc takie rozumienie omawianego przepisu do sprawy Sąd odwoławczy uważa ,że zastrzeżenie strony powodowej dotyczące dopuszczenie dowodu z przesłuchania strony powodowej w charakterze strony nie zostało uzasadnione w sposób wystarczający.

Co do wniosku dowodowego z apelacji - powódka wniosła o dopuszczenie dowodu z subsydiarnego aktu oskarżenia sporządzonego przez pozwanego z dnia 14.11.2011 r. na okoliczność złożenia w nim przez pozwanego oświadczenia o wystawieniu weksla przed dniem ogłoszenia upadłości w dniu 24. 11.2005 r. oraz wskazania causy jego wystawienia. Uwzględniając ustalenia i rozważania poczynione wyżej Sąd Odwoławczy uznał ,że ponowiony wniosek , wobec uprzedniego braku zgłoszenia stosownych zastrzeżeń do jego oddalenia ( co omówiono wyżej ) , w trybie art. 381 k.p.c. należało pominąć. Stąd rzeczony dokument stanowiący subsydiarny akt oskarżenia spółki (...) jako oskarżyciela posiłkowego nie mógł stanowić dowodu w sprawie oraz podstawy ustaleń faktycznych ,nie mógł on dowodzić faktów wskazywanych przez powódkę. Co do treści zarzutów pozwanego (k. 34 i k. 87) ) - strona pozwana zgłasza szereg zarzutów natury obiektywnej jak i subiektywnej , niemniej już wówczas syndyk masy upadłości twierdził ,ze weksel został wystawiony nie w 2005 roku lecz najwcześniej z dniem 27 .05.2008 r. , szerzej takie swoje stanowisko uzasadniając (k. 92-93). Stąd nie jest uzasadniony zarzut powódki ,że strona pozwana przyznawała fakt wystawienia weksla w 2005 roku. Strona w zarzutach podkreślała różne niedokładności , w tym też daty wystawienia podawanej jako dzień 3 lub 19.11.2005 roku. Z kolei pismo procesowe z dnia 21.09.1010 r. pochodziło nie od syndyka lecz od samej spółki choć w tym czasie postępowanie upadłościowe nie było jeszcze prawomocnie zakończone .Stąd już tylko jego treść nie może mieć przesądzającego znaczenia w sprawie.

Co do zarzutu naruszenie przez Sąd Okręgowy art.227 k.p.c. wskutek oddalenia wniosku o dowód z subsydiarnego aktu oskarżenia - postanowienie dowodowe tego dowodu z dokumentu prywatnego tyczące została dokładnie omówiona już wyżej , podobnie jak konsekwencje zaniechania zakwestionowania przez powódkę tej decyzji dowodowej sądu pierwszej instancji we właściwym czasie , z uwzględnieniem wymogów stawianych przez art. 162 k.p.c. Oznacza to ,że powódka wskutek uprzednich zaniechań nie może obecnie skutecznie tego postanowienia kwestionować . To z kolei oznacza ,że jej zarzut naruszenia art. 227 k.p.c. należało ocenić jako nieuzasadniony.

Co do zarzutu naruszenia art. 236 k.p.c. przez oznaczenie przez sąd w postanowieniu o dopuszczeniu dowodu z zeznań świadka H. K. - na potwierdzenie faktów niezgodnie z wolą powoda wyrażoną we wniosku dowodowym i rozszerzenie tezy dowodowej o przyczyny wystawienia weksla w sytuacji, gdy dowód z zeznań świadka był dowodem przeprowadzonym na wniosek powoda i dotyczył jedynie okoliczności daty wystawienia weksla - tak skonstruowany zarzut powódki w ocenie sądu drugiej instancji jest pozbawiony zasadności z przyczyn już wyżej przywołanych , a mianowicie brak zgłoszenia we właściwym czasie zastrzeżeń do postanowienia dowodowego sądu pierwszej instancji. Powódka dopiero w apelacji nie może skutecznie zarzucać naruszenia przywołanego wyżej przepisu .Podobnie co do zarzutu naruszenia art. 236 k.p.c. przez oznaczenie przez Sąd w postanowieniu o dopuszczeniu dowodu z zeznań świadków R. Z. i B. C. na potwierdzenie faktów - niezgodnie z wolą pozwanego wyrażoną we wniosku dowodowym i rozszerzenie tezy dowodowej o istnienie stosunku podstawowego łączącego pozwanego z remitentem w sytuacji, gdy dowód z zeznań świadka był dowodem przeprowadzonym na wniosek pozwanego jedynie na potwierdzenie nieistnienia wierzytelności objętej wekslem - tak skonstruowany zarzut jest również chybiony z przyczyn wyżej wskazanych , a mianowicie brak zgłoszenia we właściwym czasie zastrzeżeń do postępowania dowodowego sądu pierwszej instancji. Powódka na tym etapie procesowania , w ocenie sądu drugiej instancji , nie może skutecznie zarzucać naruszenia przywołanego wyżej przepisu .

Co do zarzutu naruszenia przepisów art.232 w zw. z art. 299 k.p.c. przez dopuszczenie z urzędu dowodu z zeznań powoda w sytuacji braku takiego wniosku stron reprezentowanych przez profesjonalnych pełnomocników, gdy dotychczasowe postępowanie dowodowe doprowadziło do wyjaśnienia stanu faktycznego umożliwiającego wydanie wyroku , a okoliczności na które dowód ten został dopuszczony z urzędu nie mają znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy : odnosząc się do powyższego zarzutu Sąd odwoławczy przypomina ,że już w zarzutach od nakazu zapłaty strona pozwana wnosiła o dopuszczenie dowodu z przesłuchania stron - za powódkę prezesa jej zarządu S. M. , a za pozwaną ówczesnego masy upadłości R. Z. . Powódka w odpowiedzi na zarzuty , w piśmie procesowym z dnia 14.06.2011 r. rozwijając podstawę faktyczną pozwu , odniosła się do zarzutów zawartych w złożonych w sprawie zarzutach od nakazu , w tym co zarzutu do pozorności indosu na rzecz I. K. (1) oraz ewentualnego działania kolejnych nabywców weksla na szkodę pozwanej jako dłużniczki .Powódka jednocześnie oponowała w tym piśmie przeciwko dopuszczeniu dowodu z przesłuchania stron , jednocześnie sama złożyła nowy osobowy wniosek dowodowy .

Przepis art. 232 k.p.c. w zd. 2 stanowi ,że sąd może dopuścić dowód niewskazany przez stronę . W sprawie do naruszenia tego przepisu nie doszło już tylko dlatego ,że o przesłuchanie stron ,co wyżej omówiono, wnoszono już w zarzutach od nakazu zapłaty. Zgodnie z art. 299 k.p.c. przeprowadzenie dowodu z przesłuchania stron jest dopuszczalne , gdy w świetle oceny sądu, opartej na całokształcie okoliczności sprawy, m.in. wówczas gdy istniejące w sprawie okazały się niewystarczające do wyjaśnienia okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Taka też sytuacja zaistniała w sprawie , mając na uwadze m.in. ograniczenia co do prowadzenia postępowania dowodowego z uwagi na charakter sprawy . W tym miejscu Sąd już tylko dla porządku zauważa ,że przedmiotowa sprawa nie mająca charakteru gospodarczej ,z uwagi na datę wniesienia pozwu toczyła się z uwzględnieniem przepisów k.p.c. dotyczących postępowania nakazowego w brzmieniu sprzed zmiany dokonanej z dniem 3 maja 2012 r. Z przepisów przejściowych ustawy z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2011.233.1381) , a mianowicie z art. 9. 1.wynika , że przepisy tej ustawy stosuje się do postępowań wszczętych po dniu jej wejścia w życie, z zastrzeżeniem ust. 2-7 , które w rozpoznawanej sprawie nie mają zastosowania. Oznacza to , że w sprawie proces w dalszym ciągu toczy się w oparciu o przepisy art. 493 i 495 k.p.c., w brzmieniu sprzed zmiany dokonanej w 2012 roku. Podsumowując Sąd odwoławczy stwierdza ,że Sad Okręgowy dopuszczając dowód z przesłuchania powódki w charakterze strony nie naruszył przepisu ani art. 232 k.p.c., ani art. 299 k.p.c. Dowód z przesłuchania strony został ostatecznie ograniczony do przesłuchania powódki , osoba która miała być przesłuchana w charakterze strony przestała w międzyczasie pełnić funkcję syndyka i została przesłuchana w charakterze świadka . Sąd odwoławczy uważa, że przesłuchanie jednej strony , w okolicznościach sprawy, przy dynamicznie zmieniającej się sytuacji prawnej strony pozwanej ( zmianie osoby syndyka , jak i składu zarządu pozwanej spółki) nie naruszało przepisu art. 304 k.p.c.

Co do zarzutu powódki naruszenia art. 253 k.p.c. przez jego niezastosowanie i uznanie , że pozwany obalił domniemanie prawdziwości twierdzeń odnoszących się do daty wystawienia weksla , zawartych w dokumentach prywatnych z wystawienia upadłego - weksel , pismo pozwanego z dnia 21.09.2010r. , subsydiarny akt oskarżenia upadłego z dnia 14.11.201l r - w sytuacji ,gdy pozwany nie zaprzeczył temu ,że dokumenty są prawdziwe i oświadczenia zawarte w dokumentach pochodzą od pozwanego, nadto pozwany nie przedstawił żadnego dowodu na obalenie domniemania prawdziwości dokumentów i zawartych w nim oświadczeń jak również żadnych dowodów na okoliczność innej daty wystawienia weksla niż wskazana w wekslu, w szczególności w sytuacji ,gdy Sąd przyjął, że wszystkie dokumenty mają moc dowodową ,są prawdziwe i wiarygodne -

z przywołanych w powyższym zarzucie przez powódkę dokumentów mających dowodzić datę wystawienia weksla ocenie podlega jedynie sam weksel będący niewątpliwie dokumentem prywatnym. Przepis art. 245 k.p.c. stanowi ,że dokumentem prywatnym jest każdy dokument pisemny, który nie odpowiada wymaganiom dokumentu urzędowego, dokument prywatny jednak musi zawierać podpis wystawcy. Dokumenty prywatne nie korzystają z domniemania zgodności z prawdą oświadczeń w nich zawartych, ale poza domniemaniem autentyczności korzystają także z domniemania wyłączającego potrzebę dowodu, że osoba, która dokument podpisała, złożyła zawarte w nim oświadczenie. Przepis art. 253 zd. pierwsze k.p.c. stanowi ,że jeżeli strona zaprzecza prawdziwości dokumentu prywatnego albo twierdzi, że zawarte w nim oświadczenie osoby, która je podpisała, od niej nie pochodzi, obowiązana jest okoliczności te udowodnić. Strona twierdząca, że oświadczenie zawarte w dokumencie nie pochodzi od jego wystawcy, powinna to udowodnić niezależnie od tego, czy sama taki dokument podpisała. W przypadku zaprzeczenia prawdziwości dokumentu kodeks dokonuje zróżnicowania w zakresie rozłożenia ciężaru dowodu w zależności od tego, czy podpis wskazuje na pochodzenie dokumentu od strony zaprzeczającej, czy od innej osoby. W pierwszym przypadku ciężar dowodu spoczywa na stronie zaprzeczającej. Pozwana nie zaprzeczała autentyczności weksla ani też temu ,że za wystawce podpis złożyły osoby wchodzące w skład zarządu pozwanej .Strona pozwana natomiast kwestionowała datę wystawienia weksla .Dowód z dokumentu prywatnego jest samodzielnym środkiem dowodowym, którego moc sąd ocenia według zasad określonych w art. 233 § 1 k.p.c. oznacza to ,że jest dopuszczalne ustalenie daty wystawienia weksla poprzez jego podpisanie przez wystawce , w przypadku osoby prawnej przez członków jej organu. Sąd pierwszej instancji nie stwierdził przy tym by dokumenty jak subsydiarny akt oskarżenia z dnia 14.11.2011 r. czy pismo pozwanego z 21.09.2010 stanowiły w ogóle dokumenty, z pierwszego Sąd nie dopuścił w ogóle dowodu , pismo pozwanej spółki zważywszy na datę sporządzenia pochodzi od podmiotu nieuprawnionego do działania w sprawie ,o czym mowa była już wyżej , a nadto nie stanowi dokumentu . Sąd odwoławczy w konsekwencji uważa ,że sąd pierwszej instancji prowadząc postępowanie dowodowe, w tym opierając się na dopuszczalnych domniemaniach , nie naruszył art. 253 k.p.c.

Niewłaściwe stosowanie przepisów prawa procesowego może polegać na niedopuszczeniu przez sąd dowodów zgłoszonych przez strony lub naruszenia reguł swobodnej oceny dowodów (art. 233 §1 k.p.c.) .Może też mieć miejsce takie przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów, jak dopuszczenie się przez sąd pierwszej instancji sprzeczności istotnych ustaleń z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego.

Powódka zarzucając naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. argumentowała ,że Sąd przekroczył reguły swobodnej oceny dowodów nie dając wiary : po pierwsze dowodom z weksla , zeznaniom świadka H. K., opisanemu już wyżej subsydiarnemu aktowi oskarżenia p z 14.11.201l r. treści ,pisma pozwanego z 21.09.2010r. ,oświadczeniu remitenta 06.08.2010r.- na okoliczność daty wystawienia weksla , po drugie - zeznaniom powoda w zakresie wskazanego celu nabycia weksla w drodze indosu i przyjęcie w sposób dowolny ,że celem nabycia weksla było wyrządzenie szkody pozwanemu ; po trzecie powódka zarzucała Sądowi dokonanie ustaleń faktycznych wyłącznie w oparciu o oświadczenia pozwanego zawartych w pismach procesowych ,które nie zostały poparte żadnymi dowodami , które to oświadczenia pozostawały w sprzeczności z dokumentami prywatnymi ( tj. z dokumentami pozwanego ,z oświadczeniem pisemnym remitenta oraz z zeznaniami świadka H. K., z zaniechaniem w ogóle oceny tych dokumentów ) , co skutkowało przyjęciem , iż weksel został wystawiony w dacie okazania notariuszowi , tj. w dniu 27.05.2008r. i ,że powód oraz I. K. (1) nabywając weksel działali świadomie w celu wyrządzenia szkody pozwanemu. Sąd podał dlaczego nie dał wiary świadkowi H. K. ,ocena świadka jako niewiarygodnego niejako automatycznie oznaczała , że nie było wiarygodne jego oświadczenie w charakterze remitenta 6.08.2010 r. Powtórzyć w tym miejscu trzezba ,że z przywoływanego wyżej aktu oskarżenia Sąd dowodu nie przeprowadzał. Oświadczenia strony pozwanej zawarte w jej pismach , o czym już wyżej była mowa ,nie stanowią same w sobie dowodu, zresztą nie były one takie jednoznaczne jak to obecnie twierdzi powódka. Sąd pierwszej instancji uzasadnił dlaczego , na podstawie w szczególności zeznań prezesa zarządu powódki K. C. oraz zeznań świadka H. K. uznał ,że przy przeniesieniu praw z weksla w pierwszym i drugim wypadku osoby nabywające weksel świadomie działały na szkodę dłużnika ,tj. wystawcy . Na podstawie zeznań prezesa zarządu powódki Sąd ustalił w jakich okolicznościach oraz w jakim celu nabył on weksel dla spółki ,a dalej - jak i komu za niego zapłacił , jak też i to jakie rozliczenia miały w przyszłości mieć miejsce pomiędzy powódką , a H. K. , a nie indosantem I. K. (1) . Sąd przy pomocy tych dowodów osobowych określił też rolę i świadomość I. K. (1) nabywającej weksel przez indos , a następnie go zbywającej . W ocenie Sądu Apelacyjnego dowody w tym zarzucie wyszczególnione zostały ocenione właściwie ,ich ocena była logiczna i pełna, z uwzględnieniem reguł doświadczenia życiowego , racjonalności postępowania każdego podmiotu, w tym przedsiębiorcy prowadzącego działalność gospodarczą. A takim był zarówno H. K. prowadzący kancelarią adwokacją , jak i spółka (...). Jeżeli chodzi o weksel, nie negując jego autentyczności oraz własnoręczności złożonych na nim podpisów osób działających za organ osoby prawnej - wystawcy weksla Sąd ustalał na podstawie całości zebranego w sprawie materiału dowodowego , jako okoliczność istotną w sprawie , datę wystawienia weksla (złożenia podpisów przez wystawcę). Szerzej to uzasadniając Sąd przyjął ,że weksel był wystawiony najpewniej w dacie , gdy okazano go notariuszowi tj. w maju 2008 r. Z takiego zaś ustalenia daty wystawienia weksla wynika ,że za spółkę działały osoby na ten czas nieuprawnione do działania zważywszy na brzmienie art. 77 ust. 1 prawa upadłościowego i naprawczego , z uwzględnieniem daty postawienia spółki (...) w stan upadłości.

Powódka zarzucała ,że Sąd Okręgowy choć nie przeprowadził żadnego dowodu dla wykazania ,że I. K. (1) i powodowa spółka nabywając weksel w drodze indosu działali świadomie w celu wyrządzenia szkody pozwanemu to przyjął bezdowodowo ,że powyższe zostało wykazane. Tak skonstruowany zarzut , w istocie powielony kolejny raz, nie jest również zasadny .Wbrew zarzutom powódki Sąd Okręgowy przeprowadzając określone dowody ustalił pewne fakty , a na ich podstawie inne .

Wyrokowanie w sprawach cywilnych wymaga poczynienia ustaleń faktycznych i co do zasady strony ponoszą ciężar ich ścisłego udowodnienia, a wykazać fakty ma ten, kto wywodzi z nich określone skutki prawne. W ocenie sądu drugiej instancji nie są wystarczające jedynie ich twierdzenia, choćby przybierające postać wyjaśnień informacyjnych składanych przed sądem, poza przypadkami ich niezaprzeczenia lub przyznania przez stronę przeciwną. Z uwagi na trudności dowodowe funkcjonują domniemania faktyczne oraz domniemania prawne, które pozwalają odstąpić sądowi od sztywnych reguł rozkładu ciężaru dowodu oraz reguł absolutnego wykazania wszystkich okoliczności faktycznych, zwłaszcza trudnych lub niemożliwych do udowodnienia ponad wszelką wątpliwość na rzecz dopuszczalności przyjęcia logicznych i zgodnych z doświadczeniem życiowym wnioskowań o faktach przez wzgląd na inne fakty, których dowiedzenie jest dogodniejsze. Domniemanie z art. 231 k.p.c. pozwala w konsekwencji na oparcie ustaleń faktycznych na uznaniu za ustalone faktów mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, jeżeli wniosek taki można wyprowadzić z innych ustalonych faktów.

Tak też postąpił Sąd Okręgowy w przedmiotowej sprawie ustalając z faktów potwierdzonych dowodowo inne , tu dotyczące świadomości działania nabywców weksla na szkodę wystawcy, można logicznie rozumując wywieść . To z kolei uprawniało do poszerzenie zakresu zarzutów zgłoszonych przez stronę pozwaną , które podlegały kontroli sądowej w tym procesie. Niewątpliwie szkoda dłużnika leżała już tylko w tym ,że pozbawiono go możności podniesienia zarzutów jakie miał przeciwko poprzednikowi ze stosunku osobistego . Powódka nie wykazała dysharmonii w rozumowaniu przeprowadzonym i przytoczonym przez sąd pierwszej instancji , nie wykazała że istniały inne przyczyny nabycia weksla w przypadku obu indosatariuszy niż te przyjęte przez Sąd Okręgowy .Sąd opisał okoliczności nabycia weksla przez I. K. (1) oraz przez powódkę . Ustalone w ten sposób fakty pozwalały na wyciągnięcie wniosku ,że istniało świadome działanie między ostatnim indosantem , reprezentowanym przez H. K., a ostatnim posiadaczem weksla ,tj. powódka na szkodę dłużnika wekslowego – wystawcy.

Jeżeli chodzi o kolejny zarzutu naruszenia przez sąd pierwszej instancji prawa procesowego , a mianowicie art. 328 §2 k.p.c. przed przejściem do jego oceny Sąd Apelacyjny przypomina ,że wskazany przepis określa treść uzasadnienia wyroku, która powinna zawierać wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia oraz wskazanie podstawy prawnej wyroku. Podstawa faktyczna rozstrzygnięcia powinna zawierać: ustalenie faktów, które zostały zdaniem sądu udowodnione, a więc tych, których istnienie nie budzi wątpliwości, wskazanie dowodów, na podstawie których sąd doszedł do ustalenia istotnych dla sprawy okoliczności, oraz podanie przyczyn, które spowodowały, że sąd nie dał wiary pewnym dowodom - przyjął, że są niewiarygodne i pozbawione mocy dowodowej, a tym samym nie mogą być podstawą stwierdzenia istnienia istotnych dla sprawy okoliczności. Pomiędzy podstawą faktyczna i prawna nie może być sprzeczności , muszą one być spójne. Zasadniczo jedynie takie braki w uzasadnieniu ,które uniemożliwiające odczytanie motywów rozstrzygnięcia są powodem uchylenia werdyktu i przekazania sprawy do ponownego rozpatrzenia .

Powódka zarzucając Sądowi Okręgowemu naruszenie art.328 § 2 k.p.c. twierdziła ,że nastąpiło to przez niewskazanie w uzasadnieniu wyroku dowodów w oparciu o które Sąd: 1. ustalił datę wystawienia weksla na dzień po 24.11.2005. ; 2. uznał ,że powód nabywając weksel działał świadomie na szkodę pozwanego ; 3.pominął oświadczenia pozwanego w piśmie z dnia 21.09.2010r i w zarzutach od nakazu zapłaty ,iż wierzytelność objęta pozwem dotyczy masy upadłości ; 4. a nadto zarzuciła powódka Sądowi niewskazanie z którymi konkretnie dowodami i jakimi zasadami doświadczenia życiowego są sprzeczne zeznania świadka H. K. i dlaczego nie dano im wiary oraz 5. niewskazanie w oparciu o które dowody Sąd ustalił ,że pozwany udowodnił fakt nieistnienia zobowiązania wekslowego w sytuacji ,gdy powód na dowód istnienia swojego prawa przedłożył weksel wystawiony przez pozwanego zawierający nieprzerwany ciąg indosów . 6. Powódka zarzucała też Sądowi ,że nie podał w uzasadnieniu przyczyn przeprowadzania dowodów z urzędu oraz rozszerzanie tez dowodowych wskazywanych przez strony we wnioskach dowodowych z zeznań świadków. Co do ostatniego zarzutu - jest on bezzasadny bowiem spóźnione są zarzuty dotyczące postanowień dowodowych sadu pierwszej instancji jeżeli nie wykorzystano uprzednio uprawnień z art. 162 k.p.c. Wbrew zarzutom powódki Sąd podał dlaczego w jego ocenie przeprowadzone w sprawie dowody , z uwzględnieniem reguł logicznej ich oceny , kierując się doświadczeniem życiowym ,z wykorzystaniem domniemań faktycznych oceniając rzeczony weksel ustalił, że został on wystawiony w innej dacie niż to z jego treści wynika , wskazując datę najbardziej wiarygodną jako datę rzeczywistą wystawienia - złożenia podpisów przez wystawcę. Sąd oceniając dowody , w szczególności osobowe , podał dlaczego uważa ,że remitent oraz kolejni indosatriusze działali na szkodę dłużnika głównego - wystawcy weksla . Powtórzyć trzeba ,że jeżeli chodzi o oświadczenia strony pozwanej z 21 września 2010 r. (k. 34) to pochodzi ono od samej spółki gdy w tej dacie za stronę pozwaną był uprawniony do działania w postępowaniu sądowym syndyk ( będącej jeszcze wówczas w upadłości likwidacyjnej spółki). Stąd pismo to w istocie nie ma przesądzającego znaczenia w sprawie. Jeżeli chodzi o stanowisko zaprezentowane w zarzutach od nakazu zapłaty - jest to tylko stanowisko strony .Z zarzutów wynika jednocześnie ,że od razu ważność wystawienia weksla przez spółkę łączono z datą okazania go notariuszowi , czyli z dniem 27.05.2008 r. Sąd niezwykle dokładnie przeprowadził dowód z przesłuchania świadka H. K. , podobnie jak też dokładnie przesłuchał w charakterze strony powodowej prezesa zarządu powódki . Na podstawie tych dowodów osobowych , w połączeniu z zeznaniami innych świadków oraz z dowodami z dokumentów , z uwzględnieniem chronologii poszczególnych czynności i zachowań uprawnionych z weksla , Sąd podał dlaczego w jego ocenie H. K. jako świadek jest niewiarygodny oraz dlaczego uznał ,iż wierzytelność ze stosunku podstawowego w ogóle nie powstała . Dla ustalenia tego ostatniego istotne były też zeznania przesłuchanej w charakterze świadka księgowej pozwanej B. C. , stan dokumentacji księgowej pozwanej , dokładniej brak jakichkolwiek dokumentów dla wykazania istnienia tak znacznej wierzytelności jaką miał zabezpieczać weksel, jak też zachowanie osób uprawnionych z weksla wobec spółki w stosunku do której ogłaszano 2-krotnie upadłość . Co zarzutu niepodania w uzasadnieniu przyczyn dopuszczenia dowodu z urzędu oraz rozszerzenia tez dowodowych : dowodu z urzędu Sąd Okręgowy nie przeprowadzał , co do określenie przez Sąd zakresu okoliczności, które miały być wykazane stosownymi dowodami czyli sformułowanie tez dowodowych powyższe powinno być kwestionowane w trybie art. 162 k.p.c. Wbrew zarzutom apelacyjnym uzasadnienie wyroku sporządzone przez Sąd Okręgowy odpowiada wymogom art. 328§ 2 k.p.c. opisanym wyżej , zawierało wszystkie konieczne elementy , wskazano w nim podstawę faktyczną , jak i prawną wydanego rozstrzygnięcia. Sąd podał też dowody na podstawie których doszedł do ustalenia istotnych w sprawie okoliczności , jak i podał przyczyny dla których innym dowodom nie dał wiary , jako niewiarygodnym, pozbawionym przez to mocy dowodowej , a tym samym nie mogącym być podstawa dla stwierdzenia istotnych dla sprawy okoliczności.

Przed przejściem do oceny zarzutów naruszenia prawa materialnego Sąd Apelacyjny już tylko krótko przypomina ,że weksel płatny za okazaniem musi zawierać odpowiednią wzmiankę ( „za okazaniem", „a vista") , stanowi o tym art. 33 prawa wekslowego. Weksel za okazaniem płatny jest przy przedstawieniu w celu zapłaty. Przedstawienie do zapłaty może nastąpić natychmiast po wystawieniu weksla. Weksel powinien jednak być przedstawiony w ciągu roku od dnia wystawienia. Termin biegnie od dnia następującego po dniu wskazanym na wekslu jako dzień wystawienia. Motywem tego rozwiązania (art. 34 ust. 1 zd. 2 pr. weksl.) jest okoliczność, że wystawca i inni dłużnicy wekslowi nie powinni pozostawać zbyt długo w niepewności co do tego, czy weksel zostanie zapłacony. Jednocześnie nie powinni wyczekiwać na chwilę, kiedy posiadacz przedstawi go do zapłaty Termin do przedstawienia do zapłaty może być ustawowy albo oznaczony przez wystawcę lub indosanta ,w art. 34 przewiduje się odchylenia od ustawowego terminu rocznego. Wystawca może oznaczyć krótszy lub dłuższy termin, w zależności od tego. Indosanci mogą ten termin skrócić, aby ograniczyć swą odpowiedzialność w ramach roszczenia zwrotnego. Weksel na którym został oparty pozew to weksel własny , bez protestu , płatny za okazaniem , z przedłużonym - do 22 lat od dnia wystawienia - terminem przedstawienia do zapłaty. Przepis art. 5 prawa wekslowego stanowi ,że jeżeli weksel jest płatny za okazaniem czyli nie jest z góry wiadomy termin płatności , to remitent może zastrzec oprocentowanie sumy wekslowej. Stopa procentowa musi być określona w samym wekslu, ponieważ w przeciwnym razie wzmiankę o oprocentowaniu uważa się za nie napisaną. W ocenianym wekslu odsetki określono na 5 % ,przy terminie płatności do 22 lat od wystawienia . Już tylko to dawałoby znaczną kwotę uprawnionemu z weksla tytułem należności odsetkowych ,przy możliwym do przedstawienia terminie zapłaty , podobnie jak przy zastosowanym w praktyce (2010 r.). Weksel musi być sporządzony w formie pisemnego dokumentu. Prawo nie określa techniki sporządzenia tego dokumentu. Może zatem być sporządzony pismem odręcznym, jak również sposobem mechanicznym, np. napisany komputerowo , wydrukowany. Weksel nie musi przy tym być sporządzony przez osobę zobowiązaną wekslowo .Ważne jest jednak by osoba ta zaakceptowała w pełni treść dokumentu wekslowego składając na nim swój własnoręczny podpis. Przedłożony weksel będący wekslem własnym zawiera wszystkie ustawowe części składowe weksla własnego (art. 101 pr.weks.). Wystawca weksla własnego zobowiązuje się sam do zapłaty, a zatem występuje w charakterze dłużnika głównego. Weksel własny musi obejmować bezwarunkowe przyrzeczenie zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej. W ocenianym wekslu zawarto formułę „zapłaci „ , Sąd odwoławczy zgadza się jednak z takim stanowiskiem ,że jeżeli inne przesłanki ważności weksla własnego zostały spełnione, zastosowanie w dokumencie formuły „zapłaci" zamiast przyrzeczenia wystawcy „zapłacę" nie ma znaczenia dla skuteczności zobowiązania wekslowego wystawcy.

Weksle należą do papierów wartościowych. Istniały gotowe , urzędowe ich druki blankietów wekslowych aczkolwiek co do zasady nie było obowiązku korzystania z nich. Przyjmowało się w obrocie ,że korzystanie z blankietów zwiększa pewność obrotu i ułatwia sformułowanie zobowiązania wekslowego. Wykorzystanie blankietu pozwala także wykluczyć wątpliwości co do zarzutu braku zobowiązania się wekslowo. Wreszcie blankiety zawierały znaki opłaty skarbowej. Wzory blankietów wekslowych i wysokości opłat na nich umieszczonych określało rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 5 grudnia 2000 r. w sprawie sposobu pobierania, zapłaty i zwrotu opłaty skarbowej oraz sposobu prowadzenia rejestrów tej opłaty( Dz.U.2000.110.1176) .Blankiety były opatrzone znakami wodnymi. Rozporządzenie powyższe z uchylono z dniem 16.08. 2006 r. Za weksel o nominale, który nie przekraczał sumy 100 000 zł opłata wynosiła 100 zł.

Przenosząc to do sprawy należy stwierdzić ,że choć nie było obowiązku korzystania z blankietu wekslowego również w 2005 r. , to blankiety na ten czas funkcjonowały w obrocie gospodarczym , nieskorzystanie z możliwości jego wykorzystania mogło podlegać przeto w okolicznościach sprawy ocenie Sądu . Szczególnie ,że suma pieniężna do zapłaty podana w wekslu była duża , sam weksel płatny za okazaniem miał niezwykle wydłużony termin przedstawienia do zapłaty ( przy ustawowym - jeden rok ,tu określono go do 22 lat od wystawienia ),a wystawiony został w szczególnych okolicznościach , m.in. z uwagi na stan prawny wystawcy , fakt , że to był to trzeci weksel dla remitenta , każdy na kwotę 5 mln. zł, przy odmowie podania Sądowi przez remitenta z jakiego dokładnie tytułu , innymi słowy - za co kwota 5 mln. zł plus należności uboczne od spółki (...) mu przysługiwała ( i to zasadniczo już w dacie wystawienia pierwszego weksla ,tj. w kwietniu 2001 r.).

O tym, czy umocowanie do podpisywania weksla istnieje w konkretnym wypadku, rozstrzygają przepisy prawa cywilnego, handlowego i administracyjnego. Pojęcie „przedstawicielstwo" z art.8 prawa wekslowego należy rozumieć w szerokim tego słowa znaczeniu ,przepis ten dotyczy nie tylko przedstawicielstwa ustawowego oraz pełnomocnictwa ,ale jak również działania organu osoby prawnej jako reprezentanta tej osoby. Przepis art. 38 k.c. stanowi ,że osoba prawna działa przez swoje organy w sposób przewidziany w ustawie i w opartym na niej statucie. Osoby prawne podpisują więc weksel przez organy ,powołane do zastępowania tych osób. Strona pozwana już w zarzutach twierdziła ,że weksel został przez wystawiony - podpisany - przez osoby wchodzące w skład zarządu spółki w innej dacie niż ta uwidoczniona na wekslu , a mianowicie kilka lat później . Ustalenie daty wystawienia weksla było niewątpliwie istotne dla ustalenia czy miało to miejsce już po ogłoszeniu upadłości pozwanej spółki . Sąd w przedmiotowej sprawie był uprawniony ale i zobowiązany wobec stanowiska strony pozwanej kwestionującej datę wystawienia weksla , a nadto zarzucającej dalej pozorność indosu z remitenta na rzecz żony, świadomość indosatariuszy działania na szkodę dłużnika ( wystawcy ) , nieistnienia wierzytelności ze stosunku podstawowego , przede wszystkim ustalić , na podstawie przeprowadzonych w sprawie dowodów, datą wystawienia weksla . Sąd zgadza się te z z tym stanowiskiem prezentowanym przez komentatorów ,że podważanie zgodności z prawda znajdującej się na wekslu daty jego wystawienia (podpisanie) jest dopuszczalne przy pomocy wszelkich środków dowodowych, jest to oczywiste jeżeli zważyć ,że według tej daty oceniana jest zdolność wekslowa wystawcy .

Sąd Apelacyjny podziela w całości ustalenia sądu pierwszej instancji ,które doprowadziły go do wniosku ,iż przedstawiony w sprawie weksel własny nie został wystawiony w dacie jaka na nim figuruje lecz w innej , a mianowicie w dacie okazania go notariuszowi .Z tych przyczyn Sąd nie widzi uzasadnienia by w całości rozumowanie Sądu Okręgowego , oparte na określonych faktach , które go do takiego wniosku doprowadziły , powtarzać. Stąd już tylko przytoczenie niektórych faktów i domniemań , które pozwalały na opisaną wyżej konkluzję. H. K. jako remitent posiadał trzy weksle własne z wystawienia spółki (...) , ich wystawienie wiązało się z jedną wierzytelnością , co on sam w toku przesłuchania zasadniczo przyznawał . Weksel drugi miał datę wystawienia - 28.10.2004r. , weksel trzeci - 19.11.2005 r.

Wniosek o ogłoszenie upadłości z możliwością zawarcia układu spółki (...) został złożony w dniu 28.10.2005 r., natomiast w dniu 31 maja 2005 r. spółka wniosła o udzielenie zabezpieczenia. Jedynym prawnikiem w spółce (...) od lat był adwokat H. K. , on to też przygotowywał wniosek o upadłość układowa spółki oraz konieczne do tego dokumenty. Postanowieniem z dnia 31 .10.2005 r. Sąd Rejonowy w Gorzowie Wlkp. zabezpieczył majątek dłużnika , w tym zakazał zabezpieczeń na majątku dłużnika jak i zakazał dłużnikowi udzielania poręczeń i gwarancji. 24.11.2005 r. Sąd orzekł upadłość spółki (...) z możliwością ogłoszenia układu . Spółka chciała bezskutecznie wniosek o ogłoszenie upadłości cofnąć. Mecenas H. K. był do 24.04.2008 r. ( lub trochę dłużej), pełnomocnikiem syndyka upadłej spółki (...) - R. Z.. Postanowieniem z dnia 24.04.2008 r. sąd upadłościowy zmienił wcześniejsze orzeczenie poprzez ogłoszenie upadłości dłużnika obejmującą likwidację majątku (VGPu8/05) .H. K. weksel obecnie przedłożony do pozwu ,wówczas bez daty wystawienia , okazał notariuszowi w dniu 27.05.2008 r. , miało to wiec miejsce krótko po dacie zmiany upadłości układowej na likwidacyjną . 28.09.2008 r. H. K. okazał weksel syndykowi , a następnie w dniu 20.10.2009 r. zgłosił w postępowaniu upadłościowym swoją wierzytelność w kwocie 5.871.918 zł. Syndyk i upadły pismami z dnia 7.12.2009 r. i 25.11.2009 r. odmówili uznania zgłoszonej wierzytelności .Listę uzupełniającą z odmową ogłoszono w dniu 9.12.2009 r. Sprzeciw H. K. co do odmowy uznania tej wierzytelności został odrzucony postanowieniem z dnia 6.01.2010 r. W styczniu 2010 r. H. K. wniósł ponownie sprzeciw , który znowu postanowieniem z dnia 31 maja 2010 r. Sędzia -Komisarz oddalił (k. 116). Zażalenie H. K. na to rozstrzygnięcie zostało oddalone postanowieniem sądu upadłościowego z dnia 23 lipca 2010 r.(k. 96). Postanowieniem z dnia 12 sierpnia 2010 r. sąd upadłościowy umorzył postępowanie w sprawie VGUp 8/05 (k.260). Pierwszy indos na ocenianym wekslu jest z dnia 1.07.2008 r. z tym , iż weksel ten już z datą wystawienia 19 listopada 2005 r., z indosem na rzecz I. K. (1) notariuszowi został okazany dopiero w dniu 11.03.2010r. (k.18). Drugi indos jest z 10.08.2010 r. (k.23). Porównując daty poszczególnych czynności trzeba zacząć od tego ,że rzeczony weksel z określeniem H. K. jako remitenta okazano notariuszowi po kilku latach od daty z jaką miał być wystawiony stąd pytanie jaki był cel tego okazania, czy w istocie nie chodziło o to by pośrednio taką drogą , poprzez osobę zaufania publicznego jaką jest notariusz „uwiarygodnić „ weksel. Okazanie miało miejsce po próbie cofnięcia przez upadłą wniosku o upadłość , już po decyzji sądu upadłościowego o zmianie upadłości układowej na likwidacyjną , zapewne już po cofnięciu H. K. pełnomocnictwa od syndyka . Oznacza to ,że w tym momencie upadłość zaczęła się toczyć niezależnie od pierwotnych planów składającej wniosek o upadłość układową spółki (...) . Co do drugiego okazania notariuszowi weksla też rodzi się pytanie o cel takiej czynności - nastąpiło to bowiem 11.03.2010 r. , gdy pierwszy indos miał być z daty 1.07.2008 r. , jednocześnie w dacie drugiego okazania weksla notariuszowi H. K. miał już zapewne świadomość ( lub poważne obawy ) , że nie uzyska w toczącym się postępowaniu upadłościowym uznania zgłoszonej przez siebie wierzytelności z weksla. Tak więc zapewne to okazanie notariuszowi przedmiotowego weksla miała z kolei uwiarygodnić fakt puszczenia weksla w obieg. Trudno kierując się regułami logiki i doświadczenia życiowego zrozumieć dlaczego H. K. , prawnik , inicjujący za spółkę postępowanie upadłościowe , aktywnie w nim uczestniczący , a mający posiadać do spółki tak dużą wierzytelność nie zgłosił jej we właściwym czasie w postępowaniu upadłościowym , dlaczego tak późno weksel okazał syndykowi .Trudno jednocześnie racjonalnie wytłumaczyć dlaczego H. K. na 2005 rok chciał posiadać dwa weksle z wystawienia spółki (...) , na kwoty po 5 mln.zł. , na zabezpieczenie tej samej wierzytelności w sytuacji gdy , zważywszy już tylko na treść jego zeznań w sprawie , uzasadniony jest wniosek ,iż stosunki między nim, a zarządem oraz udziałowcem spółki (...) cechowało ogromne zaufanie. W 2005 roku w spółce (...) nawet nie zakładano, że upadłość układowa , a o taką wnosiła spółka , zostanie zmieniona na likwidacyjną. Dopiero po dacie zmiany upadłości na likwidacyjną H. K. zapewne uznał , że jak to sam określił lepiej mieć więcej niż mniej , czyli lepiej mieć dwa weksle na to samo ,niż jeden. Dla sprawy , dla oceny daty wystawienia weksla , istotne jest też dlaczego I. K. (1) jako posiadaczka weksla od lipca 2008 r. nie zgłosiła się jako wierzyciel w pierwszym postępowaniu upadłościowym. B. C. pracująca w spółce (...) jako księgowa od 1996 r. ( do sierpnia 2013 r.) zeznała ,że jakkolwiek nie wie niczego na temat tego czy na H. K. były wystawiane weksle to jednak wie ,że wynagrodzenie należne mu z tytułu pomocy prawnej świadczonej spółce były księgowane i w całości zostały zapłacone , a sam H. K. nawet jej nie sygnalizował ,że coś jest nierozliczone i że ma jakieś wierzytelności do spółki .R. Z.-syndyk - zeznał ,że w dokumentacji księgowej upadłej spółki nie było nawet śladu istnienia wierzytelności zgłaszanej w upadłości przez H. K.. Z postanowienia Sędziego -Komisarza z 31 maja 2010 r. wynika ,że przedstawiony tam weksel wystawiony przez prezesa upadłej z 28.10.2004 r. (płatny w dniu 31.12.2004 r.) został zakwestionowany przez syndyka i upadłą z tego powodu ,że brak było właśnie jakiegokolwiek potwierdzenia na zaciągniecie przez upadłą takiego zobowiązania w dokumentacji księgowej upadłej spółki. H. K. w postępowaniu upadłościowym przedłożył jedynie weksel oraz jego kserokopię. W tamtym postepowaniu weksel oceniono jako gwarancyjny przyjmując , że wierzyciel nie wykazał stosunku podstawowego. Nadto przyjęto ,że weksle zostały sporządzone na potrzeby postępowania upadłościowego, po zmianie z układowego na likwidacyjne, kiedy to wielce prawdopodobne stała się utrata przez dotychczasowego wspólnika udziałów w upadłej spółce. Prawdopodobieństwo tego wydarzenia zmieniało się w toku postępowania i było wynikiem prowadzonej przez (...) S.A. egzekucji z majątku osobistego I. i Z. K. oraz toczącego się równolegle procesu z powództwa tej firmy przeciwko upadłej spółce o uchylenie uchwal zgromadzenia wspólników podwyższających kapitał zakładowy spółki poprzez utworzenie nowych udziałów objętych przez K. K. (1). Podwyższenie kapitału zakładowego w obliczu prowadzonej egzekucji z udziałów ,miało doprowadzić do zachowania kontroli nad upadła spółka przez rodzinę K.. Gdyby zaskarżona uchwała odniosła skutek egzekwowane udziały Z. K. stanowiłyby nikły procent wszystkich udziałów w spółce, w której decydujący głos na zgromadzeniu wspólników uzyskałaby K. K. (1) Sąd Okręgowy w Gorzowie Wlkp. przed którym toczyła się sprawa z powództwa o uchylenie uchwały wyrokiem z dnia 18.10.2007 r. uchylił zaskarżone uchwały. Wskutek apelacji wyrok ten został zmieniony przez Sąd Apelacyjny w Szczecinie , a powództwo oddalone .Następnie Sąd Najwyższy wyrokiem z dnia 30.01.2009 r.,II CSK 355/08,OSNC-ZD 2009/4/100 wskutek kasacji powoda uchylił wyrok Sądu Apelacyjnego przekazując sprawę do ponownego rozpoznania . Ostatecznie wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 3.06.2009 r. uchwały podwyższające kapitał zakładowy upadłej spółki zostały prawomocnie uchylone, w związku z czym jasne stało się to ,że skuteczna egzekucja z udziałów Z. K. doprowadzi go do utraty kontroli nad wielomilionowym majątkiem spółki . Zgłoszenie wierzytelności przez H. K. zbiegło się w czasie z egzekucją udziałów Z. K. w upadłej spółce, które w drodze licytacji komorniczej zostały nabyte w całości przez wierzyciela (...) S.A. we W.. 7.09.2009 r. odbyła się licytacja 100 % udziałów Z. K. w upadłej spółce ,zakończona przybiciem udzielonym (...) S.A (patrz : uzasadnienie postanowienia z dnia 31.05.2010 r.,k.126-7). Przytoczony wyżej obszerny fragment uzasadnienia postanowienia Sędziego - Komisarza wyjaśnia m.in. co było przedmiotem sprawy SN II CSK 355/08 , a po drugie okoliczności w jakich po raz pierwszy H. K. zgłosił wierzytelność z weksla . Nastąpiło to w czasie kiedy było pewne , że Z. K. utracił wszystkie udziały w upadłej spółce na rzecz (...) S.A. Wtedy też Z. K. , bez żadnego zobowiązania ze strony syndyka czy sędziego –komisarza jako wiceprezes upadłej uznał już z w dniu 5.10.2009 r. taką ponad 5- milionową wierzytelność H. K. wobec spółki.

Przedstawienie okoliczności sprawy w szerszym kontekście , na podstawie uzasadnienia postanowienia z którego Sąd Okręgowy przeprowadził w sprawie dowód , pozwala ocenić w jakich okolicznościach oraz w jakiej dacie weksle , a więc również i ten będący przedmiotem oceny , zostały wystawione przez spółkę (...). Tylko uwzględnienie okoliczności przedstawionych wyżej pozwala zrozumieć postępowanie wystawcy i remitenta . W innej sytuacji zachowanie ich zachowanie - wystawcy zważywszy na kwotę z weksla oraz remitenta nie zgłaszającego tak długo w upadłości swojej wierzytelności - byłoby niezrozumiałe ,wręcz nieracjonalne. Jednocześnie przytoczony fragment uzasadnienia sądu upadłościowego wyjaśnia przywoływaną przez stronę pozwaną sprawę (...) S.A. we W. , o której powódka twierdziła ,iż nie jest jej znana. Skoro wskazana jest opisana w orzeczeniu będącym w aktach sprawy , stanowiącym dowód , to oczywiste jest , że powódka już z tej racji , choćby ogólnie , sprawę zna.

Dodać można ,że wierzytelność dochodzona w tym procesie przez powódkę w oparciu o przedstawiony do sprawy weksel była przez nią zgłaszana w toku ponownie ogłoszonej w stosunku do spółki (...) sp. z o.o ., wtedy już z siedzibą w P., postanowieniem Sądu Rejonowego Poznań - Stare Miasto w Poznaniu z dnia 17.04.2012 r., upadłości obejmującej likwidacją majątku ( sygn. akt XI GU 16/12). Postanowieniem z dnia 23 .12.2014 r. sąd upadłościowy oddalił zażalenie powódki , a w tamtym postępowaniu wierzycielki, na postanowienie Sędziego – Komisarza z dnia 14.07.2014 w przedmiocie sprzeciwu od listy wierzytelności (k.1156-1163). Sąd przy tej okazji również doszedł do wniosku ,że wierzycielka nie wykazała ,iż za wystawcę działały uprawione osoby.

W konsekwencji akceptując ustalenia sądu pierwszej instancji ,z uwzględnieniem poczynionych powyżej Sąd Apelacyjny uważa ,że weksel został wystawiony w maju 2008 r. Oczywiście nie ma świadka naocznego takiego zdarzenia ale wnioskowanie przeprowadzone w sprawie , z uwzględnieniem faktów mających miejsce „po drodze” taki wniosek czyni uzasadnionym, logicznym .Skoro postępowanie upadłościowe wszczęto w dniu 24.11.2005 r. to z tym dniem zarząd majątku upadłej spółki przejął zarządca ustanowiony postanowieniem sądu upadłościowego, w oparciu o przepis art. 76 prawa upadłościowego i naprawczego. Z dniem 24 .11.2005 r. zarząd upadłej spółki utracił możliwość zaciągania zobowiązań co do mienia wchodzącego w skład masy upadłości. Stosownie do art. 77 ust. 1 ustawy czynności prawne upadłego dotyczące mienia wchodzącego do masy upadłości , wobec którego upadły utracił prawo zarządu są nieważne. Czynność prawna w postaci wystawienia weksla własnego przedłożonego przez powódkę do pozwu , wystawionego w imieniu upadłej spółki na rzecz remitenta w osobie H. K. , jest nieważna. Już tylko to uzasadniało ocenę roszczenia powodowej spółki jako bezzasadnego. Oceniając ważność wystawienia weksla uzasadnione jest nadto ,już dla wyczerpania argumentacji ,zwrócenie uwagi na treść postanowienia z 31 .10.2005 r. o zabezpieczeniu wydanego w pierwszej upadłości w dniu 31.10. 2005 r. którym zakazano dłużniczce udzielania gwarancji oraz poręczeń , nadto wystawianie weksla na kwotę 5 mln. należałoby uznać też za czynność przekraczający zwykły zarząd , a w konsekwencji wobec braku zgody Tymczasowego nadzorcy sądowego – za nieważną.

Sąd Apelacyjny jednocześnie uważa ,że w sprawie , nawet przy założeniu ,iż prawdziwą jest data wystawienia weksla w nim figurująca , zaistniały przesłanki dla wniosku że ostatni posiadacz weksla nabywając go działał świadomie na szkodę dłużnika, podobnie jak i I. K. (1) jako indosatariusz. W takiej sytuacji ograniczenie dopuszczalności zarzutów subiektywnych z art. 17 prawa wekslowego nie działa. Sąd odwoławczy podziela w tym zakresie ustalenia i wnioski sadu pierwszej instancji.

Indos jest sposobem przenoszenia praw inkorporowanych w wekslu. Przenośna funkcja indosu określona w art. 14 prawa wekslowego powoduje ,że indos przenosi wszystkie prawa z weksla. Za prawnego posiadacza uważa się tylko taką osobę, która ma weksel i może wykazać swoje prawo tzw. nieprzerwanym szeregiem indosów . Osoba taka będąca właścicielem weksla ma legitymację zarówno formalną , jak i materialną. Szereg indosów jest nieprzerwany , gdy posiadacz weksla nabył swoje prawo na podstawie m.in. ostatniego indosu imiennego, a także wszyscy jego poprzednicy opierają swoje prawo na takich indosach i pierwszym indosantem jest remitent weksla . W sprawie nie budzi wątpliwości , że powodowa spółka posiada nieprzerwany szereg indosów na wekslu zamieszczonych , osoby przenoszące i nabywające weksel zostały określone( aczkolwiek drugi indosatariusz bez pełnej podania całej firmy, siedziby spółki) , daty indosów podane. Pierwszym indosantem jest remitent weksla. Omawiając abstrakcyjność zobowiązania wekslowego zwraca się uwagę na znaczenie w prawie wekslowym art. 17 , który istotnie ogranicza możliwość stosowania tzw. zarzutów wekslowych. W szczególności ograniczenia te mają zastosowanie ,jeżeli prawo wekslowe zostało nabyte przez indos. Zarzuty wekslowe dzielimy na obiektywne ( in rem ) ,które dłużnik może przeciwstawić każdemu wierzycielowi np. niewłaściwa reprezentacja osoby prawnej ,brak zamiaru zaciągnięcia zobowiązania wekslowego , braki formalne weksla i subiektywne ( in personam) oparte na stosunkach osobistych miedzy dłużnikiem a oznaczonym wierzycielem np. nieważność czynności prawnej , na podstawie której wręczono weksel. Tak więc zasadą ogólną prawa wekslowego - statuowaną w art. 17 prawa wekslowego - jest ,że osoby , przeciwko którym dochodzi się praw z weksla ,nie mogą się wobec posiadacza zasłaniać zarzutami ,opartymi na swych stosunkach osobistych z wystawca lub z poprzednim posiadaczem, chyba że posiadacz nabywając weksel , dział świadomie na szkodę dłużnika . Oznacza to ,że dłużnik może przeciwstawić wierzycielowi tylko wyjątkowo zarzuty subiektywne, może to nastąpić tylko wówczas jeżeli wierzyciel nabywając weksel dział świadomie na szkodę dłużnika. Nabywca weksla działa świadomie na szkodę dłużnika ,gdy w chwili nabycia weksla wie o istnieniu po stronie dłużnika podstawy do zarzutu wobec poprzedniego posiadacza weksla i nabywając weksel chce pozbawić dłużnika ,ze szkoda dla niego ,możliwości podniesienia tego zarzutu . W razie wykazania przez dłużnika ,iż nabywca weksla w chwili jego nabycia znał fakty prowadzące do poszkodowania dłużnika doświadczenie życiowe przemawia za przyjęciem , wymaganego przez art. 17 umyślnego działania na szkodę dłużnika (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21.10.1998 r., II CKN 10/98,OSN 1999,nr 5,poz. 93) . Przenosząc te uwagi do sprawy należy stwierdzić ,że pozwana mogła niewątpliwie jako zarzut obiektywny zakwestionować m.in. niewłaściwą reprezentację osoby prawnej - wystawcy weksla . Sąd pierwszej instancji uznał ,że tak skonstruowany zarzut okazał się uzasadniony , a sąd drugiej instancji ,co wyżej już omówiono zasadność takiej oceny podzielił. S. M. ,prezes zarządu pozwanej spółki w okresie od października 2009 do kwietnia 2011 r., zeznał ,że oprócz weksla przedłożonego przez powodową spółkę w tym samym czasie pojawił się weksel na 30 mln zł, z wystawienia spółki (...) , na remitenta – córkę K. , w posiadaniu spółki (...). M. potwierdził ,że w księgach spółki (...) nie było śladu istnienia wierzytelności zgłaszanej przez powódkę ,na podstawie weksla w którym remitentem był H. K.. Z kolei K. C. w swoich zeznaniach przedstawił nabycie weksla jako pewien interes , który miał być sfinalizowany poprzez rozliczenie finansowe wyłącznie z H. K. ,jeżeli powódce by udało się zrealizować plany zakupowe nieruchomości upadłej wówczas spółki (...) (po przejęciu centrum logistycznego ,k.978) . Wynika z jego zeznań, że nie miał nawet kontaktu z I. K. (1), weksel fizycznie przekazał mu H. K. , nie okazał przy tym żadnego pełnomocnictwa od żony. On też jako prezes zarządu spółki Przetwórni nabywając weksel od I. K. (1) zapłaty ,zresztą innym wekslem własnym , nie mającym pokrycia w majątku spółki - dokonał tylko i wyłącznie na rzecz H. K.. Już tylko to dowodzi zupełnej pozorności indosu weksla przez H. K. na rzecz żony , której ani on sam , ani inni nie traktowali jako uprawnionej z weksla ( indosatariusza). K. C. wręcz zeznał ,że to jego mecenas S. K. ułożył i najprawdopodobniej napisał na wekslu zapis o ustąpieniu przez I. K. (1) na rzecz Przetwórni , bez obligu. Wprawdzie pod tym znajduje się podpis indosanta I. K. (1) ale treść zeznań C. dowodzi ,że podpis ten nie był poprzedzony zapisem o indosie na rzecz spółki , I. K. (1) w czasie dokonywania zapisu o indosie i przekazywaniu weksla fizycznie nie było. I. K. (1) nie była w sprawie słuchana, jednak już tylko uwzględniając fakty wyżej podane uprawniony jest wniosek ,że była ona - nawet dla remitenta - tylko osobą podstawioną. Będą zaś żoną H. K. , pozostającą z nim w ustroju małżeńskiej wspólności ustawowej musiała mieć świadomość ,że wierzytelność w kwocie 5 mln. zł wobec spółki (...) mu nie przysługuje. Gdyby prawa z weksla nabyła dla siebie to jest oczywiste ,że ustępując na rzecz powódki winna za odpłatne zbycie weksla otrzymać dla siebie jego cenę. To ,że tak nie było zostało wyżej wykazane w sposób oczywisty.

W konsekwencji Sąd Apelacyjny stwierdza, że sąd pierwszej instancji nie dopuścił się w sprawie naruszenia wyszczególnionych w apelacji przepisów prawa materialnego, w tym też przywołanych w piśmie procesowym powódki z dnia 9.09.2015 r. Sąd Okręgowy przepisy prawa wekslowego oraz upadłościowego należycie wykładając uznał po pierwsze , że weksel podpisały osoby nieuprawnione do działania na ten czas za spółkę (...) , a po drugie zasadnie następnie badał zasadność zgłoszonych przez stronę pozwaną zarzutów subiektywnych. Uprawniony był w konsekwencji do badania stosunku podstawowego stanowiącego przyczynę wystawienia weksla. W ocenie Sądu Apelacyjnego stan faktyczny przedmiotowej sprawy uzasadniał ostatecznie wniosek ,że wierzytelność w kwocie 5 mln zł ( z odsetkami ) H. K. w stosunku do spółki (...) nie przysługiwała. Postępowanie przeprowadzone w tej sprawie w żaden sposób nie wykazało istnienia umowy dającej prawnikowi spółki - H. K. - uprawnienie do domagania się od spółki (...) zapłaty kwoty zabezpieczonej wekslem.

W sprawie , o czym wyżej już była mowa uzasadnione było zastosowanie art. 231 k.p.c., Sąd odwoławczy nie stwierdził by stosowane w sprawie domniemań było nieuprawnione , wręcz przeciwnie z ich uwzględnieniem tok rozumowania Sądu jest logiczny , harmonijny , a stosowanie domniemań w tej sprawie jak najbardziej uprawnione.

Chybiony w sprawie jest ostatni z zarzutów powódki , a mianowicie nierozpoznania przez sąd pierwszej instancji istoty sprawy. Sąd Okręgowy oczywiście rozstrzygnął o przedmiocie procesu , z tym iż zrobił to w inny sposób niż tego oczekiwała powodowa spółka , a mianowicie uznał ,że roszczenie jako niewykazane podlega oddaleniu.

W konsekwencji takich ustaleń i rozważań Sąd Apelacyjny apelacje powódki oddalił jako pozbawioną zasadności , w oparciu o art. 385 k.p.c.

Z kolei o kosztach postępowania odwoławczego Sąd orzekł zgodnie z jego wynikiem- w oparciu o art. 98 § 1 i § 3 oraz 108 §1 k.p.c. , w związku z przepisami rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu( Dz.U.2013.461 j.t.)- § 6 i § 13 ust 1 pkt 2 .Na koszty strony pozwanej na tym etapie procesu składało się wynagrodzenie jej profesjonalnego pełnomocnika procesowego w kwocie 5 400 zł.

Z uwagi na prawomocne zakończenie postępowania upadłościowego jako pozwaną w wyroku wskazano spółkę (...).

Mirosława Gołuńska Marta Sawicka Krzysztof Górski

I ACa 844/15

Podstawa prawna:

Powołane przepisy:

Korekty wprowadzone przez SAOS:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE