Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 kwietnia 2016 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Lucyna Łaciak

Protokolant: st. sekr. sąd. Maria Nalewczyńska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 22 marca 2016 r. w W.

sprawy J. N.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o wysokość podstawy wymiaru składek

z udziałem zainteresowanego (...) Sp. z o.o. z siedzibą
w W.

na skutek odwołania J. N.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 14 lipca 2015 r., znak: (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdza, iż od dnia 1 kwietnia 2015 r. podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne odwołującej J. N. z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę w wymiarze pełnego etatu u płatnika (...) Sp. z o.o. z siedzibąw W. wynosi 17000,00 zł (siedemnaście tysięcy złotych) brutto;

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. na rzecz odwołującej J. N. kwotę 2400,00 zł (dwa tysiące czterysta złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

W dniu 7 sierpnia 2015 r. ubezpieczona J. N. złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Odział w W. wydanej w dniu
14 lipca 2015 r., nr: 886/ (...)/15/ (...)1 ustalającej podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne dla odwołującej podlegającej ubezpieczeniom jako pracownik u pracodawcy płatnika składek (...) Sp. z o.o. Zaskarżonej decyzji odwołująca zarzuciła:

⚫

naruszenie prawa materialnego tj. art. 18 § 1 i art. 20 ust. 1 ustawy
o ubezpieczeniach społecznych poprzez ich niewłaściwe zastosowanie polegające na ustaleniu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne ubezpieczonej w wysokości niższej od faktycznie osiąganych przez nią przychodów;

⚫

naruszenie przepisów postępowania tj. art. 7, 77 § 1 i 107 § 1 kodeksu postępowania administracyjnego poprzez niepodjęcie czynności niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz niewyczerpujące zebranie i rozpatrzenia materiału dowodowego na okoliczność faktycznego charakteru zmiany stanowiska oraz wynagrodzenia ubezpieczonej takich jak np. zeznania pracownik i kontrahentów (...) Sp. z o.o., pominięcie w decyzji wyjaśnień złożonych przez (...) Sp. z o.o. w piśmie z dnia 3 lipca 2015 r. i niezajęcia wobec nich stanowiska
w uzasadnieniu decyzji, w szczególności niewskazanie czy, a jak tak to z jakich przyczyn organ administracyjny odmówił im wiarygodności;

⚫

naruszenie przepisów postępowania tj. art. 7, 77 § 1 oraz 80 Kodeksu postępowania administracyjnego poprzez prowadzenie postępowania w sposób rażąco nieobiektywny i podkopujący zaufanie do organu administracji, co przejawia się licznymi niestosownymi i niepopartymi zebranym materiałem dowodami argumentami ad personem adresowanymi w treści uzasadnienia decyzji do ubezpieczonej i (...) Sp. z o.o.

⚫

naruszenie przepisów postępowania tj. art. 107 § 1 kodeksu postępowania administracyjnego poprzez niezamieszczenie w decyzji rozstrzygnięcia.

W związku z powyższym ubezpieczona wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez uznanie, że podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne J. N. stanowi kwota 17000,00 złotych oraz o zasądzenie na jej rzecz zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przypisanych ( k. 2-7 a. s.).

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 10 września 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Odział w W. wniósł o oddalenie odwołanie, zobowiązanie ubezpieczonej do przedłożenia wyciągu z rachunku bankowego za okres od kwietnia do maja 2015 r. na okoliczność uzyskania wynagrodzenia za pracę za sporny okres, zobowiązanie ubezpieczonej do przedłożenia historii choroby oraz powołania biegłego lekarza ginekologa na okoliczność, czy ubezpieczona od dnia 1 kwietnia 2015 r. była zdolna do podjęcia kolejnej pracy na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy,
a także o zasądzenie od odwołującej na rzecz organu rentowego kosztów procesu według norm przypisanych. W uzasadnieniu organ rentowy podniósł, że stanowisko pracy zostało stworzone specjalnie dla ubezpieczonej, gdyż nie istniało przed jej zatrudnieniem,
a w trakcie absencji ubezpieczonej pracodawca nie zgłosił do ubezpieczenia nikogo
w zastępstwie. Organ rentowy stwierdził nieważność postanowień umowy o pracę
w zakresie wynagrodzenia ustalonego z dnia 1 kwietnia 2015 r. wobec czego ubezpieczona podlegała ubezpieczeniu społecznemu z tytułu zatrudnienia z podstawą wymiaru składek
w wysokości 9700,00 złotych, a nie 17000,00 złotych. W ocenie organu rentowego ustalone wynagrodzenia dla ubezpieczonej nie miało na celu odpłaty za pracę przez nią wykonywanej, lecz uzyskanie wysokich świadczeń z ubezpieczenia społecznego ( k. 64-65 a. s.).

Pismem z dnia 17 listopada 2015 r. (...) Sp. z o.o. przyłączyła się w pełni do stanowiska i wniosków zawartych w odwołaniu od ww. decyzji Ubezpieczonej ( k. 83-84 a. s.).

Ubezpieczona w piśmie procesowym z dnia 17 listopada 2015 r. przedstawiła potwierdzenie przelewu tytułem wynagrodzenia za kwiecień i maj 2015 roku oraz zaświadczenie lekarskie z dnia 10 maja 2015 r. jednocześnie wnosząc o oddalenie wniosków dowodowych zawartych w odpowiedzi na odwołanie ( k. 93 - 97 a. s.).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

J. N. w dniu 4 lipca 2003 r. uzyskała tytuł inżyniera na kierunku zarządzanie i marketing w zakresie gospodarki i zarządzania nieruchomościami w Wyższej Szkole Finansów i (...) w R., (...), natomiast w dniu 19 grudnia 2005 r. uzyskała tytuł magistra na kierunku zarządzanie i marketing w zakresie zarządzania przedsiębiorstwem na Wyższej Szkole Finansów i (...) w R., Wydział Ekonomiczny. Następnie w dniu 19 listopada 2011 r. ukończyła studia podyplomowe w zakresie zarządzania nieruchomościami w Szkole Głównej Gospodarstwa (...) w W., a w dniu 2 kwietnia 2013 r. uzyskała licencję zawodową w zakresie zarządzania nieruchomościami oraz w dniu 4 czerwca 2013 r. uzyskała licencję zawodową w zakresie pośredniczenia w obrocie nieruchomościami ( k. 125-131 akt ZUS).

J. N. od dnia 1 kwietnia 2014 r. zatrudniona była na umowę
o pracę w M. W. (...) S.A. na stanowisku Dyrektora Generalnego w pełnym wymiarze czasu pracy z wynagrodzeniem miesięcznym w wysokości 7 100,00 zł brutto,
a następnie od daty aneksowania ww. umowy, tj. od dnia 29 grudnia 2014 r., otrzymywała wynagrodzenie w wysokości 9 700,00 zł brutto ( k. 29 akt ZUS).

W dniu 1 kwietnia 2015 r. płatnik składek (...) Sp. z o.o.
z siedzibą w W., (...) ul. (...) reprezentowana przez prezesa zarządu W. C. (1) zawarła z J. N., umowę o pracę na czas nieokreślony. Zgodnie z postanowieniami umowy, pracownica została zatrudniona na stanowisku Dyrektora Zarządzającego na okres od dnia 1 kwietnia 2015 r. w pełnym wymiarze czasu pracy za wynagrodzeniem miesięcznym w wysokości 17.000,00 złotych brutto miesięcznie. W ramach zatrudnienia u płatnika składek do obowiązków ubezpieczonej należało sprawowanie ogólnego kierownictwa w zakresie realizacji zadań spółki w dziedzinie zagadnień organizacyjnych i kadrowych, majątkowych, technicznych oraz inwestycyjnych spółki ( k. 31 i k. 35-37 akt ZUS oraz zeznania świadków i przesłuchanie stron).

Zarówno poprzedni pracodawca ubezpieczonej - M. W. (...) S.A., jak również obecny pracodawca ubezpieczonej - (...) Sp. z o.o. są podmiotami związanym z W. C. (1). W różnych podmiotach należących do W. C. (1) ubezpieczona świadczyła pracę nieprzerwanie od dnia 1 września 2011 r. ( k. 59-77 a. s.).

W marcu 2015 r. konsorcjum (...). (...) S.A. i (...) Sp. z o.o. podpisało z miastem G. kontrakt na zagospodarowanie działki
w centrum miasta, w związku z tą inwestycją powstała spółka (...).
z o.o. w której kierownictwo nad ww. inwestycją powierzono ubezpieczonej. Prognozowany przychód w związku z ww. projektem był zaplanowany na kwotę 17000000 złotych.

Ubezpieczona nie była jedynym pracownikiem współpracującym z W. C. (1), który uzyskał wynagrodzenie w wyższym wymiarze od dnia 1 kwietnia
2015 r. Przykładowo M. R. otrzymała wynagrodzenie w wysokości 6300,00 złotych brutto (wcześniej zarabiała 2700,00 złotych brutto), J. S. otrzymał wynagrodzenie w wysokości 12000,00 złotych brutto (wcześniej zarabiał 4000,00 złotych brutto), J. K. otrzymał wynagrodzenie w wysokości 20000,00 złotych netto (wcześniej zarabiał 7000,00 złotych netto) ( k. 18, 20, 50, 56, 58 i 61 a. s.).

Ubezpieczona J. N. od dnia 6 maja 2015 r. przebywała na zwolnieniu lekarskim w związku z ciążą, a więc około miesiąca od zawarcia nowej umowy o pracę. Na potwierdzenie zdolności do podjęcia i wykonywania pracy w okresie od dnia 1 kwietnia 2015 r. do dnia 6 maja 2015 r. ubezpieczona złożyła zaświadczenie lekarskie o jej zdolności do wykonywania pracy z dnia 10 marca 2015 r. oraz dowody wypłaty wynagrodzenia za miesiąc kwiecień i maj 2015 r. ( k. 95-97 a. s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. decyzją z dnia
14 lipca 2015 r., nr: 886/ (...)/15/ (...)1 na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 3, art. 18 ust. 1, art. 20 ust. 1 oraz art. 41 ust. 12 i 13 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych ( Dz. U. z 2015 r., poz. 121 j.t.) stwierdził, że podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla J. N. z tytułu zatrudnienia u płatnika (...) Sp. z o.o. od dnia 1 kwietnia 2015 r. stanowi kwota 9.700,00 złotych. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy podniósł, że stanowisko oraz wysokość wynagrodzenia na rzecz ubezpieczonej została ustalona wyłącznie w celu uzyskania tytułu do ubezpieczeń społecznych oraz umożliwienie uzyskania prawa do wysokich świadczeń z tytułu choroby u macierzyństwa, co stanowi naruszenie zasad współżycia społecznego ( k. 1-6 a. s.).

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dowodu z zeznań odwołującej się i Prezesa Zarządu Spółki, jak również dwóch świadków - K. M. i J. K., a także dokumentacji z akt rentowych i dokumentacji złożonej do akt sądowych sprawy. Zdaniem Sądu dokumenty, w zakresie w jakim Sąd oparł na nich swoje ustalenia, są wiarygodne, wzajemnie się uzupełniają i tworzą spójny stan faktyczny. Dokumenty te nie były przez strony sporu kwestionowane w zakresie ich autentyczności
i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, a zatem wynikające z nich okoliczności należało uznać za bezsporne i mające wysoki walor dowodowy. Z kolei zeznania świadków, odwołującej się i zainteresowanego są wiarygodne, gdyż korespondują z pozostałym zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie J. N. od decyzji organu rentowego z dnia 14 lipca 2015 r., nr: 886/ (...)/15/ (...)1 jest uzasadnione i podlega uwzględnieniu.

Przedmiotem niniejszego postępowania było ustalenie wysokości podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla odwołującej, co przesądziło o kierunku kontroli sądu ograniczonej jedynie do tej spornej kwestii.

W zaskarżonej decyzji organ rentowy nie kwestionował faktu wykonywania przez odwołującą pracy na podstawie umowy o pracę na rzecz płatnika składek (...) Sp. z o.o., a jedynie wysokość wynagrodzenia umówionego przez strony na kwotę 17.000,00 złotych brutto miesięcznie w okresie od dnia 1 kwietnia 2015 r.

Zgodnie z art. 6 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych ( Dz. U. z 2013 r., poz. 1442 ze zm.) obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są: pracownikami.

W myśl art. 8 ust. 1 powołanej ustawy za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy, a zgodnie z art. 13 pkt. 1 obowiązek podlegania takiej osoby ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu trwa od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy, o czym stanowią art. 18 ust. 1 i art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r . Z kolei podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe oraz wypadkowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalno–rentowe.

W ramach art. 41 ust. 12 i 13 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych ( Dz. U. z 2015 r., poz. 121 j. t.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych może zakwestionować wysokość wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, jeżeli okoliczności sprawy wskazują, że zostało wypłacone na podstawie umowy sprzecznej z prawem, zasadami współżycia społecznego lub zmierzającej do obejścia prawa zgodnie z dyspozycją art. 58 Kodeksu cywilnego . Nadmierne podwyższenie wynagrodzenia pracownika w zakresie prawa ubezpieczeń społecznych może być bowiem ocenione jako dokonane z zamiarem nadużycia prawa do świadczeń. Zgodnie bowiem z linią orzeczniczą Sądu Apelacyjnego, ,,nadmiernemu uprzywilejowaniu płacowemu pracownika, które w prawie pracy mieściłoby się w ramach art. 353 ^{( 1)} k.c., w prawie ubezpieczeń społecznych, w którym pierwiastek publiczny zaznacza się bardzo wyraźnie, można przypisać - w okolicznościach każdego konkretnego wypadku - zamiar nadużycia świadczeń przysługujących z tego ubezpieczenia albowiem alimentacyjny charakter tych świadczeń oraz zasada solidaryzmu wymagają, żeby płaca - stanowiąca jednocześnie podstawę wymiaru składki - nie była ustalana ponad granicę płacy słusznej, sprawiedliwej i zapewniającej godziwe utrzymanie oraz żeby rażąco nie przewyższała wkładu pracy, a w konsekwencji, żeby składka nie przekładała się na świadczenie w kwocie nienależnej.’’ ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 20 września 2012 r., sygn. akt III AUa 420/12) . Ustalenie w umowie o pracę rażąco wysokiego wynagrodzenia za pracę stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne może być w konkretnych okolicznościach uznane za nieważne z mocy art. 58 § 3 k.c. w związku z art. 300 k. p. jako dokonane z naruszeniem zasad współżycia społecznego. W konsekwencji nieważnością mogą być dotknięte jedynie uzgodnienia stron umowy dotyczące wynagrodzenia za pracę, przy zachowaniu ważności pozostałych postanowień umownych, ponieważ zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego, ,,jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana.’’ ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 czerwca 2009 r., sygn. akt I UK 19/09) .

W przedmiotowej sprawie, gdzie tylko wynagrodzenie ustalone w umowie
o pracę zostało zakwestionowane przez organ rentowy, rolą Sądu była ocena postanowień umownych dokonywana z punktu widzenia prawa ubezpieczeń społecznych, a więc nie tylko z punktu widzenia interesu pracownika, ale także interesu publicznego. Godziwość wynagrodzenia za pracę w prawie ubezpieczeń społecznych musi być bowiem interpretowana przy uwzględnieniu wymogu ochrony interesu publicznego oraz zasady solidarności ubezpieczonych.

Na gruncie okoliczności rozpoznawanej sprawy Sąd Okręgowy przyjął, iż wynagrodzenie za pracę odwołującej ustalone w zawartych przez strony umowie o pracę było usprawiedliwione i godziwe do rodzaju, ilości i jakości pracy oraz wymaganych kwalifikacji. Jego wysokość była usprawiedliwiona aktualnymi potrzebami firmy. Podkreślenia wymaga, iż w związku z podpisanym w marcu 2015 r. kontraktem na zagospodarowanie działki w centrum G. została założona przez W. C. spółka (...) Sp. z o.o., w której kierownictwo nad ww. projektem zostało powierzone ubezpieczonej. Sąd zważył, że odwołująca posiada kierunkowe wykształcenie, a także doświadczenie zawodowe zdobyte na poprzednich stanowiskach. Zajmowała się sprawami inwestycyjnymi i deweloperskimi, negocjowała i przygotowywała się do uczestnictwa w projekcie związanym z zagospodarowaniem działki w centrum G.. Istotnym jest, że nie tylko ubezpieczona dostała wyższe wynagrodzenie w związku z realizacją projektu, którego prognozowany przychód wynosi 17000000,00 złotych, również inni współpracownicy W. C. otrzymali znaczące podwyżki począwszy od dnia 1 kwietnia 2015 r. Wobec powyższego nie można przyjąć, iż pracownik odpowiedzialny za zawarcie kluczowego dla spółki kontraktu nie może uzyskać podwyżki tylko z tego względu, że jest on w ciąży, natomiast taką praktykę należałoby uznać za dyskryminującą. Tak więc zarzuty organu rentowego w kontekście zawarcia umowy o pracę na potrzeby uzyskania przez pracownicę świadczeń z ubezpieczeń społecznych są chybione. Zgodnie z przedstawionym zaświadczeniem lekarskim ubezpieczona była zdolna podjąć pracę od dnia 1 kwietnia 2015 r. pomimo ciąży. Należy zauważyć, iż linia orzecznicza sądów apelacyjnych i sądu Najwyższego bezsprzecznie dopuszcza możliwość zatrudniania przez pracodawców kobiet w ciąży i nie traktuje ich decyzji o podjęciu pracy dla celów wyłudzenia wspólnych środków z ubezpieczeń społecznych. ,,Samo zawarcie umowy o pracę w okresie ciąży, nawet gdyby głównym motywem było uzyskanie zasiłku macierzyńskiego nie jest naganne, ani tym bardziej sprzeczne z prawem.’’ ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 2 czerwca 2015 r., sygn. akt III AUa 1671/14) Tym samym Sąd oddalił wniosek organu rentowego o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego, gdyż stwierdził, iż przedstawione zaświadczenie lekarskie stanowiło w sprawie wysoki walor dowodowy.

Nie zostało natomiast udowodnione, by wynagrodzenie odwołującej zostało ustalone na poziomie odbiegającym od stawek rynkowych w sposób powodujący jego rażące wygórowanie, nie odpowiadające świadczonej pracy. Organ rentowy nie przedstawił dowodów świadczących o tym, że zatrudnienie odwołującej byłoby dla spółki nieopłacalne, nieracjonalne i nielogiczne. Nie odnotowano też, żeby spółka miała zaległości do ZUS, US i własnych pracowników. Wynagrodzenia były płacone pracownikom na czas.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie powołanych przepisów prawa materialnego oraz art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. Sąd w punkcie 1 wyroku zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdził, iż podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne odwołującej J. N. z tytułu zatrudnienia u (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. na podstawie umowy o pracę wynosi 17.000,00 złotych brutto.

Ponadto w punkcie 2 wyroku Sąd zasądził od organu rentowego na rzecz odwołującej 2400,00 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Z uwagi na fakt przegrania sprawy przez organ rentowy, Sąd zasądził powyższą kwotę zgodnie z § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu ( Dz. U. z 2013 r., poz. 461 j. t.). Sąd zważył, że sprawy dotyczące określenia podstawy wymiaru składek należą do praw o charakterze majątkowym. Kwota zasądzona od organu rentowego wynika z ustalonego stanu faktycznego. Odwołująca została zatrudniona w dniu 1 kwietnia 2015 r. Od dnia 6 maja 2015 r. przebywała na zwolnieniu lekarskim, a pracodawca miał obowiązek wypłacania jej wynagrodzenia przez kolejne 33 dni. Sąd w niniejszym postępowaniu ustalił kwotę od której należy liczyć koszty procesu za okres wypłacania przez pracodawcę wynagrodzenia pracownikowi w związku z różnicą wynikającą pomiędzy faktycznie osiąganą podstawą wymiaru składek przez odwołującą, tj. 17000,00 złotych, a ustaleniem jej przez organ rentowy w zaskarżonej decyzji, tj. 9700,00 złotych. A zatem od postawy wymiaru składek w wysokości 17000,00 złotych należy odjąć 9700,00 złotych, co daje 9300,00 złotych. Następnie zdaniem Sądu należałoby kwotę 9300,00 złotych pomnożyć przez okres wypłacania wynagrodzenia przez pracodawcę, a więc od dnia 1 kwietnia 2015 r. do dnia 7 czerwca 2015 r. Daję do kwotę ok. 20000,00 złotych, a więc stawkę mieszczącą się w widełkach pomiędzy 10000,00 złotych
a 50000,00 złotych.

Zarządzenie: (...)